Mambu yayi chanjeke luzingu ya munu, samu depuis kilumbu yina, mu bandá kusosa kuzaba Nzambi. Kasi, avant na kuzonzila beno mambu yina salamá na mpimpa yina, mu zola zonza na beno mwa bamambu yina kuminá munu ntangu mu vandá mwana ya fioti, yina salá ti mu sosa kuzaba Nzambi.

Mu butamá na 1937 na Guesnain, ville mosi ya fioti na Nord ya France. Papa ya munu vandá salá na mine ya charbon, mpe yandi lakisá munu importanse ya kisalu ya ngolo. Yandi zonzá na munu ti mu zolá yiina injustise. Yandi vandá talá faso ya yimbi yina ba vandá bakilá ba yina vandá salá na yandi, faso kisalu ya bawu vandá mpasi mpe yandi vandá na nsatu ya kusadisa bawu. Samu na kubongisa situasion ya bawu, papa ya munu kotá na asosiasion mosi yina vandá nwanina ba-interet ya ba yina vandá sala na mine. Yandi vandá dasuká ntangu yandi vandá tala luvunu ya Bapretre yina vandá na ba-eglize ya bwala ya beto. Mingi na kati ya bawu vandá nata luzingu ya bien mpe ya kitoko, kasi ba vandá kontinye na kuzonza na bantu ya povre yina vandá salá na ba-mine na kupesa bawu madya mpe mbongo. Mambu nyonso yayi vandá pesá yandi vrai kolere. Na yawu,  yandi vandá natá ve munu na eglize mpe vandá zonzilá ata fioti ve munu mambu ya Nzambi.

Ntangu mu kulá, munu mpe, mu bandá kuyiina injustise. Mu vandá sepelá ve na faso bantu ya nkaka vandá yiiná bantu yina katuká na babwala ya nkaka. Mu vandá sepelá kulutisa ntangu mpe kubula balon na bana yina baparent katuká na babwala ya nkaka. Mama ya munu katuká na Pologne, yandi vandá ve muntu ya France. Mu vandá sosa ti lapaix vanda na kati ya bantu ya bampusu nyonso mpe ba wisana.

Guvernement zonzá na munu na kukota na l’armée na 1957. Ni yina salá ti mu vanda na ba-montagne ya Algérie na mpimpa yina, faso mu vandá zonzila beno yawu. Na manima ya kuzonza na ndinga ya ngolo na Nzambi, yandi sadisa munu, mu talá ti ya vandá ve enemi, kasi ya vandá kibulu mosi yina ba ke bokilá Âne! Ntima ya munu kubwá! Mambu yayi, mpe guerre yawu mosi natá munu na kukanisa mbote-mbote na sens ya luzingu. Samu na yinki beto ke awa na ntoto? Nzambi ke kipeke kwandi beto? Kilumbu kele yina lapaix ke vanda na ntoto nyonso?

Na manima, ntangu mu kwendá tala baparent ya munu, mu kutaná na Temwe ya Yehova mosi. Yandi pesá munu La Sainte Bible, Bible ya Bacatholik na Français. Mu bandá kutanga yawu ntangu mu vutuká na Algérie. Baverse yina simba mingi ntima ya munu ni Luzabusu 21:3, 4. Ya ke zonzá: ‘Nzambi ke zinga na kati ya bantu [. . .] Mpe yandi ke katula mansangasa nyonso na meso ya bantu, mpe bantu ke kufwa dyaka ve, ke vanda dyaka ve na mawa, ke dila dyaka ve mpe ke tala dyaka ve mpasi, samu mambu nyonso ya ntama me manisa.’ * Bamambu yayi pamusá munu. Mu yufulá: ‘ya ke kwandi vrai?’ Na ntangu yina, mu zabá ata kima na mambu ya Nzambi mpe na mambu ya Biblia.

Na manima ya kusala servise militere ya munu na 1959, mu kutaná na Temwe ya Yehova mosi na nkumbu ya François. Yandi zonzilá munu baverite mingi ya Biblia. Na kifwani, yandi lakisá munu na kati ya Biblia ti nkumbu ya Nzambi ke Yehova. (Nku. 83:18) François lakisá munu mpe ti Yehova ke katula injustise na ntoto, ke kumisa ntoto nyonso paradis, mpe ke lungisa bamambu yina ke na Luzabusu 21:3, 4.

Bamambu nyonso ya Biblia yina yandi vandá zonzila munu vandá kitoko mpe ya vandá simba ntima ya munu. Kasi, mu kumá mpe na vrai kolere samu na bamambu yina Bapretre vandá salá, mpe mu vandá na nsatu ya kulakisa na bantu ti malongi ya bawu vandá ve na kati ya Biblia! Mu vandá tala bamambu faso papa ya munu mpe mu vandá na nsatu ya kunwana samu injustise vanda dyaka ve. Mu vandá ve na nsatu ya kuvingila!

