1. Mutindu ke zonzilak’ yawu Malaki 3:16, wapi buku Yehova ke na soniká, mpe yinki ke na kati?

 BANDA ntama, Yehova ke na soniká buku mosi ya mfunu. Buku yayi ke na bankumbu ya bantu. Muntu ya ntete yina ba soniká nkumbu na kati ke ni Abele, mbangi ya ntete ya kukangama na Yehova. * (Luke 11:50, 51) Na kati ya bamvula mingi, Yehova me bwela bankumbu na buku yango, mpe bubu yayi, ya ke na ba millions ya bankumbu. Na Biblia, ba ke bokilá buku yango ‘mukanda ya kubambukila moyo,’ “dibuku ya luzingu,” mpe “rulo ya luzingu.” Na disolo yayi, beto ke zonzila yawu na nkumbu ya “dibuku ya luzingu.”—Tanga Malaki 3:16; Luz. 3:5; 17:8, nwt-MK.

2. Bankumbu ya banani ke ya kusonama na dibuku ya luzingu, mpe yinki beto lenda sala samu nkumbu ya beto vanda na kati?

² Na kati ya buku ya mfunu yayi, ya ke na bankumbu ya ba yina nyonso ke sadilá Yehova na boma, mpe ke zolá nkumbu ya yandi. Ba ke vanda na bweso ya kuzwa luzingu ya ntangu nyonso. Bubu yayi, bankumbu ya beto lenda vanda na kati ya dibuku yango kana beto ke na kindiku ya ngolo na Yehova, na nzila ya munkayulu ya mwana ya yandi Yesu Kristo. (Yoa. 3:16, 36) Ya vanda ba yina ke na kivuvu ya kwenda vanda na zulu, to ba yina ke na kivuvu ya kuzinga awa na ntoto, beto nyonso ke na nsatu bankumbu ya beto vanda na buku yango.

3-4. a) Kana nkumbu ya beto ke na dibuku ya luzingu bubu yayi, ya zola zonza kwandi ti beto ke kuzwa luzingu ya ntangu nyonso? Zonzila yawu. b) Yinki beto ke zonzila na disolo yayi mpe na yina ke landa?

³ Ya zola zonza kwandi ti bantu nyonso yina ke na bankumbu na dibuku yango ke kuzwa luzingu ya ntangu nyonso? Beto ke  zwa mvutu na mambu yina Yehova zonzá na Moyize na Kubasika 32:33: ‘Konso muntu yina me sala disumu na ntwala ya munu, yandi muntu yina munu ke kusuna nkumbu ya yandi na mukanda ya munu.’ Na yawu, bankumbu yina ke na buku yango bubu yayi, ba lenda kusuna to katula yawu. Ya ke mutindu Yehova soniká ntete yawu na crayon. (Luz. 3:5) Beto me bonga kusala nyonso samu bankumbu ya beto bikana na buku yango tii ntangu ba ke sonika yawu na bike.

⁴ Mambu yayi lenda nata beto na kuyufula mwa byuvu mutindu: Yinki Biblia ke zonzá samu na ba yina ke na bankumbu na dibuku ya luzingu, mpe ba yina ke ve na bankumbu na kati? Na wapi ntangu ba yina ke na bankumbu na buku yango ke kuzwa luzingu ya ntangu nyonso? Yinki beto lenda zonza samu na ba yina kuzwá ve bweso ya kuzaba Yehova tekila ba kufwa? Yehova lenda sonika kwandi bankumbu ya bawu na buku yango? Beto ke kuzwa bamvutu na byuvu yayi na disolo yayi, mpe na yina ke landa.

BANKUMBU YA BANANI KE NA DIBUKU?

5-6. a) Faso ke na lakisak’ yawu Bafilipi 4:3, banani ke na bankumbu na dibuku ya luzingu? b) Na wapi ntangu bankumbu ya bawu ke vanda ya kusonama samu na ntangu nyonso na buku yango?

⁵ Bankumbu ya banani ke ya kusonama na dibuku ya luzingu? Samu na kuzwa mvutu, beto ke zonzila bimvuka 5 ya bantu. Na kati ya bawu, ya ke na ba yina ke na bankumbu na dibuku ya luzingu, ba ya nkaka ve.

