1. Yinki ntangu ya nkaka pamusá nge ntangu nge sosá kuzonzila mambu ya Biblia na bantu ya nkaka?

NGE na zabá dyaka ntangu yina nge kwizá tala ti nge me kuzwa laverite? Ya vandá dyaka ve mpasi na nge na kukomprendre bamambu yina nge vandá longoka na Biblia! Nge vandá kanisa ti, muntu nyonso zolá vanda na kilengi ya kulongoka bamambu nyonso yina nge bandá kundima. Nge zabá ti malongi ya Biblia ke pesa bawu kilengi na luzingu mpe avenir ya kitoko. (Nku. 119:105) Na yawu, nge vandá zonzila na bakamarade mpe bantu ya famiye ya nge, ba-verite yina nge vandá longoka. Kasi, yinki salamá? Nge pamuká na kutala ti, mingi vandá manga kuwa bamambu yina nge vandá zonzila bawu.

2-3. Na ntangu ya Yesu, yinki bantu mingi salá?

² Beto ke pamuká ve ntangu bantu ke mangá kuwa mambu beto ke precheke. Na ntangu ya Yesu, bantu mingi mangak’ yandi, ata yandi vandá sala bamirakle yina vandá lakisa ti Nzambi filisak’ yandi. Na kifwani, Yesu vumbulá Lazare. Ya vandá mirakle yina ata ba-enemi ya yandi lendá ve kumanga. Ata faso yina, bamfumu ya Bajwif ndimá ve ti Yesu vandá Masiya. Ba sosá mpe kufwa Yesu na Lazare!—Yoa. 11:47, 48, 53; 12:9-11.

³ Yesu zabá ti bantu mingi ke manga kundima ti yandi ke Masiya. (Yoa. 5:39-44) Yandi zonzá na badisiple ya Jean batiste: ‘Kilengi na muntu yina ke kuzwa ve na munu rezon ya kubwa.’ (Mat. 11:2, 3, 6) Samu na yinki bantu mingi mangá Yesu?

4. Yinki beto ke zonzila na artikle yayi?

⁴ Na artikle yayi, mpe yina ke landa, beto ke zonzila mwa barezon yina salá ti bantu mingi na siekle ya ntete tula ve kiminu na Yesu. Beto ke tala mpe samu na yinki bubu yayi, bantu  mingi ke mangá bamambu yina beto ke precheke. Kima ya kulutila important, beto ke longoka samu na yinki beto zolá vanda na kiminu ya ngolo na Yesu, samu na kukontinye kulanda yandi.

5. Samu na yinki bantu mingi vandá kanisi ti Yesu lendá vanda ve Masiya yina ba zonzilá?

⁵ Bantu mingi mangá Yesu samu na kote yina yandi kulá. Ba vandá ndima ti Yesu zabá bien kulonga mpe yandi vandá sala bamirakle. Kasi samu na bawu, Yesu vandá nkaka mwana ya Joseph, bakala mosi ya povre yina vandá charpentier. Mpe yandi kulá na Nazareth, bwala mosi ya fioti yina bantu vandá pesá ve valere. Ata Nathanael, yina kumá disiple ya Yesu, zonzá ntete: ‘Kima ya mbote lendá basika kwandi na Nazareth?’ (Yoa. 1:46) Ntangu ya nkaka, Nathanael vandá zolá ve bwala yina Yesu kulá. To yandi vandá kanisa na profesi ya Mika 5:2, yina ke zonzá ti Masiya zolá butuka na Bethléem, na Nazareth ve.

6. Na ntangu ya Yesu, yinki zolá sadisa bantu na kuzaba ti yandi vandá Masiya?

⁶ Yinki Biblia zonzá? Profete Izaya zonzá ti, ba-enemi ya Yesu zolá kipe ve ‘mambu ya luzingu ya Masiya.’ (Iza. 53:8) Baprofesi mingi zonzilá mambu ya luzingu ya Masiya. Si bantu yina baká ntangu ya kusala barecherche na luzingu ya Yesu, ba zolá zaba ti yandi butuká na Bethléem mpe yandi vandá mutekolo ya mfumu David. (Luke 2:4-7) Na yawu, Yesu butuká na bwala yina zonzilá Mika 5:2. Kasi samu na yinki ba kanisá ve na bamambu yayi? Bantu vandá juje yandi na mbangu. Ba zabá ve mambu nyonso, na yawu, ba mangá Yesu.