François na bakamarade ya munu ya nkaka ya Batemwe ya Yehova, sadisá munu na kukontrole kolere ya munu. Ba zonzá ti samu beto ke bakristo, beto zolá juje ve bantu, kasi beto zolá sosa kusadisa bawu na kuzaba nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Ya ke kisalu yina Yesu salá, mpe yandi zonzá na badisiple ya yandi na kusala yawu. (Mat. 24:14; Luke 4:43) Mu longoká mpe faso ya kusolola na bantu na ntima ya mbote mpe buzitu ata ba ke na ba-eglize ya bawu. Biblia ke zonzá: ‘Esklave ya Mfumu zolá nwana ve, kasi yandi zolá lakisa ntima ya mbote na bantu nyonso.’—2 Tim. 2:24.

 Mu salá bachanjement na luzingu ya munu mpe mu kuzwá bateme na lukutakanu ya sirkonskripsion ya 1959. Ni kuna mu kutaná na mpangi mosi ya kento ya jeune na nkumbu ya Angèle, mu vandá sepelá na yandi. Mu bandá ku-asiste na kimvuka yina yandi vandá, mpe na 1960 beto kwelaná. Yandi ke vrai kento ya mbote, kento ya kitoko mpe kado ya valere yina me katuka na Yehova.—Bin. 19:14.

Na kati ya ba-année mingi, mu longoka baleson mingi ya important na bampangi ya bakala yina vandá mayela mpe zabá mambu mingi. Mosi ya baleson ya important yina mu longoká ni yayi: beto ke lenda kusala na faso ya bien baresponsabilite nyonso yina ba lenda pesa beto, kaka si beto ke ya kukuluka mpe ke sadilá konseye yina ke na kati ya Bingana 15:22. Ya ke zonzá: ‘Mambu ke simbá si ba yina ke na pesá bakonseye ke mingi.’

Na 1964, mu bandá kutala ti mambu ya Biblia yayi ke vrai. Na année yina, mu kumá ntwadisi ya sirkonskripsion, mu vandá kwenda vizite bimvuka samu na kupesa bampangi ngolo mpe kusadisa bawu na kutunga kiminu ya bawu. Kasi, na ntangu yina, mu vandá kaka na 27 ans mpe mu zabá ve mambu mingi na kimpeve. Na yawu, mu vandá sala bamambu yina ke ve ya kulunga. Kasi, mu vandá benda baleson. Na nyonso, mu longoká baleson mingi na “bakonseye” yina vandá pesa munu bampangi yina vandá mayela mpe zabá mambu mingi.

Ekzample mosi ke na kwizila ntete munu na yintu. Na manima ya kuvizite kimvuka mosi na Paris, mpangi mosi ya bakala yina zabá mambu mingi na kimpeve zonzá na munu si beto lendá solola na yandi kaka beto zole. Mu zonzá na yandi: “mambu ve.”

Yandi yufulá na munu: “Louis, ni nani doktere ke kwendá viziteke na yinzo?”

Mu vutulá: “Muntu yina ke maladi.”

Yandi zonzá: “Ya vrai. Kasi mu ke na talá ti nge ke na lutisá ntangu ya nge nyonso na ba yina ke na kimpeve ya ngolo faso bakuluntu ya kimvuka. Na kati ya kimvuka beto ke na bampangi mingi ya kento na ya bakala yina ke ya kulemba, yina me kuzwa bateme ntama mingi ve to yina ke na nsoni. Ba ke sepela mingi kulutisa ntangu na nge to nge kwenda na bayinzo ya bawu samu na kudya mwa kima.”

Mu zonzá mersi na mpangi yayi samu na konseye ya mbote yina yandi pesá munu. Luzolo ya yandi samu na mameme ya Yehova simbá ntima ya munu. Na yawu, ata ya vandá mpasi na kundima ti mu salá erer, mu sadilá na mbangu konseye yina yandi pesá  munu. Mu ke na zonzá mersi na Yehova samu na bampangi ya faso yayi.

Na 1969 mpe na 1973, ba nomeke munu responsable ya servise yina vandá kipeke madya na ba-assemblée internationale yina salamá na Colombes na Paris. Na assemblée ya 1973, na kati ya bilumbu 5, beto zolá pesa madya na bantu kuluta 60000! Mu vandá zaba ve faso beto zolá lenda kusala yawu. Kasi awa mpe, solution na probleme yayi vandá na kati ya Bingana 15:22, yina ke zonzá na beto na kusosa konseye na bantu ya nkaka. Mu zonzá na bampangi yina zabá mingi na kimpeve na kusadisa munu. Na kati ya bawu ya vandá na ba yina vandá salá na ba-boucherie ya nene, ba yina vandá salá ba-jardin ya nene ya bandunda, bakwizinye mpe ba yina zabá faso ya kusumba madya. Na bawu, beto lendá kusala kisalu yayi vandá talana mpasi.

