Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

EGAUNUNO 10

Nonkwara​—⁠Uhwi wokutunda kwaKarunga geharo

Nonkwara​—⁠Uhwi wokutunda kwaKarunga geharo

“Rugodi oru va poha nonongodi ntatu udigu kurundembura.”—MUUDISI 4:12.

1, 2. (a) Kuhamena valikwali wovape, yisinke mpamwe atu lipura, ntani morwasinke? (b) Mapuro musinke natu ka zogera megaununo eli?

OVE kuyihafera mokuza koyipito yononkwara ndi? Yimo, morwa yilika yangoso kuvhura kuhafesa unene. To mono valikwali vana dwara nawa, ntani to mono hena ruhafo koyipara yawo! Mezuva olyo, awo ruhafo rwelike, ntani kuna kundindira meho zerago.

2 Simpe, twa hepa kuyitambura asi momaruha gomanzi nonkwara kuna kara mepiyagano lyenene naina. Nampili ngomu atu harere uwa kovalikwali wovape, pamwe ose kulipura asi: ‘Edi nonkwara ngadi kara doruhafo ndi? Ngadi karerera ndi?’ Malimbururo komapuro ogo kuna korere pesikisomo lyovalikwali lyomapukururo gaJehova kuhamena nonkwara. (Resa Yisewe 3:5, 6.) Awo va hepa kuyirugana yipo va kare meharo lyaKarunga. Ngesi tu zeni tu demenene komalimbururo goBibeli komapuro aga gane: Morwasinke no kwarera? Nsene to kwara, yilye ogu no vhura kuhorowora a kare mulikwali goge? Ngapi omu no vhura kuliwapaikira nonkwara? Ntani yisinke nayi vhura kuvatera valikwali va kare noruhafo mononkwara?

MORWASINKE NO KWARERA?

3. Morwasinke nayi karera ugova mokukwarera monokonda da hana mulyo?

3 Vamwe kwa pura asi kapi ngo gwana ruhafo meparu ntudi o kware ntani. Ayo kapisi usili! Jesus, mugara gomudike, kwa uyungire kuhamena uwa wokukara udike ntani kwa korangedere owo va vhulire kuyitambura va yi tambure. (Mateusa 19:11, 12, hetakanesa NW.) Mupositoli Paurusa nage kwa uyungire mauwa gokukara udike. (1 Vakolinte 7:32-38) Nye, Jesus naPaurusa kapi va tulisire po veta zokukara mudike; mousili, kusilika nonkwara kwa ku tumbura kumwe ‘nomarongo gonompepo dononondona.’ (1 Timoteusa 4:1-3) Simpe, udike kuvhura kugava yoyinzi kowo vana hara kukarera Jehova pwa hana edonganeso. Ayo ugova mokukwarera monokonda da hana mulyo, ngwendi makondjeso govakaume.

4. Nonkwara donongwa, etateko musinke adi reta merero lyovanona?

4 Pwa kara nokonda domulyo eyi na kwarera muntu ndi? Nhi. Nonkwara ado uhwi wokutunda kwaKarunga geharo. (Resa Genesis 2:18.) Mononkwara namo kwa kara mo mauwa gamwe ntani kuvhura kureta ruhafo. Pasihonena, nonkwara donongwa kukara etateko lyewa mokurera nokuhara nokupisura nokudeura vanona mepata. (Episarome 127:3; Vaefeso 6:1-4) Nampili ngoso, kurera vanona kapisi yizo tupu konda zononkwara.

5, 6. (a) Mokuliza naMuudisi 4:9-12, mauwa musinke natu gwana moukaume wounene? (b) Ngapi omu nonkwara nadi kara ngwendi rugodi oru va poha nonongodi ntatu?

5 Tarurura siparatjangwa setjangwa megaununo eli kumwe noyikaramo yaso asi: “Vavali va pitakana gumwe, yeeyi awo kugwana mfuto zawo zongwa mosirugana sawo sosidigu. Nsene a tengura gumwe monyima, mukwawo ta mu kwafa a mu zerure. Nsene asi mufu mo, vavali kuvhura va rare kumwe va ligenyenene, ano nyamoge omu no ligenyenena ngapi? Vagara vavali kuvhura va funde ogu nkare a funde gumwe tupu. Rugodi oru va poha nonongodi ntatu udigu kurundembura.”—Muudisi 4:9-12.