7. Samu na yinki bantu mingi ke mangá Batemwe ya Yehova bubu yayi?

⁷ Mambu yayi ke na talaná mpe bubu yayi? Ee. Mingi ya Batemwe ya Yehova ke ve na mbongo mingi to ke ve bantu ya nene. Na yawu, bantu mingi ke talá ti ba ke ‘bantu ya mpamba mpe ba longoká ve.’ (Bis. 4:13) Bantu ya nkaka ke kanisá ti Batemwe ya Yehova zolá longa ve Biblia samu ba kotá ve na balekole ya nene yina ke longá Biblia. Ba ya nkaka mpe ke zonzá ti Batemwe Ya Yehova ke “eglize ya Ba-americain.” Kasi beto zaba ti Batemwe ya Yehova mingi ke vandá ve na États-Unis. Dyaka, bantu ke zonzá ti, Batemwe ya Yehova ke ndimá ve Yesu. Na kati ya bamvula mingi, bantu ya nkaka vandá bokila Batemwe ya Yehova “ba-communiste,” “ba-infiltre ya Ba-americain,” mpe “ba yina ke zonzá malongi yina ke yimbi na kulanda.” Na yawu, bantu mingi ke vandá ve na nsatu ya kukuma Batemwe ya Yehova, samu ba ke wá masolo mingi ya faso yayi mpe ba zaba ve banani beto kele.

8. Faso me zonza yawu Bisalu 17:11, yinki bantu zolá sala si ba ke na nsatu ya kuzaba banani ke bisadi ya Nzambi bubu yayi?

⁸ Yinki lenda sala ti muntu bumba kiminu ya yandi? Bantu zolá sala ba-recherche samu na kuzaba faso mambu kele. Ni yina salá Luke, mosi ya ba yina soniká ba-evanjile. Yandi salá nyonso samu ‘na kuzaba mbote-mbote mambu nyonso yina salamá.’ Yandi vandá zola ti bantu nyonso yina ke tanga evanjile ya yandi, ‘zaba bien verite’ ya mambu nyonso yina ba kuwá samu na Yesu. (Luke 1:1-4) Bajwif yina vandá na bwala ya Bérée, vandá faso Luke. Ntangu ba vandá kuwa nsangu ya mbote na yina me tadila Yesu, ba vandá kompareke mambu yina ba vandá kuwá na mambu yina vandá zonza mambu ya Nzambi, samu na kuzaba si ba ke na zonzilá bawu laverite. (Tanga Bisalu 17:11.) Faso mosi mpe bantu zolá sala barecherche samu na kuzaba faso mambu kele. Ba zolá kompare bamambu yina ba ke wá na Batemwe ya Yehova, na yina Biblia ke zonzá. Ba zolá longoka mpe kuzaba mambu  yina Batemwe ya Yehova salá na bamvula yina me luta. Si ba sosa kuzaba “istware ya Batemwe ya Yehova,” ba ke bika ve mambu yina bantu ke zonzá to yina ba kuwá na nkumbu ya bawu, kanga bawu nzila ya kusosa kuzaba bawu.