⁶ Kimvuka ya ntete kele ba yina ba me soola samu na kwenda yala na Yesu na zulu. Bankumbu ya bawu ke kwandi ya kusonama na dibuku ya luzingu bubu yayi? Ee. Na mambu yina Ntumwa Polo zonzá na ‘bampangi ya yandi ya kisalu’ ya Filipi, beto lenda tala ti bankumbu ya ba yina ba tulá mafuta samu na kwenda yala na Yesu, ke na kati ya dibuku ya luzingu bubu yayi. (Tanga Bafilipi 4:3.) Samu bankumbu  ya bawu vanda kaka na buku yango, ba fwana bikana ya kukangama na Nzambi. Na manima ya kuzwa kinyemo ya nsuka, bankumbu ya bawu ke bikana na dibuku ya luzingu samu na ntangu nyonso. Ya ke salama tekila ba kufwa, to tekila mpasi ya nene banda.—Luz. 7:3.

7. Mutindu ke na lakisak’ yawu Luzabusu 7:16, 17, na wapi ntangu ba ke sonika samu na ntangu nyonso bankumbu ya kimvuka ya nene ya mameme ya nkaka na dibuku ya luzingu?

⁷ Kimvuka ya zole ke kimvuka ya nene ya mameme ya nkaka. Bankumbu ya bawu ke kwandi na dibuku ya luzingu bubu yayi? Ee. Bankumbu ya bawu ke vanda kaka na dibuku yango na manima ya Armagedoni? Ee. (Luz. 7:14) Yesu zonzá ti bantu yayi yina ke mutindu mameme “ke baka luzingu ya mvula na mvula.” (Mat. 25:46, nwt-MK) Kasi ba yina ke vuuka na Armagedoni ke kuzwa ve na mbala mosi luzingu ya ntangu nyonso. Bankumbu ya bawu ke bikana ntete ya kusonama na crayon. Na kati ya bamvula 1000 yina Yesu ke yala, yandi “ke nata bawu sika kele mikelo ya maza yina ke pesaka luzingu.” Ba yina ke tumama na Yesu mpe ke vanda bantu ya lunungu na mantwala ya Yehova, bankumbu ya bawu ke bikana ntangu nyonso na dibuku ya luzingu.—Tanga Luzabusu 7:16, 17.

8. Bankumbu ya banani ke ve na dibuku ya luzingu, mpe yinki ke kumina bawu?

⁸ Kimvuka ya tatu kele bankombo, yina ba ke kufwa na Armagedoni. Bankumbu ya bawu ke ve na dibuku ya luzingu. Yesu zonzá ti ba ke “fwa lufwa ya mvula na mvula.” (Mat. 25:46, nwt-MK) Mpe Yehova natá Polo na kuzonza ti “kitumbu yina bawu ke kuzwa ke [vanda] lufwa ya seko.” (2 Tes. 1:9; 2 Pi. 2:9) Dyaka, ba yina nyonso salá na nko disumu na mantwala ya mpeve ya santu, ba ke kuzwa ve luzingu ya ntangu nyonso. Ba ke kuzwa lufwa ya ntangu nyonso. Ya ke na talaná pwelele ti ba ke vutuka ve na luzingu. (Mat. 12:32; Mrk. 3:28, 29; Ebr. 6:4-6) Ntangu yayi, beto zonzila bimvuka zole ya bantu yina ke vutuka na luzingu awa na ntoto.

BA YINA KE VUTUKA NA LUZINGU

9. Mutindu Bisalu 24:15 ke lakisak’ yawu, wapi bimvuka zole ya bantu ke vumbuka na lufwa awa na ntoto, mpe wapi yina ke luswaswanu na kati ya bawu?

