1. Na wa’ faso bakristo me bonga kuvanda mutindu yinti? (Tala mpe kizizi.)

 NGE me talá yinti ya kokoti ntangu mupepe ya ngolo ke salamaka? Ya ke kondamá, kasi ya ke kubwá ve. Beto lenda benda kileso ya mfunu na kifwani yayi. Samu na kukula mbote-mbote, bayinti ya nkaka ke na nsatu ya kukondama mwa fioti. Bantangu ya nkaka, beto mpe ke vandá na nsatu ya kukondama mwa fioti. Ya zola zonza ti, ntangu bamambu ke kumá mpasi na luzingu ya beto, beto zolá kangama ve kaka na dikanisi ya beto. Ya ke sadisa beto na kubumba kilengi ya beto na kisalu ya Yehova. Wa’ faso beto lenda sala yawu? Beto me lunga kukangama ve kaka na dikanisi ya beto ntangu bamambu ke sobá na luzingu ya beto mpe kuzitisa faso ya bampangi ya kutala bamambu mpe mikanu ya bawu.

2. Wapi bifu ke sadisa beto na kumesana ntangu bamambu ke sobaka, mpe yinki beto ke zonzila na disolo yayi?

² Beto bisadi ya Yehova, ke natá ve bamambu na ngolo. Beto zola mpe kuvanda na ntima ya kyadi mpe ya kukuluka. Na disolo yayi, beto ke zonzila bifu yina sadisá bampangi ya nkaka na kumesana ntangu bamambu sobá na luzingu ya bawu. Beto ke tala mpe wa’ faso bifu yayi lenda sadisa beto. Kasi, na kubanda beto longoka ntete kifwani ya Yehova na ya Yesu, bantu yina ke lakisá beto kifwani ya kulunga na yina me tadila kukangama ve kaka na dikanisi mosi.

3. Wa’ faso beto me zaba ti Yehova ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi?

³ Ba ke bokilá Yehova “Ditadi,” samu yandi ke kangamá ngolo mpe ke vutuká manima ve. (Kul. 32:4) Kasi yandi ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi. Ntangu bamambu ke sobá na yinza, Yehova ke ndimá kumesana samu na kulungisa dikanisi ya yandi. Yehova  yidiká beto na kifwani ya yandi, na makoki ya kumesana na bamambu. Na Biblia, yandi me lakisa beto pwelele wa’ faso kubaka mikanu ya mbote ntangu beto ke vandá na mantwala ya bamambu. Kifwani ya Yehova mpe malongi yina yandi me pesa beto ke na lakisá ti, ata yandi ke “Ditadi,” yandi ke ndimá mpe kusoba dikanisi ya yandi.

4. Pesa kifwani yina ke na lakisá ti Yehova ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi. (Balevi 5:7, 11)

⁴ Ntangu Yehova ke salá bamambu, ya ke vandá na faso ya kulunga mpe yandi ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi. Yandi ke bakilá ve bantu na faso ya ngolo. Na kifwani, kanisa na faso yina Yehova bakilá bantu ya Izraele. Yandi vandá lombá ve na ba yina vandá na bimvwama mingi, mpe na ba yina vandá na ndambu, na kupesa minkayulu faso mosi. Bantangu ya nkaka Yehova vandá ndimá ba pesa yandi minkayulu yina ba vandá lenda kupesa.​—Tanga Balevi 5:7, 11.

5. Pesa kifwani yina ke na lakisá ti Yehova ke ya kukuluka mpe ke na ntima ya kyadi.

⁵ Kukuluka na ntima ya kyadi ya Yehova ke natak’ yandi na kundima kusoba dikanisi ya yandi. Na kifwani, kukuluka ya yandi talaná ntangu yandi vandá sosa kufwa bantu ya yimbi ya bwala ya Sodome. Na nzila ya bambazi ya yandi, Yehova zonzá na Loti muntu ya lunungu na kukima na bamongo. Loti vandá na maketi-keti na kukwenda kuna. Yandi lombá ti yandi na dikanda ya yandi, kwenda vanda na Soare bwala mosi yina Yehova zonzá ti yandi ke mwangisa. Yehova zonzá kwandi na Loti na kusala bamambu kaka faso yandi zonzilak’ yandi yawu? Ve. Yandi biká Loti kukwenda na Soare mpe yandi mwangisá dyaka ve bwala yango. (Kub. 19:18-22) Bamvula mingi na manima, Yehova lakisá ntima ya kyadi na bantu ya Ninive. Yandi fidisá mbikudi Yona na kukwenda samuna ti, yandi ke mwangisa mbanza ya Ninive mpe yandi ke kufwa bantu ya yimbi yina vandá kuna. Kasi ntangu bantu ya Ninive balulá ntima, Yehova talá kyadi ya bawu mpe yandi mwangisá dyaka ve bwala ya bawu.​—Yona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Pesa bifwani yina ke na lakisá ti mutindu Yehova, Yesu vandá kangamá ve kaka na dikanisi mosi.

