1. Yinki Longi 3:1, 7 ke na longá beto?

MINGI na kati ya beto ke zolá kuzonza. Kasi ba ya nkaka ke zonzá ve mingi. Faso me lakisa verse teme ya artikle yayi, ya ke na ntangu ya kuvanda swi, mpe ntangu ya kuzonza. (Tanga Longi 3:1, 7.) Na yawu, beto ke zolá ti bampangi ya nkaka zonza mingi, kasi ba ya nkaka zonza ve mingi.

2. Nani me bonga kupesa misiku na yina me tadila ntangu mpe faso ya kuzonza?

² Kuzonza ke dikabu yina me katuka na Nzambi. (Kub. 4:10, 11; Luz. 4:11) Na Biblia, Yehova me sadisa beto na kuzaba faso ya mbote ya kusadila dikabu yina. Artikle yayi ke lakisa beto bifwani yina ke sadisa beto na kuzaba ntangu ya mbote ya kuzonza, mpe ya kuvanda swi. Ya ke lakisa mpe yinki Yehova ke kanisá na faso ya beto ya kuzonza na bampangi. Ya ntete, beto tala wapi yina ke ntangu ya mbote ya kuzonza.

3. Faso me lakisa Baroma 10:14, wapi yina ke ntangu ya mbote ya kuzonza?

³ Ntangu nyonso beto me bonga kuzonzila Yehova mpe Kimfumu ya yandi. (Mat. 24:14; Tanga Baroma 10:14.) Ntangu beto ke sala faso yina, beto ke landa kifwani ya Yesu. Mosi ya barezon yina Yesu kwizá na ntoto kele: kuzonzila matsyeleka na yina me tadila Tata ya yandi. (Yoa. 18:37) Kasi beto zimbana ve ti, faso ya beto ya kuzonza ke vandá mfunu. Ntangu beto ke longá Biblia na bantu, beto me bonga kusala yawu na “malembe nyonso, mpe na buzitu nyonso”; beto zolá lakisa ti beto ke zitisá makanisi ya bawu, mpe mambu yina ba ke  ndimaka. (1 Pi. 3:15) Ya zolá suka ve kaka na kuzonza, kasi beto zolá sosa mpe kusimba bantima ya bawu.

4. Faso me lakisa Bingana 9:9, wa’ faso bakuluntu lenda pesa malongi yina ke sadisa bampangi?

⁴ Bakuluntu me bonga kupesa malongi na mpangi yina ke na nsatu ya yawu. Na yina, ba ke sosa ntangu ya mbote na kusala yawu, samu ba bika kutalisa yandi nsoni. Ba lenda sosa kisika yina bantu ke kuwa ve bawu. Ba zolá zitisa mpangi yayi na faso ya bawu ya kuzonza na yandi. Ba ke lakisa yandi na kati ya Biblia, misiku yina ke sadisa yandi na kubongisa ndyatulu ya yandi. (Tanga Bingana 9:9.) Samu na yinki bukindi ke mfunu samu na kupesa malongi na mpangi yina ke na yawu nsatu? Beto tala bifwani zole yina ke lakisa yawu. Ya ntete, tata mosi vandá na nsatu ya kupesa bana ya yandi disipline. Ya zole, kento mosi zolá zonza na muntu yina ke kuma mfumu, samu yandi baká desizion ya yimbi.

5. Yinki salamá ntangu Eli sembá ve bana ya yandi na ntangu yina ba vandá na nsatu ya yawu?

⁵ Prete Eli vandá na bana zole yina yandi vandá zola mingi. Bana yango vandá zitisa ve Yehova. Ba vandá na baresponsabilite ya nene na yinzo ya Nzambi. Kasi ya pesá bawu yintu ngolo, mpe ba vandá dyaka ve na buzitu na minkayulu yina bantu vandá pesa na Yehova; ba vandá sala mpe bunsuza. (1 Sa. 2:12-17, 22) Faso me lakisa Musiku ya Moyize, ba zolá kufwa bana ya Eli na mambu ya yimbi yina ba vandá sala, kasi Eli tata ya bawu vandá tala kaka bawu na meso. Yandi vandá sembá ve bawu, mpe yandi niminá ve bawu na kusala na yinzo ya Nzambi. (Kul. 21:18-21) Wa’ faso Yehova vandá tala yawu? Yehova zonzá na Eli: “Samu na yinki nge na pesá bana ya nge buzitu kulutila munu?” Yehova baká mukanu ya kufwa bana ya Eli—1 Sa. 2:29, 34.

