1, 2. Wapi byuvu bantu mingi ke yufulaka?

MVULA ya nene me mwangisa bayinzo nyonso ya bwala. Bandi mosi me kubula bantu na kati ya yinzo ya Nzambi, mingi me lwala, ba ya nkaka me kufwa. Maladi ya cancer me kufwa mama mosi yina vanda kulisa bana tanu.

² Ntangu mambu ya mpasi ya mutindu yayi ke kumina bantu, mingi ke yufula: “Samu na yinki?” Ba ya nkaka ke yufula: “Samu na yinki yinza me fuluka na mambu ya yimbi mpe bampasi?” Byuvu yayi me kwizila deja nge na ntima?

3, 4. (a) Wapi byuvu Habakuki yufulaka? (b) Mpe wapi bamvutu Yehova pesaka yandi?

³ Na Biblia beto ke longaka ti bantu mingi ya kiminu yufula mpe byuvu yina. Na kifwani, profete Habakuki yufula na Yehova: “Samu na yinki nge na bika mu tala mambu ya yimbi? Mpe samu na yinki, nge ke na bika bantu nyokola bampangi? Samu na yinki lufwa mpe muvusu ke na mantwala ya munu? Samu na yinki mindondo na kuswana ke mingi?”​—Abakuki 1:3.

⁴ Na Abakuki 2:2, 3, beto ke tanga bamvutu ya Nzambi na byuvu ya Habakuki. Yehova ke zola mingi bantu. Biblia ke zonza: “Yandi ke tala beto kyadi.” (1 Piere 5:7) Nzambi me yiina bampasi kulutila beto nyonso. (Izaya 55:8, 9) Kasi, beto zonzila ntete kyuvu yayi: Samu na yinki bampasi ke na kulutila kaka?

5. Ntangu mambu ya mpasi ke kumina muntu, bamfumu ya mabundu ke zonza yinki? Kasi yinki Biblia ke zonzaka?

⁵ Bapastere, mipelo, na bamfumu ya mabundu ya kaka ke zonza ti, ntangu mambu ya yimbi ke kuminaka beto, ya ke vanda luzolo ya Nzambi. Mingi ke zonza ti, mambu nyonso ya mbote to ya yimbi, yina ke kumina bantu sonama na Nzambi. Ba ya nkaka ke zonza ti, ntangu kuluntu to mwana ya fioti ke fwaka, ya ke ni Nzambi muntu me bokila yandi na zulu. Kasi nyonso yayi ke luvunu. Ni Yehova ve muntu ke nataka bampasi. Biblia ke zonza ti: “Nzambi lenda sala ata fioti ve mambu ya yimbi to mambu yina ke ve ya kulunga.”​—Yobi 34:10.

6. Samu na yinki bantu mingi ke zonza ti bampasi ya bawu me katuka na Nzambi?

⁶ Bantu mingi ke zonza ti bampasi ya beto ke katuka na Nzambi, samu ba ke kanisa ti ni Nzambi ke Mfumu ya yinza. Mutindu beto tala yawu na kikapu 3 ya buku yayi, ni Satana muntu ke mfunu ya yinza.

7, 8. Samu na yinki bampasi ke mingi na yinza?

⁷ Biblia ke zonza ti “yinza nyonso ke na lutumu ya mfumu ya yimbi (Satana).” (1 Yoane 5:19) Satana, ke na luvunu mpe ntima ya yimbi; yandi ke “vuna [ntoto] nyonso.” (Luzabusu 12:9) Bantu mingi ke landa yandi. Yayi ni rezon ya ntete yina ke sala ti ntoto fuluka na luvunu, kuyiina bampangi, mpe bampasi.

⁸ Ya ke mpe na barezon ya nkaka ke sala ti mpasi lutila na yinza. Ntangu Adam na Eve balukila Nzambi, ba sumukaka, mpe ba kabula disumu na bana ya bawu. Ni yawu ke nata beto na kutalisa bampangi mpasi. Nsatu  ya kuyala na zulu ya bampangi, ke nata bantu na kuswana, kunwana, kunyokola bampangi mpe kusala ba-guerre. (Longi 4:1; 8:9) Ntangu ya nkaka beto ke tala mpasi samu ti, “ntangu mpe mambu yina beto me vingila ve, to beto me kanisa ve,” ke kumina beto (Longi 9:11) Kanisa fioti: Si mupepe ya ngolo me bwisa yinti na zulu ya muntu. Beto ke zonza yinki? Ya ke ni disumu to Satana muntu me sala yawu? Ve. Muntu yina vanda kaka na kisika ya yimbi na ntangu ya yimbi.

