1. Samu na yinki kusosa kuzaba nani ke ba-ange?

YEHOVA ke na dikanda, mpe yandi zola ti beto zaba yawu. Ni ba-ange ke bantu ya dikanda ya Nzambi. Na Biblia, ba ke bokila bawu “bana ya Nzambi.” (Yobi 38:7) Wapi kisalu ba ke salaka? Wapi faso ba sadisa bisadi ya Yehova ya ntama? Mpe wapi faso ba lenda sadisa beto bubu yayi?​—Tala note 8 ya nsuka.

2. Nani sala ba-ange? Mpe yikwa ba kele?

² Nge lenda yufula: Nani sala ba-ange? Bakolose 1:16 ke zonza ti, na manima ya kuyidika Yesu, Yehova “yidika bima nyonso na zulu mpe na ntoto.” Ba-ange mpe ke na kati ya bima yango. Yikwa ba kele? Biblia ke zonza ti, ba-ange ke bamilion.​—Nkunga 103:20; Luzabusu 5:11.

3. Yinki Yobi 38:4-7 ke zonza samu na ba-ange?

³ Biblia ke zonza dyaka ti, Yehova yidika ntete ba-ange avant ntoto. Yinki ya sala bawu ntangu Yehova yidika ntoto? Buku ya Yobi ke zonza ti ba vanda na nsayi mingi. Na ntangu yina, ba-ange nyonso vanda kaka dikanda mosi.​—Yobi 38:4-7.

4. Wapi faso beto me zaba ti ba-ange ke kipeke mambu yina bantu ke salaka?

⁴ Ba-ange ke kipeke mambu yina bantu ke salaka, mpe dikanisi ya Yehova samu na bantu mpe ntoto. (Bingana 8:30, 31; 1 Piere 1:11, 12) Ya sala bawu kyadi,  ntangu Adam na Eve balukila Yehova. Bubu yayi mpe, ya ke sala bawu mawa, ntangu ba ke tala ti, bantu mingi me balukila Yehova. Ba ke tala nsayi na ntangu muntu yina sumuka ke vutuka na Yehova. (Luke 15:10) Yehova ke sadila bawu na kubumba bisadi ya yandi na ntoto. (Baebre 1:7, 14) Beto tala mwa bifwani yayi.

5. Wapi faso ba-ange sadisa bisadi ya Yehova ya ntama?

⁵ Ntangu Yehova zonza ti yandi ke yoka babwala ya  Sodome na Gomore, yandi filisa ba-ange zole na kubasisa Lot na dikanda ya yandi. (Kubanda 19:15, 16) Mpe ntangu ba losa profete Danyele na dibulu ya bankosi (lions), “Yehova filisa ange ya yandi mpe yandi kanga yinwa ya bankosi.” (Danyele 6:22) Ntangu apotre Piere vanda na boloko, ange mosi basisaka yandi. (Bisalu 12:6-11) Ba-ange mpe sadisaka Yesu ntangu yandi vanda na ntoto. Na kifwani, na manima ya bateme ya yandi, “[ba-ange kwiza] sadila yandi.” (Marke 1:13) Ntangu lufwa ya Yesu kuma pene-pene, ange mosi “[pesaka yandi bukindi].”​—Luke 22:43.

6. (a) Wapi faso beto me zaba ti ba-ange ke sadisa bisadi ya Yehova bubu yayi? (b) Na wapi byuvu beto ke kuzwa bamvutu?

⁶ Bubu yayi, ba-ange ke talana dyaka ve na bantu. Kasi Nzambi ke filisa kaka bawu na kusadisa bisadi ya yandi. Biblia ke zonza ti: “[ange] ya Yehova ke vanda [pene-pene] na bantu yina ke [tala] boma ya Nzambi mpe yandi ke [vuukisa] bawu.” (Nkunga 34:7) Samu na yinki beto ke na nsatu ba-ange bumba beto? Samu beto ke na ba-enemi ya ngolo yina ke sosa kusala beto yimbi. Ba-enemi yango ke ba nani? Wapi kisika ba katukaka? Wapi faso ba ke zola kusala beto yimbi? Na kuzwa bamvutu, beto vutuka fioti na ntangu ya Adam na Eve.

