1-2. Nani vandaka Zadoki? (1 Bansangu 12:22, 26-28)

 BANTU kuluta 340 000 kwizaka samu na kukumisa Davidi mfumu ya bwala ya Izraele. Ba lutisaka bilumbu tatu na bamongo pene-pene na Ebroni. Ba vanda seka, kusolola, mpe kuyimba banzimbu samu na kukembila Yehova. (1 Ns. 12:39) Bantu mingi zabaka ve ti ntwenya mosi na nkumbu ya Zadoki vandaka kuna. Kasi, Yehova salaka nyonso samu beto zaba ti yandi vandaka kuna. 1 Bansangu 12:22, 26-28 (NWT) ke zonzaka: “Konso kilumbu bantu vandaka kaka kukwiza na Davidi samu na kusadisa yandi tii ntangu ya kumaka camp ya nene mutindu camp ya Nzambi. . . . Na Balevi, 4 600. Yehoyada vandaka ntwadisi ya bana ya Aroni, mpe bantu 3 700 vandaka na yandi, mpe Zadoki, ntwenya mosi ya bakala ya ngolo mpe ya bukindi, bamfumu 22 ya yinzo ya tata ya yandi vandaka na yandi.” Nani vandaka Zadoki?

² Zadoki vandaka nganga-nzambi mpe vanda salaka na nganga-nzambi ya nene Abiatare. Nzambi pesaka Zadoki ndwenga mpe makoki ya kubakula luzolo ya yandi. (2 Sa. 15:27) Yandi vandaka mpe muntu ya bukindi. Ni kifu yayi beto ke zonzila na disolo yayi.

3. a) Samu na yinki bisadi ya Yehova ke na nsatu ya bukindi? b) Yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

³ Na bilumbu ya nsuka yayi, Satana ke na salaka bangolo ya kulutila samu na kubebisa kiminu ya beto na Yehova. (1 Pi. 5:8) Kuvanda na bukindi ke sadisa beto na kuvingila ntangu yina Yehova ke kufwa Satana na yinza ya yandi. (Nku. 31:24) Beto tala bafaso tatu ya kulanda bukindi ya Zadoki.

KANGAMA NA KIMFUMU YA NZAMBI

4. Samu na yinki bisadi ya Yehova ke na nsatu ya bukindi samu na kupesa diboko na Kimfumu ya Yehova? (Tala mpe kizizi.)

⁴ Na ntima nyonso, bisadi ya Nzambi ke pesaka diboko na kimfumu ya Nzambi. Kasi, bantangu ya nkaka ya ke lombaka bukindi  samu na kusala yawu. (Mat. 6:33) Na kifwani, kusamuna mpe kulanda misiku ya Yehova na yinza ya yimbi yayi ke lombaka bukindi. (1 Tes. 2:2) Samu yinza ke na lutilaka kukabuka, ya ke lombaka bukindi na kukota ve na mambu ya politiki. (Yoa. 18:36) Mpe samu ba ke mangaka kusala politiki to kukuma basoda, bisadi ya Yehova mingi ke kutanaka na bamambu ya mbongo, ba ke nyokolaka ba ya nkaka, to ke tulaka bawu na boloko.

5. Samu na yinki Zadoki vandaka na nsatu ya bukindi samu na kusadisa Davidi?

⁵ Zadoki kwendaka ve na Ebroni kaka samu na kusepela na yina Davidi kumaka mfumu. Yandi kwendaka na binwanunu ya yandi, mpe yandi vandaka ya kubongama samu na kunwana. (1 Ns. 12:38) Yandi vandaka na nsatu mingi ya kulanda Davidi mpe ya kunwanina dikanda ya Nzambi. Ya lenda vanda ti Zadoki zabaka ve kunwana mutindu soda. Kasi, yandi vandaka muntu ya bukindi.