9. Ya ke na mambu ke sala ti Yehova bika nzila na bampasi tii bubu yayi. Samu na yinki beto lenda zonza yawu?

⁹ Bampasi ke katuka ve na Yehova. Ni yandi ve ke nata ba-guerre, ke tinda bantu na kunyokola mpe kufwa bampangi. Nzambi ve muntu ke nata bimbevo, ke sala ti ntoto ningana ngolo, ke nata mupepe na bamvula ya ngolo yina ke dyamisa bayinzo. Nge lenda zonza, ‘Ni Yehova me lutila ngolo na bantu nyonso. Kasi samu na yinki yandi ke bika mambu ya mpasi kumina beto?’ Beto zaba ti Nzambi ke zola beto. Kasi ya ke na mambu ya ngundi yina ke sala ti, tii bubu yayi Yehova katula ve bampasi.​—1 Yoane 4:8.

10. Wapi faso Satana bebisa nkumbu ya Yehova?

¹⁰ Na jardin ya Eden, Dyabulu vuna Adam na Eve. Satana zonza ti Nzambi ke mfumu ya yimbi. Samu na yandi, Yehova bumba na Adam na Eva kima mosi ya mbote. Yandi nata bawu na kukanisa ti yandi ke vanda mfumu ya mbote kulutila Yehova, mpe bantu ke vanda ve na nsatu ya Nzambi.​—Kubanda 3:2-5; tala note 27 ya nsuka.

11. Na wapi kyuvu beto ke kuzwa mvutu?

 ¹¹ Adam na Eve manga kusala luzolo ya Yehova mpe balukila yandi mutindu Satana. Na bawu, Nzambi me bonga ve na kulakisa bawu yinki ke mbote to yimbi. Wapi faso Yehova zola lakisa ti ba vanda ve na rezon, mpe ti kaka yandi me lunga na kusola yinki ke mbote mpe yimbi?

12, 13. (a) Samu na yinki Yehova kufwa ve mbala mosi bantu yina balukila yandi? (b) Samu na yinki Yehova bika Satana kuma mfumu ya yinza, mpe samu na yinki yandi bika bantu yala bawu mosi?

¹² Yehova kufwa ve Adam na Eve mbala mosi. Yandi bika bawu, ba buta. Na manima, Yehova bika bana ya bawu, ba sola nani ke vanda mfumu ya bawu. Luzolo ya Yehova ke ti, ntoto fuluka na bantu ya kulunga. Mpe Satana ke sala ata kima mosi yina lenda kanga Yehova nzila.​—Kubanda 1:28; Izaya 55:10, 11.

¹³ Satana vunila Nzambi mambu na matwala ya bamilion ya ba-ange. (Yobi 38:7; Danyele 7:10) Kasi, Yehova bika ntangu samu Satana lakisa si yandi vanda na rezon to ve. Yehova bikila mpe bantu ntangu ya kusala nyonso yina ba zola, mpe ba tula baguvernema ya bawu na lutumu ya Satana. Ni faso yina, bantu ke zaba si ba ke na nsatu ya Nzambi to ve.

14. Yinki me talana na manima ya luyalu ya bantu?

¹⁴ Katuka bamvula mingi, bantu ke na kuyala bawu mosi, kasi mambu ke na bonga kaka ve. Ya ke na lakisa ti Satana ke muntu ya luvunu. Bantu ke na nsatu Nzambi sadisa bawu. Profete Yeremia vuna ve ntangu yandi zonza: “O Yehova, mu me zaba mbote ti, nzila ya muntu ke ve ya yandi. Muntu yina ke tambula, ke ve na mayela ya kutwadisa makulu ya yandi.”​—Yeremia 10:23.

