Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

EGAUNUNO 14

Ga lirongere nkenda

Ga lirongere nkenda

1. Ngapi rwa kere rugendo rwaJona, ntani ngapi ga lizuvhire apa ga kere pepi nokusika?

JONA ta gazara rugendo rwendi rorure rokugusa nokilometa 800, taru mu gusa konyara kwedi yipo a ka sike oku ana tamba. Ta horowora nzira zonsupi zongwa ezi nazi mu twara a ka pite monomuramba nomonondundu. Ta kunduruka mburundu zonene zoVasiliya nokukatavakana nomukuro ngwendi Eufurata ntani a ka papare mararo movanayirongo nomonomukunda domoSiliya noMesopotamiya noAsiliya. Apa ga kere pepi nokusika moNinivhe, Jona ta kara noutjirwe wounene.

2. Monkedi musinke Jehova ga rongere Jona a dire kuhenduka sirugana sendi?

2 Jona ga yi divire asi kapi ta vhuru kuhenduka sirugana sendi. Megaununo lina ka pita, katu mwene asi apa ga hetekerere ko Jona kuhenduka, Jehova ga mu rongere kupitira memumpepo mefuta ntani nokumuyowora mezimo lyemumfi pasitetu. Konyima zomazuva gatatu, mfi tazi mu fizire konontere defuta, ano Jona ga lirongere ulimburukwi nelinunupiko.—Jona, egaununo 1, 2.

3. Sikara musinke Jehova ga likidire Jona, ntani epuro musinke natu lipura?

3 Apa Jehova ga tanterere Jona sikando sauvali a ze koNinivhe, age ga limburukwire. (Resa Jona 3:1-3.) Jona ga rundwilire nkareso zendi apa Jehova ga mu piswire ndi? Jehova ga likidire Jona nkenda pokumuzowora mefuta nokudira kumutengeka kourwanesi wendi nokumupa hena mpito sikando sauvali a sikise mo sirugana sendi. Konyima zoyihorokwa nayinye oyo, Jona ga lirongere kulikida vakwawo nkenda ndi? Udigu kovantu wokudira kusikilira mo mokulikida nkenda. Tu konakoneni eyi natu lirongera ko kwaJona.

Mbudi zompanguro ntani elitezururo lyovantu

4, 5. Morwasinke Jehova ga tumbwilire Ninivhe asi “sitata sosinene,” ntani yisinke yina kuturonga kumuhamena?

4 Jona kapi ga kwete egano eyi Jehova ga harere sitata saNinivhe. Bibeli kutanta asi: “Ninivhe, sitata sosinene.” (Jona 3:3) Mobuke zaJona, yikando yitatu Jehova kwa tumbura asi: “Ninivhe, sitata sosinene.” (Jona 1:2; 3:2; 4:11) Morwasinke sitata esi sa karere sosinene ndi mulyo kwaJehova?

5 Ninivhe kwa kere simwe soyitata eyi ga tungire Nimuroto konyima zoRuhanzo. Aso kwa kere sitata sosinene omu mwa kere hena yitata yikwawo, muntu ngayi mu gusa mazuva gatatu a si gende nasinye. (Genesis 10:11; Jona 3:3) Ninivhe kwa kere nonontembeli dononene nomakuma gononkondo ntani nomatungo hena gamwe. Nye nayinye oyo kapi ya kere mulyo kwaJehova Karunga. Vantu yiwo va kere mulyo kwendi. Posiruwo sina, Ninivhe kwa kere nosivaro sosinzi sovatungimo. Nampili ngomu vantu ngava rugana yoyidona, Jehova ga va here. Eparu lyankenye muntu mulyo kwaJehova ntani age kwa hara vantu va litezurure nokulironga youhunga.

Sitata saNinivhe kwa kere sosinene ano vantu ngava rugana yoyidona

6. (a) Morwasinke Jona nampo ga tjililire apa ga ka sikire mositata saNinivhe? (Tara hena nonkango dokonhi.) (b) Yikara musinke natu lirongera ko kwaJona apa ga udisire?

