1. Wa’ faso ke muntu yina ke na ntima ya kyadi, mpe wapi disolo ke na longá beto faso ya kulakisa kifu yayi?

MUNTU yina ke na ntima ya kyadi ke mpe na ntima ya mbote. Yandi zaba kuvanda na bampangi, mpe ke na kifu ya kukabulá. Yina beto ke na zonzilá kifu yayi, beto lenda kanisa na disolo yina Yesu zonzilá ya bakala mosi ya ntima ya mbote ya Samari. Ata yandi vandá muntu ya bwala ya nkaka, bakala yango ‘talá kyadi’ ya jwife mosi yina miyibi bulá mpe botolá bima. Ntangu yandi talak’ yandi, muntu ya Samari ‘kumá na kyadi’ mpe na luzolo nyonso, yandi kipeke jwife yina. (Luke 10:29-37) Disolo yayi ke na longá beto ntima ya kyadi, kifu mosi ya kitoko yina ke na Nzambi ya beto. Nzambi ke lakisá beto ntima ya kyadi samu yandi ke zolá beto. Yandi ke lakisá beto yawu na bafaso mingi mpe kilumbu na kilumbu.

2. Wapi yina ke faso ya nkaka ya kulakisa ntima ya kyadi?

² Muntu lenda lakisa ntima ya kyadi na mutindu ya nkaka. Yandi lenda sola kudasukila ve muntu yina me sala mambu ya yimbi. Ni yina mpe Yehova ke salá. Mosi ya ba yina soniká Bankunga zonzá: “Yandi me sadila [ve] beto [. . .] mambu na kutadila masumu [ya] beto.” (Nku. 103:10) Kasi bantangu ya nkaka, Yehova lendá pesa disipline ya ngolo na muntu yina me sala disumu.

3. Wapi byuvu beto ke zonzila na artikle yayi?

³ Na artikle yayi, beto ke yufula byuvu tatu yayi: Samu na yinki Yehova ke lakisá ntima ya kyadi? Ntima ya kyadi na disipline ya ngolo lenda kwenda kwandi nzila mosi? Mpe yinki lenda sadisa beto na kulakisa ntima ya kyadi? Biblia ke pesa beto bamvutu na byuvu yayi.

4. Samu na yinki Yehova ke lakisá ntima ya kyadi?

⁴ Yehova ke zolá kutala kyadi ya bantu. Apotre Paul zonzá ti Nzambi ke “ya kufuluka na kyadi” ya bantu. Na verse yayi, Paul vandá  zonzila ntima ya kyadi yina Nzambi lakisá na yina yandi pesá kivuvu ya kuzwa luzingu ya ntangu nyonso mpe ya kukwenda vanda na zulu, na bantu ya masumu. (Ef. 2:4-7) Kasi ntima ya kyadi ya Yehova ke suká ve kaka na bawu. Mfumu David soniká: ‘Yehova ke mbote samu na bantu mpe bima nyonso, mpe ntima ya yandi ya kyadi ke talaná na bisalu ya yandi nyonso.’ (Nku. 145:9) Samu Yehova ke zolá bantu, yandi ke sosá ntangu nyonso kulakisa bawu ntima ya kyadi.

5. Wa’ faso Yesu kwizá zaba ti Yehova ke na ntima ya kyadi?

⁵ Kulutila bantu nyonso, Yesu zaba faso ke ntima ya kyadi ya Yehova. Yandi lutisá bantangu mingi na zulu na Tata ya yandi avan yandi kwiza awa na ntoto. (Bin. 8:30, 31) Na yawu, bambala mingi, yandi talá Yehova kulakisa ntima ya kyadi na bantu ya masumu. (Nku. 78:37-42) Ntangu yandi vandá longá, Yesu vandá zonzila mingi ntima ya kyadi ya Tata ya yandi.

