NA IZRAELE ya ntama, mvula vandá banda ntangu bantu vandá bongisa ntoto mpe kukunda bambuma. Ya vandá na ngonda ya Tishri, yina bubu yayi ke na kati ya septembre na octobre.

Bantu vandá zaba kubanda mpe nsuka ya ngonda ntangu ba vandá talá kubasika mpe kuzimbana ya Ngonda. Ya ke salá bilumbu 29 to 30. Kasi, ntangu ba vandá sadilá Ntangu samu na kuzaba bilumbu na mvula, lutangu ya bilumbu yina ba vandá kuzwa vandá mingi kulutila yina ba vandá kuzwa na kusadila Ngonda. Ba vandá na bafaso mingi na kusala samu bilumbu yina ba me kuzwa na mvula na kutadila Ngonda, vanda pene-pene na yina ba ke kuzwa na kutadila Ntangu. Ba vandá bwelá bilumbu, to ngonda mosi, na zulu ya bangonda 12. Ntangu ya nkaka ba vandá sala yawu tekila mvula ya malu-malu banda. Ya vandá sala ti bangonda ya kukunda na ya kubuka bambuma kubwa bamvula nyonso na ntangu mosi.

Kasi, na ntangu ya Moyize, Yehova zonzá na bana ya Izraele na kutadila ngonda ya Abibi to Nisani faso kubanda ya mvula. Bubu yayi ngonda yango ke kubwá na kati ya mars na avril. (Bas. 12:2; 13:4) Na ngonda yayi, bana ya Izraele vandá salá feti. Mpe na feti yango, ba vandá pesá na Yehova bambuma ya ntete ya orze yina ba me buka na bilanga.—Bas. 23:15, 16.

Emil Schürer, bakala mosi ya mayela soniká na buku ya yandi: “Ya vandá ve mpasi na kuzaba na wapi mvula ba ke bwela ngonda mosi na zulu ya bangonda 12. Ba zolá sala Paki na 14 Nisani, na kilumbu yina Ngonda ke basiká nyonso. Paki zolá kubwa na manima ya kilumbu yina lutangu ya bangunga ya mpimpa na ya ntangu ke mutindu mosi. Na yawu, ntangu ba vandá talá na nsuka ya mvula ti Paki ke kubwa na mantwala ya kilumbu yina, ba vandá bwelá ngonda mosi na zulu ya bangonda 12 ya mvula yina ke na manisaka. Ya vandá sadisa bawu na kuzaba ntangu ngonda ya ntete, Nisani, ke banda.”

Bambangi ya Yehova mpe ke sadilá bamambu yayi ntangu ba ke sosá kuzaba kilumbu ya kubambukila moyo lufwa ya Yesu. Kilumbu yayi ke kubwá na 14 Nisani ya calendrier ya ba juifs. Mpe na beto ya ke na kati ya bangonda ya mars na avril. Ni na yawu, bimvuka nyonso ya Bambangi ya Yehova ke zabá bangonda mingi na mantwala, kilumbu ya kubambukila moyo lufwa ya Yesu. a

Kasi, wa’ faso ba juifs vandá zaba kubanda mpe nsuka ya ngonda? Bubu yayi, ya ke ve mpasi na kuzaba yawu. Nge lenda tala calendrier ya papier to na téléphone ya nge. Kasi na ntangu ya Biblia, ya vandá ve mutindu yayi.

Na ntangu ya Nowe, bangonda vandá na bilumbu 30. (Kub. 7:11, 24; 8:3, 4) Na manima, na ntangu ya Izraele, ba vandá tala dyaka ve ti bangonda nyonso vandá na bilumbu 30. Na bawu, ngonda vandá banda ntangu Ngonda ya fioti vandá talanaka. Ya vandá sala ti ngonda mosi vanda na bilumbu 29 to 30.

Kilumbu mosi, ntangu ba vandá sololá, Davidi na Yonatani zonzaka: ‘Mbasi kele ngonda ya malu-malu.’ (1 Sa. 20:5, 18) Ya ke na lakisá ti na ntangu yina, bantu vandá zaba kilumbu yina ngonda ya malu-malu ke banda. Wa’ faso bana ya Izraele vandá sala na kuzaba yawu? Mishna, mukanda mosi yina ke zonzilá misiku ya ba juifs, mpe kinkulu ya bawu, ke lakisá faso ba vandá sala. Na manima ya kukatuka na Babilone, ni Sanedreni (kimvuka ya bakuluntu ya ba juifs), vandá baka mikanu na mambu yayi. Na kati ya bangonda 7, bantu ya Sanedreni vandá vukaná na suka-suka ya kilumbu ya 30 ya ngonda. Ni na lukutakanu yina ba vandá zonza kilumbu yina ngonda ya malu-malu ke banda. Wa’ faso ba vandá salá na kuzaba yawu?

Na mpimpa tekila kilumbu ya lukutakanu ya bawu, ba vandá filisá babakala na bisika yina vandá ya kunanguka na Yeruzalemi. Kuna, ya vandá ve mpasi na kutala si Ngonda ya fioti me basika. Ntangu ba vandá talak’ yawu, na mbangu nyonso, ba vandá kwizá pesa nsangu na Sanedreni. Ntangu Sanedreni vandá tala ti bantu mingi me kwiza zonzila bawu ti Ngonda me basika, ba vandá mwangisa nsangu ti ngonda ya malu-malu me banda. Kasi, yinki ba vandá  salá ntangu matuti vandá mingi, mpe bantu yina ba filisá vandá lenda ve kuzaba si Ngonda me basika? Ba vandá zonzá ti ngonda me manisa kilumbu yina ya 30, mpe ngonda ya malu-malu ke banda kilumbu yina ke kwiza.

Mishna ke lakisá ti, samu na kuzonza ti ngonda ya malu-malu me banda, bantu vandá yoká tiya ya nene na zulu ya mongo ya bayinti ya Olive, pene-pene na Yeruzalemi, mpe na bisika ya nkaka ya kunanguka ya bwala ya Izraele. Bamvula na manima, ba bandá kufilisa bantu samu na kwenda mwangisa nsangu. Ya vandá sala ti ba juifs ya Yeruzalemi na ya bisika ya nkaka ya Izraele, mpe ba yina vandá na babwala ya nkaka, bawu nyonso zaba ti ngonda ya malu-malu me banda, mpe ba lendá yidama samu na bafeti.

Tableau yayi lenda sadisa beto na kuzaba faso bangonda, bafeti, bantangu ya kukunda mpe ya kubuka vandá kwendá nzila mosi na Izraele.