Byuvu ya ba yina ke tangaka mikanda ya beto
Nani ke ‘kento’ yina Izaya 60:1 ke zonzilaka, mpe na wapi mutindu yandi ke “telama” mpe ke “mwangisa nsemo”?
Izaya 60:1 ke zonzaka: ‘O kento, telama, mwangisa nsemo, samu nsemo ya nge me kwiza. Nkembo ya Yehova ke ngenga na zulu ya nge.’ Baverse ya nkaka ya buku ya Izaya ke na lakisaka ti ‘kento’ yango vandaka Sioni to Yeruzalemi, yina vandaka capitale ya Yuda na ntangu ya ntama. a (Iza. 60:14; 62:1, 2) Yeruzalemi awa ke dikanda nyonso ya Izraele. Beto zonzila byuvu zole na yina me tadila verse yayi: Ya ntete, na wapi ntangu mpe wa’ faso Yeruzalemi ‘telamaka’ mpe mwangisaka nsemo ya kimpeve? Ya zole, bamambu yina Izaya vanda zonza ke na lunganaka kwandi na faso ya kulutila bubu yayi?
Na wapi ntangu mpe wa’ faso Yeruzalemi ’telamaka’ mpe mwangisaka nsemo ya kimpeve? Na kati ya bamvula 70 yina Bazwife lutisaka na Babiloni, Yeruzalemi na tempelo vandaka ya kumwangana. Ntangu bantu ya Pertia, na ya Media, bakaka Babiloni na ngolo, ba pesaka nzila na bantu ya Izraele ya kuvutuka na bwala ya bawu mpe ya kuvutula lusambu ya tsyeleka. (Esd. 1:1-4) Ni yawu salaka ti Bazwife ya kukwikama ya nkaka ya makanda 12 ya Izraele banda kuvutuka na mvula 537 T.N.B. (Iza. 60:4) Ba bandaka kupesa minkayulu na Yehova, kusala mikembo ya bawu ya konso mvula mpe kutunga dyaka tempelo. (Esd. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Nkembo ya Yehova ngengaka dyaka na Yeruzalemi to ba bandaka dyaka kusambila Yehova faso na ntama. Ba kumaka mutindu mwinda samu na makanda yina vandaka na kati ya kitombi ya kimpeve.
Kasi, bambikudulu ya Izaya na yina me tadila kuvutukila lusambu ya tsyeleka lunganaka ve nyonso na Yeruzalemi ya ntama. Bantu mingi ya Izraele bikaka kusambila Yehova. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Ba kumaka tii na kumanga Masiya yina vandaka Yesu kristo. (Mat. 27:1, 2) Na 70 N.B., ba mwangisaka dyaka tempelo ya Yeruzalemi.
Ya vandaka mambu yina Yehova bikulaka. (Dan. 9:24-27) Ya ke na talanaka pwelele ti ya vandaka ve na makanisi ya yandi ti bambikudulu yina ke na Izaya 60 na yina me tadila lusambu ya tsyeleka lungana nyonso na Yerusalemi ya ntama.
Bamambu yina Izaya vanda zonza ke na lunganaka kwandi na faso ya kulutila bubu yayi? Ee, kasi ya ke na lungaka na kento ya nkaka yina ke kifwani ya “Yeruzalemi ya mazulu.” Ntumwa Polo sonikaka: “Yandi ke mama ya beto.” (Gal. 4:26, NWT) Yeruzalemi ya mazulu awa ke ba yina nyonso ke vandaka na mazulu mpe yina ke ya kukwikama na Yehova, to kitini ya kimvuka ya Yehova yina ke na mazulu. Yesu na bakristo 144000 mutindu Polo yina ba tulaka mafuta mpe yina ke na kivuvu ya kukwenda na zulu ke na kati ya bana ya yandi. Biblia ke bokilaka mpe kimvuka ya bakristo yina ba tulaka mafuta ‘yinsi ya santu’ to “Izraele ya Nzambi.”—1 Pi. 2:9; Gal. 6:16.