9. Yinki salamá ntangu Yesu mangá kusala mirakle yina zolá katuka na zulu?

⁹ Na ntangu ya Yesu, bantu ya nkaka vandá tala ti malongi ya Yesu vandá ve kitoko faso ba vandá vingila yawu. Ba vandá sosa ya kulutila yina yandi vandá zonza. Ba vandá vingila ti yandi sala ‘mirakle yina ke katuka na zulu,’ yina ke lakisa ti yandi ke Masiya. (Mat. 16:1) Ba vandá sosa yandi sala yawu, samu na faso ya yimbi yina ba komprendre mambu yina ba tangá na Danyele 7:13, 14. Kasi, samu na Yehova, ya vandá ve ntangu ya kulungisa profesi yina. Mambu yina Yesu vandá longa lungá samu ba komprendre ti yandi vandá Masiya. Kasi, ntangu yandi mangá kusala mirakle yina ba vandá sosa, ba mangak’ yandi.—Mat. 16:4.

10. Wa’ faso Yesu lungisá mambu yina Izaya zonzá samu na Masiya?

¹⁰ Yinki Biblia zonzá? Samu na Masiya, profete Izaya soniká: ‘Yandi ke zonza ve na ngolo to ke sala ve makelele, mpe ba ke kuwa ve ndinga ya yandi na balabala.’ (Iza. 42:1, 2) Ntangu Yesu vandá precheke, yandi vandá sosa ve kutalana. Yandi tungá ve ba-temple ya nene, yandi vandá lwatá ve bilele faso bachef ya mabuundu vandá lwatá, mpe yandi vandá zola ve ti bantu bokila yandi na batitre ya nene. Ntangu ba vandá juje yandi, Yesu mangá kusala mirakle samu na kusepelisa mfumu Hérode, ata yandi zabá ti kumanga kusala yawu, lendá nata yandi na lufwa. (Luke 23:8-11) Ata Yesu salá bamirakle, kasi kupreche nsangu ya mbote vandá kisalu ya kulutila important samu na yandi. Yandi zonzá na badisiple ya yandi: ‘Mu kwizá samu na yawu.’—Mrk. 1:38.

11. Wapi ba-idée ya yimbi bantu ya nkaka ke na yawu bubu yayi?

¹¹ Bamambu yayi ke na talaná mpe bubu yayi? Ee. Bubu yayi, bantu mingi ke zolá ba-eglize ya nene yina ke na badekorasion ya kitoko, na  bachef ya mabuundu yina ke na batitre ya nene mpe bafete ya nene yina bakristo me lunga ve kusala. Bantu mingi yina ke kwenda na ba-eglize yina, ke longoká ata kima ya malonga samu na Nzambi mpe samu na dikanisi ya yandi samu na ntoto mpe samu na bantu. Ba yina ke kwizá na salle du Royaume, ke longoká yina Yehova zola beto sala. Ba-salle du Royaume ya beto ke propre, mpe ke na baplase samu na bantu nyonso. Kasi, ya ke ve na badekorasion ya kulutila. Ba yina ke na baresponsabilite na kati ya kimvuka, ke lwatá ve bilele ya faso ya bawu mosi mpe ba ke ve na batitre ya nene. Mambu nyonso yina beto ke longá mpe ke ndimá ke katuká na Biblia. Ata faso yina, bantu mingi ke mangá mambu yina beto ke precheke, samu na meso ya bawu, faso ya beto ya kusambila ke madidi, mpe bamambu yina beto ke precheke ke ve ni yina ba ke sosá kuwa.

12. Faso me zonza yawu Baebre 11:1, 6, beto zolá tunga kiminu ya beto na zulu ya yinki?

¹² Yinki lenda sala ti beto bumba kiminu ya beto? Apotre Paul zonzá na bakristo ya Rome: ‘Kiminu ke katuká na bamambu yina beto ke wá. Mpe bamambu yina beto ke wá, ni bamambu ya Kristo.’ (Rom. 10:17) Na yawu, kima yina ke kulisá kiminu ya beto ni kulongoka Biblia. Kasi ya ke ve ni na kusalá ba-fete yina Biblia ke niminá, ata beto ke sepelá na yawu. Beto zolá tunga kiminu ya ngolo mpe kuzaba bien mambu ya Biblia, samu ‘muntu lenda pesa ve Nzambi kilengi si yandi ke ve na kiminu.’ (Tanga Baebre 11:1, 6.) Na yawu, beto ke ve na nsatu ya mirakle yina ke katuka na zulu yina ke lakisa ti beto me kuzwa laverite. Kulongoka mbote-mbote bamambu ya Biblia me lunga na kukumisa kiminu ya beto ngolo, na kunata beto na kundima ti beto me kuzwa laverite mpe na kubika kusala ntembe.

