1. Zonzila bamambu yina salamá ntangu Yesu salá kimangu ya yandi ya ntete.

 Kanisa mwa fioti: nge ke na nsuka ya mvula 29 N.B. Yesu me banda kisalu ya yandi ya kusamuna ntama mingi ve. Ba me bokila yandi, mama ya yandi Maria na mwa bilandi ya yandi na mukembo ya makwela na Kana, bwala mosi yina ke ve ntama na Nazareti, kisika yina Yesu kulaka. Ntangu ya nkaka, Maria zabaná na bantu ya dikanda yayi, mpe yandi vandá sadisa bawu na kukipe bantu yina vandá kwiza. Kasi ntangu mukembo vandá luta, mambu mosi salamá yina zolá fwisa nsoni bantu ya dikanda yayi, mpe ba yina vandá kwela: malafu manisaka. b Ntangu ya nkaka, bantu yina kwizá na feti, lutilaka ba yina ba bokilaka. Na mbangu, Maria kwendá tala mwana ya yandi Yesu mpe yandi zonzaka: “Ba ke dyaka ve na vinu.” (Yoa. 2:1-3) Yinki Yesu salaka? Yandi salá mambu mosi ya ngitukulu: yandi balulá maza na “vinu ya mbote.”​—Yoa. 2:9, 10.

2-3. a) Wapi bimangu Yesu salaka? b) Wapi bambote beto lenda kuzwa na kuzonzila bimangu ya Yesu?

² Na manima, na kisalu ya yandi ya kusamuna, Yesu salá bimangu ya nkaka. c Yandi sadilá ngolo yina vandá na yandi samu na kusadisa bantu mingi. Na kifwani, na bimangu zole yina yandi salá, yandi dikisá bantu: ya ntete, babakala 5 000, mpe ya zole, babakala 4 000. Kana ba vukisa lutangu ya babakala yayi na bakento  mpe bana, ya lenda luta lutangu ya 27,000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Kaka na bilumbu yina yandi salá bimangu zole yayi, yandi belusá mpe bantu. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Kanisa na kilengi yina ya salá na bantu yayi ntangu Yesu salá kimangu samu na kubelusa bawu mpe kupesa bawu madya.

³ Beto lenda longoka mingi na bimangu yina Yesu salaka. Na disolo yayi, beto ke zonzila bileso ya mfunu yina ya ke longá beto. Bileso yayi ke kindisa kiminu ya beto. Beto ke tala mpe wa’ faso beto lenda landa kukuluka mpe ntima ya kyadi yina Yesu lakisá ntangu yandi vandá salá bimangu.

4. Bimangu yina Yesu salá ke longá beto bileso ya mfunu na yina me tadila nani?

⁴ Bimangu yina Yesu salá ke longá beto bileso ya mfunu na yina me tadila yandi mosi, kasi mpe Tata ya yandi. Beto lenda zonza yawu samu ti ni Yehova pesá Yesu ngolo ya kusala bimangu. Bisalu 10:38 ke zonzaka: ‘Nzambi tulaka mpeve ya santu mpe ngolo na Yesu. Yandi tambulaka na yinsi nyonso na kusala mambu ya mbote, mpe na kubelusa ba yina nyonso vandaka na lutumu ya Satana. Ya tsyeleka, Nzambi vandaka na yandi.’ Dyaka, beto zimbana ve ti na nyonso yina Yesu zonzá to salá, ya vanda bimangu, yandi landá na faso ya kulunga bifu ya Tata ya yandi. (Yoa. 14:9) Beto zonzila bileso tatu yina beto lenda longoka na bimangu yina Yesu salaka.

5. Yinki natá Yesu na kusala bimangu? (Matayi 20:30-34)

⁵ Ya ntete, Yesu na Tata ya yandi ke zolá beto mingi. Ntangu Yesu vandá awa na ntoto, yandi lakisá ti yandi vandá zolá mingi bantu, ntangu yandi sadilá ngolo ya yandi samu na kusadisa ba yina vandá na mpasi. Kilumbu mosi, babakala zole yina vandá na meso ya kufwa bondilak’ yandi samu yandi sadisa bawu. (Tanga Matayi 20:30-34.) Biblia ke zonzá ti Yesu “talaka bawu kyadi” mpe yandi belusá bawu. Na ndinga ya Greke, nzonzolo “talaka bawu kyadi” ke lakisá kyadi ya kulutila ngolo yina muntu lenda vanda na yawu na kati ya ntima. Yesu lakisá kyadi yayi samu yandi vandá zolá bantu. Ni yawu mpe natak’ yandi na kudikisa bantu yina vandá na nsatu, mpe na kubelusa muntu yina vandá na kimbevo ya lèpre. (Mat. 15:32; Mrk. 1:41) Beto lenda vanda na kundima ti Yehova Nzambi yina “zaba kutala bantu kyadi,” mpe Mwana ya yandi ke zolá beto mingi. Mpe ntangu beto ke na mpasi, ya ke salá bawu mpasi mingi.(Luke 1:78; 1 Pi. 5:7) Ntembe ve, ba ke na nsatu mingi ya kukatula bampasi nyonso yina bantu ke kutanaka na yawu.

