SARA kuna sikama monzugo zawo nokuzitarurura. Gazara mukadi gomeho gomawa ogu ana sikama. Meho gendi kuna kumoneka asi ana guwu ndi? Nsene yimo, ureru kuyikwata egano. Morwa nage namugara gwendi Abirahamu kwa parukira membo eli nomvhura dononzi. * Alyo kwa kere embo lyawo.

Awo kwa tungire moUru, sitata soungawo esi sa zulire vahongaguli novarandesi. Eyi kulikida asi awo kwa kere noyiweka. Nye embo olyo kwa kere mulyo kwaSara kupitakana tupu kupungwira mo yiweka yawo. Membo eli, awo kwa tungire mo noruhafo ntani nomadompeso nomvhura dononzi. Yimo hena ngava kanderere kwaKarunga gwawo Jehova yikando yoyinzi. Nokonda dangesi da ninkisire Sara a hare embo eli.

Nampili ngoso, Sara ga kere neharo lyokusiga embo eli. Nampili ngomu ga kere nampo nonomvhura 60, ga hepere kudirukira oku ga dilire kudiva nokukaparuka eparu lyosiponga lyomaudigu nokudiva asi kapi nga ka tengura hena. Yisinke ya mu ninkisire a diruke? Yisinke natu lirongera ko kepuro lyendi?

Sara nampo kwa kulilire moUru. Naina, sitata esi sa zonauka po nuunu. Nye mosiruwo saSara, yikepa yovarandesi ngayi tundu koure yi pite moMukuro gwaEfurata yi rete yininke mositata saUru. Sitata saUru kwa zulire mo vantu, ano pomazenga nga pa lirungu yikepa ntani yininke yokurandesa kwa zulire pomarandesero. Ngomu Sara ga kulilire mositata sangoso, ga ya divire vantu wovanzi. Nampo nawo va mu divire morwa age kwa kere mukadi gomuwa. Ntani ga kere nekoro lyenzi.

Sara kwa divikwa moBibeli ngomukadi gepuro lyenene, nye kapi nga karere sikarunga sokwedi esi ngava karere vantu womoUru, esi va dikilire Ruhungu. Nye age nga karere Karunga gosili, Jehova. Bibeli kapi za tumbura omu ga ya kere mukareli gwaJehova. Pomuhowo, oguhwe ngava karere yikarunga yoyimpempa yomafano. Age kwa ya mu kwere Abirahamu, ogu ga mu pitakanene nonomvhura murongo. * (Genesis 17:17) Abirahamu kwa ya divikwire asi “guhyanavenye ava ava pura.” (Varoma 4:11) Nonkwara dawo kwa kere donongwa dokupama omu ngava lilikida efumadeko ntani ngava uyunga kumwe nokuruganena kumwe nampili momaudigu. Nye unene po, ado kwa di tatekerere keharo lyawo lyokuhara Karunga.

 Sara kwa here unene mugara gwendi, ntani awo kwa dikire embo lyawo moUru mokatji kekoro lyawo. Nye konyima, awo kwa kere noudigu. Bibeli kutanta asi Sara “nganze ga kere, kapi ga peke muna.” (Genesis 11:30) Posiruwo saSara, ou kwa kere udigu wounene. Nye Sara ga twikilire kuhara Karunga ntani mugara gwendi. Roto, simpumba saAbirahamu, ogu ga kere nsigwe kwa ya kere ngwendi munawo. Awo kwa twikilire kuhafera eparu dogoro paapa ga wizire po marunduruko.

Abirahamu ta wiza kwaSara age ana hafa unene. Kapi ana kuyipura eyi yina mu horokere. Karunga ogu ava karere kuna mu uyungisa kupitira momuengeli! Gazara tupu Sara omu ga nwikire mugara gwendi nokumupura asi: “Yisinke ana ku tantere? Yi tantera nge!” Abirahamu nampo kwa hingilire tanko a gazare omu na uyunga, makura ta tantere mukadendi asi Jehova kuna tantere nge asi: “Tunda mo mosirongo seni nemekoro lyeni, o ze kosirongo esi ngani ku likida.” (Yirugana 7:2, 3) Konyima zoyo, yipo va gazadarere ko kositumbukira esi ga va pere Jehova. Awo va hepere kusiga eparu lyawo lyewa nokukakara vanayirongo. Ngapi omu ga lizuvhire Sara? Age ga kwatesere ko Abirahamu mokukaparuka ngovanayirongo ndi?

Kuvhura tu dire kukwata egano omu ga lizuvhire Sara. Kuvhura tu gazare asi: ‘Karunga kapi ga tu pura rumwe nomulikwali gwange tu rugane yininke yangoso!’ Nye nose kuligwanekera netokoro lyokulifana. Ose kuna kuparuka mouzuni wa zura emona, ou au tu ninkisa tu hokwe tupu eyi twa hara unene nemona ndi yiweka. Nye Bibeli kutukorangeda tu ture po etokoro lyokulisiga neyi una tu harere uzuni, pokutura muhowo yininke yopampepo nokuhafesa Karunga kupitakana kulihafesa nyamwetu. (Mateusa 6:33) Ngomu tuna kugazadara ko eyi ga rugene Sara, kuvhura tu lipure asi: ‘Etokoro musinke ngani tura po meparu?’