6. Wa’ faso Davidi pesaka kifwani ya mbote na Zadoki na yina me tadila bukindi? (Nkunga 138:3)

⁶ Wapi kisika Zadoki yina vandaka nganga-nzambi longokaka kuvanda na bukindi? Yandi zabaka bantu mingi yina vandaka na ngolo mpe bukindi. Bifwani ya bantu yayi longaka yandi mingi. Na kifwani, na bukindi nyonso, Davidi ‘vanda twadisaka Izraele na bamvita.’ Ni yawu nataka bawu na kukumisa yandi mfumu ya bawu. (1 Ns. 11:1, 2) Davidi vanda tulaka ntima na Yehova samu na kununga bambeni ya yandi. (Nku. 28:7) Na Nkunga 138:3 (NWT) Davidi zonzaka: “Na kilumbu yina mu bokilaka, nge ndimaka. Nge kumisaka munu na bukindi mpe ngolo.” Zadoki vandaka mpe na bifwani ya nkaka mutindu, Yehoyada na mwana ya yandi Benaya yina vandaka soda. Ya vandaka mpe na bamfumu ya makanda 22 yina kwizaka sadisa Davidi. (1 Ns. 11:22-25; 12:26-28) Bantu nyonso yayi bakaka mukanu ya kukumisa Davidi mfumu ya bawu mpe ya kubumba yandi.

7. a) Bifwani ya banani lenda longa beto bukindi? b) Yinki beto lenda longoka na kifwani ya mpangi Nsilu yina ba me zonzila na video?

⁷ Beto lenda kuzwa bukindi na ngolo, kana  beto kanisa na bifwani ya ba yina ke lakisaka kukangama ya bawu na Kimfumu ya Yehova. Ntangu Satana vanda sosa kukotisa Yesu Mfumu ya beto na mambu ya politiki, yandi ndimaka ve. (Mat. 4:8-11; Yoa. 6:14, 15) Samu na kuzwa ngolo ya ntangu nyonso, yandi vanda tulaka ntima na Yehova. Beto ke mpe na bifwani mingi ya bantwenya ya bakala yina ke mangaka kusala politiki. Beto lenda kuzwa masolo ya bawu na jw.org. a

SADISA BAMPANGI YA NGE

8. Na wapi ntangu bakuluntu lenda vanda na nsatu ya bukindi samu na kusadisa bampangi ya bawu?

⁸ Bisadi ya Yehova ke zolaka kusadisa bampangi. (2 Ko. 8:4) Kasi, bantangu ya nkaka ya ke lombaka bukindi samu na kusala yawu. Na kifwani, na ntangu ya mvita, bakuluntu zaba ti bampangi ya bawu ke na nsatu ya bukindi, lubakusu, mpe ntangu ya nkaka, ya madya ya kinsuni to ya kimpeve. Luzolo samu na mameme ke nataka bakuluntu na kusadisa bampangi ata ntangu mambu ya mpasi lenda kumina bawu. (Yoa. 15:12, 13) Na kusalaka mutindu yayi, ba ke landaka kifwani ya bukindi ya Zadoki.

