Paul: Na novembre 1985, beto vandaka na kilengi ya kukwenda na Libéria na Afrique ya westi, kisika yina beto bandaka kusala mutindu ba missionnaires. Ntangu avion ya beto kumaka na Sénégal, Anne zonzaka: “Kaka na ngunga mosi, beto ke kuma na Libéria!” Kasi, na manima beto kuwaka nsangu: “Bantu nyonso yina ke na kwendaka na Libéria, beno basika. Samu ti muvusu ke kuna.” Bilumbu 10 yina landaka, beto bikanaka na ba missionnaires na Sénégal. Beto vanda kuwa bansangu mingi mpe ba vanda kufwa bantu mingi. Luyalu vanda ndima ve ti bantu basika na mpimpa. Ba vanda kufwa ba yina vanda tumama ve.

Anne: Beto vandaka bantu ya ekenge. Kubanda bumwana ya munu, ba vanda bokilaka munu Annie Muntu ya Boma. Ya vandaka ve pete na munu na kuluta na nzila ya ba camions. Kasi, beto vandaka kaka na nsatu ya kukwenda tula diboko na Libéria.

Paul: Anne na munu kulaka na bwala mosi na westi ya Angleterre. Bibuti ya munu na mama ya Anne kindisaka beto mingi na kukuma mipasuli-nzila. Ni yawu beto salaka na manima ya lycée. Mukanu ya beto pesaka bawu kilengi mingi. Ntangu mu kumaka na bamvula 19, mu vandaka na bweso ya kukwenda na Betele, mpe na manima ya makwela ya beto na 1982, Anne mpe kwizaka na Betele.

Anne: Beto zolaka Betele mingi, kasi beto vandaka na nsatu ya kukwenda na kisika ba vandaka na nsatu ya basamuni. Beto salaka kintwadi na bampangi yina vandaka ba missionnaires tekila ba kwiza na Betele. Kifwani ya bawu ya mbote kulisaka dyaka nsatu ya beto ya kukuma ba missionnaires. Beto sambilaka samu na yawu na kati ya bamvula tatu. Na 1985, beto vandaka na kilengi ya kukwenda sala 79ème classe ya Galaad. Ba fidisaka beto na Libéria na westi ya Afrique.

Paul: Beto kotaka na avion ya ntete yina vanda kwenda na Libéria. Bantu vandaka na boma mingi, mpe luyalu vanda nimina ba basika na mpimpa. Na zandu bantu vanda kima kidi-kidi ntangu camion mosi vanda sala makelele ya ngolo. Samu na kuzwa kizunu, bampimpa nyonso, beto vanda tangaka bitini ya Bankunga. Ata bamambu ya yimbi yina vanda salama na bwala, beto vanda zola mikumba ya beto. Anne vanda samunaka bilumbu nyonso, mpe munu, mu vanda salaka na Betele na mpangi John Charuk. a Mu longokaka bamambu  mingi na nzila ya yandi, samu ti yandi vandaka bamvula mingi na Libéria mpe yandi zabaka mbote-mbote bampangi ya Libéria.

Anne: Ni bampangi ya beto ya kento na ya bakala salaka ti beto zola na mbangu Libéria. Ba vandaka ya kukwikama, mpe ba lakisaka beto luzolo mingi. Beto kumaka na kindiku ya mbote na bawu, mpe ba kumaka dikanda ya beto ya malu-malu. Malongi ya bawu ya mbote kindisaka beto. Libéria vandaka kisika mosi ya kitoko samu na kisalu ya kusamuna. Bantu vanda zolaka ve beto bika bawu na mbangu ntangu beto vanda salaka masolo ya Biblia na bawu. Na bisika mingi, bantu vanda zola kusolola na mambu ya Biblia. Ya vandaka ve mpasi na beto na kukota na masolo ya bawu. Ya salaka ti beto kuzwa balongoki mingi ya Biblia, kasi ya vandaka mpasi na beto na kulongoka na bawu nyonso.