6 Apa Jona ga ka sikire mositata saNinivhe, nampo sa mu tjilisire sivaro sovatungimo wokupitakana po-120 000. * Ta gendi ezuva limwe dogoro ta ka gwana evango oku ava kara vantu wovanzi yipo yi mu rerupire kuzuvhisa. Ngapi ga vhulire kuuyungisa vantu owo? Ga divire kuuyunga eraka lyoVasiliya? Ndi Jehova ga mu pere sitetu sokuuyunga eraka olyo? Kapi tatu diva. Nampo Jona kwa udisire moRuhebeli nokuruganesa muntu a toroke meraka lyoVaninivhe. Age kwa tente asi: ‘Mazuva ko nomurongo ne, Ninivhe tava zi hanagura!’ (Jona 3:4) Azo kwa kere mbudi zonsupi ntani kapisi zongwa, nye Jona ga twikilire kuuyunga nomupampi. Pokurugana ngoso, age kwa likidire uradi nepuro, yikara eyi vana hepa Vakriste vanaina.

Mbudi zaJona kwa kere zonsupi ntani kapisi zongwa

7, 8. (a) Yisinke va rugene Vaninivhe apa va zuvhire mbudi zaJona? (b) Yisinke ga rugene hompa apa ga zuvhire mbudi zaJona?

7 Vaninivhe makura tava purakene kombudi zaJona. Age kwa gazarere asi vantu kuvhura va handuke va mu rwanese. Nye awo kwa purakenene, ano mbudi zendi kwa lihene nakunye. Kapi pwa pitire siruwo, vantu navenye womositata tava uyunga kuhamena mbudi zaJona. (Resa Jona 3:5.) Nongawo nohepwe novanona novakurona tava litezurura. Tava dilire nondya. Makura mbudi Jona tazi ka sika kwahompa.

Jona ga hepere uradi nepuro a zuvhisire moNinivhe

8 Apa hompa ga zuvhire mbudi ozo, ta litezurura. Ta katuka posipundi sendi souhompa, ta hutura erwakani lyendi, ta dwara nsako ngwendi moomu va yi rugene vantu vendi, makura “ta hingire menoto.” Nage “nomarenga gendi” tava gava mpangera asi navenye va dilire. Hompa kwa geve hena mpangera asi navenye va dware nonsako, nampili yimuna. * Age ga yi tambwire asi vantu kurugana yoyidona ntani awo vadininkarunga. Hompa ga kere nehuguvaro mwaKarunga gosili asi: “Karunga nga rundururura magazaro gendi; mpange nga hageka kuhanduka, ngatu dire kufa!”—Jona 3:6-9.

9. Yisinke va uyunga vantu vamwe kuhamena elitezururo lyoVaninivhe, ntani ngapi tuna yi diva asi kapisi usili?

9 Vamwe kapi va yi kwatesa ko asi Vaninivhe va vhulire kulitezurura poopo va zuvhire mbudi. Nye valirongi woBibeli kwa tjanga asi morwa mpo zawo, vantu ngava litezurura usimbu. Jesus Kristusa nage ga ya tumbwire kuhamena elitezururo lyoVaninivhe. (Resa Mateusa 12:41.) Apa sa horokere sihorokwa oso, Jesus meguru ga kere. (Joh. 8:57, 58) Yipo nye, nampili vantu va kare nonyanya zonene, awo kuvhura va litezurure. Jehova gelike ga diva eyi ya kara momutjima gomuntu.

Nkenda zaKarunga ntani nkareso zovantu

10, 11. (a) Yisinke ga rugene Jehova apa Vaninivhe va litezwilire? (b) Ngoso Jehova ga lipukire pokudira kupangura Vaninivhe ndi?

10 Yisinke ga rugene Jehova apa Vaninivhe va litezwilire? Bibeli kutanta asi: “Karunga ta mono eyi va rugene; ta mono asi vana sigi yikara yawo youdinikarunga. Makura ta rundurura magazaro gendi ta hageke kuvafutisa, kapi hena ga rugene moomu ga yi tente.”—Jona 3:10.

11 Ngoso Jehova ga lipukire pokudira kupangura Vaninivhe ndi? Hawe. Bibeli kuuyunga asi eyi a rugana Jehova, kwa hungama. (Resa Deuteronomium 32:4.) Jehova kapi ga handukilire hena Vaninivhe. Age ga mwene omu vantu vena va litezwilire makura kapi ga hepere hena kuvapangura. Jehova kwa va likidire nkenda.

12, 13. (a) Ngapi Jehova a yi likida asi age Karunga gomuwa gonkenda? (b) Ngoso mbudi zaJona kwa kere zoyimpempa ndi?