⁶ Yesu landá kifwani ya Yehova. Ba fidisak’ yandi na ntoto samu na kusamuna ‘bantu ya Izraele yina kele mutindu mameme ya kuzimbana.’ Kasi bantangu ya nkaka, ntangu Yesu vandá samuna, yandi vandá kangamá ve kaka na dikanisi yayi. Kilumbu mosi, kento mosi yina vandá ve muntu ya Izraele, kwizá lomba lubakusu na Yesu samu na mavimpi ya mwana ya yandi ya kento, yina vandá na “mpeve ya yimbi.” Na ntima ya kyadi, Yesu kuwak’ yandi mpe belusá mwana ya kento yango. (Mat. 15:21-28) Beto zonzila kifwani ya nkaka. Na kubanda ya kisalu ya yandi ya kusamuna, Yesu zonzaka: “Muntu yina ke manga munu . . . , munu mpe ke manga yandi.” (Mat. 10:33) Kasi ntangu Piere mangak’ yandi bambala tatu, Yesu mpe mangá kwandi yandi? Ve. Yesu zabá ti Piere vandá na manyongi mingi na mambu yina yandi salá, mpe ti yandi vandá muntu ya kiminu. Na manima, ntangu ba vumbulak’ yandi na lufwa, Yesu lakisá na Piere ti yandi lemvokilak’ yandi mpe ti yandi vandá zolak’ yandi.​—Luke 24:33, 34.

7. Mutindu Bafilipi 4:5 ke zonzá, wa’ faso beto zola ti bampangi zabila beto?

 ⁷ Beto me tala ti Yehova na Yesu ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi. Kasi yinki beto lenda zonza samu na beto? Yehova ke na vingilá ti, beto mpe, beto vanda na lembami to beto kangama ve kaka na dikanisi mosi. (Tanga Bafilipi 4:5.) Beto lenda yufula: ‘Na mantwala ya bantu, mu ke talaná kwandi mutindu muntu yina ke meká kusadila bamambu yina ba ke zonzaka? Ba ke talá kwandi munu mutindu muntu yina lenda ndima kusoba makanisi ya yandi? To mu ke kwandi muntu yina ke zolá ti bampangi sala bamambu kaka faso mu me zola? Mu ke kipeke kwandi bamambu yina bampangi ke zonzilá munu? To mu ke talaná kwandi mutindu muntu yina ke lutilá kunata bamambu na ngolo? Mu ke kuwá kwandi bampangi ntangu ya ke fwananaka?’ Bamvutu yina beto ke pesa, ke sadisa beto na kuzaba, kana beto ke na landá kifwani ya Yehova na Yesu to beto ke na nsatu ya kusala dyaka bangolo. Beto tala faso yina beto lenda landa kifwani ya Yehova na Yesu ntangu bamambu ke sobá na luzingu ya beto mpe ntangu bafaso ya bampangi ya kutala bamambu mpe mikanu ya bawu ke ve faso mosi na ya beto.

8. Yinki lendá sadisa beto na kukangama ve kaka na dikanisi mosi ntangu bamambu ke sobá na luzingu ya beto? (Tala mpe noti ya yinsi ya paje.)

⁸ Ya ke mfunu na beto na kukangama ve kaka na dikanisi mosi ntangu bamambu ke sobá na luzingu ya beto. Ntangu bamambu ke sobá, ya lenda natina beto bampasi yina beto vandá kanisa ata fioti ve. Na mbala mosi, nge lenda banda kubeela maladi ya ngolo. Lubaku lenda kuma mpasi, to bamambu ya politiki lenda natina beto bampasi. (Lon. 9:11; 1 Ko. 7:31) Ya lenda vanda mpe mpasi na beto na kusadila Yehova kana kimvuka ya yandi me lomba beto na kusadila yandi kisika ya nkaka to na bafaso ya nkaka. Ata bamambu me soba na luzingu ya nge, nge lenda mesana kana nge landa malongi yayi: 1) kundima bamambu faso ya kele, 2) kukanisa na mambu yina nge lenda sala bubu yayi kasi ve na yina nge salá na ntama, 3) kutula makanisi ya nge na bamambu nyonso yina ke mbote na luzingu ya nge, mpe 4) kusosa kusadisa bampangi. b Beto tala wa’ faso kusala bamambu yayi sadisá bampangi ya beto ya kento na ya bakala.