6. Wa’ bileso beto lenda benda na kifwani ya Eli?

⁶ Beto tala bileso yina beto lenda benda na kifwani ya Eli. Si beto ke na talá ti mpangi to muntu ya dikanda ya beto ke na landá ve misiku ya Yehova, beto zolá bambula yandi misiku ya Yehova. Na manima, beto ke lomba na yandi na kwenda tala bakuluntu ya kimvuka samu ba sadisa yandi. (Zaki 5:14) Ata muntu na kati ya beto zolá landa kifwani ya Eli, ya kuzitisa bantu kulutila Yehova. Ya ke lombá bukindi na kusadisa muntu yina me tengama. Mpe kusala yawu, lenda nata bambuma ya mbote. Beto tala kifwani ya Abigail.

7. Samu na yinki Abigail kwendá bwabana David?

 ⁷ Abigail vandá kento ya Nabal, mfumu-ntoto mosi yina vandá na mbongo mingi. Ntangu David na bantu ya yandi vandá kima mfumu Saul, ba lutisá mwa ntangu mingi na bisadi ya Nabal, mpe ba vandá bumba bibulu ya Nabal samu miyibi laba ve yawu. Kasi Nabal tondá kwandi bawu samu na yawu? Ve! Ntangu David lombá na Nabal mwa bima ya kudya na maza ya kunwa, Nabal fuluká na nkele; mpe bandá kufinga David na basoda ya yandi. (1 Sa. 25:5-8, 10-12, 14) Na manima, David baká desizion ya kufwa Nabal na bisadi ya yandi nyonso. (1 Sa. 25:13, 22) Wa’ faso kumanisa mambu ya nene yayi? Abigail talá ti, ya vandá ntangu ya kuzonza. Na bukindi nyonso, yandi kwendá bwabana David na basoda 400 yina vandá na nkele, na nsatu, mpe na ba-épée.

8. Wa’ bileso beto lenda benda na kifwani ya Abigail?

⁸ Ntangu Abigail bwabaná David, yandi zonzá na buzitu mpe na bukindi nyonso, mpe na faso mosi ya kulembama. Ata ya vandá ve yandi muntu sosá mindondo yayi, Abigail kwendá lomba mulemvo na David. Yandi zonzá na David ti, David ke muntu ya mbote, yina ke salá mambu ya kulunga. Mpe Abigail tulá kiminu ya yandi kaka na Nzambi, samu Yehova sadisa yandi. (1 Sa. 25:24, 26, 28, 33, 34) Si beto ke na talá mpangi na nzila ya yimbi, na kifwani ya Abigail, beto vanda na bukindi na kusadisa yandi. (Nku. 141:5) Kasi beto vanda na buzitu mpe ya kulembama, ntangu beto ke sala yawu. Ntangu beto ke pesá malongi yina ke sadisá mpangi yina ke na yawu nsatu, beto ke lakisá ti beto ke ndiku ya tsyeleka.—Bin. 27:17.

9-10. Yinki bakuluntu zolá zimbana ve ntangu ba ke sadisá bampangi?

⁹ Ya ke mbote na bakuluntu ya kimvuka na  kuvanda na bukindi samu na kusadisa bampangi yina ke na baká nzila ya yimbi. (Gal. 6:1) Bawu mpe, zolá zimbana ve ti ba ke bantu ya masumu. Ntangu ya nkaka, bawu mpe lenda vanda na nsatu ba pesa bawu malongi. Kasi, bakuluntu ke mangá ve kupesa disipline na ba yina ke na yawu nsatu. (2 Tim. 4:2; Tite 1:9) Bakuluntu ke salak’ yawu na kilengi nyonso, mpe na ntima ya yinda. Ni luzolo ke natá bawu na kusadisa bampangi. (Bin. 13:24) Kasi kima ya kulutila mfunu, ni kupesa nkembo na Yehova, kuzitisa misiku ya yandi, mpe kubumba kimvuka ya yandi na mambu ya yimbi.—Bis. 20:28.