6. Wapi ngolo Nzambi pesá Yesu?

⁶ Ya zole, Nzambi me pesa Yesu ngolo ya kuyidika bamambu nyonso ya bantu. Bimangu yina Yesu salá ke na lakisá ti yandi ke na ngolo ya kuyidika bamambu nyonso yina beto lenda yidika ve. Na kifwani, yandi ke na ngolo ya kukatula beto na disumu, kima ya ntete yina ke natiná beto bampasi, mutindu bimbevo mpe lufwa. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Bimangu ya yandi ke na lakisá ti yandi lenda belusa bantu na “bimbevo nyonso,” ata mpe kuvumbula bantu ya kufwa. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Dyaka, yandi ke na ngolo ya kusala ti mipepe ya ngolo talisa ve bantu mpasi, mpe ya kubingisa bampeve ya yimbi na bantu. (Mrk. 4:37-39; Luke 8:2) Ntembe ve, ya ke na kindisá beto mingi na kuzaba ti Yehova pesá Mwana ya yandi ngolo nyonso yayi.

7-8. a) Bimangu yina Yesu salá ke na pesá beto wapi kiminu? b) Wapi kimangu nge ke na nsatu ya kutala na mbangu na yinza ya malu-malu?

⁷ Ya tatu, beto lenda vanda na kiminu ti bambote nyonso yina Yehova me zonza ti Kimfumu ya yandi ke nata, ke salama. Bimangu yina Yesu salá ntangu yandi vandá awa na ntoto ke na longá beto ti, yandi ke sala dyaka ya kulutila ntangu yandi ke yala mutindu Mfumu  ya Kimfumu ya Nzambi. Na mwa ntangu fioti, Yesu ke yala ntoto. Kanisa na mutindu luzingu ke vanda na ntangu yina. Beto ke beela dyaka ve ata fioti, samu Yesu ke katula bimbevo nyonso, mpe nyonso yina ke salá ti bantu vanda na binama ya kufwa. (Iza. 33:24; 35:5, 6; Luz. 21:3, 4) Beto ke kufwa dyaka ve nsatu, to kutala mpasi samu na bamambu mutindu bamvula ya nene mpe kuningana ya ntoto. (Iza. 25:6; Mrk. 4:41) Beto ke vanda na kilengi mingi na kuyamba bantu ya beto yina ke basika “na bandyamu.” (Yoa. 5:28, 29) Wapi kimangu nge ke na nsatu ya kutala na mbangu na yinza ya malu-malu?

⁸ Ntangu Yesu vandá salá bimangu, yandi lakisá kukuluka mingi mpe ntima ya kyadi. Beto mpe ke na nsatu ya kulakisa bifu yayi. Beto zonzila bimangu zole yina Yesu salaka. Beto banda na disolo ya feti ya makwela yina salamá na bwala ya Kana.

9. Yinki Yesu salá na feti ya makwela? (Yoane 2:6-10)

⁹ Tanga Yoane 2:6-10. Ntangu vinu manisá na feti ya makwela, ya zolá vanda kwandi mambu samu na Yesu kana yandi salá ata kima? Ve. Ya vandá ve na mbikudulu ya Biblia yina vandá zonza ti Masiya zolá sala kimangu samu na kubasisa vinu. Kasi, kanisa mwa fioti na yina ya zolá sala nge kana ya vandá ni na feti ya makwela ya nge malafu manisaka. Ntembe ve, Yesu talá kyadi ya dikanda yayi, mingi-mingi ya ba yina vandá kwelana. Mpe yandi vandá ve na nsatu ba kufwa nsoni. Ni na yawu yandi salá kimangu yina beto zonzilá na kubanda ya disolo yayi. Yandi  balulá ba litres 390 ya maza na vinu ya kitoko. Ntangu ya nkaka, yandi salá malafu nyonso yayi samu yina ke bikana ba sadila yawu na bilumbu yina ke kwiza, to samu ba yina me kwelana tekisa yawu na kuzwa mbongo. Ntembe ve, ba yina kwelaná sepelá mingi na kimangu yina Yesu salaka.

