1. Mutindu me lakisa yawu Nkunga 18:46 na yinki Davidi fwanisaka Yehova?

 BAMAMBU mingi lenda sala ti luzingu ya beto soba na mbala mosi. Beto ke vutulaka Yehova matondo samu na lubakusu yina yandi ke pesaka beto. Na disolo yina me luta, beto talaka ti Yehova ke Nzambi ya moyo, mpe ti yandi ke ya kubongama samu na kusadisa beto. Lubakusu yina yandi ke pesaka beto, ke sadisaka beto na kutala ti “Yehova kele na luzingu!” Nkunga 18:46 (NWT) ke zonzaka: “Yehova kele na luzingu! Bika ti Ditadi ya munu kubaka lukumu! Bika ti Nzambi yina ke vuukisaka munu kuvanda na lukumu.” Awa, Davidi me bokila mpe Nzambi “Ditadi ya munu.” Samu na yinki yandi fwanisaka Yehova Nzambi ya moyo, na ditadi, kima yina ke ve na luzingu?

2. Yinki beto ke longoka na disolo yayi?

² Na disolo yayi, beto ke tala: 1) samu na yinki ba ke bokilaka Yehova ditadi, mpe yinki ya ke na longaka beto na yina me tadila kimuntu ya yandi, 2) wa’ faso beto lenda sala ti yandi vanda Ditadi ya beto mpe 3) wa’ faso beto lenda landa bifu ya Yehova yina ke salaka ti yandi vanda ditadi.

SAMU NA YINKI BA ME FWANISA YEHOVA NA DITADI

3. Na Biblia, wa’ faso ba vanda sadilaka nzonzolo “ditadi”? (Tala kizizi ya paje ya.)

³ Na Biblia, bisadi ya Yehova vanda sadilaka nzonzolo “Ditadi” samu na kukembila bifu ya yandi ya kitoko. Mbala ya ntete yina ba fwanisaka Yehova mutindu “Ditadi” ke na Kulonga Misiku 32:4. Na lusambu, Ana zonzaka ti ya ‘kele ve na ditadi mutindu Nzambi ya beto.’ (1 Sa. 2:2) Abakuki bokilaka Yehova ‘Ditadi ya munu.’ (Aba. 1:12) Muntu yina sonikaka Nkunga 73 bokilaka Nzambi ‘ditadi ya ntima ya munu.’ (Nku. 73:26) Yehova yandi mosi ke zonzaka ti yandi ke mutindu ditadi. (Iza. 44:8) Beto tala bifu tatu ya Yehova yina ke salaka ti yandi vanda Ditadi, mpe wa’ faso beto lenda sala ti yandi vanda ‘Ditadi ya beto.’​—Kul. 32:31.

4. Na wa’ faso Yehova ke kisika ya kubumbana? (Nkunga 94:22)

 ⁴ Yehova kele kisika ya kubumbana. Mutindu ditadi ya nene lenda bumba muntu na mupepe ya ngolo, Yehova ke bumbaka beto ntangu beto ke kutanaka na bamambu ya mpasi. Nkunga 94:22 (NWT) ke zonzaka: “Kasi Yehova ke kuma kisika ya mbote ya kubumbana samu na munu, Nzambi ya munu kele ditadi ya munu ya kukimina.” Yandi ke sadisa beto na kubumba kindiku ya mbote na yandi, ata bampasi yina beto lenda kutana na yawu. Yandi me pesa mpe nsilulu ti na mantwala, yandi ke katula bima nyonso yina ke kwamisaka beto mpe yina ke na talisaka beto mpasi.​—Ezk. 34:25, 26.

5. Wapi mutindu Yehova lenda vanda kisika ya mbote ya kubumbana?

⁵ Lusambu ke mosi ya bafaso ya kusala ti Yehova vanda Ditadi ya beto. Ntangu beto ke sambilaka, beto ke kuzwaka “kizunu ya Nzambi” yina ke bumbaka makanisi ya beto. (Flp. 4:6, 7) Beto tala kifwani ya Artem, mpangi mosi ya bakala yina ba kangaka na boloko samu na kiminu ya yandi. Soda mosi vanda fwisa yandi nsoni, mpe kukwamisa yandi na byuvu ntangu nyonso. Artem zonzaka: “Ya vanda kwamisaka munu ntangu ba vanda yufulaka munu byuvu. . . . Ntangu nyonso na lusambu, mu vanda lombaka na yandi kizunu ya ntima mpe ndwenga. Ata ti ba vanda kwamisa munu, mu vandaka kaka na kizunu. . . . Lubakusu ya Yehova bumbaka munu mutindu kibaka.”

