1. Na Longi 7:20 wapi mambu ya tsyeleka Salomo zonzaka?

 MFUMU Salomo sonikaka: ‘Ya ke ve na muntu ya lunungu na ntoto yina ke salaka kaka mambu ya mbote mpe ke salaka ata fioti ve masumu.’ (Lon. 7:20) Mambu yayi ke ya tsyeleka: beto nyonso ke bantu ya masumu. (1 Yoa. 1:8) Ni na yawu beto nyonso ke vandá na nsatu Nzambi mpe bampangi lemvokila beto.

2. Yinki ya ke salá beto ntangu ndiku ya ntima ke lemvokilá beto?

² Ntangu ya nkaka, ya me kuminá nge na kuzonza to kusala mambu yina nyongisá ndiku ya nge ya ntima. Samu nge vandá na nsatu kindiku ya beno beba ve, na ntima ya nge nyonso nge lombak’ yandi mulemvo. Ya salá nge yinki ntangu ndiku ya nge lemvokilá nge na ntima mosi? Ntembe ve, ya vutulá nge kizunu na ntima, mpe ya pesá nge kilengi.

3. Yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

³ Beto nyonso ke na nsatu Yehova vanda ndiku ya beto ya ntima. Kasi bantangu ya nkaka, beto ke zonzá to ke salá bamambu yina ke nyongisak’ yandi. Samu na yinki beto ke ya kundima ti Yehova zola kulemvokila beto? Yinki ke na lakisá ti Yehova ke lemvokilá ve mutindu beto ke lemvokilaka? Mpe nani Yehova ke lemvokilaka?

4. Samu na yinki beto ke ya kundima ti Yehova ke zolá kulemvokila beto?

⁴ Biblia ke lakisá beto pwelele ti Yehova ke zolá kulemvokila. Na mongo ya Sinayi, Yehova lakisá na Moyize na nzila ya mbazi  mosi faso yandi kele. Mbazi yango zonzá na Moyize: ‘Yehova, Yehova, Nzambi yina ke kuwaka bantu mawa mpe ke fwilaka bantu kyadi, yandi ke dasukaka na mbangu ve mpe ke ya kufuluka na luzolo ya kukwikama mpe tsyeleka, yandi ke lakisaka mafunda ya bantu luzolo ya kukwikama, yandi ke lemvokilaka foti, mambu ya yimbi, mpe disumu.’ (Bas. 34:6, 7) Yehova ke Nzambi mosi yina ke na ntima ya mbote. Yandi ke talá kyadi ya bantu. Yandi zola ntangu nyonso kulemvukila ba yina me sala disumu mpe me balula ntima.—Neh. 9:17; Nku. 86:15.

5. Faso beto me tanga yawu na Nkunga 103:13, 14, yinki bamambu yina Yehova zaba samu na beto ke natak’ yandi na kusala?

⁵ Samu yandi yidiká beto, Yehova zaba faso beto kele. Kanisa ntete: Yehova zaba mbote-mbote mutindu ke mosi na mosi ya bantu awa na ntoto. (Nku. 139:15-17) Na yawu, yandi zaba bifu nyonso ya yimbi yina beto kuzwá na bibuti ya beto. Yandi zaba mpe bamambu nyonso yina kuminá beto, mpe yinki bamambu yango me sala na kimuntu ya beto. Samu yandi zaba beto mbote-mbote, yinki Yehova ke salaka? Yandi ke lakisá beto ntima ya kyadi.—Nku. 78:39; tanga Nkunga 103:13, 14.

6. Wa’ faso Yehova lakisá ti yandi ke na nsatu ya kulemvokila beto?

⁶ Yehova lakisá ti yandi ke zolá kulemvokila. Yandi zaba ti samu na bamambu yina muntu ya ntete Adam salá, beto nyonso ke bantu ya masumu mpe beto ke kufwaka. (Rom. 5:12) Ya ke ve na kima yina beto lenda sala samu beto mosi to bampangi sala ve disumu mpe kufwa ve. (Nku. 49:7-9) Kasi Nzambi ya beto ya luzolo lakisá beto ntima ya kyadi, mpe salá kima samu na kubasisa beto na boloko ya disumu mpe ya lufwa. Yinki yandi salaka? Mutindu Yoane 3:16 ke lakisak’ yawu, Yehova filisá Mwana ya yandi kaka mosi kwiza kufwa samu na beto. (Mat. 20:28; Rom. 5:19) Yesu baká kisika ya beto. Yandi talá mpasi tii na lufwa samu na kubasisa na boloko ya lufwa ba yina nyonso ke lakisa kiminu na yandi. (Ebr. 2:9) Kanisa na mpasi yina ya salá Yehova na ntima na kutala Mwana ya yandi kufwa malembe-malembe, mpe na faso ya nsoni. Kana Yehova vandá ve na nsatu ya kulemvokila beto, yandi zolá ndima ve Mwana ya yandi kufwa.