13. Yinki salá ti bantu mingi manga Yesu?

¹³ Na ntangu ya Yesu, badisiple ya Jean batis te pamuká na kutala ti, badisiple ya Yesu vandá kotá ve jeûne. Yesu zonzá ti ba vandá ve na rezon ya kukota jeûne ntangu yandi vandá ntete na bawu. (Mat. 9:14-17) Ata faso yina,  Bafarizien na ba-enemi ya nkaka ya Yesu, kondaneke bawu samu ba vandá landa ve ba-coutume ya bawu. Ba vandá na vrai kolere, ntangu Yesu belusá muntu yina vandá maladi kilumbu ya saba. (Mrk. 3:1-6; Yoa. 9:16) Ata ba vandá sosa kulakisa na bantu nyonso ti ba vandá pesa buzitu na kilumbu ya saba, kasi ya vandá sala bawu ata kima na kusala komerse na kati ya temple. Ba dasuká mingi ntangu Yesu lakisá ti mambu yina ba vandá sala vandá yimbi. (Mat. 21:12, 13, 15) Ba yina Yesu precheke na sinagoge ya Nazareth mpe, kumá na vrai kolere ntangu yandi sadilá ekzample mosi ya istware ya Izrael, samu na kulakisa ti ba vandá na vrai munimi mpe ba vandá ve na kiminu. (Luke 4:16, 25-30) Bantu mingi mangá Yesu, samu yandi vandá sala ve bamambu yina ba vandá zola yandi sala.—Mat. 11:16-19.

14. Samu na yinki Yesu kondaneke ba-coutume yina Biblia vandá lakisa ti ya ke yimbi?

¹⁴ Yinki Biblia zonzá? Yehova zonzá na profete Izaya: ‘Bantu yayi ke kwizá pene-pene na munu kaka na yinwa mpe ba ke pesá munu nkembo kaka na bikoba, kasi ntima ya bawu ke ntama na munu. Mpe boma yina ba ke na yawu samu na munu, ke ya kuvanda kaka na zulu ya misiku ya bantu, yina ba longá bawu.’ (Iza. 29:13) Yesu vandá na rezon ya kukondane ba-coutume yina Biblia vandá lakisa ti ya ke yimbi. Ba yina kanisá ti misiku mpe ba-coutume ya bantu lutilá important na mambu ya Biblia, mangá mpe Yehova na Masiya yina yandi filisá.

15. Samu na yinki bantu mingi ke zolá ve Batemwe ya Yehova?

¹⁵ Bamambu yayi ke na talaná mpe bubu yayi? Ee. Bantu mingi ke dasuká, ntangu Batemwe ya Yehova ke vukaná ve na bawu samu na kusala bafete yina Biblia ke niminá faso ba-aniversere, Noel, mpe bafete yina ke pesá nkembo na bwala. To ntangu ba ke landá ve ba-coutume yina bantu ke salá ntangu muntu ke fwá. Ba yina ke dasukilá Batemwe ya Yehova samu na barezon yayi, ke kanisá ti Nzambi ke ndimá faso ya bawu ya kusambila yandi. Kasi, ba lenda sepelisa ve yandi si ba ke zolá ba-coutume ya bantu kulutila bamambu yina Biblia ke zonzá.—Mrk. 7:7-9.

16. Faso me zonza yawu Nkunga 119:97, 113, 163-165, yinki beto me lunga kusala mpe yinki beto me lunga kulosa?

¹⁶ Yinki lenda sala ti beto bumba kiminu ya beto? Beto zolá kumisa ngolo luzolo ya beto samu na misiku ya Yehova. (Tanga Nkunga 119:97, 113, 163-165.) Si beto zola Yehova, beto ke losa ba-coutume nyonso yina yandi ke zolá ve. Beto ke bika ata kima lutila important na luzolo ya beto samu na Yehova.

