1. Samu na yinki nge ke sepelá na yina Yehova pesá beto Biblia?

 BETO ke vutulá matondo mingi na Yehova na yina yandi pesá beto Biblia. Na kati ya yawu, yandi ke pesá beto malongi yina ke sadisá beto na kuzaba yinki ya kusala na mantwala ya bamambu yina beto ke kutaná na yawu. Yandi ke pesá mpe beto kivuvu ya mbote samu na bilumbu yina ke kwiza. Ya kulutila mfunu, Yehova ke sadilá Biblia samu na kulakisa beto bamambu mingi na yina me tadila kimuntu ya yandi. Ntangu beto ke kanisá na bifu ya yandi ya mbote, ya ke simbá bantima ya beto, mpe ya ke pesá beto nsatu ya kukuma pene-pene na Nzambi mpe na kukulisa kindiku ya ngolo na yandi.​—Nku. 25:14.

2. Yinki Yehova salá samu na kuzabana na bantu?

² Yehova zola beto zaba yandi. Na ntama, yandi sadilá bandosi, bimona-meso, ata mpe bambazi samu na kuzabana na bantu. (Kut. 12:6; Bis. 10:3, 4) Kana ba soniká ve bandosi, bimona-meso mpe bansangu yina bambazi pesá, beto zolá zaba ve yawu. Ni na yawu Yehova sadilá bantu samu na ‘kusonika na mukanda’ bamambu yina yandi zola ti beto zaba. (Yer. 30:2) ‘Nzila ya Nzambi ya tsyeleka kele ya kulunga.’ Na yawu, beto lenda vanda ya kundima ti nzila yina Yehova soolá na kusolola na beto me lutila mbote, mpe ya ke sadisa beto.​—Nku. 18:30.

3. Yinki Yehova salá samu mambu ya yandi zimbana ve? (Izaya 40:8)

³ Tanga Izaya 40:8. Bima yina ba sadilá samu na kusonika Biblia vandá bima yina ke bebá na mbangu. Bubu yayi, beto ke dyaka ve na mikanda ya ntete. Na yawu, wa’ faso Yehova salá samu na kutwadisa bisadi ya yandi? Yandi sadilá bantu samu na kusala ba copies ya mikanda ya ntete. Ba yina vandá salak’ yawu vandá kaka bantu ya masumu. Kasi ba vandá salá keba ntangu ba vandá sonikaka. Muntu mosi ya mayela soniká mambu yayi na yina me  tadila kitini ya Biblia yina ba soniká na ndinga ya Kiebreo: “Beto lenda vanda na kundima ti na kati ya mabuku nyonso yina ba soniká na ntama, ya ke ve na buku yina ba salá ba copies na faso ya kulunga mutindu Biblia.” Ya tsyeleka, ya me sala bamvula mingi yina ba me sonika Biblia. Ba soniká yawu na bima yina ke bebá na mbangu, mpe bantu yina salá ba copies ya yawu salá mwa bafoti. Ata nyonso yayi, beto lenda vanda na kundima ti bamambu yina beto ke tangá na Biblia bubu yayi ke basisá mbote-mbote makanisi ya muntu ya kuzwa yawu, Yehova.

4. Yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

⁴ “Makabu nyonso ya kulutila mbote ke katukaka na zulu, na sika ya Nzambi.” (Zaki 1:17) Biblia ke mosi ya makabu ya kulutila kitoko yina Yehova pesá beto. Ntangu muntu ke kabulá beto kima, ya ke lakisá ti yandi zaba beto mbote-mbote, mpe yandi zaba bansatu ya beto. Ya ke mpe faso mosi na Yehova, muntu yina pesá beto Biblia. Ntangu beto ke longoká mbote-mbote Biblia, beto ke zabá bamambu mingi na yina me tadila Yehova. Beto ke kwizá tala ti yandi zaba beto mpe yandi zaba bima yina beto ke na yawu nsatu. Na disolo yayi, beto ke zonzila wapi mutindu bifu tatu ya Yehova, ndwenga, lunungu mpe luzolo ke talaná pwelele na Biblia. Na kubanda, beto zonzila wapi mutindu ndwenga ya Nzambi ke talaná na Biblia.