15, 16. (a) Samu na yinki Yehova bika nzila na bampasi tii bubu yayi? (b) Samu na yinki Yehova ke na katula ve bampasi?

¹⁵ Samu na yinki Yehova me bika bampasi tii bubu yayi? Samu na yinki Yehova me bika bampasi kumina beto? Ya me kuzwa ntangu mingi na kulakisa ti Satana ke ve mfumu ya mbote. Bantu me meka baguvernema ya mutindu na mutindu, kasi ba me lenda ve. Ata ba me sala kisalu ya mbote na siense mpe teknoloji, kasi ba ke na lenda ve na kukatula ntima ya yimbi, bupovrete, bubandi mpe ba-guerre. Mambu ke na kubeba kaka. Ya me talana pwelele ti, bantu ke ve na lenda kuyala bawu mosi.

¹⁶ Yehova me katula ntete ve muvusu yina Satana me nata. Si yandi salaka yawu, ya zola lakisa ti yandi na Satana ke sala kintwadi, mpe bantu zola kanisa ti ba lenda yala bawu mosi. Kasi, Yehova lenda bakisa ata fioti Satana. Yehova ke vuna ve.​—Baebre 6:18.

17, 18. Yinki Yehova ke sala samu na kumanisa bampasi yina Satana me nata?

¹⁷ Ntangu Satana, Adam na Eve balukila Yehova, ya nata bampasi. Na yawu, Yehova ke lenda kwandi kukatula yimbi na bampasi yina ba nataka? Ee. Nzambi lenda sala mambu nyonso. Yehova zaba wapi ntangu yandi ke pesa mvutu na luvunu ya Satana. Na manima, Yandi ke kumisa ntoto Paradis, faso Eden. Mpe bantu ya kufwa yina ke na kati ya “batombo ya kubambukila moyo” ke vumbuka. (Yoane 5:28, 29) Bantu ke bela dyaka ve, mpe ke kufwa dyaka ve. Yesu ke manisa mambu nyonso ya yimbi. Yehova ke sadila Yesu “na kumwangisa bisalu ya Satana.” (1 Yoane 3:8) Beto ke tonda Yehova samu ti, ntima ya yandi ya yinda me  sadisa beto na kuzaba yandi, mpe na kundima yandi vanda Mfumu ya beto. (Tanga 2 Piere 3:9, 10.) Na ntangu ya mpasi, yandi ke sadisa beto na kulemba ve.​—Yoane 4:23; tanga 1 [Bakorinto] 10:13.

¹⁸ Yehova ke nataka ve beto na ngolo na kusadila yandi. Yandi pesa bantu dikabu mosi: liberte ya kusola. Beto tala yinki ya zola zonza.

19. Wapi dikabu ya kitoko yina Yehova pesaka beto? Samu na yinki kutonda yandi na dikabu yango?

¹⁹ Liberte ya kusola ke dikabu ya kitoko. Ya ke sala ti beto vanda ve faso bibulu. Ba ke ve na mayela ya kusola, kasi beto ke na liberte ya kunata luzingu ya beto mpe ya kusadila Yehova to ve. (Bingana 30:24) Dyaka, beto ke ve faso ba-machine yina ke sala kaka kima yina ba sadila yawu. Beto ke na liberte ya kusola nani beto ke vanda, nani ke kuma ndiku ya beto. Yehova zola ti beto vanda na luzingu ya nsayi.

20, 21. Wapi mambu ya mbote nge lenda sola?

²⁰ Yehova ke sepela ntangu bantu ke zola yandi. (Matayi 22:37, 38) Yandi ke faso tata yina ke sepela ntangu mwana ya yandi ke zonza na ntima mosi: “Tata, mu me zola nge.” Yehova me pesa beto liberte na kusadila yandi to ve. Satana, Adam, mpe Eve sola kubalukila Yehova. Wapi faso nge lenda sadila liberte ya nge?

²¹ Sadila liberte ya nge na kusola Yehova. Bantu mingi me sola Yehova, mpe me manga kusadila Satana. (Bingana 27:11) Bubu yayi, yinki nge lenda sala na kuzinga na yinza ya malu-malu ntangu Yehova ke katula bampasi nyonso? Kikapu yina ke landa, ke pesa mvutu na kyuvu yayi.