1, 2. Ngapi omu mbwa azi vhuru kupopera, ntani ngapi omu ava zi hetakanesa kezwi lyomomutjima?

MUGARA kuna rara nombili pombete zendi masiku. Haruka ko tupu, mbwa zendi tazi zuvhu ezogerero lyomuwidi makura tazi tameke kuhuda. Mugara makura ta pinduka nokupwaga ponze, ano muwidi ta tundu po ta ka za. Mugara makura ta hafa morwa kwato yoyidona eyi yina horoka. Yisinke ngano ya horokere nsene ngano mbwa kapi za vangararere nokuhuda? Mugara gwina ngano kwa mu veke yuma yendi ndi ngano kwa mu zuvhisire kukora ndi nampo kumudipaga.

² Momambo gomanzi, kukara mo mbwa mokupopera. Nsene zi vangarara, azo kuvhura kuparura nomwenyo. Mokulifana tupu, mbwa kuvhura kuzihetakanesa nouhwi womulyo ou ga tu pa Jehova. Awo kuna kara ezwi lyokomutjima. (Jakopo 1:17) Nsene tu pira ezwi lyokomutjima, ose kuvhura kuzumbana. Ano nsene tu li ruganesa nawa, alyo kuvhura kutuvatera mokugwana nzira zouhunga zeparu ntani nokuzikwama. Tu zeni tu ka konakone eyi ali tanta ezwi lyomomutjima ntani nomu ali rugana. Ntani kuvhura tu ka zogere yitwa eyi asi: (1) Omu natu vhura kudeura ezwi lyetu lyomomutjima, (2) eyi natu tarurwira ezwi lyomomutjima lyava wopeke, ntani (3) omu ezwi lyewa lyomomutjima ali reta mauwa.

3. Yisinke azi tanta nkango zomoRugereka “ezwi lyomomutjima,” ntani evhuliko musinke lyokulikarera za tamba nkango ozo movantu?

³ MoBibeli, nkango zomoRugereka “ezwi lyomomutjima” kutanta asi “kulidiva nyamoge.” Mokulisiga noyisitwa nayinye yapeke yepevhu, ose kwa kara nevhuliko eli ga tu pa Karunga mokulidiva nyamwetu. Ose kuvhura kulikonakona nyamwetu ntani nokutara nsene twa kuhuka pamukaro ndi hawe. Ezwi lyetu lyomomutjima kuvhura kukara ndipo nokukonakona nokupangura yirugana yetu nonkareso zetu ntani nomatokoro getu. Alyo kuvhura kutugamena mokutura po matokoro gomawa ndi kuturondora komatokoro gomadona. Konyima, alyo kuvhura kutuhengagwida pokutokora nawa ndi kuvhura kututengeka nomalizuvho gokukoresa pokutokora momudona.

4, 5. (a) Ngapi omu twa yi diva asi oAdamu naEva kwa kere nezwi lyokomutjima, ntani yitundwamo musinke ya kere morwa kuncenuna veta zaKarunga? (b) Yihonena musinke ayi likida asi vantu wovalimburukwi vanare kwa ruganesere ezwi lyawo lyokomutjima?

⁴ Adamu naEva kwa va sitire nezwi lyomomutjima. Nkenye gumwe gwawo kwa yi likidire asi kwa kere nalyo. Ose kumona umbangi weyi asi awo kwa lizuvhire nomuga konyima zapa va zonene. (Genesis 3:7, 8) Nye, nampili lya va koresere ezwi lyawo lyomomutjima, kapi lya va reterere uwa. Awo kwa ncenwine veta zaKarunga mowina. Yipo nye asi awo kwa tokwere mowina kukara varwanesi nononkore daJehova Karunga. Ngovantu wokusikilira mo, awo va divire eyi va rugene, ntani kapi va vhulire kutengura kwaKarunga.

