1. Wapi bambote beto ke na yawu samu beto ke na kati ya dibuundu ya Yehova?

 KUVANDA na kati ya dibuundu ya Yehova ke bweso ya nene na bilumbu ya nsuka ya yinza yayi. Samu ti luzingu na yinza yayi ke na kwendaka beba kaka, Yehova me pesa beto bampangi ya kento na ya bakala samu na kusadisa beto. (Nku. 133:1) Yandi ke sadisaka beto na kuvanda na kilengi na dikanda ya beto. (Ef. 5:33–6:1) Mpe yandi ke pesaka beto mayela na ndwenga yina beto ke na yawu nsatu samu na kuvanda na kizunu ya ntima.

2. Yinki beto ke na nsatu ya kusala mpe samu na yinki?

² Kasi, samu na yinki beto me fwana kusala bangolo samu na kubikana ya kukangama na Yehova? Samu ti bantangu ya nkaka, bamambu yina bampangi ke zonzaka to ke salaka lenda lwalisa beto. Mpe ti ya lenda vanda mpasi na beto na kunwana na bifu ya beto ya yimbi, mingi-mingi kana beto ke na lendaka ve kubika bifu yango. Beto ke na nsatu ya kutatamana na kusadila Yehova 1) ntangu bampangi ke lwalisaka beto, 2) ntangu kento to bakala ya beto ke na lembisaka beto, 3) ntangu masumu ya beto ke na lembisaka beto. Na disolo yayi, beto ke zonzila mosi na mosi ya bamambu yayi. Beto ke benda mpe bileso na masolo ya Biblia ya bantu yina kutanaka na bamambu ya mutindu yayi.

TATAMANA NA KUSADILA YEHOVA NTANGU BAMPANGI KE LWALISAKA NGE

3. Wapi mambu ya mpasi dikanda ya Yehova ke kutanaka na yawu?

³ Mambu ya mpasi. Ya ke na bampangi yina ke na bifu yina ke pesaka beto nkele. Ya ba nkaka lenda sala bamambu yina lenda nyongisa beto, to kubakila beto na faso ya yimbi. Bakuluntu mpe lenda sala bafoti. Bamambu yayi lenda nata ba ya nkaka na kuyufula kana ya tsyeleka ya ke dibuundu ya Nzambi. Mpe na kisika ya kutatamana na kusadila Yehova “dipeka na dipeka” na bampangi, ba lenda bika kukwiza dyaka na balukutakanu, samu na kukutana ve na bampangi yina lwalisaka bawu. (Sof. 3:9) Kusala yawu ke kwandi mbote? Beto tala kifwani ya muntu mosi na Biblia yina kutanaka na bamambu ya mutindu yayi.

4. Wapi bamambu ya mpasi ntumwa Polo kutanaka na yawu?

 ⁴ Kifwani ya Biblia. Ntumwa Polo zabaka ti bampangi ya yandi vandaka bantu ya masumu. Na kifwani, ntangu bakristo ya Yeruzalemi kutanaka na yandi, ba ndimaka ve ti yandi kumaka kilandi. (Bis. 9:26) Na manima, bantu ya nkaka vanda zonza bamambu ya yimbi na nkumbu ya yandi, samu bampangi ya nkaka tula dyaka ve yandi ntima. (2 Ko. 10:10) Yandi talaka kuluntu mosi kubaka mikanu yina zola nata bantu ya nkaka na kusumuka. (Gal. 2:11, 12) Mpe Marke, mosi ya bampangi ya Polo ya ntima nyongisaka yandi mingi. (Bis. 15:37, 38) Ntangu ya nkaka, bamambu yayi, zola nata Polo na kumanga kuvukana na Bampangi yayi yina nyongisaka yandi. Kasi, ntumwa Polo vandaka kaka na makanisi ya mbote na bampangi ya yandi ya kento na ya bakala, mpe yandi bikaka ve na kusadila Yehova. Yinki sadisaka ntumwa Polo na kubika ve?