6. Samu na yinki ntangu nyonso beto lenda tula ntima na Yehova? (Izaya 26:3, 4)

⁶ Yehova ke muntu yina ba lenda tudila ntima. Mutindu ditadi ya nene to mongo ke vandaka kaka kisika mosi, Yehova ke na beto ntangu nyonso. Beto lenda tudila yandi ntima, samu ti yandi ke “Ditadi ya mvula na mvula.” Izaya 26:3, 4 (NWT) ke zonzaka: “Nge ke bumba bantu yina ke yekamaka na nge. Nge ke pesa bawu kizunu ya ntangu nyonso, samu ba ke tudilaka nge ntima. Beno tula ntima na Yehova ntangu nyonso, samu Yah Yehova kele Ditadi ya mvula na mvula.” Yandi ke vanda kaka moyo samu na kulungisa bansilulu ya yandi, na kuwa balusambu ya beto, mpe kupesa beto yina beto ke na yawu nsatu. (2 Sa. 22:26) Beto lenda tula ntima na Yehova samu ti yandi ke vandaka ya kukwikama na bisadi ya yandi. Yandi ke zimbana ata fioti ve yina beto ke salaka mpe yandi ke pesa beto difuta samu na yawu​—Ebr. 6:10; 11:6.

7. Yinki ke salama kana beto tula ntima na Yehova? (Tala mpe kizizi.)

⁷ Beto ke kumisaka Yehova Ditadi ya beto ntangu beto ke tudilaka yandi ntima ya beto nyonso. Beto ke na kundima ti kutumama na yandi ata na bantangu ya mpasi, ke natina beto bambote mingi. (Iza. 48:17, 18) Ntangu nyonso yina beto ke talaka diboko ya yandi, kiminu ya beto ke lutilaka kukula. Na yawu, beto ke na kundima ti kaka ni Yehova ke lenda kusadisa beto na kukanga ntima na mantwala ya bankwamusu. Ntangu beto ke kutanaka na bamambu yina ata muntu lenda sadisa beto, ni kuna beto ke talaka ti kaka ni na Yehova beto lenda tula ntima ntangu nyonso. Vladimir zonzaka: “Kindiku ya munu na Yehova lutilaka kukula ntangu mu vandaka na boloko. Samu mu vandaka kaka munu mosi, mu longokaka kutula dyaka ntima na Yehova samu ti kaka ni yandi zola sadisa munu.”

8. a) Samu na yinki beto lenda zonza ti Yehova ke sobaka ve kidi-kidi? b) Wapi bambote beto ke kuzwaka na kuvandaka na Nzambi yina ke Ditadi ya beto? (Nkunga 62:6, 7)

 ⁸ Yehova ke sobaka ve. Mutindu ditadi ya nene, Yehova ke ngolo mpe ke ninganaka ve. Yandi ke ve mabaluka-ntangu, mpe yandi me soba ve dikanisi ya yandi ya ntete. (Mal. 3:6) Yandi sobaka ve yawu, ata ntangu Adami na Eva balulaka yandi mukongo. Mutindu ntumwa Polo sonikaka yawu, Yehova “lenda kukimanga ve.” (2 Tim. 2:13) Ya zola zonza ti, ata mambu ni mambu yina lenda salama, to yina bantu lenda sala, Yehova lenda soba ata fioti ve kimuntu ya yandi, dikanisi ya yandi, to malongi ya yandi. Samu Yehova lenda soba ata fioti ve, beto zaba ti yandi ke sadisa beto na bantangu ya mpasi, mpe yandi ke lungisa bansilulu ya yandi.​—Nkunga 62:6, 7 (NWT) ke zonzaka: “Ya tsyeleka, yandi kele ditadi ya munu mpe muvuukisi ya munu, kisika ya munu ya mbote ya kubumbana. Munu ke ningana ve ata fioti. Luvuukusu ya munu mpe nkembo ya munu kele na maboko ya Nzambi. Ditadi ya munu ya ngolo, kisika ya munu ya kukima kele Nzambi.”

9. Yinki nge me longoka na kifwani ya Tatyana?

⁹ Kuyindula na bifu ya yandi ya mbote, na dikanisi ya yandi samu na ntoto ke sadisa beto na kutudila Yehova ntima mpe na kukumisa yandi Ditadi ya beto. Kusala yawu lenda sadisa beto na kuvanda na kizunu mpe ya kukwikama na ntangu ya mpasi. (Nku. 16:8) Ni yina sadisaka mpangi Tatyana yina ba kangaka na boloko samu na kiminu ya yandi. Yandi zonzaka: “Mu vandaka kaka munu mosi. Na kubanda, ya vandaka mpasi mingi. Bambala mingi, mu vandaka ya kulemba.” Kasi, ntangu yandi bandaka kuyindula na Yehova mpe na dikanisi ya yandi, yandi talaka samu na yinki ya vandaka mfunu yandi kanga ntima. Ya sadisaka yandi na kuvanda na kizunu, mpe ngolo ya kubikana ya kukwikama. Yandi bwelaka: “Kubakula samu na yinki bamambu nyonso yayi vanda kumina munu, sadisaka munu na kubambuka ti, nyonso yayi vandaka samu mu kotilaka Yehova. Ni yawu sadisaka munu na kukanisa ve kaka na munu mosi.”