Ngomu Sara ga rongerere yininke yendi, ya mu digoperere kutokora eyi na simba neyi na siga. Age kwa rongerere tupu eyi yidongili nonongameru ya vhulire kusimba, ntani neyi ya kere hepero morugendo. Sinzi soyiweka yawo kwa yi randesere ndi kwa yi geve po. Awo kwa sigire hena sitata sawo esi sa kere nomarandesero oku nga vhuru kuranda mbuto, nyama, enyango, yidwara ntani nayimwe hena eyi va hepere.

Sara nampo ya mu digoperere mokusiga embo lyendi. Nsene asi embo lyawo kwa lifene nomambo gomawa aga va gwana vasimaguli moUru, eyi kulikida asi Sara kwa sigire yininke yoyinzi. Mambo gamwe kwa kere nononkondwa dononzi nonomuliu domema noyikasaise. Nampili mambo  govahepwe nago kwa kere gomakuma nombando ntani nomavero gokupata. Mokumona asi Sara nepata lyendi ngava ka parukira monontenta ntani posiruwo sawo kwa vhukire vawidi novanyime novangwe nomambungu, awo ngava ka lizuvha epopero ndi?

Ntani ngapi kuhamena ekoro lyendi? Wolye ga sigire Sara? Mpangera ezi asi: “Tunda mo mosirongo seni nemekoro lyeni,” nampo kwa kere udigu kwaSara. Nampo Sara ga kere novahekuru novazinyagona novampanza novana wovakuru vendi nava wovamumbya vendi, ava ga here unene ntani nampo kapi ngava mona hena. Nayinye oyo kapi ya mu konderere, age kwa ndindilira nononkondo rugendo rwawo.

Nampili ngoso, apa lya sikire ezuva lyokukatuka ga liwapaikilire kuza. Guhyawo Tera nage ga hepere kuza kumwe naAbirahamu naSara nampili ngomu ga kere nonomvhura 200. (Genesis 11:31) Sara ga yi divire asi nga ka hepa kupakera mbili mukurupe ogu. Roto nage kwa lipakerere kumwe nawo ngomu va limburukwire Jehova ‘nokutunda mo mosirongo soVakalidi.’—Yirugana 7:4.

Pomuhowo awo kwa gendere sinano sonokilometa 960 nokukwama mukuro gwaEufurata va ze koHarani. MoHarani yimo va ka kere karuwogona. Awo nampo kapi va vhulire kutwikira rugendo rwawo morwa Tera kwa verere unene. Awo kwa kere moHarani dogoro paapa ga fire Tera age nonomvhura 205. Komeho va twikire norugendo rwawo, Jehova kwa uyungire hena naAbirahamu pokumutantera a sige Harani a ze kosirongo esi nga mu likida. Nye posiruwo esi, Karunga kwa gwederere ko etumbwidiro eli asi: ‘Ngani ku ninka ngo kare muhoko gomunene.’ (Genesis 12:2-4) Apa va tundire moHarani Abirahamu nomvhura dendi 75 ano Sara nonomvhura 65, ntani kapi va kere nomuna. Ngapi omu Abirahamu nga kara muhoko? Nga kwara mukadi gwapeke ndi? Sinzi sovantu ngava kwara masupareko posiruwo sina, nampo Sara ga gazadarere ko koyuma oyo.

Konyima, va tundire moHarani nokutwikira rugendo rwawo. Wolye hena va zire kumwe nawo? Bibeli kutanta asi Abirahamu nepata lyendi kwa zire kumwe nemona lyawo ntani “novapika navenye ava va wekere moHarani.” (Genesis 12:5) Abirahamu naSara kwa tanterere ko ava va kere neharo lyokupurakena kuhamena Karunga gwawo. Mutjangi gumwe kwa tanta asi vantu owo kwa tamba vapagani ava va ya lipakerere kumwe naAbirahamu naSara mokukarera Jehova. Epuro yilyo lya tumangedere Sara a tantere ko wopeke kuhamena Karunga gwendi. Mokumona asi ose kuna kuparuka posiruwo esi epuro nehuguvaro lyovantu lina tende, eyi yiyo twa hepera kuhonena epuro lyaSara. Ayo ya wapa kutantera ko wopeke yininke yoyiwa eyi tuna kulironga moBibeli.