5. Yinki sadisaka Polo na kubikana pene-pene na bampangi ya yandi? (Bakolose 3:13, 14) (Tala mpe kizizi.)

⁵ Polo vanda zolaka bampangi ya yandi ya kento na ya bakala. Mpe ni luzolo ya yandi samu na bawu sadisaka yandi na kutula makanisi ya yandi na bifu ya bawu ya mbote, kasi ve na bifu ya bawu ya yimbi. Mpe ni luzolo sadisaka dyaka yandi na kusadila bamambu yina yandi sonikaka yandi mosi na Bakolose 3:13, 14. Ya ke zonzaka: “Beno fwana kuvibidila bankadulu ya bampangi. Kana mosi na kati ya beno ke na dyambu ya kufundisa mpangi, yandi lemvokila mpangi mutindu Mfumu lemvokilaka beno. Dyambu ya kubwela ni kuzolasana, samu ti luzolo ke salaka ti beno vwanda ya kukangama na ntima mosi.” Beto tala faso ntumwa Polo sadilaka yawu na Marke. Ata ti Marke bikaka yandi na nzyetolo ya ntete yina yandi salaka, Polo lembaka ve. Na manima, ntangu yandi sonikilaka bakristo ya Kolose, yandi zonzaka ti Marke vandaka ndiku ya yandi ya kisalu, mpe muntu yina “vwandaka kindisa [yandi] mingi.” (Kol. 4:10, 11) Ntangu ntumwa Polo vandaka na boloko na Roma, yandi lombaka ti Marke kwiza kusadisa yandi. (2 Tim. 4:11) Ya tsyeleka, Polo vanda lemvokilaka bampangi, mpe bikanaka pene-pene na bawu. Yinki ya ke na longaka beto?

6-7. Wa’ faso beto lenda tatamana na kulakisa luzolo na bampangi, ata ti ba ke bantu ya masumu? (1 Yoane 4:7)

⁶ Kileso. Yehova ke na nsatu ti beto bika ve kulakisa luzolo na bampangi ya beto. 1 Yoane 4:7 ke zonzaka: “Bampangi ya munu ya luzolo, beto zolasana samu ti luzolo ke katukaka na Nzambi. Muntu yina ke zolaka bampangi butukaka na Nzambi, mpe yandi zaba Nzambi.” Kana bampangi me bakila ve beto mutindu bakristo me bonga kubakila bampangi, beto me lunga ve kukanisa ti ba me sala yawu na nko. Mpe beto lenda vanda na kundima ti ba ke salaka nyonso samu na kusepelisa Yehova. (Bin. 12:18) Nzambi ke zolaka bisadi ya yandi ya kukwikama, ata ti ba ke bantu ya masumu. Ata masumu ya beto, yandi ke vandaka kaka ndiku ya beto, mpe yandi ke bumbilaka ve beto nkele. (Nku. 103:9) Beto ke na kilengi mingi samu  ti Yehova ke lemvokilaka beto, mpe beto me lunga kulanda kifwani ya yandi na kulemvokilaka bampangi.​—Ef. 4:32–5:1.