6 Etjangwa eli kuna kuuyunga kuhamena mulyo goukaume. Ano, mononkwara kwa hamena mo ukaume wounene. Ngomu etjangwa eli lina yi likida, ukaume wangoso kuvhura kureta ehengagwido nepopero ntani nelivatero. Nsene va gwederera ko sininke simwe kelikwatakano eli lyovantu vavali, nonkwara kunkondopara unene. Ngomu za yi likida velise, rugodi oru va poha nonongodi mbali kuvhura kurundembura. Nye nongodi ntatu edi va poha kumwe udigu kudindembura. Apa ava tura Jehova muhowo mugara nomukadi, nonkwara dawo kuyakara ngwendi rugodi oru va poha nonongodi ntatu. Malikwatakano kunkondopara nsene Jehova a kara ruha rononkwara.

7, 8. (a) Epukururo musinke ga tjenge Paurusa kuhamena Vakriste wovadike ava vana kukondja nomadowo gokuligwanekera panyama? (b) Egano musinke lyokuzera azi tu pe Bibeli kuhamena nonkwara?

7 Nonkwara kuna kara ruha rwelike omu madowo geligwanekero panyama nava vhura kugahafesa mo. Mononkwara, eligwanekero lyopanyama yosili kulitara ngontudiliro zoruhafo. (Yisewe 5:18) Vadike, ava va pita nare posiruwo soudinkantu apa malizuvho gokuligwanekera panyama ago mape ntani nonkondo, madowo gawo kuvhura kuvahepeka simpe. Nsene nokuvhura si kugapangera, ago kuvhura kutwaredera konkareso zokunyata. Kupitira mompepo zaKarunga, Paurusa kwa tjenge epukururo eli kuhamena vadike asi: “Nye nsene kapi vana kuvhura kulipangera, va kware tupu, yeeyi kukwara kwa livhura noruhepo komadowo.”—1 Vakolinte 7:9; Jakopo 1:15.

8 Di kare asi nokonda musinke adi tumangeda muntu a ka kware, ya wapa mokukara negano lyokuzera kuhamena nonkwara. Ngomu ga tjenge Paurusa, ava vana kukwara “ngava gwana maudigu gomouzuni ou.” (1 Vakolinte 7:28) Valikwali kuligwanekera nomaudigu aga ava dili kuligwanekera nago vadike. Nsene o tokora kukwara, ngapi omu no vhura kusesupika maudigu nokuvhukisa ruhafo? Nkedi zimwe kuna kara asi kuhorowora nonondunge mulikwali.

NGAPI OMU NO HOROWORA MULIKWALI GOMUWA?

9, 10. (a) Ngapi omu ga likida Paurusa siponga sokutura po elikwatakano nomuhapuli? (b) Narunye yitundwamo musinke ayi tundu mo mokuncenuna mapukururo gaKarunga gokudira kukwara muhapuli?

9 Kupitira mompepo zaKarunga, Paurusa kwa tjenge mpango zomulyo ezi twa hepa kusikisa mo pokuhorowora mulikwali: “Walye omu kambadara kurugana [ndi “kulikuta,” NW] kumwe nava va hana kupura.” (2 Vakolinte 6:14) Movelise ezi Paurusa kwa tembe kuhamena kousili ou au horoka mounandima. Nsene nohove mbali da lisiga mononkondo nomomusika va di kutira kumwe, mouvali wado tadi roroka. Mokulifana, nsene mupuli nomuhapuli va likwara yosili kureta maudigu. Morwa nsene gumwe ana hara kukara meharo lyaJehova ntani mukwawo kapi ana litura mo, yitambo yawo kapi tayi ligwasana, ano yitundwamo maudigu gomanene. Yipo nye Paurusa kwa tumangedere Vakriste mokukara nononkwara “dosikriste” kutanta asi kukwarera tupu mombungakriste.—1 Vakolinte 7:39.

10 Pamwe, Vakriste wovadike kuuyunga asi kukwara muhapuli ya lipita neyi yokukara nomukuma. Vamwe kutokora kuncenuna mapukururo goBibeli, ntani awo kukwara muntu ogu ga hana asi kukarera Jehova. Narunye, kureta ruguwo. Vantu vangoso kuyakwara muntu ogu nava dira kuvhura kuuyunga nendi yininke yomulyo unene meparu. Awo kuyakara nomukuma gomunene kupitakana ogu va kere nago komeho zokuyakwara. Nye, pwa kara mayovi gomanzi goVakriste wovadike ava va huguvara nokulimburukwa komapukururo gaKarunga. (Resa Episarome 32:8.) Nampili va kare neharo lyokukwara, awo kukara ngorooro moudike dogoro ngava gwane mulikwali mokatji kowo ava karere Jehova Karunga.