10. Wa’ faso Yehova lenda vanda Ditadi ya beto bubu yayi?

¹⁰ Na bilumbu yina ke kwiza, beto ke kutana na bamambu yina ke lomba na beto na kutula ntima na Yehova na faso ya kulutila. Yayi ni ntangu ya kukulisa kiminu ya beto ti Yehova ke pesa beto ngolo yina beto ke vanda na yawu nsatu samu na kuvanda ya kukwikama na yandi. Wa’ faso beto lenda sala yawu? Tanga masolo ya bisadi ya Yehova ya Biblia, mpe ya ntangu ya beto. Tala mutindu Yehova sadisaka bawu, mpe yindula na yawu. Ya ke sadisa nge na kukumisa Yehova Ditadi ya nge.

LANDA BIFU YA YEHOVA

11. Samu na yinki beto ke na nsatu ya kulanda kifwani ya Yehova? (Tala mpe encadré “Mambu yina bantwenya ya bakala lenda lungisa.”)

¹¹ Beto me tala faso Yehova me lakisa ti yandi ke mutindu ditadi. Awa beto tala faso beto lenda landa kifwani ya yandi. Kana beto sala yawu, beto ke lenda kukindisa bampangi ya kimvuka. Na kifwani, Yesu pesaka Simoni nkumbu ya Sefase (nkumbu yayi zola kutuba “Piere”), yina zola zonza “kitini ya ditadi.” (Yoa. 1:42) Yesu vanda sosa kuzonza ti Piere zola pesa ngolo na bampangi,  mpe kusadisa bawu na kukumisa ngolo kiminu ya bawu. Bakuluntu ya kimvuka ke mutindu ‘mpewo ya ditadi.’ Ya ke na lakisaka mutindu ba ke bumbaka ba yina ke na kati ya kimvuka. (Iza. 32:2) Ya tsyeleka, kimvuka ke kuzwaka bambote mingi ntangu bampangi nyonso ke landaka bifu ya Yehova.​—Ef. 5:1.

12. Zonzila bafaso yina beto lenda vanda kisika ya kubumbana samu na bampangi.

¹² Vanda kisika ya kubumbana samu na bampangi. Na ntangu bamambu mutindu bamvula ya nene to bamvita ke bwidilaka bampangi ya beto, beto me bonga kuyamba bawu. Mutindu bamambu ke na kwendaka bebaka kaka na “bilumbu ya nsuka yayi,” beto ke vanda na bweso ya kusadisa bampangi na faso ya kulutila. (2 Tim. 3:1) Beto lenda kindisa bawu mpe kulakisa bawu luzolo. Mosi ya bafaso ya kusala yawu, ni kuyamba bawu na mutindu yina ke sala ti ba vanda na nsatu ya kukwiza na Yinzo ya Kimfumu. Kimvuka me bonga kuvanda kisika yina luzolo ke talanaka. Beto ke na zingaka na yinza yina luzolo kele ve, mpe bamambu yina ke kwamisaka ke mingi. Na yawu, ntangu bampangi ya beto ke kwizaka na balukutakanu, beto sala nyonso samu na kulakisa bawu luzolo, kupesa bawu ngolo, mpe samu ba tala ti ya ke kisika ya mbote ya kubumbana.

13. Na wa’ faso bakuluntu lenda vanda kisika ya kubumbana samu na bampangi? (Tala mpe kizizi.)

¹³ Bakuluntu lenda vanda kisika ya mbote ya kubumbana samu na bampangi yina ke na lutisaka bantangu ya mpasi. Ntangu bampangi ke kutanaka na bamambu mutindu mipepe ya ngolo to bamvula ya nene, mpe ke kuzwaka bimbevo yina ke lombaka lubakusu ya mbangu-mbangu, na mbangu nyonso, bakuluntu ke salaka nyonso samu na kusadisa bawu. Ba ke kindisaka mpe bawu na nzila ya Biblia. Ya ke vanda ve mpasi na mpangi ya kento to ya bakala na kukwenda sosa lubakusu na kuluntu yina ke na ntima ya mbote mpe ya kyadi, mpe yina zaba kuteka dikutu na bampangi. Bifu yayi ke sala ti bampangi tala ti yandi ke zolaka bawu, mpe ba ke sadila malongi yina kuluntu ke pesa bawu.​—1 Tes. 2:7, 8, 11.