Apa va tagurukire mukuro gwaEufurata nampo mokwedi kwaNisani 14 momvhura 1943 komeho zokuwiza Jesus pevhu, awo kwa vyukire korwaMbindakano kosirongo esi ga va tumbwidilire Jehova. (Exodus 12:40, 41) Gazara omu nampo Sara ga piraukire nokutara uwa wosirongo. Pepi nousivi waMore ou wa kere poSikemu, Jehova ta monekere hena Abirahamu nokumutantera asi: “Sirongo esi ruvharo roge ngani si pa.” Nkango ezi “ruvharo” kwa ya kundamene eparu lyaAbirahamu. Age ga gazadarere ko kweyi ya horokere moEdeni, apa Jehova ga tente asi ruvharo romukadi ngaru myona mutwe gwaSatana. Jehova nare ga tanterere Abirahamu asi mwendi yimo nga tungikira nomuhoko nadinye domouzuni.—Genesis 3:15; 12:2, 3, 6, 7.

Eyi kapi ya tente asi epata lyendi kapi ngali ligwanekera nomaudigu. Mosirongo saKanana kwa kere mo erumbu, makura Abirahamu ta tokora kuza nepata lyendi korwaMbindakano koEgipite. Nampili ngoso, age ga dimbwilire asi mosirongo oso ta ka ligwanekera noudigu. Yipo ga tanterere Sara asi: “Purakena, ove mukadi gomuwa. Apa nava ka ku mona Vaegipite, nava ka tanta asi, ‘Mukadi gwaAbirahamu,’ makura tava ka dipaga nge va ku kware awo. Na kanderere, ka va tantere asi o mpanzange, makura ngani parukire moge, ngava rugane nge momuwa.” (Genesis 12:10-13) Morwasinke Abirahamu ga uyungilire ngoso?

 Abirahamu kapisi muntu goyimpempa ndi gowoma, ngamoomu ava yi tanta vamwe. Yosili, Sara kwa kere mpanzendi gositumbwena. Abirahamu ga kere nokonda zongwa zeyi ga yi uyungilire. Karunga kwa tumbwidilire Abirahamu asi mwendi yimo ngamu tunda ruvharo, ano sitambo oso kwa kere nomulyo kwaAbirahamu naSara. Eyi yiyo Abirahamu ga heperere kulipopera. Vasimaguli kwa gwana umbangi ou wa likida asi Vaegipite ngava gusire vakadi kononkondo nokudipaga vagara vawo. Eyi yiyo ga vangararere Abirahamu, ano Sara ga mu kwatesere ko.

Konyima ya ya lihorwere asi Abirahamu kwa uyungire usili; morwa marenga gamwe gaFarawo kwa mwene Sara asi mukadi gomuwa mosipa nampili ngomu ga kere nonomvhura 60. Apa va ka yi tanterere Farawo yipo ga va tumine va ka mu rete. Gazara tupu kukora oku ga lizuvhire Abirahamu ntani noutjirwe ou ga kere nawo Sara! Nampili ngoso, Sara kwa ka mu tekwire monkedi zefumadeko. Farawo nampo kwa here kuzedagwira Sara nemona ntani nokuhengaika Abirahamu a gave Sara a mu kware.—Genesis 12:14-16.

Gazara Sara ngomu ana sikama pekende lyombara nokutarurura uwa wosirongo saEgipite. Ngapi Sara ga lizuvhire mokutunga hena membo lyekuma nokulya nondya donongwa? Eparu lyewa ga parukire mombara kupitakana lyomoUru, lya hetekere ulimburukwi wendi ndi? Ngano Sara ga hetekerere ko kuzumba Abirahamu nokukwara Farawo, ngano Satana ga hefe. Nye Sara kapi ga yi rugene oyo. Age kwa likidire ulimburukwi kwamugara gwendi nokononkwara dawo ntani kwaKarunga gwendi. Ya wapa nsene valikwali vana kuparuka mouzuni ou wokunyata va limburukwa ngwendi Sara! Honena ulimburukwi waSara ngomu ono kuruganena kumwe nomulikwali goge novakaume woge.

Jehova kwa rugene ko yuma mokupopera mukadi ogu, age kwa tumine mauvera kwaFarawo nombara zendi mudima. Apa ga yi dimbwilire Farawo asi Sara kwa kere mukadaAbirahamu yipo ga mu tengwidire ko nokupangera Abirahamu nepata lyendi va diruke mo moEgipite. (Genesis 12:17-20) Ayo kwa hafesere Abirahamu apa va mu tengwidilire Sara! Diworoka asi Abirahamu kwa tanterere Sara asi: “Ove mukadi gomuwa.” Age kwa haferere yikara yaSara yoyiwa kupitakana emoneko lyendi. Sara kwa kere noyikara eyi ga hara Jehova. (1 Peturusa 3:1-5) Natuvenye ngano tu tunge po yikara eyi. Nsene tu hara Karunga kupitakana emona nokutantera ko wopeke kuhamena Karunga nokulimburukwa nompangera dendi nampili momaheteko, ose ngatu honena epuro lyaSara.