9. Mutindu 2 Samuele 15:27-29 ke na zonzilaka yawu, yinki Davidi zonzaka na Zadoki na kusala? (Tala mpe kizizi.)

⁹ Beto tala mutindu Zadoki sadisaka bampangi ya yandi na ntangu ya mpasi. Absalomi mwana ya Davidi vanda sosa kufwa yandi samu na kubaka kimfumu. (2 Sa. 15:12, 13) Na mbangu nyonso, Davidi kimaka Yeruzalemi samu na kubumba luzingu ya yandi. Yandi bokilaka bisadi ya yandi mpe yandi zonzilaka bawu: ‘Beno telama mpe beto kima, samu ata muntu mosi ve na kati ya beto ke vuuka na maboko ya Absalomi!’ (2 Sa. 15:14) Na ntangu ba vanda kwenda, Davidi talaka ti ya vandaka mfunu muntu mosi bikana samu na kuzabisa yandi wapi bamambu Absalomi zola sala. Na yawu, yandi fidisaka Zadoki na banganga-nzambi ya nkaka samu ba vanda meso ya yandi. 2 Samuele 15:27-29 (NWT) ke zonzaka: “Mfumu tubilaka nganga-nzambi Zadoki ti: ‘Nge kele ve muntu yina ke talaka bamambu? Vutuka na mbanza na kizunu, mpe  nata bana ya beno zole, Ahimaasi mwana ya nge na Yonatani mwana ya Abiatare. Tala, mu ke vingila na bisika ya ntoto ya kuyuma yina ba lenda sabuka maza na makulu tii ntangu beno ke tinda ndinga samu na kuzabisa munu.’ Na yina Zadoki na Abiatare vutulaka Sanduku ya Nzambi ya tsyeleka na Yeruzalemi, mpe ba bikanaka kuna.” Ya vandaka mfunu ba sala keba. Absalomi vandaka na ntima yimbi, mpe yandi vanda vutulaka yimbi na ba yina yandi vanda zolaka ve. Kanisa na yina yandi zola sala kana yandi zabaka ti ni Davidi fidisaka Zadoki na banganga-nzambi ya nkaka.

10. Wa’ faso Zadoki mpe bampangi ya yandi ya nkaka bumbaka Davidi?

¹⁰ Davidi vandaka na dikanisi, mpe yandi lombaka na Zadoki na Ushai, mosi ya bandiku ya yandi ya kukwikama na kusadisa yandi na kulungisa yawu. (2 Sa. 15:32-37) Ushai vunaka kusala kindiku na Absalomi. Yandi pesaka yandi dilongi na mutindu ya kukwenda nwanisa Davidi. Kasi ya vandaka samu Davidi kuzwa ntangu ya kubongama samu na kunwanisa Absalomi. Na manima, Ushai zonzaka na Zadoki na Abiatare mutindu bamambu zola salama. (2 Sa. 17:8-16) Ni kuna Zadoki na Abiatare fidisaka nsangu na Davidi. (2 Sa. 17:17) Yehova sadilaka Zadoki mpe banganga-nzambi ya nkaka samu na kubumba luzingu ya Davidi.​—2 Sa. 17:21, 22.

11. Ntangu beto ke sadisaka bampangi ya beto, wa’ faso beto lenda landa kifwani ya bukindi ya Zadoki?

¹¹ Na ntangu ya mpasi, wa’ faso beto lenda landa bukindi ya Zadoki samu na kusadisa bampangi? 1) Landa malongi ya ba yina ke twadisaka beto. Na bantangu ya faso yayi, ya ke mfunu na kuvanda kaka na bumosi. Tumama na malongi yina bampangi ya filiale ke pesaka. (Ebr. 13:17) Bakuluntu zola vutukila kutala ntangu nyonso malongi na mutindu ya kukubama ntangu bampasi ke kumaka. (1 Ko. 14:33, 40) 2) Vanda na bukindi, kasi sala keba. (Bin. 22:3) Sadila ndwenga tekila nge sala mambu. Kutula ve luzingu ya nge na mpasi na buzoba. 3) Tula ntima na Yehova. Kuzimbana ve ti Yehova ke ve na  nsatu mambu ya yimbi kumina nge to bampangi yina nge ke na sadisaka. Yandi lenda sadisa nge na kusadisa bampangi ya nge mpe na kubumba luzingu ya nge.

12-13. Yinki nge lenda longoka na mambu yina salaka Viktor na Vitalii? (Tala mpe kizizi.)

¹² Beto zonzila kifwani ya bakuluntu zole Viktor na Vitalii. Ba vanda natinaka madya mpe maza na bampangi ya Ukraine. Viktor me zonza: “Beto sosaka madya na bisika nyonso. Bantangu ya nkaka, beto vanda kuwaka makelele ya minduki. Mpangi mosi yina vandaka na boutique pesaka madya. Ya sadisaka bansamuni mingi na kuzwa madya samu na mwa bilumbu. Kilumbu mosi beto vanda kotisa madya na camion, bombe mosi kubwaka na 20 mètres ya beto, kasi ya kubukaka ve. Kilumbu nyonso yina, mu sambilaka Yehova samu yandi pesa munu bukindi ya kusadisa bampangi ya beto.”