⁹ Biblia ke zonzilá bimvuka zole ya bantu yina ke vutuka na luzingu awa na ntoto, na kivuvu ya kuzinga ntangu nyonso. Ya kele “bantu ya lunungu” mpe ‘bantu ya kukondwa lunungu.’ (Tanga Bisalu 24:15, nwt-MK) “Bantu ya lunungu” ke ba yina sadilá Yehova tekila ba kufwa. ‘Bantu ya kukondwa lunungu’ ke ba yina sadilá ve Yehova tekila ba kufwa. Mingi na kati ya bawu vandá salá bamambu ya yimbi. Bimvuka zole yayi ya bantu ke vumbuka na lufwa. Ya zola zonza kwandi ti bankumbu ya bawu ke ya kusonama na dibuku ya luzingu? Na kuzwa mvutu, beto zonzila mosi na mosi ya bimvuka yango.

10. Samu na yinki “bantu ya lunungu” ke vumbuka, mpe wapi bweso ba ya nkaka ke kuzwa? (Na yina me tadila kuvumbuka na lufwa awa na ntoto, tala mpe na mukanda yayi “Byuvu ya ba yina ke tangá mikanda ya beto.”)

¹⁰ Kimvuka ya yiya kele “bantu ya lunungu.” Tekila ba kufwa, bankumbu ya bawu vandá na dibuku ya luzingu. Ba katulá kwandi bankumbu ya bawu ntangu ba kufwaka? Ve. Ba ke ntete “moyo” na makanisi ya Yehova. Yehova “kele ve Nzambi ya bantu ya kufwa, kasi ya bantu ya moyo samu ti bawu nyonso kele moyo samu na yandi.” (Luke 20:38) Ya zola zonza ti, ntangu bantu ya lunungu ke vutuka na luzingu awa na ntoto, bankumbu ya bawu ke vanda kaka ya kusonama na “crayon” na dibuku ya luzingu. (Luke 14:14) Ntembe ve, bantu ya nkaka ya lunungu yayi ke vanda na bweso ya kusala mutindu “bamfumu na ntoto ya mvimba.”—Nku. 45:16.

11. Yinki ‘bantu ya kukondwa lunungu’ ke vanda na nsatu ya kulongoka tekila Yehova sonika to ve bankumbu ya bawu na dibuku ya luzingu?

 ¹¹ Na kumanisa beto zonzila kimvuka ya tanu, ‘bantu ya kukondwa lunungu.’ Ntangu ya nkaka, ba natá luzingu ya yimbi samu ba zabá ve misiku ya Yehova. Na yawu, ba soniká ve bankumbu ya bawu na kati ya dibuku ya luzingu. Kasi Yehova ke vutula bawu na luzingu samu ba vanda na bweso ba sonika nkumbu ya bawu na dibuku ya luzingu. Bantu yayi ‘ya kukondwa lunungu’ ke vanda na nsatu ya mingi ba sadisa bawu. Tekila ba kufwa, ba ya nkaka salá bamambu ya yimbi mingi. Na yawu, ba ke vanda na nsatu ba longa bawu na kusadila misiku ya Yehova. Samu na kulonga bawu, Kimfumu ya Nzambi ke twadisa kisalu ya kulutila nene ya kulonga bantu yina nabunu ya salama na ntoto.

12. a) Banani ke longa bantu ya kukondwa lunungu? b) Yinki ke kumina ba yina ke manga kusadila bamambu yina ba ke longoka?

¹² Nani ke longa bantu ya kukondwa lunungu? Kimvuka ya nene ya bantu mpe bantu ya lunungu yina ke vutuka na luzingu. Samu ba sonika bankumbu ya bantu ya kukondwa lunungu na dibuku ya luzingu, ba me bonga kutunga kindiku ya mbote na Yehova, mpe kupesa yandi luzingu ya bawu. Yesu na ba yina ke yala na yandi ke tala mbote-mbote mutindu ba ke sadila bamambu yina ba ke longa bawu. (Luz. 20:4) Ba yina nyonso ke manga kusadila bamambu yina ba ke longa bawu, ke kufwa, ata ba ke na bamvula 100. (Iza. 65:20) Yehova na Yesu ke tangá bantima. Ba ke bika ata muntu bebisa luzingu na yinza ya malu-malu.—Iza. 11:9; 60:18; 65:25; Yoa. 2:25.

