1. Yinki beto zaba samu na Kimfumu ya Nzambi, mpe wa’ faso beto me zaba yawu?

 NTANGU nge ke talá bamambu yina ke na salamá na yinza, ya ke mpasi na nge na kundima ti bamambu ke bonga na bilumbu yina ke kwiza? Bubu yayi, luzolo ke dyaka ve na kati ya makanda faso na ntama. Bantu mingi me kuma na munimi, mpe ke zolá kuswana mpe kunwana na bampangi. Ya me kuma mpasi na bantu mingi na kutula ntima na ba yina ke na lutumu. Kasi bamambu nyonso yayi lendá pesa nge kivuvu samu na bilumbu yina ke kwiza. Samu na yinki? Samu bamambu nyonso yayi, Biblia zonzilak’ yawu na mbikudulu mosi yina ke zonzilá “bilumbu ya nsuka.” (2 Tim. 3:1-5) Bantu nyonso yina ke zolá mambu ya tsyeleka ke ndimá ti mbikudulu yayi ke na lunganá bubu yayi. Mpe kulungana ya yawu ke na lakisá ti Yesu me kuma Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. Kasi yayi ke kaka mbikudulu mosi na kati ya bambikudulu mingi yina ke zonzilá Kimfumu ya Nzambi. Ya ke kindisa kiminu ya beto na kutala bambikudulu ya nkaka yina me lungana bamvula yina me luta.

2. Yinki beto ke zonzila na disolo yayi, mpe samu na yinki? (Zonzila mambu yina ke na kizizi ya paje ya kubanda.)

² Na disolo yayi beto ke zonzila: 1) mbikudulu mosi yina ke sadisá beto na kuzaba na wapi ntangu Kimfumu ya Nzambi bandá kuyala, 2) bambikudulu yina ke sadisá beto na kuzaba ti Yesu me kuma Mfumu na zulu, mpe 3) bambikudulu yina ke lakisá wapi mutindu ba ke kufwa bambeni ya Kimfumu ya Nzambi. Beto ke tala ti bambikudulu yayi ke kwelanaka. Ya ke  mutindu bitini mingi ya kizizi mosi. Ya ke sadisá beto na kutala pwelele na wapi ntangu beto me kuma na yina me tadila bamambu yina Yehova me kanisa kusala.

3. Wapi kiminu Danyele 7:13, 14 ke pesá beto?

³ Mbikudulu yina ke na Danyele 7:13, 14 ke pesá beto kiminu ti Yesu Kristo ke vanda Mfumu ya kulunga samu na Kimfumu ya Nzambi. Bantu ya makanda nyonso ke ‘sadila yandi’ na kilengi. Mpe ata muntu ke baka kisika ya yandi. Mbikudulu ya nkaka yina ke na kati ya buku ya Danyele zonzá ti Yesu zolá kuma Mfumu na manima ya bantangu 7. Beto lenda zaba kwandi na wapi ntangu Yesu kumá Mfumu?

4. Wa’ faso Danyele 4:10-17 ke sadisá beto na kuzaba na wapi mvula Yesu kumá Mfumu? (Tala mpe noti ya yinsi ya paje.)

⁴ Tanga Danyele 4:10-17. ‘Bantangu sambwadi’ ke bamvula 2520. Ya bandá na 607 T.N.B., ntangu bantu ya Babilone katulá mfumu ya nsuka ya kuvanda na kiti ya Kimfumu ya Yehova na Yeruzalemi. Ya kwizá suka na 1914, ntangu Yehova tulá Yesu ‘muntu yina kele na muswa yina me fwana’ mutindu Mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. b—Ezk. 21:25-27.

5. Zonzila mambu mosi ya mbote yina beto ke kuzwá na kuzaba mbikudulu ya ‘bantangu sambwadi.’

⁵ Wapi bambote beto ke kuzwá na kuzaba mbikudulu yayi? Kuzaba mbikudulu ya ‘bantangu sambwadi’ ke pesá beto kiminu ti Yehova ke lungisá bansilulu ya yandi na ntangu yina yandi me zonza. Yehova soolá na wapi ntangu Yesu ke kuma Mfumu. Mpe ntangu mvula yina kumá, yandi pesá Yesu Kimfumu. Na yawu, beto zaba ti bambikudulu ya nkaka yina yandi zonzá, ke lungana na ntangu yina yandi me soola. Ntembe ve, kilumbu ya Yehova ‘ke kwiza ve na manima!’—Aba. 2:3.