9. Wa’ faso bampangi yina vandá missionaires nungá mambu ya mpasi yina ba vandá vingila ve?

⁹ Ndima bamambu faso ya kele. Emanuele na Francesca kwendá sala na bwala ya nkaka mutindu ba missionaires. Ntangu ba bandá kulongoka ndinga mpe kuzaba bampangi ya kimvuka ya bawu ya malu-malu, COVID-19 kubwaka. Ya salá ti ba lenda dyaka ve kuvanda kisika mosi na bampangi. Mpe, ba pamuká ti mama ya Francesca me kufwa. Francesca vandá na nsatu ya ngolo ya kuvanda kisika mosi na dikanda ya yandi, kasi na COVID-19, yandi lendá ve kukwenda na bwala ya bawu. Wa’ faso yandi lendá kuzinga na mpasi ya faso yayi? Ntete-ntete, Emanuele na Francesca vandá sambilá mingi kintwadi samu na kuzwa ndwenga kaka yina ba vandá na yawu nsatu na ntangu yina mpe samu na kuvanda ve na manyongi ya kulutila samu na bilumbu ya nkaka. Kaka na ntangu yina ba vandá na yawu nsatu, Yehova pesá bawu mvutu na nzila ya kimvuka ya yandi. Na kifwani, ya kindisá bawu mingi na kuwa mpangi mosi yina zonzá na video mosi: “Kana beto ndima na mbangu faso bamambu me soba na luzingu ya beto, ya ke sadisa beto na kuzwa kilengi na yina beto ke na yawu bubu yayi.” c Ya zole, ba sosá kubongisa faso ya bawu ya kusamuna na telefone, mpe ba bandá kulongoka Biblia na muntu mosi. Ya tatu,  ba ndimá lubakusu ya bampangi ya kimvuka ya bawu ya malu-malu. Mvula nyonso yina, mpangi mosi ya kento vandá fidisá bawu mwa ba messages na baverse bilumbu nyonso. Beto mpe kana beto ndima kutala bamambu faso ya kele, beto ke lenda kuzwa kilengi na yina beto ke na makoki ya kusala.

10. Wa’ faso mpangi mosi ya kento mesaná ntangu bamambu sobá na luzingu ya yandi?

¹⁰ Kanisa na mambu yina nge lenda sala bubu yayi kasi ve na yina nge salá na ntama mpe tula makanisi na bamambu nyonso yina ke mbote na luzingu ya nge. Christina, mpangi mosi ya kento ya Roumanie, yina ke vandá na Japon, kumá ya kulemba ntangu ba zonzá ti kimvuka ya yandi ya ndinga ya anglais ke vanda dyaka ve. Kasi yandi kangamá ve na yawu. Yandi baká mukanu ya kukwenda na kimvuka ya ndinga ya japonais mpe yandi bandá kusamuna na ndinga yango. Yandi lombá na kento mosi yina ke salá na yandi na kulakisa yandi ndinga. Kento yango ndimá kusadila Biblia mpe mukanda Sepela na luzingu ya ntangu nyonso! samu na kulonga Christina ndinga. Christina vandá longoka ndinga kasi kima ya kitoko ke ti kento yango bandá kuzola matsyeleka. Ntangu beto ke tulá dyaka ve makanisi ya beto na mambu ya ntama mpe beto ke talá bamambu na faso ya mbote, ya lenda natina beto bambote yina beto vandá kanisa ve.

11. Yinki sadisá bampangi mosi ya kukwela ntangu bamambu ya mbongo kuminá bawu?

¹¹ Sosa kusadisa bampangi. Mpangi mosi na kento ya yandi ke vandá na bwala mosi yina ba niminá kisalu ya beto. Ntangu mbongo kumá mpasi na bwala, bawu mpe kumá na bamambu ya mbongo. Wa’ faso ba salá na kumesana? Ya ntete, ba sosá kuvanda kaka na bima ndambu na luzingu ya bawu. Kima ya nkaka, ba tulá ve kaka meso na bamambu ya bawu, mpe ba baká mukanu ya kusala dyaka mingi na kisalu ya kusamuna, samu na kusadisa bantu ya nkaka. (Bis. 20:35) Mpangi ya bakala me zonza: “Ntangu beto ke lutisá ntangu mingi na kisalu ya kusamuna, beto ke zimbaná bamambu ya mpasi mpe beto ke tulá makanisi ya beto na yina Nzambi ke sala na mantwala.” Ntangu bamambu ke sobá, beto me lunga kuzimbana ve yinki me lutila mfunu mpe kubika ve kusadisa bampangi, mingi-mingi na kisalu ya kusamuna.

