1-2. Yinki mpangi mosi longoká na yina me tadila kupesa malongi?

 KILUMBU mosi, bakuluntu zole kwendá tala mpangi mosi ya kento yina vandá kwizá dyaka ve na balukutakanu. Kuluntu yina vandá twadisa disolo tangilak’ yandi baverse mingi yina ke lakisá samu na yinki ya ke mbote na kuvanda na balukutakanu. Yandi vandá kanisa ti bamambu yina ba zonzá pesá mpangi ya kento ngolo. Kasi ntangu ba bandá kukwenda, mpangi ya kento zonzá na bawu: “Beno zaba ata fioti ve bamambu yina mu ke na kutaná na yawu.” Bampangi pesá malongi, ata kusosa kuzaba bamambu yina vandá kwamisa mpangi ya kento yina. Ya salá ti malongi ya bawu simba ve ntima ya yandi.

² Ntangu yandi ke kanisá na yina lutá kilumbu yina, kuluntu yina vandá twadisa disolo me zonza: “Na ntangu yina, mu vandá kanisa ti mpangi ya kento yina pesá ve beto buzitu. Na manima, mu kwizá tala ti mu tangilak’ yandi baverse mingi ya mbote, kasi mu sosá ve kuzaba yinki vandá luta na luzingu ya yandi. Ntangu ya nkaka, mu zolá yufula yandi byuvu faso: ‘Yinki ke na kwamisá nge?’ ‘Yinki beto lenda sala samu na kusadisa nge?’” Mambu yango pesá mayela na kuluntu yina. Bubu yayi, yandi ke kuluntu yina ke na ntima ya kyadi mpe zaba kusadisa bampangi.

3. Na kimvuka, nani lendá pesa malongi?

 ³ Na kati ya kimvuka, mosi ya bisalu ya bakuluntu ke ni ya kupesa bampangi malongi. Kasi, ya zola zonza ve ti kaka ni bawu me bonga kusala yawu. Bampangi ya nkaka mpe lenda pesa malongi. Na kifwani, mpangi ya kento to ya bakala lendá pesa ndiku ya yandi malongi yina ke katuká na Biblia. (Nku. 141:5; Bin. 25:12) To mpangi ya kento ya kukula lendá “[longisa] bakento ya ntwenya” bamambu yina ke zonzá Tite 2:3-5. Mpe bibuti me  lunga kupesa bana ya bawu malongi. Bamambu yina ke na zonzilá artikle yayi ke na kwendá ntete na bakuluntu. Ata faso yina, beto nyonso lendá longoka faso ya kupesa malongi yina ke simba bantima mpe ‘ke pesaka kiese’ na bampangi.—Bin. 27:9.

4. Yinki beto ke zonzila na artikle yayi?

⁴ Na artikle yayi beto ke zonzila byuvu yiya: 1) Yinki zolá nata beto na kupesa malongi? 2) Ya ke kwandi mfunu na kupesa malongi yayi? 3) Nani me lunga kupesa yawu? 4) Wa’ faso kupesa malongi yina ke simba bantima ya bampangi?

5. Wa’ faso luzolo lenda sadisa kuluntu na kubongisa malongi yina yandi ke na sosá kupesa? (1 Bakorinto 13:4, 7)

⁵ Bakuluntu ke zolá bampangi ya bawu ya kento na ya bakala. Mosi ya bafaso ba ke lakisá luzolo yango, ni ntangu ba ke pesá malongi na mpangi yina mase landa nzila ya yimbi. (Gal. 6:1) Kasi, tekila yandi kwenda solola na mpangi yina, kuluntu me lunga kukanisa na bamambu yayi ntumwa Polo zonzá samu na luzolo: “Muntu yina ke zolaka bampangi ke vwandaka na mvibudulu [ntima ya yinda] mpe ke salaka mambu ya mbote. [. . .] Muntu yina ke zolaka bampangi ke lemvokilaka mambu nyonso. Yandi ke kwikilaka na mambu nyonso, ke salaka kivuvu na mambu nyonso, mpe ke vibidilaka [kangaka ntima na] mambu nyonso.” (Tanga 1 Bakorinto 13:4, 7.) Kukanisa mbote-mbote na baverse yayi ke sadisa kuluntu yina ke na sosá kupesa mpangi malongi na kusala yawu na luzolo nyonso. Ntangu mpangi yina ba ke na pesá malongi ke talá ti kuluntu yina ke na pesak’ yandi malongi ke zolak’ yandi, ya ke vanda ve mpasi na yandi na kundima malongi yina.—Rom. 12:10.