7. Yinki Satana ke zolaka?

⁷ Beto tala na kikapu 3 ya buku yayi ti, ange mosi balukila Nzambi mpe sosa kuyala na zulu ya ba-ange ya nkaka mpe na zulu ya bantu. Biblia ke bokila yandi Dyabulu to Satana. (Luzabusu 12:9) Satana zola ti ba ya nkaka mpe balukila Nzambi. Tii bubu yayi, yandi  ke na vuna bantu mingi. Kasi yandi lenda ve kuvuna bantu mutindu Abel, Enoke, na Nowe, yina kangama na Yehova.​—Baebre 11:4, 5, 7.

8. (a) Wapi faso ba-ange ya nkaka kuma bademon? (b) Bademon sala yinki na kuvuuka na mvula ya nene?

⁸ Na ntangu ya Nowe, ba-ange yina balukila Yehova, bika zulu, mpe ba lwata nzutu ya bantu samu na kuzinga na ntoto. Samu na yinki? Biblia me zabisa beto ti ba kuzwa nsatu ya bakento. (Tanga Kubanda 6:2.) Kasi, ya ke yimbi samu na ba-ange na kuvukisa nzutu na bakento. (Yude 6) Na ntangu yina, bantu mingi kuma na muvusu mpe bebaka. Ni yina nata Yehova na kufwa bawu nyonso na mvula ya nene. Kasi Yehova vuukisa bisadi ya yandi. (Kubanda 7:17, 23) Na kuvuuka na mvula ya nene, ba-ange ya yimbi vutuka na zulu. Biblia ke bokila bawu bademon. Ba balukila Yehova faso Satana, yina kuma mfumu ya bawu.​—Matayi 9:34.

9. (a) Yinki kumina bademon ntangu ba vutuka na zulu? (b) Yinki beto ke longaka na kitini ke kwiza?

⁹ Samu ti bademon lakisa yintu ngolo, Yehova katula bawu na dikanda ya yandi ntangu ba vutuka na zulu. (2 Piere 2:4) Bademon lenda lwata dyaka ve nzutu ya bantu, kasi ba ke kaka “na vuna [ntoto] nyonso.” (Luzabusu 12:9; 1 Yoane 5:19) Beto tala faso ba ke vuna mpe ke sala bantu yimbi.​—Tanga 2 Bakorinto 2:11.

10. Wapi faso bademon ke vuna bantu?

¹⁰ Bademon ke vuna bantu na ba faso mingi. Bantu ke solola na bademon bawu mosi, to na manima ya nganga. Ya lenda vanda mpe na manima ya nganga yina ke sala na bademon yina ke baka kifwani ya bantu ya kufwa. Kusadila bunganga ke kusala kitwandi  na bademon. Kasi, Biblia ke zonza na beto na kusala ata kima yina lenda benda bademon. (Bagalate 5:19-21) Samu na yinki? Faso mosi na muntu ke sala mitambu na kukanga bibulu, bademon mpe, ke sadila mitambu mingi na kukanga mpe kuyala luzingu ya bantu.​—Tala note 26 ya nsuka.

11. Bantu ke sala yinki na kuzaba mambu yina ke kwiza? Mpe samu na yinki bansalulu yina ke yimbi?

¹¹ Mosi ya mitambu, ni kusosa kuzaba to kutala mambu yina ke kwiza to ya kubumbana. Na bizinga ya bawu, mintadisi yango ke sala na bademon, samu na kubikula mambu yina ke kwiza. Na yawu ba ya nkaka ke tala ba-etwale, ke sosa kuzaba bandosi, ke sadila bakarte, badzieke, to ke tanga banzila ya maboko. Mingi ke kanisa ti, bima yayi ke ve yimbi, kasi ya ke luvunu. Biblia ke zonza ti, bademon na ba yina ke tala bamambu ke sala kintwadi. Bisalu 16:16-18, ke zonza ti mwana ya kento mosi vanda “na demon yina vanda sala ti, yandi bikula mambu ke kwiza na mantwala.” Na manima apotre Paul, bingisa demon yina, mpe mwana ya kento yango vanda bikula dyaka ve.