11. Yisinke nayi vhura kukuvatera mokuhorowora mulikwali nonondunge? (Tara hena kakende “ Yinke nani tara mogu nina hara kukwara?”)

11 Yimo, kapisi nkenye mukareli gwaJehova a vhuru kukara mulikwali gokuwapera. Nsene ove kuna kugazadara nonkwara, papara gumwe ogu mwa ligwasana nage moyikara nomoyitambo yopampepo, ntani nemeharo lyokuhara Jehova. Mbunga zomukareli gokulimburukwa kwa gava magano gomanzi kosirongwa esi, ntani ayo ya wapa koge mokukanderera nokuteda mapukururo gangoso goPatjangwa, ga ku pitisire mokutura po matokoro aga gomulyo. *Resa Episarome 119:105.

12. Mpo musinke kombinga zononkwara zina kara moyirongo yoyinzi, ntani sihonena musinke somoBibeli asi gava mavyukiso?

12 Moyirongo yoyinzi, azo kuna kara mpo kovakurona mokuhorowora mulikwali gwamunwawo. Awo kwa pura asi vakurona kwa kara nounongo noudivi wounene mokutura po etokoro lyangoso lyomulyo. Ngomu ngava yi rugana moyiruwo yanare, nonkwara dokuwapeka kwa hwa kutompoka. Sihonena saAbirahamu sokutuma mukareli gwendi mokukapaparera Isaka mukadi aso kuvhura kuvatera vakurona ava vana kara moukaro wokulifana naina. Yimaliwa nontambo zeparu kapi sa kere sinka saAbirahamu. Mukareli ga zire sinano sosire mokukapaparera Isaka mukadi mokatji kowo ngava karere Jehova. *Genesis 24:3, 67.

NGAPI NO VHURA KULIKWAPAIKIRA NONKWARA DOKUWAPERA?

13-15. (a) Ngapi omu mpango atu gwana moYisewe 24:27 azi vatere mudinkantugara ogu ana kugazadara kuhamena nonkwara? (b) Yinke na vhura kurugana mudinkantukadi mokuliwapaikira nonkwara?

13 Nsene ove kuna kugazara kuhamena kukwara, ayo ngano nayi wapa mokulipura nyamoge asi: ‘Ame nina liwapaikire sili ndi? Elimbururo kapi lya korera tupu momalizuvho goge kuhamena eharo neligwanekero panyama noukaume ndi kurera vanona. Pwa kara yitambo yokulikarera eyi na vhura kugazadara nkenye mugara ndi mukadi ogu ana hara kukwara.

14 Mudinkantugara ogu ana kupapara mukadi ga hepa kugazadara ko nawa kuhamena mpango ezi: “Wa ha dika embo lyoge o dike mo nzugo, ove simpe kapi ono wapaike mapya goge o dive asi ngo vhura kuparukira mo.” (Yisewe 24:27) Yinke yina kunkondopeka eyi? Momazuva gena, nsene mugara ana hara kutulisa po epata pokukwara, ga hepere kulipura mwene asi: ‘Ame na liwapaikire mokufira sinka mukadi ntani novanona ava ngatu reta ndi?’ Age ga hepere kurugana tanko, nokupakera mbili mapya gendi. Mpango ezi kulikida asi mugara ogu ana hara kukwara ga hepa kuliwapaikira mokukatambura yitumbukira yomononkwara. Nsene asi age mukangure, ga hepa kurugana. Nonkango daKarunga kulikida asi mugara ogu a dili kupakera mbili yihepwa yopanyama neyi yopomalizuvho neyi yopampepo yepata lyendi, udona wendi wa pitakana muntu ogu ga dira kupura.—Resa 1 Timoteusa 5:8.

15 Mukadi ogu ana tokora mokukwara nage ga hepa kutambura yitumbukira yokulikarera. Bibeli kwa tanga udivi noyikara yimwe eyi mukadi ga hepa ngomu ana kuvatera mugara gwendi nokupakera mbili embo lyendi. (Yisewe 31:10-31) Vagara novakadi ava ava genderere mokukwara va hana kuliwapaikira mokutambura yitumbukira yawo, awo kuligazara tupu pwavene, kapi ava gazara eyi nava vhura kukagava komulikwali gwawo. Nye, yomulyo po unene, kowo vana kugazadara kukwara va hepa kuliwapaikira pampepo.