6. Samu na yinki Polo ke kifwani ya mbote samu na bakuluntu?

⁶ Ntumwa Polo ke kifwani ya mbote samu na bakuluntu. Na kifwani, yandi pesá malongi na bampangi ya Tesalonika. Kasi, na mikanda yina yandi filisá bawu, yandi bandá ntete na kuzonzila kiminu ya bawu, kisalu ya bawu ya ngolo, mpe faso ba vandá kanga ntima na kati ya bampasi. Yandi kanisá mpe na faso vandá luzingu ya bawu. Yandi zonzá na bawu ti yandi zabá bamambu ya mpasi yina ba vandá kutana na yawu, mpe faso ba vandá kwamisa bawu samu na kiminu ya bawu. (1 Tes. 1:3; 2 Tes. 1:4) Yandi lakisá bawu ti ba vandá kifwani ya mbote samu na bakristo ya nkaka. (1 Tes. 1:8, 9) Ba vandá na kilengi na kutanga bamambu nyonso ya mbote yina Polo zonzá samu na bawu! Ntembe ve, Polo vandá na luzolo ya mingi samu na bampangi ya yandi. Ni yina salá ti malongi yina yandi pesá na mikanda zole yina yandi filisá bawu, simba bantima ya bawu.—1 Tes. 4:1, 3-5, 11; 2 Tes. 3:11, 12.

7. Samu na yinki bantu ya nkaka ke bakilá yimbi malongi yina ba ke pesá bawu?

⁷ Yinki lendá salama si beto pesa ve malongi na faso ya mbote? Mpangi mosi yina ke kuluntu bamvula mingi me zonza: “Malongi lenda vanda ya yawu mbote. Kasi ba ya nkaka lenda bakila yawu yimbi samu ba me pesa ve yawu na luzolo.” Yinki ya ke na longá beto? Malongi yina ba ke pesá na luzolo ke vandá ve mpasi na kundima.

8. Na yinki kuluntu zolá kanisa ntangu yandi ke na sosá kupesa mpangi mosi malongi?

⁸ Bakuluntu zolá vanda ve na ntima tiya na kupesa malongi. Tekila ba pesa malongi, ba me bonga kuyufula: ‘Ya ke kwandi mfunu mu zonza? Mambu yina mpangi me sala ke kwandi yimbi? Mambu yina yandi me sala Biblia ke  niminá kwandi yawu? To ya ke kaka samu mu ke zolá ve yawu?’ Bakuluntu zolá sala keba na ‘kubasisa ve bamambu mbangu-mbangu.’ (Bin. 29:20) Si kuluntu mosi ke na yufulá kana yandi me bonga kupesa mpangi malongi, yandi lenda tala kuluntu ya nkaka samu na kuzaba si Biblia ke niminá kwandi mambu yina mpangi me sala.—2 Tim. 3:16, 17.

9. Na yina me tadila kulwata, yinki beto lenda longoka na malongi yina Polo pesaka? (1 Timote 2:9, 10)

⁹ Beto kanisa na kifwani yayi. Kuluntu mosi ke na sepelá ve na faso mpangi mosi ya kimvuka ke lwatá to ke kipeke nzutu ya yandi. Kuluntu yango zolá yufula: ‘Biblia ke niminá kwandi faso ya yandi ya kulwata?’ Samu yandi zaba ti yandi lenda vunama, ya me bonga yandi lomba na kuluntu ya nkaka to mpangi ya nkaka yina ke ya kukula na kimpeve yinki yandi ke na kanisá na mambu yina. Bawu zole ke tala bamambu yina Polo zonzá samu na kulwata mpe kukipe nzutu. (Tanga 1 Timote 2:9, 10.) Polo zonzilá ve yinki bakristo me lunga kulwata to yinki ba me lunga ve kulwata. Yandi suká kaka na kuzonza ti bakristo zolá lwata na mutindu yina ke lakisá buzitu mpe ke pesa ve nsoni na nkumbu ya Yehova. Polo zabá ti muntu na muntu na kati ya kimvuka lendá soola faso ya yandi ya kulwata, kasi kusala keba ya kwelana na misiku ya Biblia. Na yawu, ntangu ba ke na kanisá kupesa malongi na mpangi, bakuluntu zolá sosa kutala si mpangi yina ke lwatá na mutindu yina me fwanana mpe yina ke lakisá buzitu.

10. Yinki ke sadisa beto na kuzonzila ve yimbi ya mikanu yina bampangi ke bakaka?

¹⁰ Beto zimbana ve ti beto ke ve faso mosi. Na mambu mosi, bakristo zole yina ke ya kukula na kimpeve lendá baka mikanu yina ke ve faso mosi. Kasi mikanu nyonso zole ke kwelaná na misiku ya Biblia. Beto sosa ve ti bampangi tadila bamambu faso beto ke na talak’ yawu.—Rom. 14:10.