⁷ Kuzimbana mpe ve ti, beto ke na kumaka pene-pene na nsuka ya yinza yayi. Na yawu, beto ke na nsatu ya kuvanda na kindiku ya ngolo na bampangi. Bankwamusu ke lutila kukuma ngolo. Ba lenda tula beto na boloko samu ti beto ke sadilaka Yehova. Kana bamambu yayi kumina beto, beto ke vanda na nsatu ya bampangi kulutila na ntama. (Bin. 17:17) Beto tala yinki kuminaka Josep, a yina ke kuluntu na bwala ya Espagne. Ba tulaka yandi na bampangi ya nkaka na boloko kisika mosi samu ba mangaka kukota na mambu ya politiki. Yandi me zonza: “Samu ti beto nyonso vandaka kisika mosi na boloko, ya vandaka na bamambu yina zola sala ti beto dasukila bampangi. Beto vandaka na nsatu ya kukanga ntima na mantwala ya bifu ya bampangi, mpe kulemvokila bampangi na ntima mosi. Ya sadisaka beto na kuvanda na bumosi. Na boloko, beto vandaka na bantu yina vanda sadilaka ve Yehova. Bumosi sadisaka beto na kubumba bampangi. Kilumbu mosi, mu lwalaka, mpe ba kangaka munu diboko. Na yawu, mu vanda lenda ve kusala bamambu munu mosi. Kasi, mosi ya bampangi ya munu sukulaka bilele ya munu, mpe vanda sala bamambu ya nkaka samu na kusadisa munu. Ba lakisaka munu luzolo ya tsyeleka na ntangu mu vandaka na yawu nsatu.” Nyonso yayi ke na lakisaka beto ti, ya ke mbote na kuyidika bamambu na bampangi bubu yayi.

TATAMANA NA KUSADILA YEHOVA ATA TI KENTO TO BAKALA YA NGE KE NA LEMBISAKA NGE

8. Wapi bamambu ya mpasi bantu ya kukwela ke kutanaka na yawu?

⁸ Mambu ya mpasi. Makwela nyonso ke vandaka na bamambu. Biblia ke zonzaka pwelele ti “ba yina ke kwela ke kutana na bankwamusu na luzingu ya bawu.” (1 Ko. 7:28, NWT) Samu na yinki? Samu ti dikwela ke vukisaka bantu zole ya masumu. Mosi na mosi ya bawu ke na bifu ya yandi, mpe bamambu yina yandi ke zolaka mpe ke zolaka ve. Ya lenda vanda mpe ti, ba me katuka ve, to ba me kula ve kisika mosi. Ntangu ya nkaka, ya ke na bifu yina ba talaka ve na bampangi tekila ba kwelana. Bamambu nyonso yayi lenda nata mindondo na kati ya makwela. Na kisika ya kundima bafoti ya bawu, mpe kuyidika bamambu kintwadi, bantu ya nkaka ke zonzaka ti kana makwela ya bawu ke na simbaka ve, ya ke foti ya mpangi. Ba lenda kanisa mpe ti, ba me bonga kaka kukabuka to kufwa makwela. Kasi, luzingu ya bawu ke lutila kwandi kubonga kana ba kabuka to ba kufwa makwela? b Beto benda bileso na kifwani ya kento mosi yina bikanaka ya kukangama na Yehova ata ti dikwela ya yandi vandaka mpasi mingi.

9. Wapi mambu ya mpasi Abigaile vandaka na yawu?

⁹ Kifwani ya Biblia. Abigaile vandaka kento ya Nabale. Biblia ke zonzaka ti Nabale vandaka muntu ya ntima ngolo, mpe ya mavanga ya yimbi. (1 Sa. 25:3) Ntembe ve, kuzinga na bakala ya mutindu yayi vandaka mpasi samu na Abigaile. Kilumbu mosi, nzila talanaka samu yandi manisa na dikwela ya yandi. Yandi salaka kwandi yawu? Ve. Ya vandaka ntangu Davidi, yina kumaka mfumu ya Izraele kwizaka samu na kufwa Nabale, samu ti yandi fingaka yandi na bantu ya yandi. (1 Sa. 25:9-13) Na ntangu yina, Abigaile vandaka na bweso ya kukima, mpe kubika Davidi lungisa dikanisi ya yandi. Kasi, yandi salaka ve yawu, mpe yandi ndimisaka Davidi na kufwa ve Nabale. (1 Sa. 25:23-27) Ntangu ya nkaka, yinki nataka Abigaile na kusala yawu?