Paul: Na 1989, na manima ya kulutisa bamvula yiya na kati ya mwa kizunu, bamambu sobaka, mpe mvita ya ngolo bandaka. Ba yina vanda telemina luyalu bakaka quartier kisika Betele vandaka, na kilumbu ya 02 juillet 1990. Na kati ya bangonda tatu, beto vanda lenda dyaka ve kusolola na bampangi, ya vanda bantu ya dikanda ya beto to bampangi yina ke twadisaka bisalu ya beto ya yinza nyonso. Muvusu yayi salamaka na kati ya bamvula 14, mpe mambu ya kulutila yimbi mwanganaka na bwala nyonso. Madya kumaka mpasi, mpe ba nataka bakento mingi na kuvukisa nzutu na ngolo.

Anne: Bantu ya bandinga ya nkaka vanda nwana mpe kufwa ba yina vandaka ve ndinga mosi na bawu. Basoda vandaka ya kumwangana na banzila. Ba vandaka na minduki mingi mpe ba vandaka ya kulwata na faso yina vanda pesa bantu boma. Ba vanda kota na konso yinzo, mpe ba vanda baka bima yina ba vandaka na yawu nsatu. Ya ba nkaka vanda tala kufwa bantu mutindu “kufwa bansusu.” Basoda kangaka banzila, samu bantu luta ve. Mpe bambala mingi, ba vanda kufwa bantu yina vanda luta kuna. Na manima, ba vanda kutika bantu yina ba kufwaka ya salamaka mpe pene-pene ya Betele. Ba kufwaka mpe Bambangi ya Yehova yina vandaka ya kukwikama. Na kati ya bawu vandaka na ba missionnaires zole.

Bampangi ya beto tulaka luzingu ya bawu na mpasi samu na kubumba bampangi ya bandinga ya nkaka, ntangu bantu yina vanda sala muvusu vanda sosa bantu ya bandinga ya nkaka samu na kufwa bawu. Ba missionnaires na babetelite mpe salaka kaka mutindu mosi. Ba yina kimaka muvusu samu na kubumbana na Betele vanda lala na yisi ya étage. Ya ba nkaka vanda lala na bashambre ya beto na zulu. Beto vandaka na dikanda mosi ya bantu 7 na shambre ya beto.

Paul: Bilumbu nyonso, bantu yina vanda sala muvusu vanda sosa kukota na Betele na kutala kana beto vanda bumba bantu. Beto vanda sadila bantu yiya samu na kukengidila. Bambala nyonso bantu ya  muvusu vanda sosa kukota, bantu zole vanda kwenda na mwelo ya Betele samu na kusolola na bawu, mpe zole ya nkaka vanda tala faso bamambu vanda luta na fenêtre. Kana bantu zole yina vandaka na mwelo me tula maboko na mantwala ya bawu, ya me sosa kuzonza na bampangi zole yina ke na talaka na fenêtre, mambu kele ve. Kana ba me tula maboko ya bawu na manima ya mungongo, ya me sosa kuzonza, mambu kele. Bampangi zole yina vandaka na zulu ya fenêtre me bonga kubumba na mbangu nyonso bampangi ya beto.

Anne: Kilumbu mosi, bampangi ya Betele lendaka ve kukanga nzila na bantu yina vanda sala muvusu samu na kukota na Betele, mpe ba kotaka na ngolo. Munu na mpangi mosi ya kento kwendaka bumbana na W.C. Kuna, beto vandaka na mwa kisika ya fioti samu na kubumbana. Na ngolo nyonso, ba bulaka na mwelo ya beto, kasi Paul zonzaka na bawu: “Kento ya munu ke na sadilaka W.C.” Ntangu mu kangaka kisika yina mpangi ya kento vandaka ya kubumbana, ya salaka mwa makelele. Na manima, mu vutulaka mwa bima na zulu ya étagère. Mu bakaka mwa ntangu. Mu zabaka ti basoda vanda yufula yinki mu vanda sala kuna. Ya salaka ti mu vanda na boma. Mpe nzutu ya munu bandaka kutekita. Wa’ faso mu zola fungula mwelo? Mu sambilaka Yehova samu yandi sadisa munu. Na malembe nyonso, mu fungulaka mwelo mpe mu pesaka bawu mbote. Mosi na kati ya bawu kotaka kisika mu vandaka, mpe bandaka kusosa. Ya pamusaka yandi na kuzwa ata kima. Yandi na bampangi ya yandi kotaka na bashambre ya nkaka mpe na bisika ya nkaka samu na kusosa bima. Kasi, kuna mpe, ba kuzwaka ata kima.