12. (a) Samu na yinki ya ke yimbi na kusosa kusolola na bantu ya kufwa? (b) Samu na yinki bakristo ya tsyeleka ke manga kulanda bansalulu ya bademon?

¹² Mpe, bademon ke sosa kunata beto na kundima ti, bantu ya kufwa ke zinga na kisika ya nkaka, ba lenda solola na beto, kusadisa beto, to kusala beto yimbi. Na kifwani, ntangu muntu ke fwaka, ba ya nkaka ke kwenda na nganga, samu yandi yufula na muntu ya kufwa, nani me kudya yandi. Nganga lenda sala ti ba kuwa ndinga ya muntu yina me kufwa. (1 Samuele 28:3-19) Ni na yawu, bantu ke sala ba-veye, ba ke lwata baswite  to bilele ya ndombe, kilumbu ya kukunda mvumbi. Bantu ya nkaka, ke lwata deye kulala na ntoto, kuzenga nsuki mpe ke sala feti samu na kukatula yawu. Ntangu mukristo ke manga kulanda bansalulu yina, na kati ya dikanda to na bwala, ba ke zonza ti ni yandi ke ndoki, ba ke finga yandi, ba lenda bingisa yandi na yinzo. Kasi bakristo ya tsyeleka me zaba ti, si muntu me kufwa, yimeni, yandi lenda zinga dyaka ve kisika ya nkaka. Beto lenda solola ve na bantu ya kufwa, ba lenda sala ve beto yimbi, mpe beto lenda sadisa ve bawu. (Nkunga 115:17) Keba! Kumeka ata fioti ve na kusosa kusolola na bantu ya kufwa mpe bademon. Kusala ve kindiku na bawu na nzila ya bunganga.​—Tanga Kulonga Misiku 18:10, 11; Izaya 8:19.

13. Yinki bantu mingi yina vanda na boma ya bademon me lenda na kusala?

¹³ Bademon ke suka kaka ve na kuvuna bantu, kasi ba lenda pamusa bawu to kutalisa bawu boma. Bubu yayi, ba me zaba ti, kaka mwa “ntangu fioti” me bikana na bawu. Satana na bademon ke na sala yimbi ya kulutila samu na kunyokola bantu. (Luzabusu 12:12, 17) Bantu mingi yina vanda na boma ya bademon, bubu yayi, ba ke kima dyaka ve bawu. Yinki ba me sala na kukatula boma yina vanda na bawu?

14. Mutindu bakristo ya Efeze, yinki beto lenda sala na kununga bademon?

¹⁴ Biblia ke longisa beto faso ya kununga bademon mpe ya kubasika na mitambu ya bawu. Na kifwani, na ntama bakristo ya bwala ya Efeze vanda sala maji, ntangu ba zaba ntete ve mambu ya Nzambi. Yinki ba sala na kubasika na mutambu yina? Biblia ke zonza:  “[Mingi] ya ba yina vanda [sala maji nata] babuku ya bawu mpe [yoka] yawu na [misu] ya bantu nyonso.” (Bisalu 19:19) Samu ba zola kukuma bakristo, ba yoka babuku ya bawu ya maji. Bubu yayi mpe, bantu mingi ke sala faso yina. Muntu nyonso yina me zola kusadila Yehova, me lunga na kulosa bima nyonso yina ke benda mpe ke bokila bademon. Ya lenda vanda: Babuku ya maji, bahoroskope, ba-film to ba-jeuvideo ya mikuyu, ba-film to banzimbu yina ke zonzila bunganga to basirene (mami-wata), bafoto ya bima ya maji, basinga ya proteksion, kuzenga ba kamo, nzobi bibanda, biteki ba ya nkaka ke tala bima yayi yimbi ve, kasi ya ke luvunu.​—1 Bakorinto 10:21.

