DISOLO YA KULONGOKA 2
NZIMBU 132 Beto me kuma muntu mosi
Babakala, beno zitisa bakento ya beno
“Babakala, . . . beno zitisa bawu.”—1 PI. 3:7, Ngwisani ya malu-malu.
NA BUNKUFI
Mutindu bakala lenda lakisa luzolo mpe buzitu na kento ya yandi na yina yandi ke zonzaka mpe ke salaka.
1. Wapi yina ke mosi ya bamambu yina nataka Yehova na kusala dikwela?
YEHOVA zola ti beto vanda na kilengi samu ti yandi mosi ke “Nzambi ya kilengi.” (1 Tim. 1:11) Yandi me pesa beto makabu mingi yina ke sadisa beto na kuvanda na luzingu ya kilengi. (Zaki 1:17) Dikwela ke mosi ya makabu yango. Ntangu kento na bakala ke kwelanaka, ba ke salaka nsilulu ti, ba ke zolasana, mpe ke zitisa bampangi. Kana, kento na bakala bumba ngolo luzolo ya bawu, ya lenda sala ti ba vanda na kilengi ya tsyeleka.—Bin. 5:18.
2. Bubu yayi, wa’ faso babakala ya nkaka ya kukwela ke na bakilaka bakento ya bawu?
2 Mambu ya kyadi ke ti, mingi ya ba yina ke ya kukwelana bubu yayi na yinza, me zimbana nsilulu yina ba salaka ya kuzolasana mpe ya kuzitisa bampangi. Yinki ya me nata? Ba ke ve na kilengi. Ntama mingi ve kimvuka yina ke tadilaka mambu ya mavimpi (Organisation Mondiale de la Santé) lakisaka ti babakala mingi ke bulaka, ke fingaka, mpe ke nyokolaka bakento ya bawu. Ba ya nkaka, ke bakilaka bakento ya bawu na faso ya mbote na mantwala ya bantu, kasi na kisika ya bawu mosi ba ke nyokolaka bawu. Dyaka makwela mingi ke bebanaka ntangu bakala ke talaka to ke kuwaka bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu.
3. Samu na yinki babakala ya nkaka ke nyokolaka bakento ya bawu?
3 Samu na yinki babakala ya nkaka ke bakilaka bakento ya bawu na mutindu ya ngolo? Ya lenda vanda ti bapapa yina me kulisa bawu vanda bakilaka bakento ya bawu na faso ya ngolo, ni yawu ke nataka bawu na kukanisa ti ya ke ve yimbi na kunyokola bakento. Ya ba nkaka ke salaka yawu samu ti kisika yina ba me kulisa bawu ni mutindu yina ba ke bakilaka bakento. Ba lenda vanda na dikanisi ya yimbi yayi: “Bakala ya kulunga” me fwana kusadila ngolo ya yandi samu na kulakisa na kento ya yandi ti ni yandi ke mfumu. Ya ba nkaka, ke lendaka ve kukutika nkele ya bawu. Ya ba nkaka, me kulisa kifu ya kutala to kuwa bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu. Ya me soba faso ya bawu ya kutala kento mpe ya kuvukisa nzutu. Dyaka, bantu mingi ya mayela me kwiza tala ti na ntangu ya COVID-19, babakala mingi bandaka kubakila bakento ya bawu na faso ya yimbi. Kasi, bamambu nyonso yayi ke ve na pesaka bakala nzila ya kunyokola kento ya yandi.
4. Na yinki bakristo ya bakala me fwana kusala keba, mpe samu na yinki?
4 Samu na yinki babakala yina ke sadilaka Yehova me fwana ve kutadila bakento a mutindu yinza ke tadilaka bawu? Mosi ya bamambu ke ti, faso ya muntu ya kukanisa lenda nata muntu na kusala bamambu yina yandi ke na kanisaka. Ni na yawu, ntumwa Polo kebisaka bakristo ya bwala ya Roma yina ba tulaka mafuta na ‘kubika kulanda bifu ya yinza yayi.’ (Rom. 12:1, 2) Ntangu yandi sonikaka mukanda ya yandi na Baroma, ya salaka mwa bamvula yina kimvuka yayi butamaka. Kasi, bamambu yina yandi sonikaka vanda lakisa ti ya ba nkaka na kati ya kimvuka vandaka ntete na faso ya kukanisa ya yinza. Ni na yawu, yandi zonzaka na bawu na kusoba mutindu ya bawu ya kukanisa mpe mavanga ya bawu. Dilongi yina yandi pesaka bawu, bakristo ya babakala lenda sadila mpe yawu bubu yayi. Mambu ya kyadi ke ti, ya ba nkaka katulaka ve bifu ya yinza mpe ya nataka bawu na kunyokola to kubakila bakento ya bawu na faso ya yimbi. b Wa’ faso Yehova zola ti bakala bakila kento ya yandi? Mvutu ke na verse yina ba me benda disolo yayi.