11-12. Ntangu kuluntu ke sosá kupesa malongi, na wapi byuvu yandi zolá kanisa, mpe samu na yinki?

¹¹ Na ntangu beto me tala ti ya ke mfunu na kupesa malongi, beto zolá yufula: ‘Nani me lunga kupesa yawu?’ Ntangu yandi ke na kanisá kupesa malongi na mpangi ya kento yina ke ya kukwela, to na mwana, kuluntu me bonga kusosa ntete kusolola na mfumu ya dikanda. Ntangu ya nkaka, mfumu ya dikanda lenda soola kuyidika mambu yango yandi mosi . * To yandi lenda zonza na kuluntu ti yandi ke vanda na yandi ntangu kuluntu ke pesa malongi na muntu ya dikanda ya yandi. Mpe faso zonzilak’ yawu  paragrafe 3, ntangu ya nkaka, ya ke vanda mbote mpangi ya kento ya kukula pesa malongi na mpangi ya kento ya ntwenya.

¹² Ya ke na kima ya nkaka kuluntu zolá kanisa na yawu ntangu yandi ke na sosá kupesa malongi.  Yandi lenda yufula: ‘Mu ke kwandi ya kulunga na kupesa malongi yayi? Si muntu ya nkaka pesa yawu, ya ke simba kwandi ve ntima ya mpangi na faso ya kulutila?’ Na kifwani, mpangi mosi lendá nwana na makanisi yina ke natak’ yandi na kutala ti yandi ke kaka muntu ya mpamba. Ya ke vanda ve mpasi na yandi na kundima malongi yina ke katuka na kuluntu yina kutaná na bamambu ya faso mosi. Kuluntu yango lenda zaba yinki makanisi yayi ke salá mpe faso yandi lenda bakila mpangi yina. Ata faso yina, kupesa bampangi malongi mpe ngolo ke kisalu ya bakuluntu nyonso. Na yawu, ata kuluntu kutaná to ve na bamambu yina ke kuminá beto, beto me bonga kuwa malongi ya yandi.

13-14. Samu na yinki ya ke mfunu bakuluntu vanda na kifu ya kuwá bampangi?

¹³ Kuwa. Ntangu kuluntu ke sosá kupesa malongi, yandi zolá yufula: ‘Mu zaba kwandi mbote-mbote bamambu yina mpangi yayi ke na kutaná na yawu? Wa’ faso ke luzingu ya yandi? Ya ke kwandi na bamambu ya nkaka yina ke na kwamisak’ yandi yina mu zaba ve? Yinki yandi lenda vanda na nsatu mu zonzila yandi?’

¹⁴ Musiku yina ke na Zaki 1:19 ke mfunu mingi na ba yina ke pesá malongi. Ya ke zonzaka: “Konso muntu fwana kuvwanda ya kukubama na kuwa, kasi yandi fwana kuzonza [ve] mpe kudasuka [ve] na nswalu.” Kuluntu lenda kanisa ti yandi zaba bamambu yina mpangi ke na kutaná na yawu. Kasi bantangu ya nkaka, yandi zaba ve nyonso. Bingana 18:13 ke zonzaka: ‘Kana muntu pesa mvutu na dyambu mosi tekila yandi kuwa yawu, ya kele buzoba mpe nsoni.’ Ya ke mbote na kubika muntu yandi mosi zonzila beto mambu yina ke na yandi. Na yawu, ya me bonga kuluntu, tekila yandi zonza, yandi kuwa ntete. Kanisa na kileso yina longoká kuluntu yina beto me zonzila na kubanda ya artikle yayi. Yandi kwizá tala ti, tekila yandi zonza na mpangi ya kento bamambu yina yandi bongisá, yandi zolá yufula ntete yandi byuvu ya faso yayi: “Yinki ke na kwamisá nge?” “Yinki beto lenda sala samu na kusadisa nge?” Si bakuluntu sosa kuzaba bamambu yina bampangi ke kutaná na yawu, ya ke vanda ve mpasi na kusadisa bampangi mpe na kupesa bawu ngolo.

15. Wa’ faso bakuluntu lendá sadila bamambu yina ke na Bingana 27:23?

¹⁵ Zaba mameme. Na kubanda ya artikle yayi, beto me tala ti kupesa malongi ke suká ve kaka na kutanga mwa baverse ya Biblia, to na kuzonzila na mpangi yinki ya kusala. Bampangi ke na nsatu na kutala ti beto ke na kyadi ya bawu, beto zaba bamambu yina ke na kwamisá bawu, mpe beto ke na nsatu ya kusadisa bawu. (Tanga Bingana 27:23.) Bakuluntu zolá sala nyonso samu na kukuma bandiku ya bampangi ya kento na ya bakala.