KUVUMBUKA SAMU NA LUZINGU MPE KUVUMBUKA SAMU NA LUFUNDUSU

13-14. a) Na ntama, yinki beto vandá kanisá samu na mambu yina Yesu zonzá na Yoane 5:29? b) Yinki beto lenda tala na mambu yina Yesu zonzaka?

¹³ Yesu mpe zonzilá ba yina ke vumbuka na lufwa awa na ntoto. Na kifwani, yandi zonzaka: “Ngunga me kuma pene-pene ntangu  bantu nyonso na bandyamu ke kuwa ndinga ya Mwana ya Muntu, mpe ke vumbuka na lufwa. Ba yina salaka mambu ya mbote ke vumbuka na lufwa samu na kuzwa luzingu, mpe bayina salaka mambu ya yimbi ke vumbuka na lufwa samu na lufundusu.” (Yoa. 5:28, 29) Yinki Yesu vandá sosa kuzonza?

¹⁴ Na ntama, beto vandá kanisá ti Yesu vandá zonzila bamambu yina bantu ke sala na manima ya kuvutuka na luzingu. Beto vandá kanisá ti ya ke na ba yina ke vutuka na luzingu mpe ke sala bamambu ya mbote, mpe ba yina ke vutuka na luzingu mpe ke sala bamambu ya yimbi. Kasi kana beto tala mbote-mbote, Yesu zonzá ve ti ba yina ke vutuka na luzingu ke sala bamambu ya mbote, to ke sala bamambu ya yimbi. Yandi zonzilá bamambu yina salamá, kasi ve bamambu yina ke salama. Yandi zonzilá na ba yina “salaka mambu ya mbote” mpe na ba yina “salaka mambu ya yimbi.” Ya zola zonza bamambu yina salamá tekila ba kufwa. Mambu yayi ke na nzila, samu na yinza ya malu-malu, ba ke bika ata muntu kusala bamambu ya yimbi. Ya ke na lakisá ti bamambu ya yimbi yina bantu ya kukondwa lunungu salá, ba salak’ yawu tekila ba kufwa. Kana ni yawu, wapi mutindu beto fwana bakula mambu yina Yesu zonzá samu na “[kuvumbuka] na lufwa samu na kuzwa luzingu” mpe “[kuvumbuka] na lufwa samu na lufundusu”?

15. Banani ke “vumbuka na lufwa samu na kuzwa luzingu,” mpe samu na yinki?

¹⁵ Bankumbu ya bantu ya lunungu, ba yina salá bamambu ya mbote tekila ba kufwa, ke vanda na dibuku ya luzingu. Na yawu, ba ke “vumbuka na lufwa samu na kuzwa luzingu.” Bantu yina salaka mambu ya mbote mpe ke vutuka na luzingu, yina ba ke zonzilá na Yoane 5:29, ke bantu mosi na “bantu ya lunungu” yina ba ke zonzilá na Bisalu 24:15. Mambu yayi ke na kwelaná na mambu yina ke na Baroma 6:7. Ya ke zonzaka: “Muntu yina me kufwa ke dyaka ve na kitumbu ya masumu.” Ntangu bantu ya lunungu ke fwá, Yehova ke lemvokilá masumu ya bawu, kasi yandi ke zimbaná ve bamambu nyonso ya mbote yina ba salaka. (Ebr. 6:10) Kasi bantu ya lunungu yayi me bonga kubikana ya kukangama na Yehova samu bankumbu ya bawu vanda kaka na dibuku ya luzingu.

16. Yinki zola zonza “[kuvumbuka] na lufwa samu na lufundusu”?

¹⁶ Yinki beto lenda zonza samu na ba yina salá bamambu ya yimbi tekila ba kufwa? Ata ti Yehova ke na talá dyaka ve masumu yina ba salá tekila ba kufwa, kasi ba sadilá ve yandi ntangu ba vandá moyo. Bankumbu ya bawu ke ve na kati ya dibuku ya luzingu. Na yawu, kuvumbuka ya “bayina salaka mambu ya yimbi” na kuvumbaka ya ‘bantu ya kukondwa lunungu’ yina ba ke zonzilá na Bisalu 24:15, ke kaka mambu mosi. Ba ke “vumbuka na lufwa samu na lufundusu.” * Ya zola zonza ti Yesu ke tala mbote-mbote bamambu yina bantu ya kukondwa lunungu ke sala. (Luke 22:30) Na manima ya mwa ntangu, Yesu ke tala kana bankumbu ya bawu me lunga kuvanda na dibuku ya luzingu. Yehova lendá sonika bankumbu ya bawu na dibuku ya luzingu kaka si ba soba ndyatulu ya bawu ya ntama, mpe ba pesa yandi luzingu ya bawu.