15. Yinki beto lenda sala dyaka samu na kununga Satana na bademon?

¹⁵ Bamvula mingi na manima, Apotre Paul zonza na bakristo ya Efeze na kulemba ve na kunwana “na bampeve ya yimbi.” (Baefeze 6:12) Ata ba yoka babuku ya bawu ya maji, bademon vanda sosa kaka kusala bawu yimbi. Kasi, yinki ba zola sala dyaka? Paul zonza dyaka: “Beno simba kiminu mutindu kisengo yina ke [bumba] nzutu [ya soda]. Ya ke sadisa beno na kufwa [bafleche] ya tiya ya [Satana].” (Baefeze 6:16) Faso kisengo yina vanda bumba nzutu ya soda, kiminu ya beto mpe ke bumba beto. Si beto ndima na ntima nyonso ti Yehova ke na ngolo ya kubumba beto, beto lenda nunga to kubasika na mitambu ya Satana na bademon.​—Matayi 17:20.

16. Yinki beto lenda sala samu kiminu ya beto na Yehova lutila dyaka ngolo?

¹⁶ Yinki beto lenda sala samu kiminu ya beto kula? Beto tanga Biblia kilumbu na kilumbu mpe kulongaka na kukangama na Yehova. Si beto kangama na ntima  mosi na Yehova, Satana mpe bademon lenda sala beto ata kima mosi ve.​—1 Yoane 5:5.

17. Yinki beto lenda sala dyaka samu Yehova bumba beto?

¹⁷ Yinki bakristo ya Efeze zola sala dyaka? Ba vanda zinga na bwala yina fuluka na bunganga, kindoki mpe maji. Na yina, Paul zonza dyaka: “Beno sambila [samu na mambu ni mambu].” (Baefeze 6:18) Ntangu nyonso, ba zola sambila Yehova samu yandi bumba bawu. Kasi beto bubu yayi? Beto mpe ke na kunzinga na yinza yina me fuluka na bunganga, kindoki na maji. Na yina, samu yandi bumba beto, beto vanda na kifu ya kusambila mpe kubokila nkumbu ya Yehova ntangu nyonso. (Tanga Bingana 18:10.) Si beto lemba ve na kusambila Yehova, yandi ke sadisa beto na kununga Satana. Ntembe ve, Yehova ke kuwa lusambu.​—Nkunga 145:19; Matayi 6:13.

18, 19. (a) Yinki beto lenda sala samu Satana na bademon kima ntama na beto? (b) Na wapi kyuvu beto ke kuzwa mvutu na kikapu yina ke kwiza?

¹⁸ Si beto katula na luzingu ya beto, bima yina ke benda bademon, Yehova ke bumba beto. Ni mutindu yina beto lenda kimisa Satana mpe bademon. (Tanga Zaki 4:7, 8.) Yehova me lutila bademon na ngolo. Yandi pesa bawu disipline ya ngolo na ntangu na Nowe, mpe na bilumbu ke kwiza, yandi ke kufwa bawu nyonso. (Yude 6) Zaba ti, beto ke nwana ve beto mosi. Yehova ke filisa ba-ange ya yandi samu na kubumba beto. (2 Bamfumu 6:15-17) Beto kwikila ti Yehova ke sadisa beto, samu Satana na bademon kima ntama na beto.​—1 Piere 5:6, 7; 2 Piere 2:9.

¹⁹ Satana na bademon ke kaka na kwamisa bantu. Kasi, samu na yinki Nzambi me fwa ntete ve bawu? Beto ke kuzwa mvutu na kikapu ke landa.