10. Wapi mambu ya mfunu beto ke talá na Yoane kikapu 2? (Tala mpe kizizi.)

¹⁰ Beto tala mwa bamambu ya mfunu yina ke na buku ya Yoane kikapu 2. Biblia ke lakisá ti ni Yesu ve muntu fulusá maza na banzungu ya matadi. Kasi, samu na kutalana ve, yandi zonzá na bisadi na kusala yawu. (Baverse 6, 7) Mpe ntangu yandi balulá maza na vinu, ni yandi ve natá ndambu ya yawu na muntu yina vanda twadisa feti. Yandi zonzá na bisadi na kusala yawu. (Verse 8) Yesu baká ve kopo ya vinu, nangunaka yawu na mantwala ya bantu mpe zonzá na lulendo nyonso: ‘Ni munu muntu me sala vinu ya kitoko yayi. Beno kunwa yawu.’

11. Yinki beto lenda longoka na kimangu yina Yesu salaka?

¹¹ Wapi kileso beto lenda benda na kimangu yina Yesu salá ntangu yandi balulá maza na vinu? Kimangu yayi ke longá beto ti Yesu vandá muntu ya kukuluka. Yesu salá ve matalana na kimangu yina yandi salaka. Na bamambu nyonso yina yandi salá, Yesu salá ata fioti ve matalana. Kasi bambala mingi, na kukuluka nyonso, yandi vandá pesá nkembo na Tata ya yandi samu na bamambu nyonso yina yandi vandá salaka. (Yoa. 5:19, 30; 8:28) Kana ntangu nyonso beto vanda ya kukuluka mutindu Yesu, beto ke sala ve matalana na bamambu yina beto ke lungisaka. Mambu ni mambu yina beto lenda lungisa na kisalu ya Yehova, beto sala matalana samu na bweso yina beto ke na yawu ya kusadila Nzambi ya kulutila kitoko. (Yer. 9:23, 24) Beto pesa yandi nkembo yina yandi me lunga kuzwa, samu ti ya ke ve na kima ya mbote yina beto lenda lungisa kana Yehova sadisa ve beto.​—1 Ko. 1:26-31.

12. Wapi kima ya nkaka beto lenda sala samu na kuvanda ya kukuluka mutindu Yesu? Pesa kifwani.

¹² Beto tala kima ya nkaka yina beto lenda sala samu na kulanda kukuluka ya Yesu. Beto baka mwa kifwani: Kuluntu mosi ya kimvuka me baka ntangu mingi na kubakisa kisadisi ya ntwenya na kubongisa discours ya yandi ya ntete. Na manima mpangi ya ntwenya yayi me sala discours ya kitoko, mpe bampangi nyonso me sepela na yawu. Na manima ya lukutakanu, mpangi mosi me kwiza tala kuluntu mpe me zonza na yandi ti discours yina ntwenya yayi me sala me vanda kitoko. Kuluntu yayi ke zonza kwandi ti ni yandi me sadisa mpangi yayi na kubongisa yawu? To na kukuluka nyonso yandi ke zonza: ‘Ee, ya me vanda kitoko, mu me sepela mingi na yawu’? Kana beto ke ya kukuluka, beto ke sala ve matalana na bamambu yina beto ke salá samu na bampangi. Beto ke vanda na kilengi na kuzaba ti Yehova ke talá mpe ke sepelá na yina beto ke salaka. (Tala Matayi 6:2-4; Ebr. 13:16) Ntembe ve, beto ke sepelisá Yehova ntangu beto ke vandá ya kukuluka mutindu Yesu.​—1 Pi. 5:6.

13. Ntangu Yesu kumá pene-pene na bwala ya Naini, yinki yandi talá mpe yinki yandi salaka? (Luke 7:11-15)

¹³ Tanga Luke 7:11-15. Kanisa na mambu yina salamá na mvula 31 N.B., ntangu Yesu kwendá samuna na Galilea. Yandi kwendá na Naini, bwala mosi ya Galilea yina vandá ntama mingi ve na Shunemi. Ni na bwala ya Shunemi mbikudi Elize vumbulá mwana ya kento mosi. (2 Mf. 4:32-37) Ntangu Yesu kumá pene-pene na mbanza yayi, yandi talá bantu mingi yina vandá kwenda zika mvumbi. Ya vandá mwana ya mufwidi mosi. Ya vandá mambu ya kyadi mingi, samu kento yayi vandá kaka na mwana mosi. Bantu  mingi vandá kwenda na yandi na kuzika mwana ya yandi. Yesu kwendá pene-pene na bawu mpe salá kima ya ngitukulu: yandi vutulá mwana ya kento yayi na luzingu. Yayi ke mbala ya ntete na kati ya bambala tatu yina Biblia ke zonzá ti Yesu me vumbula muntu.