5. Mutindu ke na lakisaka yawu 1 Piere 3:7, wapi mutindu bakala me lunga kubakila kento?
5 1 Piere 3:7 ke zonzaka: “Beno babakala mpe, beno zinga kintwadi na bakento ya beno, mpe beno fwana kuzaba ti bawu kele na ngolo mingi ve mutindu beno. Beno zitisa bawu, samu ti bawu fwana kuzwa kintwadi na beno dikabu ya luzingu ya tsyelika ya Nzambi. Beno sala mutindu yina, samu ti ata kima kangisa bisambu ya beno.” (Ngwisani ya malu-malu) Yehova pesaka misiku na babakala na kuzitisa bakento ya bawu. Bakala ke zitisaka kento ya yandi ntangu yandi ke bakilaka yandi na luzolo mpe na ntima ya mbote nyonso. Na disolo yayi, beto ke tala mutindu bakala lenda zitisa kento ya yandi. Kasi, beto tala ntete mavanga yina bakala me fwana kulosa.
LOSA MAVANGA YINA KE LAKISAKA VE BUZITU NA KENTO YA NGE
6. Yinki ya ke salaka Yehova ntangu babakala ke bulaka bakento ya bawu? (Bakolose 3:19)
6 Kuvanda ve bakala yina ke bulaka kento ya yandi. Yehova ke yiinaka muntu yina ke zolaka mambu ya ngolo. (Nku. 11:5) Yandi ke sembaka babakala yina ke nyokolaka bakento ya bawu. (Mal. 2:16; tanga Bakolose 3:19.) Mutindu ke zonzilaka yawu 1 Piere 3:7, kana bakala ke na bakilaka ve kento ya yandi na faso ya mbote, ya ke bebisa kindiku ya yandi na Yehova. Mpe ya lenda sala ti Yehova kuwa ata fioti ve balusambu ya yandi.
7. Mutindu ke zonzilaka yawu Baefeze 4:31, 32, wapi mutindu ya nzonzolo bakala me fwana kulosa? (Tala mpe “Yina ya zola zonza.”)
7 Kuvanda ve bakala yina ke fingaka kento ya yandi. Babakala ya nkaka ke nyokolaka bakento ya bawu na kuzonzilaka bawu bamambu ya ngolo mpe yina ke lwalisaka ntima. Kasi, Yehova ke yiinaka “nkele, kudasuka, kuganga, kufinga.” c (Tanga Baefeze 4:31, 32.) Yehova ke tulaka dikebi na mutindu yina bakala ke zonzaka na kento ya yandi ata ntangu ba ke vandaka kaka bawu zole. Bakala yina ke zonzaka bamambu ya ngolo na kento ya yandi ke bebisaka ve kaka dikwela ya yandi, kasi mpe kindiku ya yandi na Nzambi.—Zaki 1:26.
8. Yinki ya ke salaka Yehova ntangu beto ke talaka to ke kuwaka bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu, mpe samu na yinki?
8 Kuvanda ve bakala yina ke talaka to ke kuwaka bima yina kuvumbulaka santu ya kuvukisa nzutu. Yinki ya ke salaka Yehova ntangu beto ke kuwaka to ke talaka bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu? Yandi ke yiinaka yawu. Ni na yawu, bakala yina ke talaka bima ya mutindu yayi ke bebisa kindiku ya yandi na Yehova mpe ke zitisa ve kento d ya yandi. Yehova zola ti bakala vanda ya kukwikama na kento ya yandi kaka ve na ndyatulu kasi mpe na mabanza. Yesu zonzaka ti bakala yina ke na bikaka ve na kutala kento ya nkaka tii na kukuma na nsatu ya yandi, yandi me salaka kinsuza yimeni na kento yango “na ntima yandi.” e—Mat. 5:28, 29.