6. a) Wapi bamambu beto ke na talá bubu yayi yina ke na lakisá ti Yesu me kuma Mfumu na zulu? b) Wa’ faso mbikudulu yina ke na Luzabusu 6:2-8 zonzilak’ yawu?

⁶ Na nsuka ya kisalu ya Yesu ya kusamuna, yandi zonzá na bilandi ya yandi bamambu yina zolá salama awa na ntoto. Bamambu yango zolá sadisa bawu na kuzaba ti Yesu me banda kuyala na zulu. Na kati ya bamambu yango, yandi zonzilá bamvita, bansatu, mpe kuningana ya ntoto. Yandi zonzá mpe ti bimbevo ya nene ke vanda ‘na bisika ya mutindu na mutindu.’ COVID-19 ke mosi ya bimbevo yango. Bamambu nyonso yayi ke na kati ya “kidimbu” yina ke na lakisá ti Yesu me banda kuyala na zulu. (Mat. 24:3, 7; Luke 21:7, 10, 11) Bamvula kuluta 60 na manima ya lufwa ya Yesu mpe kuvutuka ya yandi na zulu, yandi lakisá dyaka na ntumwa Yoane ti bamambu yango ke salama. (Tanga Luzabusu 6:2-8.) Bamambu nyonso yayi me banda kusalama ntangu Yesu kumá Mfumu na 1914.

7. Samu na yinki bamambu me beba na ntoto ntangu Yesu kumá Mfumu?

⁷ Samu na yinki bamambu me beba na ntoto ntangu Yesu kumá Mfumu? Luzabusu 6:2 ke lakisá beto ti ntangu Yesu kumá Mfumu, kima ya ntete yina yandi salá ni na kunwanisa Satan na bambazi ya yimbi. Luzabusu kikapu 12 ke zonzá ti Yesu nungá bawu, mpe yandi losá bawu na ntoto. Satan kumá na nkele ya kulutila mpe bandá kukwamisa mingi bantu. Mambu yayi natá “kyadi na ntoto.”—Luz. 12:7-12.

8. Wapi bambote beto ke kuzwá na kutala kulungana ya bambikudulu yina ke zonzilá Kimfumu ya Nzambi?

 ⁸ Wapi bambote beto ke kuzwá na kuzaba bambikudulu yayi? Bamambu yina ke na salamá na yinza mpe mutindu ndyatulu ya bantu me soba, ke sadisá beto na kuzaba ti Yesu me kuma Mfumu. Na yawu, beto ke zimbizá ve kilengi ya beto na kutala ti bantu me kuma na munimi mpe ke yiná bampangi. Beto zaba ti bamambu yina ba ke salá ke na lungisá bambikudulu ya Biblia. Ya ke na lakisá ti Kimfumu ya Nzambi ke na yalaka. (Nku. 37:1) Mpe beto zaba ti bamambu ke lutila dyaka kubeba tekila Armagedoni kuma. (Mrk. 13:8; 2 Tim. 3:13) Beto ke na vutulá matondo mingi na Tata ya beto ya luzolo na yina yandi me sadisa beto na kuzaba samu na yinki bamambu mingi ya yimbi ke na salamá na yinza.

9. Wapi mutindu mbikudulu yina ke na Danyele 2:28, 31-35 ke zonzilá kimfumu ya ngolo ya nsuka, mpe na wapi ntangu kimfumu yango bandá kuyala?

⁹ Tanga Danyele 2:28, 31-35. Beto ke na talá mutindu mbikudulu yayi ke na lunganá bubu yayi. Ndosi yina Nebukadenezare salá, lakisá mambu yina zolá salama “na kitini ya nsuka ya bilumbu,” ntangu Yesu zolá banda kuyala. Na kati ya bambeni ya Yesu awa na ntoto, ya ke vanda na kimfumu ya ngolo ya nsuka yina Biblia zonzilaka. ‘Bitambi ya kisengo mpe ya ntoto’ ke kifwani ya kimfumu yango. Kimfumu ya ngolo yina ke na yalá bubu yayi. Ya bandá kuyala na guerre mondiale ya ntete, ntangu Angleterre na États-Unis bandá kusala kintwadi. Kiteki ya nene yina Nebukadenezare talá na ndosi vandá lakisa bamambu zole yina ke sala ti kimfumu  yayi vanda ve mutindu bimfumu yina tekilaka.

10. a) Wapi bamambu mbikudulu ya Danyele zonzá yina beto ke na talá bubu yayi na kimfumu ya Angleterre na États-Unis? b) Na wapi mutambu beto me bonga kusala keba? (Tala encadré “ Nge ke na talá mutambu?”)