10. Ntangu ya nkaka, samu na yinki Abigaile bikaka ve dikwela ya yandi ata ya vandaka mpasi?

¹⁰ Abigaile vanda zolaka Yehova mpe vanda zitisaka misiku ya yandi na yina me tadila makwela. Ntembe ve, yandi zabaka mambu yina Yehova zonzaka na Adami na Eva, ntangu yandi salaka dikwela ya ntete. (Kub. 2:24) Abigaile zabaka ti, samu na  Yehova makwela ke santu. Yandi vandaka na nsatu ya kusepelisa Yehova. Mpe ntangu ya nkaka, ni yawu nataka yandi na kusala nyonso yina yandi vandaka na makoki ya kusala samu na kubumba bantu nyonso ya yinzo ya yandi, na bakala ya yandi mpe na kati. Na mbangu, nyonso yandi salaka mambu samu ti Davidi kufwa ve Nabale. Yandi lombaka mpe mulemvo na mambu ya yimbi yina yandi salaka ve. Ntembe ve, Yehova zolaka mingi kento yayi samu na bukindi ya yandi mpe kifu ya yandi ya kutulaka bansatu ya bampangi na mantwala. Yinki bakento na babakala ya kukwela lenda longoka na kifwani ya Abigaile?

11. a) Yinki Yehova ke na vingilaka na bantu yina ke ya kukwela? (Baefeze 5:33) b) Yinki nge me longoka na bangolo yina Carmen salaka samu na kubumba dikwela ya yandi? (Tala mpe kizizi.)

¹¹ Kileso. Yehova ke na nsatu ti bantu ya kukwela vanda kaka kintwadi, ata ti kento to bakala ke na salaka bamambu yina ke pesaka mpangi kele. Yehova ke vandaka na kilengi mingi, ntangu yandi ke talaka bantu ya kukwela kusala bangolo samu na kuyidika bamambu na kati ya dikwela ya bawu, ntangu ba ke zitisaka bampangi mpe ke tulaka bansatu ya bampangi na mantwala. Baefeze 5:33 ke zonzaka: “Kasi yawu kele mpe samu na beno: Konso bakala fwana kuzola kento ya yandi mutindu yandi ke zolaka nzutu ya yandi mosi, mpe kento fwana kuzitisa bakala ya yandi.” Beto zonzila kifwani ya Carmen. Bamvula 6 na manima ya dikwela ya yandi, Carmen bandaka kulongoka Biblia na Bambangi ya Yehova mpe yandi kuzwaka mbotokolo. Yandi me zonza: “Bakala ya munu sepelaka ve na mukanu yina mu bakaka. Yandi bandaka kusala Yehova kimbanda. Yandi vanda fingaka munu mpe vanda zonzaka na munu ti yandi ke kufwa dikwela ya beto.” Ata faso yina, Carmen bikaka ve dikwela ya yandi. Yandi salaka bangolo na kati ya bamvula 50 samu na kulakisa buzitu mpe luzolo na bakala ya yandi. Yandi me zonza: “Na kati ya bamvula yango, mu longokaka kuzaba mpe kubakila bakala ya munu, mpe kusolola na yandi na ntima ya mbote nyonso. Samu mu zabaka ti dikwela ke santu na meso ya Yehova, mu salaka nyonso yina mu lendaka kusala samu na kubumba yawu. Mu sosaka ata fioti ve kubika bakala ya munu samu mu ke zolaka Yehova.” c Kana dikwela ya nge ke na bamambu, vanda na kundima ti Yehova ke pesa nge ngolo mpe ke sadisa nge na kulemba ve.