5. Wapi yina ke mosi ya bamambu yina ke na lakisá ti Biblia ke na ndwenga ya Nzambi?

⁵ Malongi ya Yehova ke mbote, mpe yandi zaba ti beto ke na nsatu ya yawu. Biblia ke ya kufuluka na ndwenga ya yandi. Kusadila malongi ya Biblia ke natá bambote mingi. Biblia ke sadisá bantu mingi na kubongisa luzingu ya bawu. Ntangu Moyize soniká mabuku ya ntete ya Biblia, yandi zonzá na bantu ya Izraele: ‘Ya kele ve mambu ya mpamba samu na beno, kasi ya ke ni luzingu ya beno.’ (Kul. 32:47) Bantu ya Izraele yina tumamá na mambu ya Nzambi lendá kuzwa kilengi na luzingu ya bawu. (Nku. 1:2, 3) Ata ti ya me sala bamvula mingi yina ba soniká Biblia, ya ke kaka na ngolo ya kubongisa luzingu ya bantu. Na kifwani, na jw.org, na kitini “Biblia ke sobá luzingu ya bantu,” nge ke kuzwa bifwani kuluta 50 ya bantu yina lendá kubongisa luzingu ya bawu ntangu ba bandá kusadila malongi ya Biblia.​—1 Tes. 2:13.

6. Samu na yinki beto lenda zonza ti Biblia ke ve mutindu mabuku ya nkaka?

⁶ Ya ke ve na buku yina ke mutindu Biblia. Samu na yinki? Samu ti muntu ya kuzwa yawu, ni Yehova. Ya ke ve na muntu yina me lutila yandi na ngolo mpe na ndwenga. Yandi ke zingá ntangu nyonso. Ya ke na mabuku mingi yina bantu ke tangá bubu yayi ata ti muntu yina sonikak’ yawu kufwaka. Kasi malongi yina ke na kati ya mabuku yayi ke dyaka ve mfunu. Ya ke kwandi mpe mutindu yina samu na Biblia? Ve. Malongi ya yawu ke vandá kaka mfunu. Malongi yayi me sadisa bantu mingi na kati ya bantangu mingi. Ntangu beto ke tangá Biblia mpe ke yindulá na mambu yina beto ke na longoká, muntu ya kuzwa buku yayi ke sadilá mpeve ya yandi ya santu samu na kusadisa beto na kutala wapi mutindu beto lenda sadila malongi ya Biblia na luzingu ya beto. (Nku. 119:27; Mal. 3:16; Ebr. 4:12) Ntembe ve, muntu ya kuzwa Biblia ke na nsatu ya kusadisa nge. Kuzaba mambu yayi zolá pesa beto nsatu mingi ya kutanga Biblia bilumbu nyonso.

7. Na ntama, wa’ faso mambu ya Nzambi sadisá bisadi ya Nzambi na kuvanda na bumosi?

⁷ Ya ke na kima ya nkaka ya mfunu yina ke lakisá ti Biblia ke na ndwenga ya Nzambi: ya ke sadisá bisadi ya yandi na kuvanda na bumosi. Ntangu bantu ya Izraele kotá na ntoto ya nsilulu, bawu nyonso vandá ve kisika mosi. Ya vandá na ba yina vandá salá kisalu ya kuloba bambisi, ba ya nkaka vandaka bamvungi mpe ba ya nkaka vandá salá bilanga. Ya zolá vanda ve mpasi  na bawu na kuzimbana bampangi ya bawu yina vandá bisika ya nkaka. Kasi Yehova tulá balukutakanu samu na kusadisa bawu na kuvanda kintwadi samu na kuwa mambu ya yandi ntangu ba vandá tangaka mpe ba vandá bangulaka yawu. (Kul. 31:10-13; Neh. 8:2, 8, 18) Kanisa na kilengi yina ya vandá salá na ba yina vandá ya kukangama na Yehova ntangu ba vandá kwizá na Yeruzalemi samu na kusambila Yehova. Ntangu ya nkaka, ba vandá kintwadi na ba millions ya bisadi ya nkaka ya Yehova yina vandá katuká na bisika nyonso ya bwala ya bawu. Na nzila ya balukutakanu yayi, Yehova sadisá bawu na kuvanda na bumosi. Bamvula na manima, dibuundu ya bakristo vandá na bantu yina vandá zonzá bandinga mingi mpe ba katuká ve kisika mosi. Ya vandá na ba yina vandá ya kuzabana, ba ya nkaka vandá kaka bantu ya mpamba. Ba ya nkaka vandá na mbongo, ba ya nkaka vandá ve na yawu. Kasi samu ti bawu nyonso vandá zolá mambu ya Nzambi, ba vandá sambilá Nzambi ya tsyeleka na bumosi. Samu na kuzaba mambu ya Nzambi, ba yina vandá kuma bakristo vandá na nsatu bampangi sadisa bawu. Ba vandá mpe na nsatu ya kukwenda na balukutakanu.​—Bis. 2:42; 8:30, 31.