Wa’ faso Yeruzalemi ya mazulu ‘telamaka’ mpe ‘mwangisaka nsemo’? Ni na nzila ya bana ya yandi yina ba tulaka mafuta yandi salaka yawu. Beto fwanisa bamambu yina ba kutanaka na yawu na bambikudulu ya Izaya 60.
Bakristo yina ba tulaka mafuta vandaka na nsatu ya ‘kutelama’ samu ti ba vandaka na kitombi ya kimpeve. Kubanda siècle ya zole ya ntangu ya beto matiti ya yimbi yina ke lusambu ya luvunu mwanganaka. (Mat. 13:37-43) Ba kotaka na boloko ya Babiloni ya nene yina ke kimvuka ya nene ya mabuundu nyonso ya luvunu. Ba vandaka na boloko tii na ntangu yina Biblia ke bokilaka “nsuka ya yinza” yina bandaka na 1914. (Mat. 13:39, 40) Na 1919 ba basikaka na boloko mpe ba bandaka kumwangisa nsemo na nzila ya kisalu ya bawu ya kusamuna. b Bantu ya makanda nyonso kwizaka na nsemo yango. Na kati ya bawu vandaka na ndambu ya bantu ya Izraele ya Nzambi, ni bawu ke ‘bamfumu’ yina Izaya 60:3 ke zonzilaka.—Luz. 5:9, 10.
Na mantwala, bakristo yina ba tulaka mafuta ke mwangisa na faso ya kulutila nsemo yina ke katukaka na Nzambi. Wapi mutindu ba ke sala yawu? Na manima ya lufwa ya bawu, ba ke kota na “Yelusalemi ya malu-malu.” Kento yina, ke kimvuka ya ba 144 000 yina ke bamfumu mpe banganga-nzambi.—Luz. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Yeruzalemi ya malu-malu ke sala mingi samu na kulungana ya Izaya 60:1. (Fwanisa Izaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 na Luzabusu 21:2, 9-11, 22-26.) Mutindu Yeruzalemi ya ntama vandaka capitale ya luyalu ya Izraele ya ntama, Yerusalemi ya malu-malu na Yesu Kristo ke vanda luyalu ya yinza ya malu-malu. Wa’ faso Yeruzalemi ya malu-malu “katukaka na zulu”? Samu yandi ke sala mingi samu na ntoto, bantu ya makanda mingi yina ke na boma ya Nzambi ke “tambula na nsemo ya yandi.” Mpe disumu na lufwa ke vanda dyaka ve. (Luz. 21:3, 4, 24) Na yawu, “bima nyonso ke kuma ya malu-malu,” mutindu Izaya na bambikudi ya nkaka bikulaka yawu. (Bis. 3:21) Ntangu bima nyonso ke kuma ya malu-malu bandaka ntangu Yesu kumaka Mfumu mpe ke manisa na nsuka ya bamvula 1 000 ya luyalu ya yandi.
a Na Izaya 60:1, Mbangudulu ya Yinza ya Malu-Malu ke sadilaka ‘kento’ na kisika ya “Sioni,” to “Yeruzalemi.” Na ndinga ya Ki-Ebre, mutindu ba me zonzila “telama,” “mwangisa nsemo” mpe “nge,” ke na lakisaka ti ba ke na zonzilaka na kento.
b Ezekiele 37:1-14 na Luzabusu 11:7-12 bikulaka mpe kuvutuka ya lusambu ya tsyeleka yina salamaka na 1919. Mbikudulu ya Ezekiele zonzilaka kuvutuka ya lusambu ya tsyeleka samu na bakristo nyonso yina ba tulaka mafuta na manima ya kulutisa ntangu mingi na boloko. Mbikudulu ya Luzabusu zonzilaka kuvumbuka na kimpeve ya mwa bampangi ndambu yina ba tulaka mafuta yina vanda twadisa dikanda ya Nzambi. Na kati ya mwa ntangu, ba vandaka dyaka ve na luve ya kusadila Yehova samu ba tulaka bawu ya mpamba na boloko. Na 1919, ba tulaka bampangi yayi mutindu “kisadi ya kukwikama mpe ya mayela.”—Mat. 24:45; tala buku Le culte pur de Jéhovah enfin rétabli! p. 118.