16, 17. Kowo ava liwapaikire nonkwara, nompango musinke doPatjangwa va hepa kuteda?

16 Kuliwapaikira nonkwara kwa hamena mo etedo kuhamena yitumbukira eyi ga pa Karunga mugara nomukadi. Mugara ga hepa kudiva eyi ayi tanta mokukara mupangeli gepata lyoMukriste. Situmbikira esi kapi asi pe nye mugara a kare nonyanya. Nye, ga hepa kutemwinina nkedi ezi nga ruganesa Jesus upangeli. (Vaefeso 5:23) Mokulifana, mukadi goMukriste ga hepa kukwata egano situmbukira sokufumana sokukara mugolikadi. Age nga limburukwa neharo ‘koveta zayendi’ ndi? (Varoma 7:2) Age ga kara nare moveta zaJehova naKristusa. (Vagarata 6:2) Upangeli wamugara gwendi membo kwa karera po veta zimwe hena. Age kuvhura kukwatesa ko nokulimburukwa koupangeli womuntu ogu ga dira kusililira mo ndi? Nsene kumoneka asi kapi ta yi vhuru, hansa ga ha kwara.

17 Mokugwederera ko, nkenye mulikwali ga hepa kuliwapaikira mokupakera mbili yihepwa yokulikarera ya mukwawo. (Resa Vafilipi 2:4.) Paurusa kwa tjenge asi: “Eyi yina kumuhamena one namuvenye yeyi asi, nkenye mugara a hare mukadendi moomu ga lihara mwene, ano mukadi hena a fumadeke yendi.” Mepitisiro lyompepo zaKarunga, Paurusa ga mwene asi mugara kwa kara nohepero zokulikarera a lizuvhe efumadeko lyenene eli a mu likida mukadendi. Ntani mukadi nage kwa kara nohepero zokulikarera mokulizuvha eharo eli a mu likida mugara gwendi.—Vaefeso 5:21-33.

Wovanzi ava ava livandekere kutura po nawa mawapaiko mokupitura ko gumwe gokuvanomena

18. Morwasinke nava likidira valikwali elipangero posiruwo selivandekero?

18 Elivandekero, kapisi siruwo somalihafeso tupu. Aso kupa mugara nomukadi siruwo sokulironga omu nava litekura-tekura, va tokore nsene asi kuvhura sili va ka likware. Aso kuna kara hena siruwo sokulikida elipangero! Usili, malizuvho gopanyama kunkondopara unene, ago kureta mazedo. Nampili ngoso, ava va lihara sili ngava nyokera nkenye yirugana eyi nayi vhura kuzonagura po elikwatakano lyamukwawo kumwe naJehova. (1 Vatesaronika 4:6) Nsene ove kuna kulivandekera, likida elipangero; ove ngo gwanena mo uwa mosikara esi meparu lyoge nalinye, yi kare asi ngo kwara ndi hawe.

NGAPI OMU NO VHURA KUNINKA NONKWARA DI KARERERE?

19, 20. Ngapi omu mutaro goVakriste kuhamena nonkwara nagu lisiga nogu govantu womouzuni naina? Yi fanekesa.

19 Mokuninka nonkwara dawo di karerere, valikwali va hepa kukara nomutaro gouhunga keligawo. Diva asi, nonkwara kapisi ehagero; alyo etameko lyoyininke eyi ga tulisire po Jehova yi karerere. (Genesis 2:24) Eguwo, ado kapisi yimo ava di tara mouzuni wanaina. Vamwe kufanekesa nonkwara kokumanga marugodi gavali. Nampo kapi ava yi kwata egano omu eyi ayi fanekesa nawa omu vantu womouzuni ava tara nonkwara. Ngapi ngoso? Nampili ngomu no vhura kumangakana marugodi gavali, ureru hena kugaditura.

20 Wovanzi naina kuna kutara nonkwara asi doposiruwogona. Awo kuhwilira mo usimbu morwa awo kugazara asi tadi sikisa mo yihepwa yawo, nye awo va hara hena kudihagekesa po nsene kuna kuligwanekera noudigu. Diworoka sifanekeso sorugodi esi za ruganesa Bibeli kuhamena elikwatakano lyononkwara. Nongodi edi ava ruganesa koyikepa kwa di rugana mokukarerera, kapi adi ndembuka nampili memukundungu lyenene. Ya lifana, nonkwara kwa di wapaikira mokukarerera. Diworoka, Jesus kwa tente asi: “Eyi ga gwanekedesa Karunga, muntu walye a yi gaununa.” (Mateusa 19:6) Nsene ngo kwara, wa hepa kukara netaro lyokulifana kuhamena nonkwara. Eligawo lyangoso kuninka nonkwara di kare mudigo ndi? Hawe.