9. Samu na yinki Yehova ke yiinaka ntangu bakala ke salaka tiya na kento ya yandi na kusala bamambu yina ke ve mbote?
9 Kuvanda ve bakala yina ke nataka kento ya yandi na ngolo na kusala bamambu yina yandi ke zolaka ve ntangu beno ke na vukisaka nzutu. Babakala ya nkaka ke salaka tiya na bakento ya bawu na kusala bamambu ya mvindu ntangu ba ke vukisaka nzutu mpe ya ke salaka ti kento tala ti ba ke zolaka ve yandi. Yehova ke yiinaka mavanga ya mutindu yayi. Yehova zola ti bakala zola kento ya yandi, bakila yandi na faso ya mbote mpe zitisa faso ya yandi ya kutala bamambu. (Efe. 5:28, 29) Kasi, yinki beto lenda zonza samu na mukristo yina ke na bifu yayi? Yandi lenda soba kwandi ndyatulu ya yandi mpe faso ya yandi kutala bamambu?
MUTINDU BAKALA LENDA NUNGA MAVANGA YA BUSAFU
10. Yinki babakala lenda longoka na kifwani ya Yesu?
10 Yinki lenda sadisa bakala na kununga bamambu ya yimbi yayi mpe mavanga ya busafu? Kifwani ya Yesu lenda sadisa yandi mingi. Ata ti Yesu vandaka ve ya kukwela, faso ya yandi ya kubakila bilandi ya yandi ke kifwani ya mbote yina lenda sadisa bakala na kubakila kento ya yandi na faso ya mbote. (Efe. 5:25) Beto tala bileso yina babakala lenda benda na mutindu Yesu vanda bakila mpe vanda zonzilaka na bantumwa ya yandi.
11. Wa’ faso Yesu vanda bakilaka bantumwa ya yandi?
11 Yesu bakilaka bantumwa ya yandi na ntima ya mbote nyonso mpe na buzitu. Ata ti Yesu vandaka mfumu ya bawu, yandi sadilaka ve lutumu ya yandi samu na kulakisa bawu ti ba ke nkaka bantu ya mpamba. Kasi yandi vanda ya kukuluka mpe yandi vanda zonzila bawu na faso ya mbote. (Yoa. 13:12-17) Yandi zonzaka na bilandi ya yandi: “Beno longoka na sika ya munu samu mu ke na lembami mpe ntima ya kukuluka, mpe beno ke kuzwa ngolo.” (Mat. 11:28-30) Verse yayi me zonza ti Yesu vandaka na lembami. Ya zola zonza kwandi ti yandi vandaka yuma? Ve, kasi yandi vanda na ngolo ya kukutika nzutu ya yandi. Ntangu ba vanda sombolaka yandi, yandi vanda dasukaka ve mpe zabaka kukutika nzutu.
12. Wapi mutindu Yesu vanda zonzilaka na bantu ya nkaka?
12 Yesu sadilaka nzonzolo ya mbote samu na kupesa ngolo na bantu ya nkaka. Yandi vanda zonzilaka ve na faso ya ngolo na bilandi ya yandi. (Luke 8:47, 48) Ata ntangu bambeni ya yandi vanda fingaka yandi, mpe vanda sombolaka yandi, “yandi vutulaka ve bifingu.” (1 Pi. 2:21-23, Ngwisani ya malu-malu) Bantangu ya nkaka, yandi soolaka kuvanda swi na kisika ya kuvutula bifingu. (Mat. 27:12-14) Ya ke kifwani ya kulutila mbote samu na bakristo ya bakala.
13. Mutindu ke zonzaka yawu Matayi 19:4-6, wapi mutindu bakala lenda ‘kangama na kento ya yandi’? (Tala mpe kizizi.)
13 Yesu longaka na babakala na kuvanda ya kukwikama na bakento ya bawu. Yandi vutukilaka bamambu yina Tata ya yandi zonzaka, bakala me bonga “kukangama na kento ya yandi.” (Tanga Matayi 19:4-6.) “Kukangama” yina ba me zonzila na verse yayi ke lakisaka mutindu luzolo ke “vukisaka” kento na bakala kintwadi. Kasi, kana luzolo yango kufwa ya ke natina mosi na mosi ya bawu bampasi. Ni na yawu, bakala yina ke zolaka mingi kento ya yandi ke losaka bansalulu nyonso yina ke vumbulaka bansatu ya yimbi. Kana yandi kubwa na mambu ya mutindu yayi, na mbala mosi yandi ke katula meso samu na kutala ve “mambu ya mpamba.” (Nku. 119:37) Mutindu Yobi, yandi ke salaka luwawanu na meso ya yandi na kutala ve kento ya nkaka mpe na kukuma na nsatu ya yandi.—Yobi 31:1.