¹³ Vitalii me zonza: “Kusala kisalu yayi lombaka bukindi mingi. Nzyetolo ya beto ya ntete salaka bangunga 12. Mu vanda sambila kaka Yehova nzila nyonso.” Vitalii vandaka na bukindi, kasi yandi vanda sala mpe keba. Yandi me bwela: “Mu vanda lomba kaka na Yehova ndwenga, mpe kifu ya kuzaba bandilu. Mu vanda lutaka kaka na banzila yina luyalu lakisaka bantu na kuluta. Ya kumisaka kiminu ya munu ngolo na kutala mutindu bampangi nyonso vanda sala kintwadi. Ba katulaka bima yina vanda kanga nzila, ba lokotaka mpe tulaka na camion bima ya kukabula na bampangi, mpe pesaka beto bisika ya kupema na madya.”

KANGAMA KAKA NA YEHOVA

14. Yinki ya ke salaka beto ntangu muntu yina beto ke zolaka me bika kusadila Yehova?

¹⁴ Ntangu muntu ya dikanda ya beto to ndiku ya beto ke bikaka kusadila Yehova, ya ke mosi ya bamambu yina me lutila kusala mpasi na ntima. (Nku. 78:40; Bin. 24:10) Kana beto ke zolaka yandi mingi, mpasi na ntima ya beto ke vanda ya kulutila. Kana mambu ya mutindu yayi ke na kuminaka nge, kifwani ya kukwikama ya Zadoki lenda pesa nge ngolo.

15. Samu na yinki Zadoki vandaka na nsatu ya bukindi samu na kubikana ya kukangama na Yehova? (1 Bamfumu 1:5-8)

¹⁵ Ntangu ndiku ya yandi Abiatare bikanaka ve ya kukangama na Yehova, Zadoki kangamaka kaka na Yehova. Mambu yayi salamaka na nsuka ya kimfumu ya Davidi. Ntangu Davidi kumaka kiboba, mpe pene-pene na lufwa, mwana ya yandi Adoniya sosaka kubaka kimfumu, ata ti Yehova soolaka Salomoni samu na kuvanda mfumu. (1 Ns. 22:9, 10) Abiatare soolaka kusadisa Adoniya. 1 Bamfumu 1:5-8 (NWT) ke zonzaka: “Na ntangu yina, Adoniya mwana ya Agiti vanda kudikumisa mpe kutuba ti: ‘Munu muntu ke kuma Mfumu!’ Yandi yidikaka pusu-pusu mpe bakaka bantu yina vanda kutambusa bampunda mpe bantu 50 samu na kukima na mantwala ya yandi. Kasi tata ya yandi vanda kusungika yandi ve ata fioti ti: ‘Samu na yinki nge me sala mambu yayi?’ Yandi vandaka mpe kitoko mingi. Mama ya yandi butaka yandi na manima ya Absalomi. Adoniya wisanaka na Yoabi mwana ya Seruya mpe nganga-nzambi Abiatare, mpe ba sadisaka yandi mpe pesaka yandi maboko. Kasi nganga-nzambi Zadoki, Benaya mwana ya Yehoyada, mbikudi Natani, Shimei, Rei, mpe basoda ya ngolo ya Davidi pesaka ve Adoniya maboko.” Na mambu yina yandi salaka Abiatare pesaka mukongo na Davidi, kasi mpe na Yehova. Kanisa na mpasi yina ya salaka na Zadoki. Yandi na Abiatare lutisaka bamvula 40 na kisalu ya bawu ya bunganga-nzambi. (2 Sa. 8:17) Bawu zole vanda kipe ‘Sanduku ya Nzambi ya tsyeleka.’ (2 Sa. 15:29) Bawu zole sadisaka Davidi na kimfumu ya yandi, mpe ba salaka bisalu ya nkaka na kisalu ya Yehova.​—2 Sa. 19:11-14.