7. Pesa bifwani ya bantu na Biblia yina Yehova lemvokilá na ntima mosi?

⁷ Na Biblia, ya ke na masolo mingi ya bantu  yina Nzambi lemvokilá na ntima mosi. (Ef. 4:32) Na nani nge ke na kanisaka? Ntangu ya nkaka nge ke na kanisá na mfumu Manase. Manase vandá muntu ya yimbi. Yandi salá masumu mingi ya ngolo. Yandi sambilá banzambi ya luvunu mpe natá bantu ya nkaka na kusala faso yandi. Yandi kufwá bana ya yandi mosi mpe pesá bawu mutindu minkayulu na banzambi ya luvunu. Yandi kwendá tii na kutula kiteki ya nzambi mosi ya luvunu na kati ya tempelo, kisika ya santu yina ba vandá sambila Yehova. Samu na yandi, Biblia ke zonzaka: ‘Yandi salaka mambu ya yimbi na kiteso mosi ya nene na meso ya Yehova, samu na kupesa yandi nkele.’ (2 Ns. 33:2-7) Kasi, ntangu Manase balulá ntima na faso ya kulunga, Yehova lemvokilak’ yandi na ntima mosi. Mpe yandi vutulá Manase na kimfumu. (2 Ns. 33:12, 13) Nge lenda kanisa mpe na mfumu Davidi. Yandi salá masumu ya ngolo mutindu kufwa muntu mpe kusala kinsuza. Kasi ntangu Davidi ndimá yimbi yina yandi salá mpe balulá ntima, Yehova lemvokilak’ yandi na ntima mosi. (2 Sa. 12:9, 10, 13, 14) Ya tsyeleka, beto lenda ndima ti Yehova zola kulemvokila. Mpe mutindu beto ke tala yawu, ntangu yandi ke lemvokilá, yandi ke salá ve yawu faso bantu.

8. Samu Yehova ke Zuzi ya kulutila bazuzi nyonso, wa’ faso ya ke natak’ yandi na kulemvokila?

⁸ Yehova ke ‘Zuzi ya ntoto ya muvimba.’ (Kub. 18:25) Zuzi ya mbote me lunga kuzaba mbote-mbote misiku. Yehova ke Zuzi ya beto, mpe yandi zaba mbote-mbote misiku samu ni yandi ke pesak’ yawu. (Iza. 33:22) Ata muntu me lutila Yehova na kuzaba kusala luswaswanu na yina me tadila mambu ya mbote mpe ya yimbi. Yinki zuzi ya mbote me lunga dyaka kuzaba? Yandi ke na nsatu ya kuzaba faso mambu lutilá, tekila yandi zenga yawu. Yehova ke Zuzi ya kulutila bazuzi nyonso, samu yandi zaba mbote-mbote misiku mpe nyonso yina ke salamaka.

9. Zonzila bamambu yina Yehova ke zabá tekila yandi baka mukanu ya kulemvokila muntu.

⁹ Yehova ke ve faso bazuzi ya bantu. Yandi zaba mbote-mbote faso mosi na mosi ya bamambu yina yandi ke zenga, lutilaka. (Kub. 18:20, 21; Nku. 90:8) Yehova ke suká ve kaka na kutala to kuwa mambu. Yandi zaba ti bamambu ya nkaka yina muntu ke salá, ni bifu ya mbote to ya yimbi yina yandi kuzwá na bibuti ya yandi ke natak’ yandi na kusala yawu. Yandi lenda sala mpe yawu samu na malongi yina yandi kuzwá na bumwana, to kisika yina yandi kulaka. Mpe nkele, kilengi to kimbevo ya yintu lenda nata muntu na kusala bamambu. Yehova ke tangá mpe bantima ya beto. Yandi zaba mbote-mbote yinki me nata muntu na kusala mambu. Ata mambu ke ya kubumbana na meso ya yandi. (Ebr. 4:13) Na yawu, ntangu Yehova ke lemvokilá muntu, ya ke samu yandi zaba bamambu nyonso yayi.

10. Samu na yinki beto lenda zonza ti Yehova ke zengá mambu kaka na lunungu? (Kulonga Misiku 32:4)

¹⁰ Ntangu Yehova ke zengá bamambu, yandi ke salak’ yawu kaka na faso ya kulunga. Yehova ke solá ve bantu. Yandi ke lemvokilá ve muntu samu yandi ke kitoko, ke na mbongo mingi, ke muntu ya nene, to zaba kusala bima mingi. (1 Sa. 16:7; Zaki 2:1-4) Ata muntu lenda nata Yehova na ngolo na kusala mambu to kupesa yandi madesu ya bana. (2 Ns. 19:7) Yehova ke baká ve mikanu samu yandi ke ya kudasuka, to samu yandi ke yiiná to ke zolá muntu. (Bas. 34:7) Ntembe ve, Yehova ke Zuzi ya kulutila mbote, samu yandi zaba faso beto kele, mpe faso ke luzingu ya beto.—Tanga Kulonga Misiku 32:4.