⁵ Mokulisiga noAdamu naEva, sinzi sovantu wokudira kusikilira mo kwa kwama ezwi lyawo lyomomutjima. Pasihonena, mugara gomulimburukwi Joba ga vhulire kutanta asi: “Ame tani kwaterere kouhungami wange, kapi tani u sigi; ezwi lyange lyokomutjima kapi lya pa nge rumwe usima moukaro wange.” (Joba 27:6) Joba ga takamesere  mokupurakena kezwi lyendi lyokomutjima, nokulininka li mu pitisire moyirugana ntani nomomatokoro gendi. Yipo nye ga vhulire kuuyunga noruhafo asi ezwi lyendi lyokomutjima kapi lya mu hepekere pokumupa usima. Koneka malisigo pokatji kaJoba ntani naNdafita. Apa Ndafita ga dilire kulikida efumadeko kwaSauru, hompa ogu ga tulire po Jehova, makura ‘Ndafita kwa mu zogerere ezwi lyendi lyokomutjima.’ (1 Samwere 24:5) Malizuvho gena gokukoresa gezwi lyokomutjima ga vaterere Ndafita, ntani kwa mu rongere mokudira kuyirugana hena.

6. Yisinke ayi likida asi ezwi lyomomutjima kuna kara uhwi wokovantu navenye?

⁶ Uhwi ou wezwi lyokomutjima kwa hamena tupu kovakareli vaJehova ndi? Tarurura kononkango domupositoli Paurusa edi asi: “Ano vapagani ava va pira Veta, nsenesi va limburukwa paunsitwe eyi za hepa ko Veta, awo vene nye yiwo Veta, nampili kapi va kara noVeta ezi va tjanga. Ukaro wawo kuhorora asi, eyi za hepa ko Veta kwa yi tjanga monomutjima dawo. Ezwi lyomonomutjima dawo yilyo ali va gavere undipo weyi. Yeeyi magazaro gawo pamwe kuvapangera, pamwe kuvapopera.” (Varoma 2:14, 15) Nampili ava va dira kudiva noveta daJehova nawo poyiruwo yimwe kuvatumangeda ezwi lyawo lyokomutjima mokurugana kuliza nonompango daKarunga.

7. Morwasinke nali vhulira kukarera ezwi lyetu lyokomutjima mepuko poyiruwo yimwe?

⁷ Nampili ngoso, ezwi lyokomutjima poyiruwo yimwe kuvhura li kare mepuko. Morwasinke? Nsene mbwa kapi azi vangarara, azo kwato sikwafo. Ndi nsene kapi va zi deura kuhuda vageni, kuvhura kureta siponga. Mokulifana, nsene kapi natu vangarara, madowo getu gomadona kuvhura kupukisa ezwi lyetu lyokomutjima. Ntani nsene tu dira kulideura nepitisiro lyouhunga lyoNonkango daKarunga, kuvhura ngayi tu digopere mokuhangura uwa koudona momaruha gomanzi gomulyo. Yimo, mokuninka asi  ezwi lyetu lyokomutjima li rugane nawa, twa hepa epitisiro lyompepo zokupongoka zaJehova. Paurusa kwa tjenge asi: “Ezwi lyange lyomomutjima kuna kugavera nge undipo moMpepo zoKupongoka.” (Varoma 9:1) Nye, ngapi omu natu divilisa asi ezwi lyetu lyokomutjima kuna kurugana kuliza nompepo zokupongoka zaJehova? Twa hepa kulideura.

8. (a) Ngapi omu mutjima nagu vhura kukundama ezwi lyokomutjima, ntani yisinke ya hepa kukara yomulyo po momatokoro getu? (b) Morwasinke ezwi lyewa lyokomutjima lya pilira kugwanena po narunye koMukriste? (Tara nonkango dokonhi.)

⁸ Ngapi omu o tura po etokoro omu mwa hamena ezwi lyokomutjima? Vamwe kutarurura tupu magazaro nomalizuvho gawo, makura tava tokora eyi nava rugana. Awo kuvhura va tante asi: “Kapi yina kurwanesa ezwi lyange lyokomutjima.” Madowo gomomutjima kuvhura kunkondopara, nokupukisa ezwi lyomomutjima. Bibeli kwa tanta asi: “Yilye gokuvhura kukwata egano mutjima gomuntu? Kutupu yapeke eyi ya pitakana po moyimpempa; gwa vera unene, kwa tjinda kuveruka.” (Jeremiya 17:9) Yipo nye asi, kapisi tu kwame tupu eyi gwa tokomena mutjima gwetu. Nye yomulyo po, twa hepa kukoneka eyi ayi hafesa Jehova Karunga. *