8. Bubu yayi, wa’ faso mambu ya Nzambi ke sadisá bisadi ya Nzambi na kuvanda na bumosi?

⁸ Bubu yayi mpe, Nzambi ya beto ya ndwenga ke sadilá Biblia samu na kulonga bisadi ya yandi mpe kusala ti ba vanda na bumosi. Biblia ke zonzilá butsyeleka nyonso yina beto na nsatu ya kuzaba na yina me tadila Yehova. Ntangu nyonso, beto ke vukaná na bampangi na balukutakanu  ya kimvuka, balukutakanu ya nene mpe balukutakanu ya nkaka. Kuna, beto ke sololá na mambu ya Nzambi, mpe beto ke kuwá ntangu ba ke tangak’ yawu mpe ba ke sadisá beto na kuzaba yawu mbote-mbote. Na yawu, Biblia ke na kati ya bima ya kulutila mfunu yina Yehova ke sadilá samu na kusadisa bisadi ya yandi na ‘kusadila yandi dipeka na dipeka.’​—Sof. 3:9.

9. Wapi kifu beto ke na yawu nsatu samu na kuzaba mambu ya Biblia? (Luke 10:21)

⁹ Beto tala kima ya nkaka yina ke na lakisá ndwenga ya Yehova. Yehova salá Biblia na mutindu yina kaka bantu yina ke tangak’ yawu na ntima ya kukuluka lenda zaba mambu yina ke na kati. (Tanga Luke 10:21.) Na bisika nyonso na yinza, bantu ke tangá Biblia. Muntu mosi ya mayela zonzaka: “Biblia ke ve kaka buku yina bantu ke tangá kulutila mabuku nyonso. Ya ke buku yina bantu ke baká ntangu ya kutanga.” Kasi, kaka bantu ya kukuluka ke zabá mbote-mbote Biblia mpe ke sadilaka malongi ya yawu.​—2 Ko. 3:15, 16.

10. Na wapi mutindu ya nkaka Biblia ke lakisá ndwenga ya Yehova?

¹⁰ Biblia ke lakisá ndwenga ya Yehova na mutindu ya nkaka. Yehova ke sadilá ve kaka mambu ya yandi samu na kulonga dikanda ya yandi. Yandi ke sadilá mpe yawu samu na kulonga mpe kukindisa mosi na mosi na kati ya beto. Ntangu beto ke tangá Biblia, beto nyonso lenda tala ti Yehova ke tulá dikebi na mosi na mosi ya beto. (Iza. 30:21) Ba soniká Biblia samu na bantu nyonso. Kasi, bambala mingi, ntangu beto ke vandá na mambu mpe beto ke tangá Biblia, beto ke talá ti mambu yina beto ke na tangá, ba sonikak’ yawu samu na mambu yina beto ke na yawu. Yinki ke salá ti ntangu nyonso nge zwa na Biblia malongi yina ke kwelaná na bamambu yina nge ke na yawu? Ya ke samu ti muntu ya kuzwa yawu ke muntu ya kulutila ndwenga na ntoto mpe na mazulu.​—2 Tim. 3:16, 7.