¹⁰ Ya ntete, ndosi yango ke sadilá bima ya ngolo mutindu wolo mpe arza samu na kuzonzila bimfumu yina tekilá Angleterre na États-Unis. Kasi, samu na kulakisa Angleterre na États-Unis, ya ke sadilá kisengo ya kuvukana na ntoto. Ntoto ke lakisá “bana ya bantu,” to bantu ya mpamba. (Dan. 2:43, nyp.) Bubu yayi, bantu yango ke tulá yinwa samu na kusoola nani ke vanda mfumu ya bwala. Ba ke basiká na banzila samu na kulakisa ti ba ke ndimá ve bamambu yina luyalu ke salaka. Ba ya nkaka ke nwaná samu ba bakila bawu mutindu bantu nyonso, to ke nwaniná ba yina ke salá na bakompani. Nyonso yayi ke salá ti kimfumu ya ngolo yayi ke salá ve bamambu nyonso yina yandi zola kusala.

11. Wa’ faso kuyala ya Angleterre na États-Unis ke na kulisá kiminu ya beto ti beto ke na zingá na ntangu ya mansukina?

¹¹ Ya zole, Angleterre na États-Unis kele bitambi ya kiteki ya nene. Ya zola zonza ti ya kele kimfumu ya ngolo ya nsuka yina Biblia zonzilaka. Ya ke vanda dyaka ve na kimfumu ya bantu yina ke yala na manima ya yawu. Na Armagedoni, Kimfumu ya Nzambi ke mwangisa yawu mpe bimfumu ya nkaka ya bantu. c—Luz. 16:13, 14, 16; 19:19, 20.

12. Wapi mambu ya nkaka na mbikudulu ya Danyele ke pesá beto kivuvu mpe ngolo?

¹² Wapi bambote beto ke kuzwá na kuzaba mbikudulu yayi? Mbikudulu ya Danyele ke na lakisá dyaka beto ti beto ke na zingá na ntangu ya mansukina. Bamvula 2500 me luta, Danyele zonzá ti na manima ya kimfumu ya Babilone, ya ke vanda na bimfumu 4 ya ngolo yina ke yala na zulu ya bisadi ya Nzambi. Danyele zonzá dyaka ti kimfumu ya ngolo ya Angleterre na États-Unis ke vanda kimfumu ya nsuka na kati ya bimfumu 4 yina. Ya ke na pesá beto kilengi mpe kivuvu na kuzaba ti ntama mingi ve Kimfumu ya Nzambi ke kwiza katula bimfumu nyonso ya bantu, mpe ya ke yala na ntoto nyonso.—Dan. 2:44.

13. ‘Mfumu ya nana’ mpe ‘bamfumu kumi’ yina ba ke zonzilá na Luzabusu 17:9-12 ke bifwani ya nani, mpe wa’ faso mbikudulu yayi me lungana?

¹³ Tanga Luzabusu 17:9-12. Na kati ya guerre mondiale ya ntete, bantu mingi kufwaka. Mambu yayi natá na kulungana ya mbikudulu ya nkaka na yina me tadila bilumbu ya nsuka. Bamfumu ya makanda vandá na nsatu ya kutula kizunu na yinza. Na yawu, na janvier 1920, ba salá Société des nations (SDN). Mpe na octobre 1945, Organisation des nations unies (ONU) kwizá baka kisika ya SDN. Biblia ke bokilá ONU ‘mfumu ya nana (8).’ Kasi, ONU ke ve na kati ya bimfumu ya ngolo yina Biblia zonzilaka. Ngolo ya ONU ke katuká na bimfumu ya yinza yayi. Biblia ke bokilá bimfumu yina ‘bamfumu kumi (10).’

14-15. a) Yinki Luzabusu 17:3-5 ke zonzá samu na ‘Babilone ya nene’? b) Yinki ke na kuminá na mabuundu ya luvunu bubu yayi?

¹⁴ Tanga Luzabusu 17:3-5. Na kimona-meso yina Nzambi pesak’ yandi, Yoane talá kento ya ndumba, ‘Babilone ya Nene.’ Babilone ya nene ke kifwani ya mabuundu nyonso ya luvunu. Wa’ faso kimona-meso yayi me lungana? Na kati ya bamvula mingi, mabuundu ya luvunu me sala kintwadi na bamfumu ya yinza mpe me sadisa bawu. Kasi, na mwa ntangu fioti, Yehova ke tula na bantima ya bamfumu ya yinza dikanisi “ya kusadila dibanza ya yandi.” Yinki ke salama na ntangu  yina? Bamfumu yina, ‘bamfumu kumi,’ ke balukila mabuundu nyonso ya luvunu, mpe ke mwangisa bawu.—Luz. 17:1, 2, 16, 17.