12. Wa’ faso kifwani ya Ntumwa Polo lenda sadisa beto na kuzaba kumesana na kisalu ya beto ya kusamuna?

¹² Ya ke mfunu beto zaba kumesana na kisalu ya beto ya kusamuna. Beto ke samuná na bantu yina ke na makanisi ya mutindu na mutindu na yina me tadila Nzambi, mpe yina katuká ve kisika mosi. Ntumwa Polo zabá kumesana. Beto mpe lenda longoka na kifwani ya yandi. Yesu tulá Polo mutindu ‘ntumwa ya makanda.’ (Rom. 11:13) Na yawu, Polo samuná na bazwife, bagreke, bantu ya mayela, bantu ya bwala mpe bamfumu ya yinza. Yandi vandá sosa kusimba bantima ya bantu ya mutindu nyonso. Na yawu, Polo kumá “mambu nyonso yina me fwanana na bantu nyonso.” (1 Ko. 9:19-23) Yandi vandá kanisá mbote-mbote na bantu ya mutindu na mutindu yina yandi zolá samuna. Ya sadisak’ yandi na kuzaba kumesana mpe kuzaba kuzonza na muntu ni muntu samu na kusimba ntima ya yandi. Beto mpe lenda bongisa kisalu ya beto ya kusamuna, kana beto zaba kumesana mpe beto ndima kusoba faso ya beto ya kusamuna samu na kusadisa bantu ya mutindu na mutindu.

13. Mutindu ke zonzilak’ yawu 1 Bakorinto 8:9, na wapi mutambu beto lenda kubwa, kana beto pesa ve buzitu na faso yina bampangi ke tadilá bamambu?

¹³ Kukangama ve kaka na dikanisi ya beto lenda sadisa mpe beto na kupesa buzitu na faso ya bampangi ya kutadila bamambu. Na kifwani, ya ke na bampangi ya kento yina ke zolá kusala beauté, ya ke na ba ya nkaka yina ke salá ve yawu. Ya ke na bakristo yina ke zolá ya bawu kunwa mwa malafu, kasi ba ya nkaka ke meká ata fioti ve. Bakristo nyonso ke zolá kukipe mavimpi ya  bawu kasi bawu nyonso ke salá ve yawu faso mosi. Kana beto kanisa ti faso ya beto ya kutala bamambu ke mbote mpe kusosa kunata bampangi na kusala kaka faso beto, ya ke sala ti bampangi ya nkaka kubwa, mpe ti kimvuka kabuka. Ni yawu ve beto zola. (Tanga 1 Bakorinto 8:9; 10:23, 24) Beto tala bifwani zole yina ke lakisá beto faso malongi ya Biblia lenda sadisa beto na kukanisa na faso ya mbote mpe kubumba kizunu na bampangi ya beto.

14. Wapi malongi ya Biblia ke twadisá beto na kusoola bilele yina beto ke lwata to bansuki beto ke sala?

¹⁴ Bilele na bansuki. Yehova ke zonzá ve na beto kinkuti ya kulwata, kasi yandi me pesa beto malongi yina lenda sadisa beto. Beto me lunga kulwata na faso yina ke pesa nkembo na Nzambi. Beto ke kangamá ve kaka na yina beto ke zolá mpe ke lwatá na faso ya “buzitu mpe ya kufwanana.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pi. 3:3) Beto me lunga ve kulwata na mutindu yina bantu ke tala kaka beto. Malongi ya Biblia zolá sadisa mpe bakuluntu na kusala keba na kutula ve misiku ya bawu mosi na yina me tadila faso ya kulwata mpe ya kusala bansuki. Na kifwani, bakuluntu ya kimvuka vandá sosa kusadisa bantwenya. Ba vandá landa bantwenya ya nkaka ya bwala ya bawu na faso ya bawu ya yimbi ya kusala bansuki. Bakuluntu vandá na nsatu ya kusadisa bawu. Kasi, ba vandá zola ve kutula misiku ya bawu mosi. Ntwadisi ya circonscription lombá na bakuluntu na kuzonza na bantwenya: “Nge ke na Yinzo ya Kimfumu mpe nge ke na zonzá na mantwala ya bampangi. Kana bampangi ke na talá nge kasi ve yina nge ke na zonzá, ya zola zonza ti nge me lunga kubongisa faso ya nge ya kulwata to ya kusala bansuki.” Mambu yayi bakuluntu zonzá yidiká bamambu, mpe ba vandá ve na nsatu ya kutula misiku. d