16. Yinki ke sadisa kuluntu na kupesa malongi yina ke simba bantima ya bampangi ?

¹⁶ Bakuluntu zolá nata ve bampangi ya kimvuka na kukanisa ti ba ke kwizá solola na  bawu kaka na ntangu yina ba me sala kima ya yimbi. Kasi, ba zolá vanda na kifu ya kusololá na bampangi mpe ya kulutisá ntangu na bawu, samu na kuzaba bamambu yina ke na bawu. Mpangi mosi yina ke kuluntu banda ntama me zonza: “Si beto sala yawu, beto ke kuma bandiku ya bawu. Na manima, ntangu beto ke sosa kupesa bawu malongi, ya ke vanda ve mpasi na kusala yawu.” Mpe mpangi yina ke kuzwa malongi ke ndima yawu na ntima mosi.

17. Na wapi ntangu bakuluntu zolá lakisa ntima ya mbote mpe ya yinda?

¹⁷ Vanda na ntima ya mbote mpe ya yinda. Ya ke na bampangi yina ke ndimá ve malongi na mbangu, ata ya me katuka na Biblia. Ni na yawu, bakuluntu zolá vanda na ntima ya mbote mpe ya yinda. Ba zolá dasuka ve ntangu mpangi mosi ke na ndimá ve malongi yina ba ke na pesak’ yandi, to ke na sadilá ve yawu. Tala bamambu yina Biblia zonzá samu na Yesu: “Yandi ke zenga ve didyadya [roseau] ya kukondama, mpe ke kufwa ve mwinda yina ke na kulezima dyaka mbote ve.” (Mat. 12:20) Na balusambu ya yandi, kuluntu zolá lomba na Yehova sadisa mpangi yina yandi ke na sosá kupesa malongi na kuzaba samu na yinki ba ke na pesak’ yandi yawu, mpe na kusadila yawu. Ntangu ya nkaka, mpangi yina ba me pesa malongi lenda vanda na nsatu ya mwa ntangu samu na kukanisa na mambu yina ba me zonza na yandi. Si kuluntu pesa malongi na ntima ya mbote mpe ya yinda, ya ke vanda ve mpasi na mpangi yina ke na wá yandi, na kundima malongi yina. Mpe ntangu nyonso malongi me lunga kukatuka na Biblia.

18. a) Ntangu beto ke pesá malongi, yinki beto zolá zimbana ve? b) Faso enkadre me lakisa yawu, na yinki bibuti zolá kanisa tekila ba ngala to ba semba mwana?

¹⁸ Benda bileso na bafoti ya nge. Samu beto ke bantu ya masumu, beto ke lenda ve kusadila bamambu nyonso yina beto me zonzila na artikle yayi na faso ya kulunga. (Zaki 3:2) Bantangu ya nkaka, beto ke pesa ve malongi na mutindu ya mbote. Ntangu ya ke salama, beto kanisa na yawu, mpe kusosa kuyidika faso ya beto ya kusaIa. Si bampangi ya kimvuka ke talá ti beto ke zolá bawu, ya ke vanda ve mpasi na  bawu na kulemvokila beto ntangu beto ke nyongisa bawu na bamambu yina beto ke salá to ke zonzaka.—Tala enkadre “ Samu na bibuti.”

19. Wa’ faso beto lendá pesa bampangi ya beto ya kento na ya bakala kilengi?

¹⁹ Mutindu beto me tala yawu, ya ke mpasi na kupesa malongi yina ke simba ntima. Ya vanda ba yina ke pesá malongi, to ba yina ke kuzwak’ yawu, beto nyonso ke bantu ya masumu. Kuzimbana ve bamambu yina beto me longoka na artikle yayi. Ni luzolo zolá nata nge na kupesa malongi. Tala si ya ke mfunu na kupesa yawu mpe si ni nge me lunga kupesa yawu. Tekila nge pesa mpangi malongi, yufula yandi byuvu, mpe kuwa mbote-mbote samu na kuzaba mambu yina ke na yandi. Sosa kuvanda na kisika ya yandi. Vanda muntu ya mbote, mpe kuma ndiku ya bampangi ya kimvuka ya nge. Kuzimbana ve mambu yayi: beto ke ve kaka na nsatu malongi ya beto vanda mbote, kasi ya ‘pesa kiese na ntima’ ya muntu yina ke kuwa yawu.—Bin. 27:9.