11. Wa’ faso Nzambi lakisá ti yandi ke talá bantu nyonso mutindu mosi ntangu ba soniká Biblia?

¹¹ Lunungu ke mosi ya bifu ya Yehova. (Kul. 32:4) Lunungu ke kwendá nzila mosi na kifu ya kutalá bantu nyonso mutindu mosi. Muntu yina ke na lunungu ke talá bantu nyonso mutindu mosi. Ni mutindu yina Yehova kele. (Bis. 10:34, 35; Rom. 2:11) Beto lenda tala ti yandi ke talá bantu nyonso mutindu mosi samu ti ba soniká Biblia na bandinga yina bantu mingi vandá zonzá na ntangu yina. Mingi ya mabuku ya ntete 39 ya Biblia, ba sonikak’ yawu na ndinga ya Kiebreo, ndinga yina dikanda ya Nzambi vandá zonza na ntangu yina. Kasi, na siècle ya ntete, bantu mingi vandá zonzá Greke. Na yawu, mingi ya mabuku 27 ya nkaka ya Biblia, ba sonikak’ yawu na ndinga ya Greke. Yehova zolá ve ti ba sonika Biblia kaka na ndinga mosi. Bubu yayi na yinza, ya ke na bantu pene-pene na 8 milliards yina ke zonzá bandinga mingi. Wa’ faso bantu nyonso yayi lenda zaba Nzambi?

12. Na wapi mutindu Danyele 12:4 ke na lunganá na bilumbu ya nsuka yayi?

¹² Na nzila ya mbikudi Danyele, Yehova zonzá ti na ntangu ya nsuka ‘nzayilu ya tsyeleka’ yina ke na kati ya Biblia ke “kuma mingi.” Bantu mingi ke zaba yawu. (Tanga Danyele 12:4.) Mosi ya bamambu yina ke salá ti nzayilu yayi kuma mingi, ni kisalu ya kubangula, ya kubasisa mpe ya kukabula babiblia mpe mabuku ya nkaka yina ke zonzilá Biblia. Biblia ke buku yina ba me bangula mpe ba me kabula kulutila mabuku nyonso na yinza. Ntangu ya nkaka, babiblia yina bakompani me bangula ke ntalu mingi. Tii bubu yayi, dibuundu ya Yehova me bangula Biblia nyonso to bitini ya yawu na bandinga kuluta 240 mpe muntu nyonso lenda kuzwa yawu ya mpamba. Ya me sala ti bantu ya yinza nyonso ke na longoká ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu,’ tekila nsuka ya yinza kuma. (Mat. 24:14) Nzambi ya beto ya lunungu zola kupesa na bantu nyonso  ya yinza bweso ya kuzaba yandi na kutangaka mambu ya yandi. Yandi ke salak’ yawu samu yandi zola beto nyonso.

13. Samu na yinki beto lenda zonza ti luzolo ya Yehova ke talaná na Biblia? (Yoane 21:25)

¹³ Biblia ke lakisá ti luzolo kele kifu ya kulutila nene ya Yehova. (1 Yoa. 4:8) Kanisa na bamambu yina Yehova tulá na kati ya Biblia mpe bamambu yina yandi tulá ve. Yandi tulá kaka yina beto ke na yawu nsatu samu na kuvanda na bundiku ya mbote na yandi, na kunata luzingu ya kilengi bubu yayi mpe na kuzwa luzingu ya ntangu nyonso. Samu Yehova zola beto, yandi fulusá ve Biblia na bamambu yina ke ve mfunu samu na kusadila yandi.​—Tanga Yoane 21:25.

14. Wa’ faso luzolo ya Yehova ke talaná na bamambu yina ke na kati ya Biblia?

¹⁴ Yehova ke lakisá mpe luzolo ya yandi na yina yandi ke sololá na beto na mutindu yina ke lakisá ti yandi ke zitisá beto. Na Biblia, yandi pesá ve beto misiku na bamambu nyonso yina beto lenda sala to yina beto lenda sala ve na luzingu ya beto. Kasi, samu beto baka mikanu ya mbote, yandi ke sadilá masolo ya bantu ya ntama, bambikudulu mpe malongi yina ke na kati ya Biblia. Na nzila ya bamambu yayi, Biblia ke natá beto na kuzola Yehova mpe na kutumama na yandi na ntima nyonso.