¹⁵ Wa’ faso beto zaba ti nsuka ya Babilone ya nene me kuma pene-pene? Na kuzwa mvutu, beto kanisa na bwala ya ntama ya Babilone. Na kati ya bima yina vandá bumba bwala ya Babilone, ya vandá na maza ya nene ya Efrate. Buku ya Luzabusu ke fwanisá ba millions ya bantu yina ke sadisá Babilone ya nene na ‘bamaza’ yina ke bumbak’ yawu. (Luz. 17:15) Kasi, Biblia lakisá mpe ti bamaza yango zolá ‘yuma.’ Ya zola zonza ti mabuundu nyonso ya luvunu zolá kuzwa dyaka ve lubakusu ya bantu mingi. (Luz. 16:12) Bubu yayi, mbikudulu yayi ke na lunganaka. Bantu mingi ke sambilá dyaka ve, mpe ba ke sosá kisika ya nkaka samu na kuzwa lubakusu na bamambu ya bawu.

16. Wapi bambote beto ke kuzwá na kuzaba bambikudulu yina ke zonzilá kubasika ya ONU mpe lufwa ya Babilone ya nene?

¹⁶ Wapi bambote beto ke kuzwá na kuzaba bambikudulu yayi? Kubasika ya ONU mpe kutala mutindu bantu ke na mangá mabuundu ya luvunu bubu yayi ke na lakisá ti beto ke na  zingá na bilumbu ya mansukina. Ya tsyeleka, bubu yayi, bantu mingi ke na biká Babilone ya nene. Kasi ni mambu yayi ve ke sala ti mabuundu ya luvunu kufwa. Faso beto me tala yawu, Yehova ke tula na bantima ya ‘bamfumu kumi,’ bimfumu yina ke pesá ngolo na ONU, dikanisi “ya kusadila dibanza ya yandi.” Makanda yayi ke kufwa mabuundu ya luvunu na ntangu yina bantu ke vingila ve. d (Luz. 18:8-10) Lufwa ya Babilone ya nene ke ningisa yinza. Mpe ntangu ya nkaka, ya ke natina bantu bampasi. Kasi, bisadi ya Yehova ke vanda na bamambu zole yina ke pesa bawu kilengi. Ya ntete, mabuundu ya luvunu yina me vanda bambeni ya Yehova na kati ya bamvula mingi, ke vanda dyaka ve. Ya zole, ntangu ba ke kufwa Babilone ya nene, beto ke zaba ti ntangu Nzambi ke vuukisa beto me kuma pene-pene.—Luke 21:28.

17-18. a) Wa’ faso beto lenda tatamana na kukulisa kiminu ya beto? b) Yinki beto ke zonzila na disolo yina ke landa?

¹⁷ Danyele zonzá ti ‘nzayilu ya tsyeleka’ ke “kuma mingi.” Ntembe ve, mambu yayi me lungana! Bubu yayi, beto me bakula bambikudulu yina Biblia zonzá samu na ntangu ya beto. (Dan. 12:4, 9, 10) Butsyeleka ya bambikudulu yayi ke kulisá buzitu ya beto samu na Yehova, mpe samu na mambu ya yandi, Biblia. (Iza. 46:10; 55:11) Na yawu, kubika ve kukulisa kiminu ya nge. Sala bangolo na kulongoka Biblia ntangu nyonso, mpe sadisa bantu ya nkaka na kutunga kindiku ya ngolo na Yehova. Yehova ke bumba ba yina nyonso ke tulá ntima ya bawu nyonso na yandi, mpe yandi ke pesa bawu ‘ngemba ya ntangu nyonso.’—Iza. 26:3.

¹⁸ Na disolo yina ke landa, beto ke tala bambikudulu yina ke zonzilá kimvuka ya bakristo na ntangu ya mansukina. Mutindu beto ke longoka yawu, bambikudulu yina mpe ke na lakisá ti beto ke na zingá na bilumbu ya nsuka. Beto ke tala bamambu ya nkaka yina ke na lakisá ti Mfumu ya beto Yesu ke na twadisá bilandi ya yandi bubu yayi.