15. Wapi misiku mpe malongi ya Biblia ke twadisá beto na yina me tadila mavimpi? (Baroma 14:5)

¹⁵ Mambu ya mavimpi. Mukristo nyonso me fwana kusoola faso ya yandi ya kubakila bamambu ya mavimpi. (Gal. 6:5) Kasi, ntangu yandi  ke soolá mutindu yandi ke kipe mavimpi ya yandi, mukristo me lunga kutumama na misiku ya Biblia na yina me tadila kusadila ve menga mpe bunganga. (Bis. 15:20; Gal. 5:19, 20) Kasi kukatula mambu ya menga mpe ya bunganga, mosi na mosi ya beto me lunga kusoola faso yandi ke kipe mavimpi ya yandi. Ya ke na ba yina ke sosá kaka kulanda mambu ya lupitalu samu na mavimpi ya bawu. Kasi ba ya nkaka ke ndimá ya bawu bansalulu ya nkaka. Beto lenda tala ti manganga to nsalulu mosi ke mbote to yimbi. Kasi beto me lunga kubika bampangi baka mikanu na yina me tadila mavimpi ya bawu mpe kuzitisa yawu. Na yawu beto zolá zimbana ve bamambu yayi: 1) Kaka ni Kimfumu ya Nzambi ke sala ti bantu vanda na mavimpi ya kulunga mpe samu na ntangu nyonso. (Iza. 33:24) 2) Konso mukristo me lunga “kuzaba samu na yinki yandi ke banzaka mutindu yina” ntangu yandi ke baká mukanu samu na mavimpi ya yandi. (Tanga Baroma 14:5.) 3) Ntangu bampangi ke baká mikanu ya bawu ni na beto ve na kuzonza kana ya ke mbote to yimbi mpe beto me lunga kusala ata kima yina lenda bwisa bawu. (Rom. 14:13) 4) Beto zolá lakisa luzolo mpe kuzimbana ve ti bumosi me lutila mfunu na makanisi ya mosi na mosi na kati ya beto. (Rom. 14:15, 19, 20) Kana beto landa bamambu nyonso yayi, beto ke bumba kindiku na bampangi ya beto mpe ke sala ti kizunu vanda na kati ya kimvuka.

16. Wa’ faso kuluntu lenda lakisa ti yandi ke kangamá ve kaka na makanisi ya yandi na faso ya yandi ya kubakila bampangi bakuluntu? (Tala mpe bizizi.)

¹⁶ Bakuluntu me lunga kupesa kifwani ya mbote na yina me tadila kukangama ve kaka na makanisi ya bawu. (1 Tim. 3:2, 3) Na kifwani, kuluntu zolá kanisa ve ti bakuluntu ya nkaka ke ndima faso ya yandi ya kutadila bamambu kaka samu yandi ke ya kukula. Yandi me bonga kuzaba ti mpeve ya Yehova lenda twadisa kuluntu ni kuluntu na kuzonza mambu yina ke nata na kubaka mikanu ya mbote. Yinki kuluntu ke sala, kana mingi ya bakuluntu me ndima mukanu mosi mpe ya ke ve na dilongi ya Biblia yina ke niminak’ yawu? Kuluntu yina ke kangamá ve kaka na dikanisi ya yandi, ke ndima mukanu yayi ata ti yandi ke ve na dikanisi mosi na bampangi.

17. Wapi bambote ke kuzwá bakristo yina ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi mpe ke ndimá kusoba?

¹⁷ Kukangama ve kaka na dikanisi mosi mpe kundima kusoba ke natiná beto bambote mingi. Ya ke salá ti beto sepela na kuvanda na kindiku ya mbote na bampangi mpe kizunu na kati ya kimvuka. Beto ke sepelá kukembila Yehova na bampangi nyonso. Ya kulutila mfunu, ya ke salá beto kilengi na kuzaba ti beto ke na landá kifwani ya Yehova, Nzambi ya beto yina ke kangamá ve kaka na dikanisi mosi mpe ke ndimá kusoba.