17. Na ntangu ya Yesu, yinki bantu mingi vandá vingila Masiya sala?

¹⁷ Bantu mingi na ntangu ya Yesu, vandá na nsatu guvernement chanje. Ba vandá vingila ti Masiya katula bawu na bampasi yina Baromain vandá talisa bawu. Kasi ntangu ba sosá kutula Yesu Mfumu ya bawu, yandi mangá. (Yoa. 6:14, 15) Bapretre na bantu ya nkaka, vandá na boma ti Yesu sosa kuchanje guvernement. Na yawu, Baromain zolá dasuka mpe kukatula bawu otorite yina vandá na bawu. Samu ba vandá na basusi samu na politik ya bwala ya bawu, bajwif mingi mangá Yesu.

18. Wapi baprofesi yina ke zonzilá Masiya bantu mingi sosá ve kuzaba?

¹⁸ Yinki Biblia zonzá? Ata baprofesi mingi vandá zonza ti Masiya zolá dyata ba-enemi ya yandi, kasi baprofesi ya nkaka lakisá ti yandi zolá kufwa ntete samu na masumu ya beto. (Iza. 53:9, 12) Kasi, wapi dikanisi ya yimbi bajwif vandá na yawu samu na Masiya? Mingi sosá ve kutala baprofesi yina vandá lakisa ti,  Masiya zolá yidika ve bamambu ya bawu na ntangu yina.—Yoa. 6:26, 27.

19. Wapi dikanisi ya yimbi ke natá bantu mingi na kumanga beto bubu yayi?

¹⁹ Bamambu yayi ke na talaná mpe bubu yayi? Ee. Bantu mingi mpe ke mangá beto bubu yayi samu beto ke salá ve mpe ke kotá ve na mambu ya politik. Ba ke vingilá ti beto vote na ba-eleksion. Kasi beto zaba ti si beto vote muntu faso mfumu ya beto, ya zola zonza ti beto me manga Yehova. (1 Sa. 8:4-7) Ba ya nkaka mpe ke kanisá ti, beto zolá tunga balekole, balopital mpe kusala bima ya nkaka samu na kusadisa ba yina ke na lutisá bantangu ya mpasi. Na yawu, ba ke mangá beto samu beto ke tulá bangolo ya beto nyonso na kisalu ya predikasion, kasi ve samu na kuyidika bamambu ya yinza yayi.

20. Faso Yesu zonzak’ yawu na Matayi 7:21-23, wapi kisalu ke baká plase ya ntete na luzingu ya beto?

²⁰ Yinki lenda sala ti beto bumba kiminu ya beto? (Tanga Matayi 7:21-23.) Kima yina ke baká plase ya ntete na luzingu ya beto, ni kusala kisalu yina Yesu zonzá na beto na kusala. (Mat. 28:19, 20) Beto lenda lutisa ve ntangu ya beto na kuyidika bamambu ya yinza yayi. Beto ke zolá bantu mpe ke kipeke baprobleme yina ba ke na yawu. Kasi beto zaba ti, faso ya kulutila mbote ya kusadisa bawu, ni ya kulonga bawu mambu ya Kimfumu ya Nzambi mpe kusadisa bawu na kukulisa kikamarade ya bawu na Yehova.

21. Wapi desizion beto zolá baka?

²¹ Na artikle yayi, beto me zonzila barezon 4 yina salá ti bantu manga Yesu na ntangu ya yandi, mpe ba manga badisiple ya yandi bubu yayi. Kasi, kaka ni bima yayi ke salá ti bantu manga beto? Ve. Na artikle yina ke landá, beto ke zonzila barezon 4 ya nkaka yina ke salá ti bantu manga beto. Beto baka desizion ya kumanga ata fioti ve Yesu mpe ya kukontinye na kukulisa kiminu ya beto!