6. Wa’ faso Yesu sadisá beto na kuzaba ti Tata ya yandi ke na ntima ya kyadi?

⁶ Faso beto me zonzila yawu na artikle me luta, Yesu sadilá disolo ya mwana yina biká yinzo samu beto zaba ti Yehova ke zolá kulakisa beto ntima ya kyadi. Mwana yango kote yandi kwendá, yandi ‘zingá na kati ya muvusu, mpe manisá mbongo ya yandi nyonso.’ (Luke 15:13) Na manima, yandi biká ndyatulu ya yimbi, yandi kuluká mpe vutuká na yinzo. Yinki papa ya yandi salá? Yesu zonzá: ‘Ntangu mwana vandá ntete mwa ntama na yinzo, tata talak’ yandi mpe kumá na kyadi ya mingi. Yandi kwendá yamba yandi mbangu, mpe pesak’ yandi beze na luzolo nyonso.’ Papa ya yandi talisá ve yandi nsoni. Na ntima ya kyadi nyonso, yandi lemvokilá mwana ya yandi mpe kotisá dyaka yandi na kati ya dikanda ya yandi. Mwana yina sala disumu ya ngolo. Kasi samu yandi balulá ntima, papa ya yandi lemvokilak’ yandi. Tata yina lakisá ntima ya kyadi, ke kifwani ya Yehova. Na disolo yayi, Yesu vandá sosa kulakisa ti Yehova ke na nsatu ya kulemvokila ba yina me sala masumu, kasi me balula ntima.—Luke 15:17-24.

7. Wa’ faso mayela ya Yehova ke talaná na faso ya yandi na kulakisa ntima ya kyadi?

⁷ Yehova ke lakisá ntima ya kyadi samu yandi ke na mayela ya mingi. Yehova ke salá ntangu nyonso bima yina ke mbote samu na bantu mpe bima yina yandi yidiká. Biblia ke zonzá ti ‘mayela yina ke katuká na zulu’ ke ya ‘kufuluka na kyadi ya bantu mpe bambuma ya mbote.’ (Zaki 3:17) Mutindu papa to mama ya luzolo, Yehova zaba ti ntima ya yandi ya kyadi ke mbote samu na bana ya yandi. (Nku. 103:13; Iza. 49:15) Yehova lakisá beto ntima ya kyadi, na yina yandi pesá beto kivuvu ya mbote samu na bilumbu  yina ke kwiza, ata beto ke bantu ya masumu. Samu Yehova ke na mayela ya mingi, yandi ke sosá ntangu nyonso kima yina ke nata yandi na kulakisa ntima ya kyadi. Kasi, yandi zaba mpe na wapi ntangu yandi lenda lakisa dyaka ve ntima ya kyadi. Mayela ya Yehova lendá bika ve ntima ya yandi ya kyadi kunata yandi na kukanga meso na mambu ya yimbi.

8. Bantangu ya nkaka yinki kimvuka me lunga kusala, mpe samu na yinki?

⁸ Kanisa ntete: Kisadi mosi ya Yehova me sola kuzinga na kati ya disumu. Yinki bampangi ya kimvuka ke sala? Yehova natá apotre Paul na kuzonza na bimvuka na kubika ‘kuvanda kintwadi na’ muntu ya faso yayi. (1 Ko. 5:11) Ba yina ke salá disumu mpe ke balulá ve ntima, ba ke basisá bawu na kimvuka. Kimvuka zolá sala yawu samu na kubumba ba yina ke ya kukangama na Yehova mpe kulanda kifwani ya Yehova, muntu ya santu. Kasi, ya lenda vanda mpasi na bantu ya nkaka na kutala ti musiku ya kubasisa muntu na kimvuka ke lakisá ntima ya kyadi ya Yehova. Ni faso yina beto zolá tadila bamambu? Beto zonzila yawu.

9-10. Faso me zonza yawu Baebre 12:5, 6, samu na yinki beto lenda zonza ti kubasisa muntu na kimvuka ke faso ya kulakisa ntima ya kyadi? Pesa kifwani.

⁹ Ntangu beto ke wá na balukutakanu ti muntu mosi yina beto zaba to yina beto ke zolá ke dyaka ve Temwe ya Yehova, ya ke salá beto mpasi. Beto lenda banda kuyufula si ya vandá mbote ba basisa muntu ya beto na kimvuka. Kubasisa muntu na kimvuka ke kwandi faso ya kulakisa ntima ya kyadi? Ee, ya kele. Kumanga kupesa disipline na muntu yina ke na nsatu ya yawu ke ve mayela, mpe ya ke ve faso ya kulakisa yandi ntima ya kyadi mpe luzolo. (Bin. 13:24) Kubasisa muntu na kimvuka lenda sadisa yandi na kuvutuka na nzila ya mbote. Bampangi mingi ya kento na ya bakala yina salá masumu ya ngolo kwizá zonza ti, kubasisa bawu na kimvuka sadisá bawu na kuvumbuka, mpe na kwiza tala yimbi nyonso yina ba salá. Na manima, ba balulá ntima, ba sobá ndyatulu ya bawu mpe ba vutuká na maboko ya Yehova.—Tanga Baebre 12:5, 6.