¹⁰ Faso beto me tala yawu, ya ke na ntangu yina beto lenda zonza. Ntangu ya nkaka, ya me bonga beto vanda swi. Kasi, samu na yinki ya ke vandá mpasi na kusala yawu?

11. Wa’ kifwani Zaki sadilá, mpe samu na yinki ya ke kifwani ya mbote?

¹¹ Ya lenda vanda mwa mpasi na kuzaba ntangu ya kuzonza to ntangu ya kuvanda swi. Zaki sadilá kifwani mosi na kulakisa yawu. Yandi zonzá: “Si muntu bula ve dibaku na yinwa, yandi ke muntu ya kulunga yina lenda twadisa nzutu ya yandi nyonso. Si beto me lenda na kutula singa na yinwa ya Cheval, beto ke lenda mpe na kutwadisa nzutu ya yandi nyonso.” (Zaki 3:2, 3) Si muntu yina ke na natá cheval me simba ve ngolo basinga, to si basinga me zengana, cheval lenda bwisa yandi, to bawu zole lenda tala mpasi. Faso mosi mpe, si beto me zaba ve kutwadisa yinwa ya beto, ya lenda natina beto bampasi mingi. Beto tala ntangu yina ke mbote ya kuvanda swi.

12. Na wapi ntangu beto me bonga na “kuvanda swi”?

¹² Yinki beto ke salá, ntangu mpangi mosi me zaba mambu yina yandi zolá zonza ve na  bampangi ya nkaka? Na kifwani, si beto me kutana na mpangi yina ke vandá na bwala yina ba me nimina kisalu ya predikasion, beto ke vandá na kifu ya kusosá kuzaba faso ba ke salak’ yawu na babwala yina. Ya ke ve yimbi na kuzaba mambu yina ke kuminá bawu, samu na kutula bawu na balusambu ya beto. Kasi, samu ya ke ve mambu yina me tala beto, beto me bonga “kuvanda swi”. Si beto sosa kaka kuzaba mambu yina me tala ve beto, beto ke lakisa ve luzolo na bampangi yina ke zingá kuna. Ata muntu na kati ya beto, me zola kubwela bampasi na bampangi yina ke zingá na babwala yina ba me nimina kisalu ya predikasion. Faso mosi mpe, bampangi ya beto ya babwala yina, zolá zonzila ve faso kisalu ya predikasion ke salamá kuna.

13. Faso ke lakisá Bingana 11:13, yinki bakuluntu zolá sala, mpe samu na yinki?

¹³ Mingi-mingi, bakuluntu ke landá musiku yina ke na Bingana 11:13, yina ke niminá na kubasisa mambu ya bangana. (Tanga.) Ya ke lutilá mpasi mingi na bakuluntu yina ke ya kukwela. Samu ti bantu ya kukwela ke sololá ntangu nyonso na bamambu mingi: mambu yina ke na bawu na ntima, yina ke sepelisá bawu to ke kwamisá bawu. Kasi, kuluntu zimbana ve ti yandi zolá “bumba mambu” yina bampangi ya kimvuka me zonzila yandi. Si yandi me basisa yawu, yandi lenda bebisa nkumbu ya bampangi yina, mpe ya lenda manisa buzitu yina ba ke pesak’ yandi. Ba yina ke salá mingi na kati ya kimvuka, zolá ‘vanda ve na ba yinwa zole’. (1 Tim. 3:8; nyp.) Ya zola zonza ve ti, ba ke sosa kuvuna samu na kubumba mambu ya bangana. Si kuluntu me zola kento ya yandi, yandi lenda pesa ve yandi kilo ya kubumba basekre ya kimvuka.

14. Wa’ faso kento ya kuluntu lenda bebisa ve buzitu ya bakala ya yandi na kati ya kimvuka?

¹⁴ Kento lenda sadisa bakala ya yandi na kubebisa ve buzitu yina bampangi ke pesak’ yandi, mpe yandi zolá sala ve tiya na bakala, samu yandi zonzila yandi basekre ya kimvuka. Si kento me sala yawu, yandi ke lakisa buzitu na bakala ya yandi, mpe na mpangi yina zonzilá sekre yango na bakala ya yandi. Kento ya faso yayi ke sepelisa Yehova, samu yandi ke tunga kizunu mpe bumosi na kati ya kimvuka.—Rom. 14:19.