14. Wa’ faso beto lenda lakisa ti beto ke muntu yina ba lenda tudila ntima?

 ¹⁴ Vanda muntu yina ba lenda tudila ntima. Beto zola ti bampangi tudila beto ntima, mingi-mingi na bantangu ya mpasi. (Bin. 17:17) Wa’ faso beto lenda zabana mutindu muntu yina ba lenda tudila ntima? Beto lenda sala bangolo na kulanda bifu ya Yehova mutindu kulungisa bansilulu ya beto, mpe kuzitisa ntangu. (Mat. 5:37) Beto lenda pesa bampangi lubakusu yina ba ke na yawu nsatu. Beto sala nyonso yina beto lenda sala, samu na kulungisa bisalu yina ba me pesa beto na kimvuka mutindu ba me lomba na beto na kusala yawu.

15. Na ntangu bakuluntu ke vandaka bantu yina ba lenda tudila ntima, wapi bambote ya ke nataka na kimvuka?

¹⁵ Ya ke lusakumunu samu na kimvuka na kuvanda na bakuluntu yina ba lenda tudila ntima. Na wa’ faso? Kana bampangi me zaba ti ba lenda kuzwa bakuluntu ntangu nyonso yina ba ke na yawu nsatu, ba ke vanda ve mingi ntima na zulu. Bampangi ke tala mpe ti ba ke zolaka bawu ntangu bakuluntu ke sosaka kusadisa bawu. Ntangu bakuluntu ke sadilaka malongi ya Biblia, mpe babuku yina kisadi ya kukwikama mpe ya mayela ke basisaka na kisika ya makanisi ya bawu mosi, ya ke salaka ti bampangi tudila bawu ntima. Bampangi ke  tula ntima na kuluntu yina ke zabaka kubumba bamambu yina ba ke zonzaka na yandi, mpe yina ke lungisaka bamambu yina yandi ke zonzaka.

16. Wapi bambote kuvanda ya kukangama ke natinaka beto na bampangi?

¹⁶ Vanda muntu yina ke sobaka ve. Kana beto ke bakaka mikanu na nzila ya Biblia mpe beto kangama ngolo na matsyeleka, beto ke vanda bifwani ya mbote samu na bampangi. Kulongoka Biblia mpe kukulisa kiminu ya beto na Yehova, ke sala ti beto vanda ya kukwikama na Yehova mpe na dyambu ya yandi. Beto ke zaba kusala luswaswanu na malongi ya tsyeleka mpe ya luvunu. Beto ke vanda ya kukangama na kiminu mpe beto ke ningana ve kidi-kidi na mantwala ya bamambu ya luvunu, mpe ke landa ve yawu. (Ef. 4:14; Zaki 1:6-8) Ntangu beto ke kuwaka bansangu ya yimbi, kiminu ya beto na Yehova mpe na bansilulu ya yandi ke salaka ti beto vanda na kizunu. (Nku. 112:7, 8) Kana bampangi kutana na bamambu ya mpasi, beto ke vanda na ngolo ya kusadisa bawu.​—1 Tes. 3:2, 3.

17. Wa’ faso bakuluntu lenda sadisa bampangi na kuvanda na kizunu mpe kiminu ya ngolo?

¹⁷ Bakuluntu me lunga kukanisa na faso ya kulunga, kuvanda ve na muvusu, mpe kuvanda na bukati-kati na bamambu yina ba ke salaka mpe yina ba ke zonzaka. Ntangu bakuluntu ke ya kukangama na “mambu ya tsyelika, ya kiminu,” ya ke sadisaka bampangi na kuvanda na kizunu mpe kiminu ya ngolo na Yehova. (Tite 1:9; 1 Tim. 3:1-3) Kifwani ya bawu ke sadisaka bampangi na kukwiza ntangu nyonso na balukutakanu, na kusamuna, mpe na kulongoka Biblia bawu mosi. Ntangu bampangi ke kutanaka na bamambu ya mpasi, bakuluntu ke kindisaka bawu na kutula makanisi ya bawu nyonso na Yehova mpe na bansilulu ya yandi.

18. Samu na yinki beto ke na nsatu ya kukembila kaka Yehova mpe kuvanda kaka pene-pene na yandi? (Tala encadré “ Faso ya kukuma dyaka pene-pene na Yehova.”)

¹⁸ Na manima ya kutala bifu ya Yehova yayi, mutindu Davidi, beto lenda zonza: “Yehova Ditadi ya munu kuzwa lukumu.” (Nku. 144:1) Yehova ke lembana ata fioti ve na kuvanda Nzambi yina beto lenda tudila ntima. Na luzingu ya beto nyonso, ata ntangu beto ke nuna, beto ke vanda kaka na bamambu yina ke nata beto na kuzonza ti ‘Yandi ke Ditadi ya munu,’ na kundima ti yandi ke bika ve kusadisa beto na kuvanda kaka pene-pene na yandi.​—Nku. 92:14, 15.