¹⁰ Kanisa na kifwani yayi: ntwadisi ya bameme me kwiza tala ti dimeme mosi ke na belá. Samu na maladi yina ke na dimeme, ntwadisi lenda tala ti ya ke mbote na kukatula yandi na kati ya bameme ya nkaka mpe na kutula yandi na kote ya yandi. Kasi, dimeme ke kibulu mosi yina ke zolá kuvanda na bampangi. Na yawu, si yandi ke kaka na kote ya yandi, dimeme lendá banda kudila mingi. Samu yandi me kwenda tula dimeme na kote ya yandi mosi, ya zola zonza kwandi ti ntwadisi ya bameme ke na ntima ya yimbi? Ve. Yandi zaba ti si yandi bika dimeme yina ke na maladi na kati ya bameme ya nkaka, yandi ke kabula maladi yango. Kima yina yandi me sala ke samu na kubumba bameme nyonso.—Tala Balevi 13:3, 4.

11. a) Na wapi bafaso muntu yina ba me basisa na kimvuka ke mutindu dimeme yina ke na maladi? b) Wapi bima yina muntu yina ba me basisa na kimvuka lenda kuzwa yina lenda sadisa yandi?

¹¹ Mpangi yina ba me basisa na kimvuka ke faso dimeme yina ke na maladi. Yandi ke na maladi ya kimpeve. (Zaki 5:14) Maladi ya kimpeve faso bamaladi ya nkaka, lenda kuzwa bantu ya nkaka. Na yawu, ya ke mbote na kukatula muntu yina ke na maladi ya ngolo na kimvuka. Ya ke faso ya Yehova na kulakisa luzolo na ba yina ke ya kukangama na yandi. Ya ke mpe faso ya kunata muntu yina me sala disumu na kubalula ntima. Ata ntangu be ke basisá muntu na kimvuka, ya ke ntete na bima yina yandi lenda kuzwa. Yandi lenda kwiza na balukutakanu samu na kuzwa madya ya kimpeve mpe kutunga kiminu ya yandi. Yandi lenda kuzwa mpe mikanda ya beto yina yandi lenda tanga yandi mosi, mpe kulanda JW Télédiffusion. Mpe si bakuluntu ke na talá ti fioti-fioti yandi ke na vutuká na nzila ya mbote, ba lenda banda kupesa bakonseye mpe misiku  yina lenda sadisa yandi na kubeluka. Na manima, ba lenda vutula yandi na kati ya kimvuka. *

12. Wa’ faso bakuluntu lenda lakisa luzolo mpe ntima ya kyadi na muntu yina me sala disumu mpe ke na balulá ve ntima?

¹² Beto zolá zimbana ve ti ba ke basisá na kimvuka kaka muntu yina me sala disumu mpe ke na mangá kubalu ntima. Bakuluntu zaba ti kubasisa muntu na kimvuka ke desizion mosi ya nene. Na yawu, ba ke salá ve mambu na zulu-zulu. Ba zaba ti Yehova ke pesá disipline “na kitezo yina me fwana.” (Yer. 30:11) Ba zola bampangi ya bawu mpe ba zola kusala ata kima yina ke bebisa kimpeve ya bawu. Kasi, bantangu ya nkaka, faso ya kulakisa luzolo mpe ntima ya kyadi, ni ya kubasisa muntu yina me sala disumu na kimvuka.

13. Samu na yinki ya vandá mbote na kubasisa mpangi mosi ya Korinte na kimvuka?

¹³ Beto zonzila yinki apotre Paul salá ntangu mpangi ya kimvuka mosi na siekle ya ntete salá disumu mpe balulá ve ntima. Mpangi yango vandá na kimvuka ya Korinte. Yandi vandá basika na kento ya papa ya yandi. Ya vandá kima mosi ya nganzi! Samu na disumu yayi, Yehova zonzá na bana ya Izraele: ‘Bakala yina ke vukisa nzutu na kento ya tata ya yandi me pesa tata ya yandi nsoni. Ba me lunga kufwa bawu zole. Menga ya bawu ke na yintu ya bawu mosi.’ (Lev. 20:11) Paul lendá zonzá ve na bampangi ya Korinte na kufwa bakala yina. Kasi, yandi zonzá na bawu pwelele na kubasisa yandi na kimvuka. Bamambu ya salete yina vandá sala bakala yina bandá kubebisa kimvuka. Bampangi ya nkaka vandá tala dyaka ve ti mambu yina yandi vandá sala vandá disumu ya nene.—1 Ko. 5:1, 2, 13.