12 Jehova, kapisi Karunga gonyanga ngwendi moomu ava yi rongo vampitisili womaukarelikarunga. Nye age Karunga gomuwa gonkenda. Komeho zokupangura vantu wovadona, Jehova kuruganesa vakareli vendi va rondore vantu, morwa age kuna hara vantu wovadona va litezurure, ngwendi moomu va yi rugene Vaninivhe. (Hes. 33:11) Jehova kwa tanterere muporofete gwendi Jeremiya asi: “Nsene asi ame nkenye ruveze ngani uyunga asi, tani zi ni ka dure nokutezagura po ndi kuharaganesa po nkenye muhoko ndi sirongo, makura muhoko ogo gu litezurure koudona wago, ngano ngani gu fira nkenda, ni dire kuguruganena eyi nkare ni gu ruganene.”—Jer. 18:7, 8.

Karunga kwa hara vantu wovadona va litezurure, ngwendi moomu va yi rugene Vaninivhe

13 Ngoso mbudi zaJona kwa kere zoyimpempa ndi? Hawe, mbudi zendi kwa kere zerondoro. Ngano vantu kapi va litezwilire ngano va va pangwire. Nye ehudi, konyima zosiruwo Vaninivhe va ya tamekere hena kurugana yoyidona makura Karunga ga va pangwire.—Sef. 2:13-15.

14. Yisinke ga rugene Jona apa Jehova ga likidire Vaninivhe nkenda?

14 Yisinke ga rugene Jona apa Jehova ga dilire kupangura Vaninivhe? Bibeli kutanta asi: “Jona kapi ga yi haferere eyi, makura ta handuka.” (Jona 4:1) Jona kwa kanderere kwaKarunga monkedi zokuhara kupangura Karunga. Jona kwa uyungire asi ngano kapi ga zire ko tupu koNinivhe. Age kwa tente asi ga yi divire nare asi Jehova kapi nga pangura Vaninivhe, ano yiyo ya mu ninkisire a dukire koSipaniya. Makura ta tantere Jehova asi a mu sige a fe.—Resa Jona 4:2, 3.

15. (a) Yisinke ya ninkisire Jona a guve nokuhanduka? (b) Ngapi omu Jehova ga tekwire Jona ogu ga guvire?

15 Yisinke ya ninkisire Jona a guve nokuhanduka? Kapi tuna diva eyi ga gazarere, nye tuna diva asi Jona ga udisire mbudi zompanguro koVaninivhe. Awo va zi tambwire, makura kapi va va pangwire hena. Age kwa tjilire asi vantu nava mu swaura nokumutara asi age muporofete goyimpempa ndi? Kapi tuna diva, nye age kapi ya mu hafesere apa vantu va litezwilire ndi apa Jehova ga va fililire nkenda. Age kwa guvire sili unene nokukara nonyengo nokulizuvha eswau. Nye Jehova, mevango lyokupangura Jona, age ga mu likidire nkenda nokumupura asi: “Mokonda musi no handukira ove?” (Jona 4:4) Jona ga limbwilire ndi? Bibeli kapi za yi uyunga.

16. Monkedi musinke vamwe ava patanesa Karunga, ntani yisinke natu lirongera ko kosihonena saJona?

16 Ureru tu pangure Jona, nye twa hepa kudiworoka asi vantu wokudira kusikilira mo pamwe kupatanesa Karunga. Vamwe kuuyunga asi Jehova ngano ga hagekesa po tupu maudigu ndi ga zonagura po nare vantu wovadona ndi uzuni ou. Sihonena saJona kutudiworokesa asi, nsene kapi tuna kukwatesa ko eyi a rugana Jehova Karunga, twa hepa kuwapukurura magazaro getu.

Jehova ta rongo Jona sikara sonkenda

17, 18. (a) Yisinke ga rugene Jona apa ga tundire moNinivhe? (b) Ngapi ga lizuvhire Jona apa Jehova ga ninkire simeno si kure ntani si fe?

17 Makura Jona ta tundu mo moNinevhe a vyuke koUpumezuva wositata konondundu. Ta dike mundwire makura ta hingire a tarere eyi nayi horokera Ninivhe. Nampo ga ndindilire asi sitata nava si zonagura po. Ngapi Jehova ga rongere Jona gokudira nkenda?