11. Yehova ke lemvokilá kwandi mutindu bantu? Zonzila yawu.

¹¹ Ba yina soniká kitini ya Biblia ya ndinga ya  Ebre, kwizá ndima ti Yehova lutila bantu nyonso na kulemvokila. Mukanda mosi ke zonzá ti ba sadilá bantangu ya nkaka nzonzolo mosi yina “ke lakisá kaka faso Nzambi ke lemvokilá muntu yina me sala disumu. Ba sadilá ata fioti ve yawu samu na kulakisa faso muntu ke lemvokilá muntu ya nkaka.” Kaka ni Yehova lendá lemvokila na mutindu ya kulunga muntu yina me sala disumu, mpe me balula ntima. Wapi bambote beto ke kuzwá ntangu Yehova ke lemvokilá beto?

12-13. a) Wapi bambote muntu ke kuzwá ntangu Yehova ke lemvokilak’ yandi? b) Bambote beto ke kuzwá ntangu Yehova ke lemvokilá beto ke kwandi na nsuka?

¹² Ntangu beto ke ndimá ti Yehova me lemvokila beto, beto ke kuzwá ‘bansungi (to bantangu) ya kupema.’ Ya zola zonza kizunu na ntima mpe na makanisi ya beto. Mulemvo ya faso yayi lenda katuka ve na bantu, kasi kaka na ‘Yehova yandi mosi.’ (Bis. 3:19) Ntangu Yehova ke lemvokilá beto, yandi ke vutulá kindiku ya beto na yandi mutindu beto salá ve disumu.

¹³ Ntangu Yehova ke lemvokilá beto, yandi ke dasukila dyaka ve beto, to ke semba dyaka ve beto na disumu yina beto salaka. (Iza. 43:25; Yer. 31:34) Yehova ke losá masumu ya beto ntama ‘mutindu kisika yina ntangu ke basikaka kele ntama na kisika yina ntangu ke lalaka.’ b (Nku. 103:12) Ntangu beto ke kanisá na faso Yehova ke lemvokilá, beto ke vutulak’ yandi matondo ya kulutila, mpe buzitu ya beto samu na yandi ke kumá dyaka mingi. (Nku. 130:4) Kasi, nani Yehova ke lemvokilaka?

14. Yinki beto me longoka tii awa na faso Yehova ke baká mukanu ya kulemvokila?

¹⁴ Faso beto me longoka yawu, Yehova ke talá ve nene to fioti ya disumu samu na kulemvokila muntu. Beto me longoka mpe ti Yehova, muntu yina yidiká beto ke Zuzi ya beto, mpe ni yandi ke pesá beto misiku. Yandi ke sadilá mayela nyonso yayi ntangu yandi ke baká mukanu ya kulemvokila to ve muntu yina me sala disumu. Beto zonzila bima yina yandi ke talá tekila yandi lemvokila muntu to ve.

15. Faso me zonza yawu Luke 12:47, 48, wapi yina ke mosi ya bima yina Yehova ke talá tekila yandi lemvokila muntu?

¹⁵ Tekila yandi lemvokila muntu, mosi ya bima yina Yehova ke talá ni yayi: muntu yango  zabá kwandi ti mambu yina yandi vandá sala kele yimbi? Yesu zonzilá mambu yayi na Luke 12:47, 48. (Tanga.) Ntangu muntu ke salá na nko mambu ya yimbi na meso ya Yehova, ya ke disumu ya nene. Yehova lenda manga kulemvokila yandi. (Mrk. 3:29; Yoa. 9:41) Kasi bantangu ya nkaka, beto nyonso ke salá bamambu yina beto zaba ti ya ke yimbi. Yehova lenda lemvokila kwandi beto? Ee! Samu ti ya ke na kima ya nkaka yina Yehova ke talaka. Beto zonzila yawu.