14. Wa’ faso Paul lakisá ntima ya kyadi na muntu yina ba basisá na kimvuka ya Korinte, mpe samu na yinki? (2 Bakorinto 2:5-8, 11)

¹⁴ Mwa ntangu fioti na manima, Paul kwizá kuwa ti muntu yango biká nzila ya yimbi. Yandi balulá ntima na faso ya kulunga. Ata bamambu yina yandi salá pesá nsoni na kimvuka, Paul zonzá na bakuluntu na kunata ve ‘bamambu na ngolo.’ Yandi zonzá na bawu: “Beno fwana kulemvokila mpe kukindisa yandi.” Samu na yinki? Paul bwelá: “Samu yandi [vanda] ve na kati ya kyadi ya kulutila.” Paul talá kyadi ya bakala yina samu yandi balulá ntima. Apotre Paul zolá ve ti muntu yina kuma ya kulemba, fuluka na basusi mpe kanisa ti, samu na bamambu yina yandi salá, Nzambi lenda lemvokila ve yandi.—Tanga 2 Bakorinto 2:5-8, 11.

15. Wa’ faso ntima ya kyadi ya bakuluntu na disipline yina ba ke pesá lenda kwenda nzila mosi?

 ¹⁵ Faso Yehova, bakuluntu ke zolá kulakisa ntima ya kyadi. Ba ke pesá disipline ya ngolo ntangu muntu me lunga kuzwa yawu. Kasi, ya kulutila, ba ke sosá ntangu nyonso kima yina lenda nata bawu na kulakisa ntima ya kyadi. Ntima ya kyadi yina ke lakisá bakuluntu zola zonza ve ti ba ke banda kukanga meso na bamambu ya yimbi yina ke na salamá. Kasi, kaka ni bakuluntu me lunga kulakisa ntima ya kyadi?

16. Faso me zonza Bingana 21:13, yinki Yehova ke salá na ba yina ke lakisá ve ntima ya kyadi na bampangi?

¹⁶ Bakristo nyonso ke sosá kuvanda na ntima ya kyadi mutindu Yehova. Samu na yinki? Mosi ya barezon ke ti Yehova lendá kuwa ve lusambu ya muntu yina ke talá ve kyadi ya bampangi. (Tanga Bingana 21:13.) Ata muntu na kati ya beto ke na nsatu ti Yehova manga kuwa balusambu ya yandi. Na yawu, beto ke salá nyonso samu na kuvanda ve na ntima ya ngolo, mpe kutala ve kyadi ya bampangi. Beto lenda kanga ve makutu samu na kuwa ve bampangi yina ke na lutisá bantangu ya mpasi. Bambala nyonso, beto ke sosá kuwa ‘ntangu muntu yina ke ve mfunu ke dilá.’ Mpe beto ke salá bangolo samu na kusadila malongi yina ke na verse yayi: ‘Samu na muntu yina ke talá ve bantu kyadi, ba ke sambisa yandi na ata kyadi.’ (Zaki 2:13) Si beto baka ntangu ya kukanisa na faso beto ke na nsatu ba lakisa beto ntima ya kyadi, beto mpe ke zola kulakisa bampangi ntima ya kyadi. Beto zolá lutila kulakisa ntima ya kyadi ntangu muntu yina me sala disumu ke balulá ntima mpe ke vutuká na kimvuka.

17. Wa’ faso mfumu David lakisá ntima ya kyadi?

¹⁷ Masolo mingi na kati ya Biblia lenda sadisa beto na kulakisa ntima ya kyadi, to kubika kunata bamambu ya bampangi ngolo. Beto zonzila mfumu David. Bambala mingi, yandi lakisá ntima ya kyadi. Na kifwani, ntangu Saul vandá sosa kufwa yandi, David sosá ve kuvutula yimbi na mfumu yina Yehova solá.—1 Sa. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Zonzila bambala zole yina David lakisá ve ntima ya kyadi.