Paul: Bantangu ya nkaka na suka, kima ya kudya vandaka ve. Kasi, culte matinal ya Betele vandaka mutindu “madya ya suka.” Beto nyonso zabaka ti kutanga mpe kulongoka Biblia zola pesa beto ngolo ya kukanga ntima bilumbu nyonso.

Beto zabaka ti, kana beto kwenda sosa maza to madya, ba zola kwiza kufwa bampangi yina kwizaka bumbana na Betele. Na faso ya ngitukulu, Yehova vanda pesa beto yina beto vandaka na yawu nsatu na ntangu ya kulunga. Yehova vanda kipe beto, mpe vanda sadisa beto na kununga boma ya beto.

Bamambu na kati ya bwala vanda beba kaka, kasi Yehova vanda pesa beto ngolo. Bampangi mingi ya kento na ya bakala kimaka samu na kubumba luzingu ya bawu. Kasi, ba vandaka kaka na kiminu ya ngolo, mpe ba vanda tekita ve, ata ti bamambu vanda kwenda kaka kubeba na kati ya bwala. Bampangi vanda zonza ti kukanga ntima na bamambu ya mpasi yayi vanda sadisa bawu na “kubongama samu na mpasi ya nene.” Na bukindi nyonso, bakuluntu mpe bantwenya ya nkaka salaka nyonso samu na kusadisa bampangi. Bampangi yina vanda kima bisika ya nkaka vanda salasana, mpe kusamuna bisika yina ba vanda kwenda. Ba vanda sadila bima nyonso yina ba vanda kuzwa na brusu samu na kutunga Yinzo ya Kimfumu mpe kusala balukutakanu. Kusamuna mpe kukwenda na balukutakanu vanda pesaka bawu kivuvu mpe bukindi mingi ata na kati ya bantangu ya mpasi yina. Ntangu beto vanda kabula madya, ya simbaka bantima ya beto na kutala ti, bampangi ya bakala na kisika ya kulomba beto bilele, ba lombaka beto basaki samu na kusamuna.  Bantu mingi yina kutanaka na bamvita vandaka na nsatu ya kuwa nsangu ya mbote. Ya vanda kamwisa bantu na kutala mutindu Bambangi ya Yehova vanda lakisa luzolo ya matsyeleka mpe vandaka na kilengi ata bantangu ya mpasi yina ba vanda lutisa. (Mat. 5:14-16) Samu ti bampangi vandaka na tiya na kisalu ya kusamuna, mwa bantu ya nkaka yina vanda sala muvusu kumaka Bambangi ya Yehova.

Paul: Na kati ya bamvula 14 ya mvita, Paul na Anne, bikaka Libéria bambala 5: Bambala tatu vandaka samu na mwa ntangu fioti mpe bambala zole vandaka samu na mvula mosi. Mpangi mosi ya missionnaire zonzaka yinki ya ke salaka na ntima ntangu beto ke kabukaka na bampangi: “Na Galaad, beto longokaka na kutula ntima ya beto nyonso na kisalu yina ba ke pesaka beto, mpe beto salaka yawu. Kubika bampangi ya beto na kati ya mvita, lwalisaka beto ntima.” Samu ti beto vandaka na babwala yina vandaka pene-pene na Libéria, beto bikaka ve kutula diboko samu na kusadisa bampangi ya beto ya Libéria na kisalu ya kusamuna.