15. Yinki Yehova kanisá na mambu yina Eliphaz, Bildad, mpe Zophar salá, mpe samu na yinki?

¹⁵ Beto lenda longoka mingi na disolo ya Yobi yina ke lakisa faso mpe ntangu yina beto me bonga na kuzonza. Na manima ya bampasi yina kuminak’ yandi, babakala yiya kwizá pesa yandi ngolo mpe malongi samu na kusadisa yandi. Ba vandá swi ntangu mingi avant ba banda kuzonza. Kasi mambu yina Eliphaz, Bildad, mpe Zophar zonzá, lakisá ti ba vandá ve na makanisi ya kukindisa Yobi. Kasi ba vandá sosa kaka kulakisa ti Yobi salá mambu ya yimbi. Ya vandá mpe na mambu ya mbote na yina ba zonzá, kasi ya yimbi lutilá. Samu na bawu, Yobi vandá muntu ya yimbi. (Yobi 32:1-3) Na yawu, yinki Yehova kanisá? Yandi fuluká na nkele samu na babakala tatu yayi. Yandi bokilá bawu bizoba, mpe zonzá na bawu na kukwenda tala Yobi, samu yandi sambila samu na bawu.—Yobi 42:7-9.

16. Yinki bifwani ya Eliphaz, Bildad, mpe Zophar lenda longa beto?

¹⁶ Beto ke tala wapi malongi beto lenda benda na bifwani ya yimbi ya Eliphaz, Bildad mpe Zophar. Ya ntete, beto zolá vanda ve na makanisi ya yimbi samu na bampangi ya beto. (Mat. 7:1-5) Kasi, beto me bonga kuwa bawu mbote-mbote avant na kuzonza. Kaka na manima ya kuwa bawu, beto lenda zaba bampasi  ya bawu. (1 Pi. 3:8) Ya zole, ntangu beto ke na zonzá, beto zolá tala mbote-mbote si mambu yina beto ke na zonzá ke ya tsyeleka, mpe nzonzolo ya beto ke ya kubonga. (Ef. 4:25) Ya tatu, Yehova ke tulá dikebi na nyonso yina beto ke zonzá na bampangi.

17. Yinki kifwani ya Elihu lenda longa beto?

¹⁷ Muntu ya yiya yina kwendá tala Yobi ni Elihu. Yandi vandá swi ntangu Yobi na bandiku tatu yayi vandá zonza. Na manima ya kuwa bawu, yandi kuzwá mambu ya mbote ya kuzonza, mpe malongi yina zolá vutula Yobi na nzila. (Yobi 33:1, 6, 17) Elihu vandá sosa kupesa nkembo na Yehova, kasi na yandi mosi ve. (Yobi 32:21, 22; 37:23, 24) Kifwani ya Elihu me lakisa beto ti ya ke na ntangu ya kuvanda swi mpe ya kuwa. (Zaki 1:19) Beto me longoka mpe ti, ntangu beto ke pesá malongi na mpangi, kima ya ntete ya kusosa ni kupesa nkembo na Yehova, kasi na beto mosi ve.

18. Wapi faso beto lenda vutula matondo na dikabu ya kuzonza yina Yehova me pesa beto?

¹⁸ Beto ke lakisa ti beto ke zitisá dikabu ya kuzonza, si beto landa misiku ya Biblia, yina ke lakisá beto faso, mpe ntangu ya mbote ya kuzonza. Na yawu, Salomo mfumu ya mayela mpe ya ndwenga, soniká ti: “Mambu yina ba me zonza na ntangu ya mbote, ke faso bapome ya or na kati ya bandonga ya argent.” (Bin. 25:11) Si beto me baka ntete ntangu ya kuwa bampangi avant na kuzonza, mambu yina beto ke zonza ke vanda kitoko mpe mbote faso bapome yayi. Si beto me bongisa nzonzolo ya beto, beto ke tunga kimpeve ya bampangi, mpe beto ke sepelisa Yehova. (Bin. 23:15; Ef. 4:29) Yayi ke faso ya mbote ya kuvutula matondo na Yehova samu na dikabu ya kuzonza yina yandi pesá beto!