17-18. Ba yina nyonso ke vutuka na luzingu awa na ntoto me bonga kusala yinki, mpe yinki kele “mambu yina bawu salaka” yina ba ke zonzilá na Luzabusu 20:12, 13?

¹⁷ Ya vanda bantu ya lunungu to ba yina me kondwa lunungu, ba yina nyonso ke vutuka na  luzingu me bonga kutumama na misiku yina ke vanda na mabuku ya malu-malu, yina ba ke fungula na kati ya bamvula 1 000. Ntumwa Yoane zonzilá bamambu yayi yandi talá na kimona-meso: “Mu talaka bantu ya kufwa, bakuluntu mpe bana ya [fioti] ya kutelama na ntwala ya kiti ya kintinu. Mu talaka mpe mabuku ya kufunguka. Dibuku mosi dyaka ya nkaka zibukaka, ya kele dibuku ya luzingu. Bantu ya kufwa kuzwaka lufundusu na mambu yina bawu salaka mutindu yawu [vandaka] ya kusonama na mabuku.”—Luz. 20:12, 13.

¹⁸ Samu na wapi “mambu yina bawu salaka” ba ke sambisa ba yina ke vutuka na luzingu? Ya ke kwandi samu na bamambu yina ba salá tekila ba kufwa? Ve. Beto zimbana ve ti ntangu ba kufwá, ba futá mfuka ya masumu ya bawu. Na yawu, “mambu yina bawu salaka” yina ba ke na zonzilá awa, ke ve bamambu yina ba salá tekila ba kufwa. Kasi, ya ke na talaná ti ya kele bamambu yina ba ke sala na manima ya kuzwa malongi yina ba ke pesa bawu na yinza ya malu-malu. Ata bisadi ya Nzambi mutindu Nowe, Samuele, Davidi, na Danyele ke vanda na nsatu ya kulongoka kuzaba Yesu, mpe kulakisa kiminu na munkayulu ya yandi. Kana bantu yayi ke vanda na nsatu ya kulongoka, ya zola zonza ti ba yina me kondwa lunungu ke vanda na nsatu ya kulutila ya kulongoka.

19. Yinki ke kumina ba yina ke manga bweso ya kitoko yina ba ke pesa bawu?

¹⁹ Yinki ke kumina ba yina ke manga bweso ya kitoko yayi ba ke pesa bawu? Luzabusu 20:15 ke zonzá na beto: “Ba losaka mpe na kati ya dyanga ya tiya konso muntu yina nkumbu [vandaka] ve ya kusonama na dibuku ya luzingu.” Tsyeleka, ba ke kufwa bawu samu na ntangu nyonso. Ya ke mfunu na kusala nyonso samu bankumbu ya beto vanda ya kusonama na dibuku ya luzingu, mpe ya bikana kaka kuna.

20. Wapi kisalu ya kitoko ke salama na kati ya bamvula 1000 yina Kimfumu ya Nzambi ke yala? (Tala kizizi ya paje ya kubanda.)

²⁰ Bamvula 1000 yina Kimfumu ya Nzambi ke yala ke vanda kitoko mingi! Na kati ya bantangu yina, ya ke vanda na kisalu ya kulutila nene ya kulonga bantu yina nabunu ya salama na ntoto. Kasi, ya ke vanda mpe ntangu yina ba ke tala mbote-mbote ndyatulu ya bantu ya lunungu, mpe ya ba yina me kondwa lunungu. (Iza. 26:9; Bis. 17:31) Wa’ faso kisalu yayi ya kulonga bantu ke salama? Disolo yina ke landa ke sadisa beto na kuzaba mpe na kusepela na mambu ya kitoko yayi.