Anne: Na mai 1996, beto katukaka na Betele na mikanda mosi ya mfunu yina vanda zonzila kisalu ya beto na Libéria na kati ya camion ya Betele. Beto vanda sosa kukwenda na bakilometre 16 kisika yina vandaka na kizunu. Na mbala mosi, mambu ya mpasi kubwaka. Bantu yina vanda sala muvusu vandaka na nkele mpe bandaka kukubula na zulu. Ba kangaka beto nzila, mpe ba basisaka tatu ya beto na kati ya camion. Ba nataka Paul na mpangi yina vanda nata camion. Beto vanda ndima ve mambu yina kuminaka beto. Na mbala mosi, beto talaka Paul na bantu mingi vanda kwiza, mpe yandi vandaka na menga na mbunzu. Beto vanda kanisa ti ba kubulaka yandi. Kasi, ni mosi ya ba yina vanda sala muvusu bulaka yandi mpe basisaka yandi na camion. Beto ke na vutulaka matondo samu ti ya vandaka ve mputa ya nene.

Camion mosi ya basoda kwizaka pene-pene ya beto. Bantu mingi vandaka na kati, mpe ba vandaka na boma. Beto kangamaka na manima ya camion mpe na mbala mosi, camion kwendaka. Beto zonzaka na yandi na kunata malembe, kasi yandi vandaka na boma ya kuwa beto. Ntangu beto kumaka, beto vandaka ya kulemba, mpe beto vanda tekita.

Paul: Ntangu beto vanda tala mosi na mosi ya beto, beto vanda yufula wa’ faso beto me lenda kuvuuka. Beto lalaka pene-pene ya hélicoptère yina kuzwaka ba balles mingi. Ya zola nata beto na Sierra Leone kilumbu yina zola landa. Beto vandaka na kilengi samu ti beto vandaka moyo, kasi beto vandaka ya kufuluka na kyadi samu na bampangi ya beto yina bikanaka na Libéria.

Anne: Ntangu beto kumaka na Betele ya Freetown na Sierra Leone, beto vandaka dyaka ve na boma ya mvita mpe bampangi kipeke beto mbote-mbote. Kasi bamambu ya mpasi yina mu talaka mpe yina mu kutanaka na yawu vanda vutukilaka munu na yintu. Ya vanda sala ti na bilumbu nyonso mu vanda na boma ti mambu ya yimbi lenda kumina munu. Ya vanda sala mpe ti makanisi ya munu vanda dyaka ve kisika mosi. Mu vanda ndima ve na kutala ti bantu vandaka na kati ya kizunu. Bampimpa mingi mu vanda lenda ve kulala, mu vanda tala ti mambu ya yimbi lenda kuma dyaka. Ata faso ya munu ya kupema kumaka mpasi, kasi Paul vanda sadisaka munu mpe beto vanda sambilaka. Beto vanda yimbaka banzimbu ya balukutakanu tii ntangu mu kuzwaka kizunu ya ntima. Mu vanda lenda dyaka ve kusadila mutindu missionnaire samu ti bilunzi ya munu vandaka dyaka ve kisika mosi.

Mu lenda zimbana ata fioti ve bamambu yina landaka. Kaka lumingu yina, beto kuzwaka mikanda zole. Mosi vandaka Réveillez-vous ! ya 8 juin 1996 yina vanda zonzila disolo “Comment venir à bout des crises de panique.” Na nzila ya yawu, mu kwizaka zaba yinki vanda kumina munu. Ya zole vandaka Yinzo ya Kengidi ya 15 mai 1996, yina vandaka na disolo mosi: “Où puisent-ils leur force ?” Yinzo ya Kengidi yango vandaka na kizizi mosi yina vanda lakisa kipepele mosi yina vandaka ya kulwala. Disolo yango vanda lakisa ti ata ti kipepele vandaka ya kulwala, yandi vanda kudya mpe kupumbuka. Na nzila ya mpeve ya santu beto lenda bika ve kusadisa bampangi ata ti bantima ya beto ke ya kulwala. Disolo yayi pesaka munu ngolo yina mu vandaka na yawu nsatu na ntangu ya kulunga. (Mat. 24:45) Mu sosaka mpe mu vukisaka masolo ya mutindu yayi kisika mosi. Kusala yawu sadisaka munu mingi. Malembe-malembe, mu bandaka kubeeluka.

Paul: Beto vandaka na kilengi ntangu nyonso beto vanda vutukaka na Libéria. Na nsuka ya 2004, beto salaka bamvula pene-pene na 20 na kati ya kisalu ya beto. Mvita manisaka na Libéria, mpe dikanisi ya kutunga Betele vandaka kuna. Kasi, ba lombaka na beto kana beto lenda ndima kisalu ya malu-malu.