¹⁸ Kasi, David lakisá ve ntangu nyonso ntima ya kyadi. Na kifwani, ntangu Nabal, bakala mosi ya ntima ngolo fingá David mpe mangá kupesa yandi na babakala yina vandá na yandi madya, David dasuká mingi mpe baká desizion ya kufwa bakala yina, na babakala nyonso yina vandá na yinzo ya yandi. Kasi, kento ya Nabal, Abigaïl, vandá na ntima ya mbote mpe ya yinda. Na mbangu nyonso, yandi kwendá pesa David madya. David kufwá dyaka ve Nabal na babakala yina vandá na yinzo ya yandi.—1 Sa. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Kilumbu ya nkaka, profete Nathan zonzilá na David disolo ya bakala mosi yina vandá na mbongo mingi. Bakala yango botolá dimeme kaka mosi ya bakala ya nkaka yina vandá povre. Ntangu David kuwá disolo yango, yandi dasuká mpe zonzá: ‘Ya tsyeleka mutindu Yehova ke na luzingu, muntu yina me sala mambu yina me lunga kufwa!’ (2 Sa. 12:1-6) David zabá misiku ya Moyize. Misiku yango vandá zonza ti si muntu me laba dimeme ya mpangi, yandi zolá futa yandi mameme yiya. (Bas. 22:1) Kuzonza ti, muntu yina labá dimeme mosi, ba zolá kufwa yandi, vandá jujema ya ngolo yina David pesá. Nathan sadilá disolo  yina kaka samu na kusadisa David na kuzaba ti disumu yina yandi salá, vandá ngolo kulutila yina salá bakala yina botolá dimeme. Mpe Yehova lakisá na David ntima ya kyadi ya mingi kulutila yina David zolá lakisa na muntu ya disolo ya Nathan.—2 Sa. 12:7-13.

20. Yinki disolo ya David ke na longá beto?

²⁰ Beto ke na talá ti, ni na ntangu yina David vandá na nkele ya kulutila, yandi baká desizion ya kufwa Nabal na babakala yina vandá na yinzo ya yandi. Ntangu David kuwá disolo ya Nathan, yandi zonzá mpe ti muntu yina zolá kufwa. Kasi, David vandá muntu ya mbote. Samu na yinki yandi kwendá tii na kuzonza ti muyibi zolá kufwa? Na ntangu yina yandi zonzá bamambu yina, ntima ya David vandá dyaka ve na kizunu samu na disumu ya ngolo yina yandi salá. Yinki ya ke na longá beto? Ya ke na talaná ti ba yina ke natá bamambu ya bampangi ngolo, ba ke dyaka ve na kimpeve ya mbote. Ni na yawu Yesu kebisá bilandi ya yandi. Yandi zonzá na bawu: ‘Beno bika kusambisa samu ba sambisa ve beno; samu ba ke sambisa beno mutindu beno ke sambisá bantu ya nkaka.’ (Mat. 7:1, 2) Beto zolá sala keba na kuvanda ve na ntima ya ngolo, kasi kusala nyonso samu na “kufuluka na kyadi” ya bampangi, faso Nzambi ya beto.

21-22. Na wapi bafaso beto lendá lakisa ntima ya kyadi?

²¹ Kuvanda na ntima ya kyadi ke suká ve kaka na kutala kyadi ya bampangi. Ba yina ke na ntima ya kyadi ke sosá kusadisa bampangi. Beto nyonso zolá tala yinki beto lenda sala samu na kukipe bansatu ya bantu ya famiye ya beto, bampangi ya kimvuka mpe ba yina ke pene-pene na beto. Na wapi ntangu beto zolá lakisa ntima ya kyadi na bampangi? Beto lenda pesa ngolo na ba yina ke ya kulemba. Beto lenda pesa madya to kima ya nkaka na ba yina ke na yawu nsatu. Si mpangi mosi yina basiká na kimvuka me vutuka, beto lenda sosa kulutisa ntangu na yandi samu na kupesa yandi bukindi. Beto lenda kabula nsangu ya mbote na bantu ya nkaka. Kisalu ya predikasion ke mosi ya bafaso ya kulutila mbote ya kulakisa ntima ya kyadi na ba yina beto ke kutaná.—Yobi 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Zaki 1:27.

²² Si beto ke salá keba na bansatu ya bampangi, ya ke vanda ve mpasi na beto na kulakisa bawu ntima ya kyadi. Ntangu beto ke lakisá ntima ya kyadi na bampangi, beto ke sepelisá Tata ya beto ya zulu Yehova, Nzambi yina ke ya “kufuluka na kyadi” ya bantu.