Samu na kusala ti lusambu ya tsyeleka kwenda na mantwala, bana ya Izraele ya ntama vanda pesá ba dîmes, a to ndambu ya kumi ya bima yina ba vandá kuzwaka. Nzambi zonzá na bawu: ‘Nge fwana pesa ya tsyeleka ndambu mosi na kati ya bandambu kumi [“dîme,” Bible du Roi Jacques] ya bima nyonso yina ke basika na bilanga ya nge konso mvula.’—Kulonga Misiku 14:22.

 Misiku ya kupesa dîme vandá na kati ya Musiku ya Moyize, yina Nzambi pesá na bana ya Izraele. Bubu yayi, bakristo ke dyaka ve na yisi ya Musiku ya Moyize, na yawu ba ke dyaka ve na nsatu ya kutumama na nsiku ya kupesa dîme. (Bakolose 2:13, 14) Kasi, ya ke ni na konso mukristo na kupesa makabu “mutindu yandi me kanisa. Yandi fwana kusala yawu na manyongo ve to ti ba tumisa yandi, samu ti Nzambi ke zolaka muntu yina ke pesaka na kilengi nyonso.”—2 Bakorinto 9:7.

•  Dîme na kati ya “Ancien Testament”

•  Dîme na kati ya “Nouveau Testament”

 Na kati ya kitini ya Biblia yina ba ke bokilá Ancien Testament, ba me zonzila dîme bambala mingi. Mingi-mingi na manima ya ntangu yina Nzambi sadilá Moyize samu na kupesa na bana ya Izraele Misiku kumi (ba ke bokilá yawu mpe Musiku ya Moyize). Kasi ba ke zonzilaka mpe yawu mwa ndambu tekila ntangu ya Moyize.

Tekila Musiku ya Moyize

 Abrami (Abrahami) vandaka muntu ya ntete yina Biblia ke zonzilá ti yandi pesá dîme. (Kubanda 14:18-20; Baebre 7:4) Dîme yina Abrami pesá vandá ni dikabu yina yandi pesá na mfumu mpe nganga-nzambi ya Salemi, mpe ya vandá mambu yina yandi vanda salá ve. Beto lenda zonza ti na kati ya Biblia, ya kele ve na kima ya nkaka yina ke lakisá ti Abrahami to bana ya yandi pesá dyaka ba dîmes.

 Muntu ya zole yina Biblia ke zonzá ti pesá dîme ni mutekolo ya Abrahami, Yakobo. Yandi zonzá na Nzambi ti kana Nzambi sakumuna yandi, yandi ke pesa Nzambi “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bima nyonso” yina yandi ke kuzwa. (Kubanda 28:20-22) Mutindu ke zonzaka yawu ndambu ya bantu yina salá l’école ya yinda na yina me tadila Biblia, ya lenda vanda ti Yakobo pesá Nzambi dîme yina mutindu munkayulu ya kibulu. Samu ti ni Yakobo yandi mosi salá nsilulu yina na Nzambi, yandi natá ve dikanda ya yandi na ngolo na kupesa yawu.

Na yisi ya Musiku ya Moyize

 Nzambi lombá na Bana ya Izraele ya ntama na kupesa ba dîmes samu na kutula diboko na bisalu ya dibuundu.

•   Ba dîmes vanda sadisá ba yina vanda salá kisalu ya Nzambi ntangu nyonso, ba Lévites mpe ba nganga-nzambi, yina vandá ve na bantoto ya kukunda. (Kutanga 18:20, 21) Ba Lévites yina vandá ve ba nganga-nzambi vanda yambá ba dîmes yina bana ya Izraele vandá kwiza pesa mpe ba vanda katulá “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi” samu na kupesa ba nganga-nzambi.—Kutanga 18:26-29.

•   Ya ke na talaná pwelele ti dîme yina bana ya Izraele vanda pesá na mvula, vandá natinaka bambote na ba yina vandá ba Lévites mpe na ba yina vandá ve ba Lévites. (Kulonga Misiku 14:22, 23) Bana ya Izraele vanda bumbá bima yina samu na mikembo ya nkaka ya nene yina zolá salama, mpe na mvula yina mukembo yango zolá salama, ba vanda pesaka yawu na ba yina vandá ve na mbongo samu ba kudya.—Kulonga Misiku 14:28, 29; 26:12.

 Wapi mutindu ba vanda zabá dîme ya kupesa? Bana ya Izraele vanda katulá kinkunku ya kumi ya bima yina ba vanda kundaka. (Balevi 27:30) Kana ba zolá kupesa yawu mutindu mbongo, ba zolá bwela 20% na zulu ya yina ba zolá pesa. (Balevi 27:31) Nsiku vanda lombá mpe bawu na kupesa “ndambu mosi na kati ya bandambu kumi ya bangombe mpe ya mameme.”—Balevi 27:32.