21. Mugara nomukadi mutaro musinke va hepa kutunga po vene-navene, ntani yisinke nayi vhura kuvavatera mokuyirugana?

21 Nkenye mulikwali ga hepa kukara nomutaro gomuwa komulikwali gwendi. Nsene nkenye gumwe kuna kukondjera mokudemenena yikara yoyiwa ntani nelituromo lyamukwawo, nonkwara ngadi kara ntundiliro zoruhafo norufuwo. Ayo epuko nye mokukara nomutaro gomuwa gwangoso komulikwali ogu ga dira kusikilira mo ndi? Jehova kapi a lipuka, nye kuvhura tu huguvare asi age kwa kara nomutaro gomuwa kwetu. Muepisarome kwa pulire asi: “HOMPA, nsene o diworoka nonzo, yilye ogu a litundira po ga hana usima?” (Episarome 130:3) Vagara novakadi nawo va hepa kukara nomutaro gomuwa kovalikwali vawo nokulidongwenena po vene-navene.—Resa Vakorosi 3:13.

22, 23. Ngapi omu Abirahamu naSara va tulisire po sihonena sosiwa kovalikwali vanaina?

22 Nonkwara kuvhura kureta ruhafo rorunene ngomu vana kulididimikira nomvhura dononzi. Bibeli za tu likida nonkwara doAbirahamu naSara apa va kere moukurupe wawo. Eparu lyawo kapi lya kere lya hana maudigu. Gazadara ko tupu omu ga kere Sara, mukadi ogu ga kere nonomvhura dokusika po-60, mokusiga embo lyendi lyewa mositata esi sa fumanene Uru nokukatunga monotenta dogoro konomfa dendi. Nye simpe ga limburukwire koupangeli wamugara gwendi. Age kwa kere muhameni nomukwafi gomuwa kwaAbirahamu, nefumadeko age nga vatere yendi mokuninka matokoro gendi ga tompoke. Ulimburukwi waSara kapi wa kere wopontunda tupu. Nampili ‘pwamwene’ ga fumadekere yendi pokumutumbura asi hompa. (Genesis 18:12, hetakanesa NW; 1 Peturusa 3:6) Efumadeko lyendi kwaAbirahamu kwa tundililire komutjima.

23 Nampili ngoso, ayo kapi ayi tanta asi Abirahamu naSara nkenye apa ngava tara yininke monkedi zokulifana. Siruwo simwe Sara kwa tulisire po egano eli lya “korere unene” Abirahamu. Mevyukiso lyaJehova, nelinunupiko Abirahamu ga purakenene kezwi lyamukadendi, eyi ya retere matungiko kepata. (Genesis 21:9-13) Naina vagara novakadi, nampili va kare mononkwara nomvhura dononzi, kuvhura kulirongera ko kovalikwali ava va kere netjiroKarunga.

24. Nonkwara musinke adi likida efumadeko kwaJehova Karunga, ntani morwasinke?

24 Mombungakriste, mwa kara mayovi gomanzi gononkwara doruhafo, omu mukadi a fumadeke unene mugara gwendi, ano mugara kulikida eharo nomfumwa kwamukadendi, omu ava ruganene kumwe mokutura mpango zaJehova muhowo meparu lyawo. Nsene o tokora asi to kwara, horowora mulikwali nonondunge, liwapaikira nawa kononkwara, ntani kondja yipo di kare nonkwara deharo dombili edi adi reta efumano kwaJehova Karunga. Monkedi ezi, nonkwara doge ngadi ku vatera mokukara meharo lyaKarunga.

^ para. 11 Tara megaununo 2 mobuke Nsapi zokutwaredera koruhafo rwemepata, va nduruka Nombangi daJehova.

^ para. 12 Masimbi gamwe gokulimburukwa ganare kwa suparekere vakadi. Apa Jehova nga ruganene kumwe nomasimbi ganare ntani noVaisraeli, age kwa pulisilire masupareko. Age kapi ga ga tulisire po, nye kwa ga pulisilire tupu. Nampili ngoso, Vakriste va hepa kudiworoka asi Jehova kapi hena ana kupulisira masupareko mokatji kovakareli vendi.—Mateusa 19:9; 1 Timoteusa 3:2.