TATAMAMA NA KUSADILA YEHOVA NTANGU NGE ME SALA DISUMU YA NENE

12. Wapi mambu ya mpasi beto lenda kutana na yawu kana beto me sala disumu ya nene?

¹² Mambu ya mpasi. Ntangu beto me sala disumu ya nene, ya lenda lembisa beto mingi. Biblia ke zonzaka pwelele ti, masumu ya beto lenda sala ti ntima ya beto vanda na ‘mawa mpe ya nyokwama.’ (Nku. 51:17) Mpangi mosi na nkumbu ya Robert salaka bangolo na kati ya bamvula samu na kukuma kisadisi. Kasi, yandi salaka disumu mosi ya nene mpe yandi kwizaka tala ti yandi lwalisaka mingi  Yehova. Yandi me zonza: “Ntangu mu kwizaka tala yimbi yina mu salaka, ntima ya munu kumaka kilo mutindu ba fulusaka yawu na matadi. Ya vanda kwamisa munu mingi. Mu dilaka mingi mpe mu sambilaka. Mu vanda kanisa ti Nzambi zola kuwa dyaka ve munu ata fioti samu mu nyongisaka yandi.” Kana beto me kubwa na disumu, mpasi yina ya ke salaka beto na ntima, lenda nata beto na kukanisa ti Yehova me bika beto, mpe beto lenda sadila dyaka ve yandi. (Nku. 38:4) Kana, nge me kutana na mambu ya faso yayi, tala kifwani ya muntu mosi ya Biblia yina bikaka ve kusadila Yehova, ata yandi salaka disumu ya nene.

13. Wapi disumu ya nene ntumwa Piere salaka mpe wapi bamambu nataka yandi na kusala yawu?

¹³ Kifwani ya Biblia. Na mpimpa tekila ba kufwa Yesu, ntumwa Piere salaka bafoti mingi yina nataka yandi na kusala disumu ya nene. Ya ntete, Piere tulaka mingi ntima na yandi mosi. Yandi bulaka ntulu ti yandi ke bikana ya kukangama na Yesu, ata ti bantumwa ya nkaka bika yandi. (Mrk. 14:27-29) Ya zole, ntangu ba vandaka na bilanga ya Getesemane, bambala mingi yandi lendaka ve kuvanda ekenge. (Mrk. 14:32, 37-41) Na manima, Piere bikaka Yesu na maboko ya bantu yina kwizaka simba yandi mpe kimaka. (Mrk. 14:50) Ya nsuka, yandi zonzaka bambala tatu ti yandi zaba ve Yesu. Yandi kwendaka tii na kubokila yimbi na nzutu ya yandi, mpe kuzenga ndefi samu na mambu ya luvunu yina yandi zonzaka. (Mrk. 14:66-71) Yinki Piere salaka ntangu yandi kwizaka zaba disumu ya nene yina yandi salaka? Yandi lembaka mpe bandaka kudila mingi. Ntangu ya nkaka yandi kumaka na manyongo ya kulutila samu na mambu yina yandi salaka. (Mrk. 14:72) Beto lenda kanisa na mpasi yina ya salaka Piere, ntangu yandi talaka na manima mutindu ba vanda kufwa ndiku ya yandi Yesu. Ntangu ya nkaka, Piere talaka ti yandi vandaka kaka muntu ya mpamba.

14. Yinki sadisaka Piere na kutatamana na kusadila Yehova? (Tala kizizi ya ya ntete.)

¹⁴ Bamambu mingi sadisaka Piere na kubika ve na kusadila Yehova. Ya ntete, yandi sosaka ve na kuvanda na kisika ya yandi mosi. Yandi kwendaka na sika ya bilandi ya nkaka mpe ba kindisaka yandi. (Luke 24:33) Dyaka, ntangu Yesu vumbukaka na lufwa, yandi talanaka na Piere, ntangu ya nkaka samu na kukindisa yandi. (Luke 24:34; 1 Ko. 15:5) Na manima, Yesu ngalaka ve Piere samu na bafoti ya yandi. Kasi yandi zonzaka na ndiku ya yandi ti, yandi ke pesa yandi mikumba ya nene. (Yoa. 21:15-17) Piere zabaka ti yandi salaka disumu ya nene, kasi yandi bikaka ve kusala mambu ya mbote. Samu na yinki? Yandi vandaka na kundima ti Yesu Mfumu ya yandi bikaka ve kuzola yandi. Mpe bantumwa ya nkaka bikaka ve kusadisa yandi. Yinki beto lenda longoka na kifwani ya Piere?