 Samu na kuzaba kinkunku ya bibulu yina ba zolá pesa mutindu dîme, bana ya Izraele vanda soolá konso kibulu ya kumi yina vanda basiká na ngaanda ya yinzo yina ba ke bumbá bibulu. Musiku zonzá mpe na bawu na kutala ve bibulu yina ba zolá pesa na dîme kana ya vandá mbote to ve, mpe na kupesa ve mbongo na kisika ya bibulu yango. (Balevi 27:32, 33) Kasi, bana ya Izraele vandá na muswa ya kusoola kupesa bibulu to mbongo samu na ba dîmes yina ba vanda pesá na ntangu ya mikembo ya nene ya bwala. Faso ya kusala yayi vanda sala ti bana ya Izraele yina vanda katuka na bisika ya ntama, vanda ve na bima mingi ya kunata ntangu ba vandá kwiza na mikembo ya nene na Yeruzalemi.—Kulonga Misiku 14:25, 26.

 Wapi ntangu bana ya Izraele vanda pesá dîme?

Bana ya Izraele vanda pesá dîme bamvula nyonso. (Kulonga Misiku 14:22) Kasi, na mvula ya sambwadi (7), bana ya Izraele vanda kundá ve, samu ti ya vandá mvula ya saba to mvula ya kupema. Na yawu, ba vanda pesá ve dîme na mvula yina. (Balevi 25:4, 5) Samu na yawu, ba vanda lombaka ve bawu dîme na ntangu ya kukatula bambuma na bilanga. Bana ya Izraele vanda pesá dîme samu na ba yina vandá ve na mbongo mpe ba Lévites. Ba vanda pesaka yawu konso mvula ya tatu mpe ya sambanu (6) tekila mvula ya sambwadi yina vandá mvula ya saba.—Kulonga Misiku 14:28, 29.

 Yinki ba vanda salá na muntu yina me pesa ve dîme? Musiku ya Moyize vanda zonzilá ve yinki kusala na muntu yina me pesa ve dîme. Ba vanda sepela kupesa yawu samu ba zabaka ti ya vandaka mambu ya mbote ya kusala, kasi ve samu ba zolá sala bawu mambu ya yimbi. Na yawu, ntangu ba vanda pesaka yawu, ba zolá zonza ti ba me pesa yawu na mantwala ya Nzambi, mpe kulomba yandi na kusakumuna bawu samu ba me sala yina ba zolá sala. (Kulonga Misiku 26:12-15) Samu na Yehova, ntangu bana ya Izraele vanda pesaka ve dîme ya vandaka mutindu ba me laba yandi.—Malaki 3:8, 9.

  Kupesa dîme vandaka kwandi mambu mosi ya mpasi? Ve. Nzambi pesaka bawu nsilulu ti kana ba pesa dîme, yandi ke mwangisa na zulu ya bawu balusakumunu mingi mpe ba ke kondwa ata kima mosi ve. (Malaki 3:10) Kasi ntangu ba vanda pesá ve dîme, dikanda nyonso vanda talaka mpasi. Yehova vanda sakumuna dyaka ve bawu, mpe ba Lévites na ba nganga-nzambi vanda sadisá dyaka ve bawu na kusambila Yehova samu na kukipe bansatu ya bawu mosi.—Nehemi 13:10; Malaki 3:7.

 Ntangu nyonso yina Yesu vandaka awa na ntoto, Nzambi vanda lomba ntete na bisadi ya yandi na kupesa dîme. Kasi musiku yayi vandá dyaka ve na manima ya lufwa ya Yesu.

Na ntangu ya Yesu

 Na kati ya kitini ya Biblia yina ba ke bokilaka Nouveau Testament, Biblia ke lakisá ti bana ya Izraele vanda pesá ntete dîme tii ntangu Yesu vandaka na zulu ya ntoto. Yandi zabá ti kupesa dîme vandaka musiku samu na bawu. Kasi yandi lakisá ti faso ya kusala ya bamfumu ya mabuundu vandaka yimbi, ni na yawu yandi zonzá na bawu: ‘Beno ke bikaka kusadila bandongosolo yina me lutila mfunu na kati ya misiku: lunungu, kutala bantu kyadi mpe kuvanda ya kukwikama.’—Matayi 23:23.

Na manima ya lufwa ya Yesu

 Ba vanda lombá dyaka ve na bantu na kupesa dîme na manima ya lufwa ya Yesu, samu ti munkayulu ya Yesu kufwaka to katulaka Musiku ya Moyize mpe na kati ya yawu “musiku ya kubaka kinkunku ya kumi ya bima nyonso.”—Baebre 7:5, 18; Baefeze 2:13-15; Bakolose 2:13, 14.