Na 1973, munu na kento ya munu, ba bokilá beto na Bethel ya France. Kisalu ya munu ya ntete kuna, vandá mpe vrai mpasi. Mu zolá filisa mikanda ya beto na bampangi ya Cameroun, samu na kati ya bamvula 1970 tii na 1993 ba vandá na kati ya interdiksion. Mu vandá zaba ve si mu ke lenda. Mpangi mosi ya komite ya filiale ya France talá faso mu vandá na basusi. Samu na kupesa munu kuraje, yandi zonzá na munu: “Bampangi ya beto ya Cameroun ke na vrai nsatu ya mikanda ya beto. Beto zolá kipe bawu!” Ni yina mpe beto salá.

Mu salá bavoyaje mingi na babwala yina ke na bafrontiere ya Cameroun samu na kukutana na bakuluntu ya Cameroun. Bampangi yayi vandá na kuraje na mayela, mpe ba sadisá munu na kuzaba faso ya bien ya kufilisa mikanda ya beto samu bampangi ya Cameroun kuzwa yawu ntangu nyonso. Yehova salá ti bamambu nyonso yina beto vandá sala simba. Na yawu, na kati ya 20 ans, bisadi ya yandi ya bwala yina, kuzwa ba-mois nyonso numero ya Yinzo ya Kengidi mpe Le ministère du Royaume.

Depuis ntangu yina beto bandá kuzaba bampangi, mu vandá tala ti Angèle vandá na kikamarade ya  ngolo na Yehova. Ntangu beto kwelaná, kikamarade ya yandi na Yehova vandá talana dyaka bien na meso ya munu. Na kifwani, na nkokila ya kilumbu yina beto kwelaná, yandi zonzá na munu na kusambila samu na nsatu ya beto ya kusadila Yehova ntangu nyonso. Yehova pesá reponse na priere ya beto.

Angèle sadisá mpe munu na kutula dyaka konfianse ya munu nyonso na Yehova. Na kifwani, ntangu na 1973 ba bokilá beto na Bethel, mu eziteke samu mu vandá zolá kisalu ya beto na sirkonskripsion. Kasi Angèle rapeleke munu ti beto pesá luzingu ya beto na Yehova, na yawu, beto zolá sala nyonso yina organizasion ya yandi ke zonzá na beto na kusala. (Ebr. 13:17) Mu ndimá nyonso yina yandi zonzá! Na yawu beto kwendá na Bethel. Kento ya munu ke mayela, yandi zaba yina yandi lenda sala mpe yina yandi lenda sala ve, mpe yandi ke zolá Yehova. Bifu ya yandi ya mbote salá ti beto vanda na kikamarade ya ngolo mpe sadisá beto na kubaka badesizion ya mbote ba-année nyonso yina beto me lutisa na yandi.

Bubu yayi beto me nuná, kasi Angèle ke na kontinye kuvanda kento mosi ya mbote yina ke sadisá munu. Na kifwani, balekole mingi ya organizasion ke salamá kaka na ndinga ya Anglais. Angèle na munu, beto salá bangolo samu na kubongisa faso ya beto ya kuzonza Anglais. Na yawu, beto bandá kuvukana na kimvuka mosi yina ke zonzá Anglais, ata beto vandá na kati ya ba-aje ya 70 ans na ntangu yina. Samu mu ke na kati ya komite ya filiale ya France, ya ke mpasi na munu na kuzwa ntangu ya kulongoka ndinga ya nkaka. Kasi beto na Angèle sadisá bampangi. Bubu yayi beto me luta aje ya 80 ans, kasi beto ke kontinye kuprepare balukutakanu na Anglais mpe na Français. Beto ke salá mpe nyonso samu na kupartisipe na balukutakanu mpe kupreche na kimvuka ya beto. Yehova me sadisa beto na kuzaba Anglais.

Na 2017 beto kuzwá benediksion mosi yina beto vandá vingila ve. Ba bokilá munu na Angèle na kusala lekole ya ba yina ke na bakomite ya filiale na bakento ya bawu, mpe lekole yango salamá na Patterson, na New York.

Yehova ke Profeser ya nene. (Iza. 30:20) Na yawu, beto nyonso, ba-jeune mpe bantu ya kukula ke zwá malongi ya kulutila kitoko! (Kul. 4:5-8) Mu ke talá ti, ba-jeune yina ke wá Yehova mpe bampangi ya kento na ya bakala yina zaba mingi na kimpeve, ke baká badesizion ya mbote mpe ke tungá kikamarade ya ngolo na Yehova. Bingana 9:9 ke zonzá na beto: ‘Pesa muntu ya mayela mpe yandi ke kuma dyaka mayela ya kulutila. Longa muntu ya mbote mpe yandi ke zabá dyaka mambu mingi.’

Bantangu ya nkaka mu ke kanisá na mambu yina salamá na ba-montagne ya Algérie na mpimpa yina, 60 ans me luta deja. Na mpimpa yina, mu vandá zaba ve ti mu zolá vanda na kilengi na luzingu. Mu longoká bamambu mingi na bantu ya nkaka! Yehova me pesa na munu mpe na Angèle, luzingu mosi ya kilengi mpe ya kitoko. Na yawu, beto me baka desizion ya kubika ata fioti ve kulongoka na Papa ya beto ya zulu mpe na bampangi ya beto yina ke na mayela na kimpeve mpe yina ke zolá Yandi.