9. Yisinke etjiroKarunga, ntani ngapi omu nali vhura kukundama ezwi lyetu lyokomutjima?

 ⁹ Nsene asi etokoro lyetu kuna lizi kumwe nezwi lyetu lyokomutjima twa deura, alyo ngali likida etjiroKarunga lyetu, kapisi madowo ganyamwetu. Tarurura sihonena simwe sokuwapera. Mupangeli gomulimburukwi Nehemiya ga kere nononkondo dokupura vantu womoJerusarema mokumufuta mutero. Nye kapi ga yi rugene. Morwasinke? Age kapi ga here kuguvisa mutjima gwaJehova pokuhepeka vantu vendi. Age kwa tente asi: “Nye ame peke omu ani ruganesa, yeeyi ame kwa tjira Karunga.” (Nehemiya 5:15) EtjiroKarunga mulyo unene, kutanta asi kutjira kuguvisa Guhyetu gemeguru nomutjima nagunye. EtjiroKarunga lyangosina ngali tu tumangeda mokupapara mavyukiso moNonkango daKarunga nsene kuna kutura po matokoro.

10, 11. Nompango musinke doBibeli da kwatesa ko kunwa yikorwesa, ntani ngapi omu natu vhura kugwana epitisiro lyaKarunga pokudiruganesa?

¹⁰ Pasihonena, tarurura eruganeso lyoyikorwesa. Etokoro eli atu ligwanekere nalyo sinzi setu pomapongasano kuna kara asi: Ni nwe yikorwesa ndi hawe? Pomuhowo, twa hepa kulideura nyamwetu. Nompango musinke doBibeli adi rugana moyuma eyi? Yimo, Bibeli kapi za silika kumakera yikorwesa. Azo kutanga Jehova kouhwi wovhinyu. (Episarome 104:14, 15) Nampili ngoso, Bibeli kwa silika makurunwa ntani nounkorwe. (Rukasa 21:34; Varoma 13:13) Mokugwederera ko, azo kwa tumbura unkorwe kumwe nononzo dononene ngwendi ruhonda. *—1 Vakolinte 6:9, 10.

¹¹ Ezwi lyokomutjima lyoMukriste kulideura nonompango dangoso. Yipo nye, apa atu kara netokoro kuhamena kunwa yikorwesa pomapongasano, twa hepa kulipura nyamwetu mapuro ngwendi gaaga: ‘Epongasano musinke lina kukakara ko? Kuvhura nye yi ka kare ko yikorwesa ndi? Mukaro musinke ani kara nago moyilika yangesi? Ame kuhara unene  yikorwesa, nokuyiruganesa mokupangera mukaro nononkedi dange ndi? Ame kukara nelipangero eli lya hepa po kuhamena omu ani nu yikorwesa ndi?’ Ngomu natu ka teda ko konompango doBibeli ntani nokomapuro aga adi reta, twa hepa kukanderera kwaJehova kepitisiro lyendi. (Resa Episarome 139:23, 24.) Monkedi zangesi, ose kuna kuhundira Jehova mokutupitisira nompepo zendi zokupongoka. Ose hena kuna kudeura ezwi lyetu lyokomutjima mokuliza kumwe nonompango daKarunga. Nye pana kara hena sitwa simwe esi twa hepa kutarurura momatokoro getu.

12, 13. Nokonda musinke dimwe eyi ga lisigira mazwi gokomutjima goVakriste, ntani ngapi omu natu gendesa malisigo ogo?

¹² Ove kuvhura kukutetukisa poyiruwo yimwe omu mazwi gokomutjima goVakriste ga lisiga. Gumwe kuvhura kutara sirugana ndi mpo zongandi asi ndona; ano gwapeke kuvhura kuyihafera ntani asi patupu konda zokuyinyokera. Pasihonena, kuhamena kunwa yikorwesa, gumwe kuvhura kuyihafera pokumakera yikorwesa kumwe novakaume vendi wongandi ngomu vana kupwizumuka kumwe kongurova; ano gwapeke kuvhura kumuhepeka ezwi lyendi lyokomutjima nsene a rugana ngoso. Morwasinke pwa karera malisigo gangoso, ntani ngapi omu naga kundama matokoro getu?

¹³ Vantu kwa lisiga morwa nokonda dononzi. Momaukaro omu va kulira vantu kwa lisiga. Pasihonena, vamwe va diva udigu ou va kondjere nawo nare, nampo kwa gwililire moudigu wokulifana yikando yoyinzi. (1 Vahompa 8:38, 39) Kuhamena yikorwesa, vantu vangoso ngava kara nezwi lyokomutjima eli nali va ninkisa mokugazadara ko nawa koyuma yangoso. Nsene muntu gwangoso ta ya ku dingura membo lyoge, ezwi lyendi lyokomutjima kuvhura li mu ninkise a nyoke nsene no mu pa yikorwesa. Kuvhura nye yi ku handukise ndi? Kuvhura o mu sininike? Hawe. Yi kare asi ono diva  nokonda dendi ndi hawe, eharo lyosiumumbya ngali ku tumangeda mokudira kumusininika.