15. Na yinki Yehova zola beto vanda na kundima? (Nkunga 86:5; Baroma 8:38, 39) (Tala mpe kizizi.)

¹⁵ Kileso. Yehova zola beto vanda na kundima ti yandi ke zolaka beto, mpe yandi ke ya kubongama samu na kulemvokila beto. Nkunga 86:5 (NWT) ke zonzaka: “Samu nge, O Yehova, nge ke mbote  mpe ya kuyilama na kulemvokila. Nge ke na luzolo ya kukwikama mingi samu na bantu nyonso yina ke bokilaka nge.” Mpe Baroma 8:38, 39 (NWT) ke zonzaka: “Samu mu ke na kundima ti ya vanda lufwa to luzingu, to bambazi, to baluyalu, to bima ya ntangu yayi, to bima yina ke kwiza, to lutumu, to bima yina ke na zulu, to bima yina ke na yisi, to konso kima ya nkaka yina Nzambi yidikaka, ata kima mosi ve ke lenda kukabula beto na luzolo ya Nzambi yina ke na Mfumu ya beto Kristo Yesu.” Ntangu beto ke salaka disumu, beto lenda vanda na manyongo mingi. Kuvanda na yawu ke mbote. Kasi, beto me fwana ve kukanisa ti Yehova ke zolaka dyaka ve beto to yandi lenda lemvokila ve beto. Mambu yina beto me bonga kusala, ni kusosa lubakusu na mbangu. Robert, yina beto me zonzila na zulu me zonza: “Mu kubwaka na disumu samu mu vanda kanisa ti na bangolo ya munu mosi, mu lenda kutika nzutu na matwanla ya ntontolo.” Yandi kwizaka tala ti ya vandaka mbote na kuzonzila disumu yina yandi salaka na bakuluntu. Yandi me zonza: “Ntangu mu sololaka na bakuluntu, na mbala mosi mu talaka luzolo yina Yehova vanda lakisa munu na nzila ya bawu. Mu kwizaka tala mpe ti bakuluntu bikaka ve kuzola munu. Ba sadisaka munu na kundima ti Yehova bikaka ve munu.” Beto mpe lenda vanda na kundima ti Yehova ke zolaka beto mingi, mpe yandi ke lemvokila beto kana beto balula ntima na masumu ya beto, beto sosa lubakusu yina beto ke na yawu nsatu, mpe beto sala bangolo samu na kuvutukila ve bafoti ya beto. (1 Yoa. 1:8, 9) Kana beto vanda na kundima ya faso yayi, ya ke sala ti beto bika ve kusadila Yehova, na ntangu beto me sala foti.

16. Samu na yinki nge ke tatamana na kusadila Yehova?

¹⁶ Yehova ke sepelaka mingi na bangolo yina beto ke salaka samu na kusadila yandi na kati ya bilumbu ya mpasi yayi. Na lubakusu ya Yehova, beto lenda tatamana na kusadila yandi ata ti beto ke ya kulemba samu na bafoti ya beto to ya bampangi. Beto lenda kulisa luzolo samu na bampangi ya beto ata ti ba me nyongisa beto mpe kulemvokila bawu. Beto lenda lakisa ti beto ke zolaka Yehova mingi mpe ke zitisaka dikanisi ya yandi na yina me tadila makwela, ntangu beto ke salaka nyonso yina beto lenda sala samu na kuyidika bamambu na dikwela ya beto. Mpe kana beto me sala disumu, beto lenda sosa lubakusu ya Yehova, kundima ti yandi ke zolaka mpe ke lemvokila beto, mpe kukwenda kaka na mantwala na kisalu ya yandi. Kana beto “lemba ve na kusala mambu ya mbote,” yandi ke sakumuna beto mingi.​—Gal. 6:9.