15. a) Wa’ faso Biblia ke lakisá ti Yehova ke tulá beto dikebi? b) Na kizizi, na wapi kifwani ya Biblia mwana ya kento, ntwenya ya bakala, mpe mpangi ya kukula yayi ke na yindulaka? (Kub. 39:1, 10-12; 2 Mf. 5:1-3; Luke 2:25-38)

¹⁵ Biblia ke lakisá ti Yehova ke tulá beto dikebi. Na wapi mutindu? Mambu ya yandi ke ya kufuluka na masolo ya bantu yina vandá na luzolo, boma, nkele, mawa to bima ya nkaka ya mutindu yina. Na yawu, beto lenda vanda na kisika ya bantu yina Biblia ke zonzilá samu  ba vandá bantu “mutindu beto.” (Zaki 5:17) Ya kulutila mfunu, ntangu beto ke talá mutindu Yehova bakilá bantu yina vandá mutindu beto, ya ke sadisá beto na kuzaba ti yandi “kele ya kufuluka na mbote mpe na kyadi.”​—Zaki 5:11.

16. Yinki beto ke longoká na yina me tadila Yehova ntangu beto ke tangá na kati ya Biblia masolo ya bantu yina salá bafoti? (Izaya 55:7)

¹⁶ Ya ke na mutindu ya nkaka yina Biblia ke lakisá luzolo yina Yehova ke na yawu samu na beto. Biblia ke lakisá beto ti Yehova ke biká ve beto ntangu beto ke salá bafoti. Bantu ya Izraele sumuká bambala mingi. Kasi na ntangu ba vandá balulá ntima, Yehova lemvokilá bawu. (Tanga Izaya 55:7.) Bakristo ya siècle ya ntete mpe zabá ti Yehova vandá zolá bawu mingi. Yehova natá ntumwa Polo na kuzonza na bampangi ya Korinto na “kulemvokila mpe kukindisa” bakala mosi yina vandá salaka disumu ya nene na ntama, kasi balulá ntima. (2 Ko. 2:6, 7; 1 Ko. 5:1-5) Ya ke salá kilengi na kuzaba ti Yehova biká ve bisadi ya yandi kaka samu ba salá bafoti. Kasi na luzolo nyonso, yandi sadisá bawu, yandi sembá bawu, mpe yandi ndimá dyaka ba kuma bandiku ya yandi. Yandi zonzá ti yandi ke sala mpe mutindu yina samu na bantu nyonso yina ke salá masumu mpe ke balulá ntima.​—Zaki 4:8-10.

17. Samu na yinki Biblia ke dikabu ya kitoko mingi?

¹⁷ Yehova me pesa beto dikabu ya kitoko. Samu na yinki Biblia ke kima ya kitoko mingi? Mutindu beto me tala yawu, Biblia ke lakisá ndwenga, lunungu mpe luzolo ya Nzambi. Buku yayi ke lakisá ti Yehova zola ti beto zaba yandi. Yandi zola beto kuma bandiku ya yandi.

18. Wa’ faso beto lenda lakisa ti beto ke sepelá na Biblia, ‘dikabu ya mbote’ yina me katuka na Yehova?

¹⁸ Beto me bonga ve kuzimbana ti Biblia ke ‘dikabu ya mbote’ yina me katuka na Nzambi. (Zaki 1:17) Na yawu, beto bika ve kulakisa ti beto ke sepelá na yawu. Beto lenda sala yawu na kutangaka Biblia, mpe na kuyindulaka na bamambu yina beto ke tangaka. Kana beto sala yawu, beto lenda vanda na kundima ti muntu ya kuzwa Biblia ke sakumuna beto samu na bangolo yina beto ke salá, mpe beto ke “zwa nzayilu ya Nzambi.”​—Bin. 2:5.