Bakala yina ke ya kukwikama ke mangaka kutala to kuwa bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu (Tala paragrafe 13) g
14. Wapi yina ke bamambu 6 yina bakala yina ke nyokolaka kento ya yandi me fwana kusala samu na kubongisa kindiku yandi na Yehova mpe na kento yandi?
14 Bakala yina ke bulaka mpe ke fingaka kento yandi ke na nsatu ya kusala bangolo samu na kubongisa kindiku ya yandi na Yehova mpe na kento ya yandi. Ya ke na bamambu 6 yina lenda sadisa yandi. Ya ntete, yandi me fwana kundima ti yandi ke na salaka bamambu ya yimbi. Samu ti Yehova ke talaka bamambu nyonso yina yandi ke zonzaka mpe yina yandi ke salaka. (Nku. 44:21; Ekl. 12:14; Ebr. 4:13) Ya zole, yandi me fwana kubika kunyokola kento ya yandi mpe kusoba mavanga ya yandi ya yimbi. (Bin. 28:13) Ya tatu, yandi me fwana kulomba mulemvo na kento ya yandi mpe na Yehova mpe kusosa ti ba lemvokila yandi. (Bis. 3:19) Yandi me lunga mpe kulomba na Yehova na kupesa yandi nsatu ya kusala bansobolo mpe kusadisa yandi na kukutika mabanza, nzonzolo mpe ndyatulu ya yandi. (Nku. 51:10-12; 2 Ko. 10:5; Filp. 2:13) Ya yiya, yandi me fwana kukwelisa ndyatulu ya yandi na balusambu ya yandi, na kulongoka kuyiina bamambu nyonso ya ngolo mpe nzonzolo ya mvindu. (Nku. 97:10) Ya tanu, yandi me fwana kulomba na mbangu lubakusu na bakuluntu samu ti ba sadisa yandi. (Zaki 5:14-16) Ya sambanu (6), yandi me fwana kubongisa bamambu yina ke sadisa yandi na kubwa dyaka ve na mavanga nyonso ya yimbi na mantwala. Bakala yina ke talaka to yina ke kuwaka bima nyonso yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu, me fwana kusadila mpe bamambu 6 yayi. Yehova ke pesa yandi ngolo yina yandi ke na yawu nsatu samu na kusoba mavanga ya yandi ya yimbi. (Nku. 37:5) Kasi, bamambu 6 yayi me lunga ve samu bakala losa mavanga ya yandi yimbi. Yandi ke mpe na nsatu ya kuzaba mutindu ya kulakisa buzitu na kento yandi. Wa’ faso yandi lenda sala yawu?
MUTINDU YA KULAKISA LUZOLO MPE BUZITU NA KENTO YA NGE
15. Wa’ faso bakala lenda lakisa luzolo na kento ya yandi?
15 Lakisa yandi ti nge ke zolaka yandi. Babakala ya nkaka yina ke na dikwela ya kilengi ke zonzaka ti konso kilumbu ba ke salaka bamambu yina ke lakisa na bakento ya bawu ti ba ke zolaka bawu mingi. (1 Yoa. 3:18) Samu na kulakisa na kento ya nge ti nge ke zolaka yandi, bakala lenda sala bima ya fioti, mutindu kusimba yandi diboko to na mitindu ya nkaka yina ke lakisaka ti nge ke zolaka yandi. Nge lenda sonika yandi message mpe kuyufula yandi, “Wa’ faso kilumbu ke na lutaka?” Nge lenda sonika na carte ya fioti samu na kuzonza na yandi ti nge ke zolaka yandi mingi. Bakala yina ke salaka bamambu nyonso yayi ke lakisaka ti yandi ke zitisaka kento yandi mpe dikwela ya bawu ke vanda ngolo.
16. Samu na yinki bakala me fwana kukumisa kento ya yandi?
16 Lakisa yandi ti yandi ke ntalu mingi na meso ya nge. Bakala yina ke zitisaka kento ya yandi, ke pesaka yandi masiika mpe ke kindisaka yandi. Mosi ya bafaso yina nge lenda sala yawu, ni kuvutula kento ya nge matondo na bamambu nyonso ya mbote yina yandi ke salaka samu na kusadisa nge. (Kol. 3:15) Ntembe ve, kento ke vandaka na kilengi ntangu bakala ya yandi ke kumisaka yandi. Ntangu bakala ke lakisaka luzolo na kento ya yandi, ya ke salaka ti kento vanda ve na boma, tala ti bakala ya yandi ke zolaka yandi mpe ke zitisaka yandi.—Bin. 31:28.