16. Yinki zola zonza kubalula ntima, mpe samu na yinki beto me lunga kusala yawu samu Yehova lemvokila beto?

¹⁶ Kima ya nkaka yina Yehova ke talá, ni yayi: muntu yina me sala disumu me balula kwandi ntima? Yinki zola zonza kubalula ntima? Kubalula ntima zola zonza “kusoba makanisi, faso ya beto ya kutadila bamambu, mpe mambu yina beto ke na sosá kusala.” Muntu yina ke balulá ntima ke nyongá yimbi yina yandi me sala. Yandi ke na mawa samu na yimbi yina yandi me sala, to samu yandi me sala ve mambu ya mbote yina yandi zolá sala. Muntu yina me balula ntima ke na mawa samu yandi me sala disumu, kasi mpe samu yandi biká kindiku ya yandi na Yehova kubeba tii na kunata yandi na disumu. Kanisa na mfumu Manase mpe mfumu Davidi. Bawu zole salá masumu ya ngolo. Kasi, samu ba balulá ntima, Yehova lemvokilá bawu. (1 Mf. 14:8) Ya tsyeleka, Yehova ke lemvokilá beto kaka si yandi me tala ti beto me balula ntima. Kasi, beto me lunga ve kaka na kunyonga disumu yina beto me sala. Beto fwana sala kima ya nkaka. c Ya ke na kati ya bima yina Yehova ke talá samu na kulemvokila beto.

17. Yinki zola zonza kubaluka mpe samu na yinki ya ke mfunu samu na kuvutukila dyaka ve masumu yina beto salá na ntama? (Izaya 55:7)

¹⁷ Yehova ke talá mpe kana muntu yina me sala disumu me baluka. Kubaluka zola zonza yinki? Ya zola zonza ti muntu me bika bamambu ya yimbi yina yandi vandá sala, mpe me banda kuzinga mutindu Yehova zola bantu zinga. (Tanga Izaya 55:7.) Yandi me lunga kusoba kimuntu ya yandi samu Yehova twadisa yandi. (Rom. 12:2; Ef. 4:23) Yandi me lunga kusala nyonso samu na kubika na manima ya yandi makanisi nyonso ya yimbi mpe ndyatulu ya yandi ya ntama. (Kol. 3:7-10) Ya tsyeleka, ni kiminu  ya beto na munkayulu ya Yesu ke salá ti Yehova lemvokila beto mpe sukula beto na masumu. Yehova ke lemvokilá beto na nzila ya munkayulu ya Yesu ntangu yandi ke talá beto kusala bangolo ya beto nyonso na kusoba ndyatulu ya beto.—1 Yoa. 1:7.

18. Yinki beto me longoka na mutindu yina Yehova ke lemvokilaka?

¹⁸ Beto vutukila mwa fioti bamambu ya mfunu yina beto me zonzila. Yehova ke lemvokilá kulutila bantu nyonso, ya vanda awa na ntoto, to na zulu. Samu na yinki beto lenda zonza yawu? Ya ntete, yandi zola ntangu nyonso kulemvokila beto. Ya zole, yandi zaba mbote-mbote faso beto kele. Na yawu, ni yandi zaba kana ya tsyeleka, beto me balula ntima. Ya tatu, ntangu yandi ke lemvokilá, yandi ke zimbaná na mbala mosi disumu yina beto salaka. Ya ke salá ti beto vutula kizunu ya ntima mpe yandi ndima dyaka beto.

19. Ata beto ke bantu ya masumu, mpe beto ke salá ve ntangu nyonso bamambu ya mbote, samu na yinki beto lenda vanda na kilengi?

¹⁹ Ya tsyeleka, ntangu nyonso beto ke vanda bantu ya masumu, ya ke kumina beto na kusala bamambu yina ke ve ya kulunga. Kasi, beto lenda zwa bukindi na bamambu yayi ke na Étude perspicace des Écritures, Volume 2, paje 765: “Yehova ke na ntima ya kyadi, mpe yandi zaba ti bisadi ya yandi ke bantu ya masumu. Na yawu, ba zolá vanda ve ntangu nyonso na kati ya mawa samu na bafoti yina ba ke salá samu na disumu yina ba me kuzwa na bibuti ya beto ya ntete. (Nku. 103:8-14; 130:3) Kana ba sala bangolo ya bawu nyonso samu na kulanda misiku ya Nzambi, ba lenda vanda na kilengi. (Flp 4:4-6; 1Yn 3:19-22).” Mambu yayi ke na pesá beto ngolo!

20. Yinki beto ke zonzila na disolo yina ke landa?

²⁰ Beto ke na vutulá matondo na Yehova na yina yandi ke lemvokilá beto na ntima mosi ntangu beto ke nyongá na ntima ya beto nyonso masumu yina beto me sala. Na yawu, wa’ faso beto lenda landa kifwani ya Yehova ntangu beto ke lemvokilá bantu ya nkaka? Na yinki faso ya beto ya kulemvokila ke mutindu mosi na ya Yehova, mpe na yinki ya ke ve mutindu mosi? Samu na yinki kuzaba luswaswanu yayi ke mfunu? Disolo yina ke landa ke pesa bamvutu na byuvu yayi.