16. Ntangu ya nkaka, yinki sadisaka Zadoki na kubikana ya kukangama?

¹⁶ Ata ti Abiatare pesaka mukongo na Yehova,  Zadoki bikanaka ya kukangama na Yehova. Davidi zabaka ti Zadoki vandaka muntu yina yandi lenda tula ntima ntangu nyonso. Ntangu dikanisi ya Adoniya kwizaka zabana, Davidi tulaka ntima na Zadoki, Natani, mpe Benaya samu ba tula mafuta na Salomoni na kukuma mfumu. (1 Mf. 1:32-34) Kuvanda kintwadi na bisadi ya Yehova yina ke ya kukangama, mutindu Natani mpe ba ya nkaka, sadisaka Zadoki mpe kumisaka kiminu ya yandi ngolo. (1 Mf. 1:38, 39) Ntangu Salomoni kumaka mfumu, yandi tulaka Zadoki nganga-nzambi ya nene na kisika ya Abiatare.​—1 Mf. 2:35.

17. Wa’ faso nge lenda landa kifwani ya Zadoki kana muntu yina nge ke zolaka me bika kusadila Yehova?

¹⁷ Wa’ faso beto lenda landa kifwani ya Zadoki? Kana muntu yina nge ke zolaka me bika kusadila Yehova, nge, kangama kaka na Yehova. (Yos. 24:15) Yehova ke pesa nge ngolo mpe bukindi yina nge ke na yawu nsatu. Tula ntima na Yehova, mpe bikana pene-pene na bisadi ya yandi ya kukwikama. Yehova ke sepelaka na kukangama ya nge, mpe yandi ke pesa nge difuta.​—2 Sa. 22:26.

18. Yinki nge me longoka na kifwani ya Marco na Sidse?

¹⁸ Beto zonzila kifwani ya Marco na kento ya yandi Sidse. Ba ke na bana zole ya kento ya kukula yina bikaka kusadila Yehova. Marco me zonza: “Bibuti ke zolaka bana ya bawu kubanda kilumbu yina ba ke butukaka. Ba ke nwanaka na kusala nyonso samu bana ya bawu tala ve mpasi. Na yawu, ntangu bana yango ke bikaka kusadila Yehova, ya ke salaka mpasi mingi na ntima.” Yandi me bwela: “Kasi Yehova sadisaka beto na kukanga ntima. Yandi salaka ti ntangu mu ke ya kulemba, kento ya munu vanda na ngolo, mpe ntangu yandi ke ya kulemba, mu vanda na ngolo.” Sidse me bwela: “Beto zola lenda ve kukanga ntima kana Yehova pesaka ve beto ngolo yina beto vandaka na yawu nsatu. Mu vanda kanisa ntangu nyonso ti ya vandaka foti ya munu. Na yawu, mu sambilaka Yehova samu na kuzonzila yandi yina ya vanda sala munu na ntima. Na manima ya mwa ntangu, mpangi mosi ya kento yina mu talaka ve bamvula mingi, kwizaka tala munu. Yandi tulaka maboko ya yandi na mapeka ya munu, talaka munu na meso, mpe zonzilaka munu, ‘Kuzimbana ve Sidse, ya kele ve foti ya nge!’ Na lubakusu ya Yehova, mu ke na lendaka kubumba kilengi ya munu na kisalu ya yandi.”

19. Yinki nge ke tatamana na kusala?

¹⁹ Yehova zola ti bisadi ya yandi nyonso vanda na bukindi mutindu Zadoki. (2 Tim. 1:7) Kasi, yandi zola ve ti beto tula ntima na ngolo ya beto mosi. Yandi zola ti beto tula ntima ya beto na yandi. Na yawu, kana nge ke na mantwala ya mambu yina ke na lombaka nge vanda na bukindi, sambila Yehova. Nge lenda vanda na kundima ti yandi ke pesa nge bukindi, kaka mutindu yandi salaka yawu na Zadoki!​—1 Pi. 5:10.