17. Wa’ faso bakala ke lakisaka buzitu na kento ya yandi?
17 Lakisa yandi buzitu mpe ntima ya mbote. Bakala yina ke zolaka kento ya yandi ke lakisaka ti kento ya yandi ke mfunu mingi na meso ya yandi. Yandi ke talaka ti kento ya yandi ke dikabu ya kitoko yina Yehova me pesa yandi. (Bin. 18:22; 31:10) Ni na yawu, yandi ke bakilaka yandi na faso ya mbote mpe na buzitu nyonso ata ntangu ba ke na vukisaka nzutu. Yandi fwana kusala ve kento ya yandi tiya ntangu ba ke na vukisaka nzutu na kusosa kusala bamambu yina yandi ke na zolaka ve, mpe yina ke sala ti kento tala ti ba ke zolaka ve yandi to yina ke sala ti yandi vanda ve na ntima ya kuvedila. f Mpe bakala me fwana mpe ve kusala mambu yina ke sala ti ntima ya yandi vanda ve ya kuvedila na mantwala ya Yehova.—Bis. 24:16.
18. Yinki babakala me fwana kubika ve na kusala? (Tala mpe encadré “Bafaso yiya ya kuvanda bakala ya buzitu.”)
18 Yehova ke na kilengi ntangu yandi ke talaka bangolo yina nge ke salaka samu na kuzitisa kento ya nge na nyonso yina nge ke zonzaka mpe ke salaka. Sala bangolo ya kuzitisa kento ya nge mpe ya kukatula mavanga nyonso ya yimbi yina ke lakisaka ti nge ke zolaka ve yandi. Na kisika ya yawu, vanda muntu ya mbote, zitisa yandi mpe lakisa yandi ti nge ke zolaka yandi. Kusala bamambu yayi, nge ke lakisa yandi ti nge ke zolaka yandi mpe yandi ke ntalu mingi na meso ya nge. Kuzitisa kento ya nge ke kubumba kindiku ya mbote yina nge ke na yawu na Yehova.—Bin. 25:14.
NZIMBU 131 “Yina Nzambi me vukisa”
a Babakala lenda tanga disolo “Nge ke bakilaka kwandi bakento faso Yehova ke bakilaka bawu?” yina ke na Yinzo ya Kengidi ya janvier 2024.
b Kana bakala ya nge ke salaka to ke zonzilaka nge bamambu ya yimbi, nge lenda tanga masolo “De l’aide pour les victimes de violences conjugales” yina ke na kati ya “Bamambu ya nkaka” na Rubrik yina ke na jw.org mpe na JW Library.
c YINA YA ZOLA ZONZA: “Kufinga” zola zonza kuzonza na muntu bamambu ya ngolo yina ke sala ti yandi tala ti yandi ke kaka muntu ya mpamba. Ya ke mpe kuzonza na muntu ntangu nyonso ti yandi lenda ve kusala mambu ya mbote. Ya ke mpe bamambu nyonso yina bakala ke zonzaka samu na kulwalisa kento ya yandi.
d Tala na jw.org mpe na JW Library disolo “Kutala bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu lenda kufwa dikwela ya beno.”
e Kento yina ke na bakala yina ke talaka to ke kuwaka bima yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisa nzutu lenda sepela na kutanga disolo “Kana bakala ya nge ke talá bafoto to bavideo ya yimbi” yina ke na Yinzo ya Kengidi ya août 2023.
f Biblia ke lakisaka ve pwelele mutindu kento na bakala me bonga kuvukisaka nzutu. Ni bakristo ya kukwela me fwana kubaka mukanu yina ke lakisa ti ba ke zitisaka Yehova, ke sepelisaka mosi na mosi ya bawu mpe yina ke salaka ti bawu vanda na ntima ya kuvedila. Na kutala, ba yina ke ya kukwela me bonga ve kusolola na bantu ya nkaka na bamambu ya kuvukisa nzutu ya dikwela ya bawu.
g YINA KIZIZI KE NA LAKISAKA: Bampangi ya kisalu ya mpangi mosi yina ke mbangi ya Yehova ke na bokilaka yandi na kukwiza tala bizizi yina ke vumbulaka nsatu ya kuvukisaka nzutu.