14. Wapi bamambu ya mfunu ke na Luke kikapu 7? (Tala mpe kizizi.)

¹⁴ Beto tala mwa mambu ya mfunu yina ke na Luke kikapu 7. Biblia ke zonzá ti Yesu “talaka” mama yayi, mpe na manima “yandi kumaka na kyadi ya kulutila” samu na yandi. (Verse 13) Ntangu ya nkaka, Yesu talá kento yayi kudila ntangu yandi vandá tambula pene-pene na mvumbi ya mwana ya yandi. Mambu yina yandi talá fulusá ntima ya yandi na kyadi. Yesu suká ve kaka na kutala mama yayi kyadi. Yandi lakisak’ yandi ntima ya kyadi. Yandi kindisak’ yandi mpe yandi zonzá na yandi: “Kudila ve!” Na manima yandi salá kima samu na kusadisa yandi. Yandi vumbulá mwana ya yandi mpe “vutulaka yandi na mama ya yandi.”​—Baverse 14, 15.

15. Yinki beto lenda longoka na kimangu yina Yesu salaka?

¹⁵ Wapi kileso beto lenda benda na kimangu yina Yesu salá ntangu yandi vumbulá mwana ya mufwidi? Beto ke na longoká ti beto me bonga kulakisa ntima ya kyadi na bampangi yina ke na mpasi. Ya tsyeleka, beto lenda vumbula ve muntu ya kufwa mutindu Yesu salak’ yawu. Kasi mutindu Yesu, beto lenda kulisa kifu ya kulakisá ntima ya kyadi na ba yina ke na mpasi. Na kusala yawu, beto me bonga kufungula meso samu na kuzaba banani ke na nsatu ya lubakusu ya beto. Samu na kulakisa ntima ya kyadi, beto lenda zonza mambu yina lenda kindisa bawu to kusala kima samu na kusadisa bawu. d (Bin. 17:17; 2 Ko. 1:3, 4; 1 Pi. 3:8) Ata mambu ya fioti yina beto lenda zonza to yina lenda sala, ya lenda kindisa bawu mingi.

16. Mutindu kizizi ke na lakisak’ yawu, yinki nge me longoka na mambu yina kuminá mama yina fwidilá ntama mingi ve mwana ya yandi?

¹⁶ Beto zonzila mambu mosi yina salamá mwa bamvula yina me luta. Kilumbu mosi na lukutakanu ya kimvuka, ntangu ba vandá yimba, mpangi mosi ya kento talá mpangi ya nkaka ya kento yina vandá dila. Nzimbu vandá zonzila mvumbukulu  ya bantu ya kufwa. Mpangi yina vandá dila fwidilá ntama mingi ve mwana ya yandi ya kento, mpe mpangi ya nkaka ya kento zabak’ yawu. Na yawu, yandi kwendá pene-pene ya mama yayi, simbak’ yandi mpe yimbá kintwadi na yandi. Na manima, mama yayi zonzaka: “Luzolo yina bampangi ya kento na ya bakala lakisá munu, simbá mingi ntima ya munu.” Yandi sepelá mingi na yina yandi kwendá na lukutakanu. Yandi zonzaka: “Ni na Yinzo ya Kimfumu beto ke kuzwá lubakusu.” Beto lenda vanda na kundima ti, Yehova ke talá mpe ke sepelá ata na bamambu ya fioti-fioti yina beto ke salá, samu na kulakisa ntima ya kyadi na ba yina me fwidila bantu, mpe “yina ke nyokwama na mabanza.”​—Nku. 34:18.

17. Yinki beto me longoka na disolo yayi?

¹⁷ kulongoka bimangu yina Yesu salaka lenda pesa beto ngolo. Bimangu yayi ke longá beto ti Yehova na Yesu ke zolá beto mingi, Yesu ke na ngolo ya kuyidika bamambu nyonso ya bantu, mpe beto lenda vanda na kiminu na bansilulu ya kitoko yina ke lungana na mwa ntangu fioti na nzila ya Kimfumu ya Nzambi. Ntangu beto ke longoká masolo yayi, beto lenda yindula na yinki beto lenda sala samu na kulanda bifu ya Yesu. Nge me kanisa yinki na kusosa kulongoka nge mosi to na dikanda ya nge bimangu ya nkaka yina Yesu salaka? Tala mwa bileso yina nge lenda benda mpe kabula yawu na bampangi. Beno ke sala masolo ya kitoko.​—Rom. 1:11, 12.

18. Yinki beto ke zonzila na disolo yina ke kwiza?

¹⁸ Biblia ke zonzilá muntu ya tatu yina Yesu vumbulá pene-pene na nsuka ya kisalu ya yandi ya kusamuna. Kasi mvumbukulu yayi vandá ve mutindu mosi na bamvumbukulu ya nkaka. Mbala yayi, yandi vumbulá ndiku ya yandi ya ntima yina lutisá bilumbu 4 na ndyamu. Wapi kileso beto lenda benda na disolo ya kimangu yayi? Mpe wa’ faso kimangu yayi lenda kulisa kiminu ya beto na mvumbukulu ya bantu ya kufwa? Beto ke kuzwa bamvutu na byuvu yayi na disolo yina ke kwiza.