14, 15. Koyininke musinke ga lisigilire mazwi gokomutjima gava womombungakriste zomouye wokuhova, ntani yisinke ga uyungire ko Paurusa?

¹⁴ Mupositoli Paurusa ga yi dimbwilire asi mazwi gokomutjima kwa lisigire mokatji koVakriste wopomuhowo. Nare, Vakriste vamwe kwa kere nosinka kuhamena nondya edi ngava zamba koyikarunga yoyimpempa. (1 Vakolinte 10:25) Ezwi lyaPaurusa lyokomutjima kapi lya mu silikire konondya dina ngava randesa pomarandesero. Kwendi, yikarunga yoyimpempa kapi ya kere nomulyo; ayo kapi ya vhulire kuweka nondya edi da tunda kwaJehova. Nampili ngoso, Paurusa ga yi kwete egano asi vapeke kapi va kere nomutaro ogu ga kere nago. Vamwe nampo kwa lihamekere mo momunene mokukarera yikarunga yoyimpempa komeho zokuyakara Vakriste. Kwawo, nkenye eyi ya likwatakanene noyikarunga yoyimpempa kwa kere nzo. Ngapi omu ga kohwenene po Paurusa udigu ou?

¹⁵ Paurusa kwa tente asi: “Ano ose ko ava tuna koro mepuro, atu kwafeni varupiranonkondo momaudigu gawo, kapisi tu lipakere mbili nyamwetu nyoselike. Yeeyi naKristusa si kapi ga lipakerere mwene mbili.” (Varoma 15:1, 3) Paurusa kwa tembe asi twa hepa kutura yihepwa yovanavazinyetu muhowo, ngamoomu tupu ga yi rugene Kristusa. Monzogera zokulifana, Paurusa kwa tente asi hansa nsene a dira kulya nyama kupitakana yokupundukisa nzwi ezi ga fira Kristusa.—Resa 1 Vakolinte 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Morwasinke ava ali silike ezwi lyawo lyokomutjima nava nyokera po kupangura vapeke ava va kara nezwi lyokomutjima eli lya lisiga kweli lyawo?

¹⁶ Nampili ngoso, ava ali silike ezwi lyawo lyokomutjima, kapisi va pangure vapeke, nokusininika asi navenye va hepa kutara yuma ngwendi moomu ava yi tara awo. (Resa Varoma 14:10.) Usili, ezwi lyokomutjima twa hepa kuliruganesa mokulipangura nyamwetu, nye kapisi mokupangura vapeke.  Diworoka nonkango daJesus asi: “Walye omu genderere kupangura, Karunga nage nga dire kumupangura.” (Mateusa 7:1) Navenye mombungakriste va hepa kunyokera kutura po nompata kuhamena yuma eyi ya kwatera mo ezwi lyokomutjima lyomuntu. Twa hepa kupapara nonkedi mokuretesa po eharo nouumwe ntani nokulikoraika-koraika, nye kapisi mokulizonagura po.—Varoma 14:19.

17. Yisinke ya horokera mazwi gokomutjima govantu wovanzi naina?

¹⁷ Mupositoli Peturusa kwa tjenge asi: “Kareni nezwi lyewa lyomomutjima.” (1 Peturusa 3:16) Ezwi lyewa lyokomutjima kosipara saJehova Karunga kuna kara uhwi wouwa sili unene. Alyo kapi lya lifana nomazwi gokomutjima govantu  wovanzi naina. Paurusa kwa singonwene “ava lya fa ezwi lyomomutjima, ngwendi lyava ga stamba Satana nosivera sosipyu.” (1 Timoteusa 4:2) Sivera sosipyu kuhwika sipapa si fe nokusiga po sito sokutinta. Vanzi va kara nezwi lyokomutjima eli lya fa, eli lya tinta nokudira kuvarondora ndi kuvazuvhisa nomuga ndi kuvapa usima kounzoni wawo. Sinzi sovantu naina kuna hafa pokuparuka va hana malizuvho aga gounzoni.