18 Jehova masiku ta ninki simeno si kure. Apa ga pindukire Jona, ta mono simeno somundwire gomunene sokupitakana mundwire ogu ga dikire mwene. Makura Jona ta hafa. Age “kwa haferere unene simeno oso,” morwa ga lizuvhire asi sitetu oso kuna kulikida asi Karunga ana mu hafere. Pokupa Jona mundwire nokuninka ehandu lyendi li liture, Jehova kwa here kuguma mutjima gwaJona. Makura Karunga ta rugana ko hena yitetu yimwe. Ta tumu simbumburu si lye simeno oso. Karunga ta tumu hena “mpepo zokoUpumezuva zompyu,” dogoro Jona “kuhara kupwilira koupyu wezuva.” Makura Jona ta guwu hena ta tantere Karunga hena asi ana hara kufa.—Jona 4:6-8.

19, 20. Yisinke Karunga ga tanterere Jona kuhamena simeno?

19 Jehova ta pura Jona nsene ana handuka morwa simeno sina fu. Mevango lyokulitezurura, Jona ta tanta asi: “Na kara nawa-nawa nokonda zokuhanduka – ehandu lyokufa nokutara!” Makura Jehova ta rongo Jona sirongwa sonkenda.—Jona 4:9.

Karunga kwa ruganesere simeno a ronge Jona sikara sonkenda

20 Karunga ta tantere Jona asi age kuna kuzuvhira kukora simeno nye age nayimwe si ga rugana ko kwaso, kapisi yige ga si nika si kure. Makura Karunga ta tanta asi: “Nsene ngame ko nye, omu nani dira kuretera nkenda Ninivhe, sitata sosinene. Unene po hena, aso kwa kara novanona wokupitakana 120 000 va hana nzo, ntani yimuna hena yoyinzi!”—Jona 4:10, 11. *

21. (a) Sifanekeso musinke Jehova ga ruganesere a ronge Jona? (b) Yisinke nasi tu vatera sihorokwa saJona tu likonakone?

21 Ono kwata egano eyi sa tente sifanekeso saJehova ndi? Jona kwato eyi ga rugene ko yipo simeno si kure. Nye, Jehova yige ga geve eparu koVaninivhe ntani nokuvapakera mbili ngwendi moomu a pakere mbili yisitwa nayinye yepevhu. Jona kwa tere simeno asi mulyo kupitakana eparu lyovantu 120 000 kukwatera mo noyimuna. Age kwa zuvhilire kukora simeno morwa aso kwa mu pere mundwire. Jona kwa handukilire Vaninivhe morwa kuliharera uwa wanyamwendi ntani kudira kuhara kuswauka. Sihorokwa saJona kutuvatera tu konakone nkareso zetu. Natuvenye kwa hara kuliharera uwa. Nye Jehova age kulididimikira pokuturonga tu dire kulinenepeka tu kare vantu wovawa wonkenda.

22. (a) Ngapi tuna yi diva asi Jona ga lirongerere ko kweyi ga mu rongere Jehova? (b) Sirongwa musinke twa hepa kulironga natuvenye?

22 Jona ga lirongerere ko kwanayinye oyo ndi? Buke zaJona kwa hulisa nononkango edi ga uyungire Jehova. Vantu vamwe kutanta asi Jona kwato eyi ga uyungire ko. Nye buke zene kulikida asi ga lirongerere ko. Morwa mwene ga ka zi tjenge apa ga tengwire kosirongo sawo. Gazadareni asi age kwa kurupire makura ta tjanga mapuko gendi nonkareso zendi zourwanesi ntani nomu ga nyokere kulikida nkenda. Jona ga lirongerere ko sirongwa somulyo kweyi ga mu rongere Jehova. Age ga lirongere kulikida nkenda. Nove ngo likida nkenda ndi?—Resa Mateusa 5:7.

^ para. 6 Kwa yi ngungunyikire asi Samaliya, nkurusitata souhompa womazimo murongo goVaisraeli, kwa kere novatungimo konyara wokusika po-20 000 ndi 30 000, vasesu kupitakana womoNinivhe. Mosiruwo sina, Ninivhe kwa kere sitata sosinene mouzuni.

^ para. 8 Kuliza nomunahistoli goMugereka, Herodotus, age kwa tente asi poyiruwo yanare nsene munekuto ana fu, azo kwa kere mpo zoVaperesiya mokudwareka yimuna yawo nonsako va likide ruguwo rwawo.

^ para. 20 Vantu womoNinivhe kwa kere ngwendi vanona morwa kapi va divire nompango daKarunga deyi youhunga.