 Samu ti beto kumaka na kindiku ya ngolo na bampangi, ya vandaka mpasi na beto na kubika bawu. Beto vanda zaba ve kana beto ke lenda kukanga ntima. Beto kanisaka mutindu Yehova sakumunaka beto ntangu beto bikaka makanda ya beto na kukwenda sala lukolo ya Galaad. Ni yawu salaka ti beto ndima kisalu ya beto ya malu-malu na Ghana bwala yina ke pene-pene ya Libéria.

Anne: Beto dilaka mingi ntangu beto katukaka na Libéria. Ya kamwisaka beto ntangu Frank, mpangi mosi ya kukula yina vandaka na ndwenga zonzaka na beto: “Beno me fwana kuzimbana beto!” Na manima yandi zonzaka: “Beto zaba ti beno ke zimbana ve beto, kasi beno me fwana kutula ntima ya beno nyonso na kisalu ya beno ya malu-malu. Samu ti kisalu me katuka na Yehova, na yawu beno me lunga kutula makanisi ya beno nyonso na bampangi kuna.” Ya sadisaka beto na kubongama na kusala bandiku ya malu-malu kisika beto kwendaka.

Paul: Kasi, ya bakaka ve beto ntangu na kuzola bampangi ya beto ya Ghana. Ya vandaka na Bambangi ya Yehova mingi kuna! Beto longokaka mingi na kukwikama ya bawu mpe na kiminu ya bawu ya ngolo. Na manima ya kulutisa bamvula 13 na Ghana, beto kuzwaka kisalu ya nkaka. Ba lombaka na beto kana beto lenda kwenda sala na Betele ya Kenya. Ata ti beto vanda kanisa mingi na bampangi ya beto ya Ghana na ya Libéria, kasi ya vandaka ve mpasi na beto na kuzwa bandiku na Kenya. Kaka mutindu na Ghana mpe na Libéria, na Kenya mpe, vandaka na kisalu mingi na yina me tadila kisalu ya kusamuna.

Anne: Na luzingu ya munu, me lutisa bantangu mingu ya mpasi mpe bantangu ya nkaka mu vandaka na boma mingi. Ntangu beto ke kutanaka na bamambu ya mpasi, ya lenda sala ti beto beela mpe kuvanda dyaka ve na kizunu na makanisi ya beto. Beto lenda vingila ve ti Yehova sala kimangu samu na kubumba beto na bamambu ya mutindu yayi. Bubu yayi ntangu mu ke kuwaka minduki, ya ke salaka munu estomac mpasi mpe mu ke tekitaka. Kasi, mu longokaka na kundima nyonso yina Yehova ke salaka samu na kusadisa beto, ya vanda lubakusu ya bampangi ya munu. Mpe mu talaka ti kana beto bika ve kusambila, kulongoka, kukwenda na balukutakanu, mpe kusamuna, Yehova lenda sadisa beto na kulungisa kisalu ya beto.

Paul: Ya ba nkaka lenda yufula: “Nge ke zolaka kwandi kisalu ya nge?” Babwala lenda vanda kitoko. Kasi muvusu lenda salama mpe ya ke soba. Na yawu, ni bampangi ya beto ya kento na ya bakala, beto vanda zolaka mingi. Ata ti beto nyonso me katuka ve kisika mosi, to dikanda mosi, beto nyonso ke na dikanisi mosi na yina me tadila Yehova. Beto vanda kanisa ti beto kwendaka kuna samu na kukindisa bawu, kasi ni bawu kindisaka beto.

Kaka ni Yehova lenda sala ti beto vanda na bumosi ya mutindu yayi: beto ke na dikanda bisika nyonso. Kana beto sala bangolo ya kubikana kaka na kati ya kimvuka ya Yehova, ya ke mutindu beto ke na yinzo ya beto. Beto ke na kundima ti kana beto bika ve kutula ntima ya beto na Yehova, yandi ke pesa beto ngolo yina beto ke na yawu nsatu.—Flp. 4:13.