18, 19. (a) Mauwa musinke ga kara mo momalizuvho gounzoni ndi gonomuga? (b) Yisinke natu vhura kurugana nsene ezwi lyetu lyokomutjima kuna kutwikira kututengeka kononzo edi twa rugene nare edi twa litezwilire?

¹⁸ Mousili, malizuvho gounzoni kuvhura kukara nkedi omu ezwi lyokomutjima ali tu tantere asi tuna rugana epuko. Apa malizuvho gangoso aga tumangeda munanzo a litezurure,  nampili nonzo dononene kuvhura kudimugusira po. Pasihonena, hompa Ndafita kwa lizuvhire unzoni apa ga tulire nzo zonene, nye kwa mu gusilire po morwa kwa litezwilire kutundilira komutjima. Kunyenga kwendi udona ou ga rugene ntani etokomeno lyendi lyokulimburukwa noveta daJehova konyima zelitezururo lyendi ya mu ninkisire a limone mwene asi Jehova “muwa, hena kudongonona po nonzo.” (Episarome 51:1-19; 86:5) Ngapi nye nsene malizuvho gomanene gounzoni nonomuga yi twikira konyima zelitezururo ntani tuna gwana egusiropo?

¹⁹ Poyiruwo yimwe, ezwi lyokomutjima kuvhura kutupangura unene nomalizuvho gounzoni siruwo sosire. Momalizuvho gangoso, twa hepa kuhuguvaresa mutjima gwetu asi Jehova kwa pitakana malizuvho nagenye govantu. Twa hepa kuyipura nokuyitambura asi ga tu hara nokutugusira po, ngamoomu atu korangeda vapeke va yi rugane. (Resa 1 Johanesa 3:19, 20.) Ezwi lyewa lyokomutjima kureta mbili ntani noruhafo rorunene eyi ya pira kukara mouzuni ou. Vamwe ava va rugene nonzo dononene kwa limonena epwizumukiso eli lyokutetukisa ntani ya va vhulika mokukara nezwi lyewa lyokomutjima ngomu vana kukarera Jehova Karunga naina.—1 Vakolinte 6:11.

20, 21. (a) Buke ezi kwa zi wapaikira mokukuvatera o rugane yisinke? (b) NgoVakriste, umanguruki musinke atu hafere, nye ngapi omu natu u ruganesa?

²⁰ Buke ezi kwa zi wapaikira mokukuvatera o gwane ruhafo oru, nokukara nezwi lyewa lyokomutjima momazuva aga gopouhura gomadigu gouzuni waSatana. Nye, azo nokuvhura si kufaturura noveta nonompango doBibeli nadinye edi wa hepa kugazadara nokusikisa mo momaukaro gankenye ezuva. Mokugwederera ko, amo kapi no ka gwana mo noveta dokuvyukilira moyihorokwa omu mwa hamena ezwi lyokomutjima. Sitambo sobuke ezi kuna kara sokukuvatera mokudeura ezwi lyoge lyokomutjima pokulironga omu no ruganesa Nonkango daKarunga meparu lyoge lyankenye ezuva.  Mokulisiga noVeta zaMosesa, “Veta zaKristusa” kukorangeda vakwami vazo mokuparuka momunene kuliza nomagano nezwi lyokomutjima, kupitakana noveta dopatjangwa. (Vagarata 6:2) Yipo nye, Jehova kugava koVakriste umanguruki wounene. Nampili ngoso, Nonkango dendi kutudiworokesa asi kapisi tu ruganese umanguruki wina ‘mokufoferesa udona kemanguruko.’ (1 Peturusa 2:16) Umanguruki wangoso kutupa mpito zongwa mokulikida eharo lyetu lyokuhara Jehova.

²¹ Apa wa tamekere kulironga Bibeli, ove kwa tamekere kudeura ezwi lyoge lyokomutjima. Nsene no twikira kulideura pokutarurura omu no paruka kuliza nonompango doBibeli nkenye ezuva nokutura matokoro goge pasirugana, ove ngo diva “kuhangura uwa koudona.” (Vahebeli 5:14) Ezwi lyoge lyokomutjima ngali ku retera mauwa. Ngwendi mbwa zina kuhuda pokatji komasiku, ezi zina kugava erondoro kosiponga sina hara kuhoroka, ezwi lyoge lyokomutjima ngali ku vatera mokutura po matokoro aga aga hafesa Guho gemeguru. Ezi yizo nkedi zokuvhura kukara meharo lyaKarunga.