1. Ngapi omu Bibeli za faturura eharo lyosili?

 EHARO lyaKarunga ‘kuhwama ta li twera ngwendi mundiro. Mema nokuvhura si kulidimisa; ru kare ruhanzo nokulidivida si.’ b (Rus. 8:6, 7) Ee efatururo musi lyewa kuhamena omu lyakara eharo lyosili! Nonkango edi kukorangeda valikwali asi: One kuvhura mu li hare unene.

2. Yisinke nava vhura kurugana valikwali yipo eharo lyawo lyomonokwara li dire kutenda?

² Apo pwa hepa elituromo mokuninka asi valikwali va li hare. Mokuyifanekesa, mundiro kuvhura kutwikira kutwera nsene tupu kuna kutwikira kutura po yitare. Nsene kapi vana kutura po yitare, mundiro ta gu dimi. Mokulifana, eharo eli lyakara pokatji kovalikwali kuvhura kutwikira kunkondopara nsene va li nkondopeka. Poyiruwo yimwe, valikwali kuvhura kulizuvha asi eharo lyawo kuna kutenda, unene po nsene asi awo kuna kulididimikira udigu woyimaliwa, mauvera, ndi udigu wokurera vanona. Yipo nye nsene asi wa kwara, ngapi omu no twikira kuninka ‘eharo lyaKarunga’ li twikire kukara mononkwara deni? Mosirongwa esi, ta tu ka zogera nonkedi ntatu omu nomu ninka elikwatakano lyeni lyomononkwara li kare lina nkondopara ntani noku hafera nonkwara doruhafo. c

3. Ngapi omu kukara nelikwatakano lyokupama naJehova nayi vatera valikwali va twikire kulihara? (Muudisi 4:12) (Tara hena efano.)

³ Mokuninka asi ‘eharo lyaJehova’ li twikire kukara mononkwara, valikwali va hepa kurugana unene yipo yipo va kare nelikwatakano lyokupama kumwe naJehova. Ngapi omu kukara nelikwatakano lyokupama kumwe naJehova nali va vatera mononkwara dawo? Apa valikwali ava dimburura mulyo gokukara nelikwatakano kumwe naGuhyetu gemeguru, eyi ku va ninkisa va ture pasirugana mavyukiso gendi aga na ga va vatera va nyokere po maudigu aga naga ninkisa eharo lyawo lyomonokwara li tende. (Resa Muudisi 4:12.) Vantu ava va kura pampepo kuhetekera ko hena kuhonena Jehova ntani noku tunga po yikara eyi a likida. Yikara ngwendi nkenda, elididimiko ntani kugusira po. (Efe. 4:32–5:1) Valikwali ava ava likida yikara yangoso kuninkisa eharo lyawo li nkondopare. Munazinyetu gomukadi Lena ogu ga kara mononkwara nomvhura dokupitakana po 25, kwa tanta asi: “Ayo ureru kuhara nokufumadeka muntu ogu ga kara nelikwatakano naJehova.”

4. Morwasinke Jehova ga horowerere Josefa naMariya yipo va kare vakurona vaMesiyasa?

⁴ Tu tareni ko sihonena somoBibeli. Apa Jehova ga horowere valikwali ava va ya kere vakurona vaMesiyasa, age kwa horowere Josefa naMariya moruvharo narunye rwaNdafita. Morwasinke? Morwa navenye kwa kere nelikwatakano naJehova ntani Jehova ga yi divire asi awo ngava mu tura muhowo mononkwara dawo. Valikwali, yisinke nomu lirongera ko kwaJosefa naMariya?

5. Yisinke nava lirongera ko vanturagumbo kwaJosefa?

⁵ Yosili Josefa kwa tulire pasirugana mapukururo gokutunda kwaJehova, ntani eyi kwa mu ninkisire a kare nturagumbo gomuwa. Age kwa gwene mavyukiso gokutunda kwaKarunga kuhamena epata lyendi moyihorokwa yokusika kwa yitatu. Moyihorokwa nayinye oyo, age kwa limburukwire usimbu, nampili apa ya kere asi ga hepere kutura po malitjindjo gomanene. (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Pokulimburukwa mavyukiso gokutunda kwaKarunga, Josefa kwa poperere Mariya ntani kwa mu pakerere mbili. Gazara tupu omu yirugana eyi ga rugene Josefa ya ninkisire Mariya a mu hare unene nokumufumadeka! Vanturagumbo, one kuvhura mu honene Josefa pokukwama mapukururo gomoBibeli kuhamena omu nomu pakera mbili mapata geni. d Apa omu tura pasirugana mapukururo aga, nampili yi kare asi mwa hepa kutura po malitjindjo, ayo ngayi mu vatera mu likide eharo kovakadi veni ntani ngayi nkondopeka nonkwara deni. Munazinyetu gomukadi gomoVanuatu, ogu ga kara mononkwara nomvhura dokupitakana po-20, kwa tanta asi: “Apa mugara gwange a papara mavyukiso gokutunda kwaJehova ntani noku ga tura pasirugana, ame kumufumadeka unene. Ame kulizuvha epopero ntani ame na kara nehuguvaro momatokoro gendi.”

6. Yisinke nava lirongera ko vagolikadi kwaMariya?

 ⁶ Mariya kwa kere nelikwatakano lyamwene kumwe naJehova; epuro lyendi kapi lyakorerere mweyi nga rugana Josefa. Age ga divire nawa Matjangwa. Age nga litulire po hena siruwo sokuteda ko kweyi nga li rongo. (Ruk. 2:19, 51) Tuna sihuguvara asi ukaume wendi naJehova kwa mu ninkisire a kare mukadi gomuwa. Neina, sinzi sovakadi ava va kwara kukondja paapa va hulira yipo va honene Mariya. Pasihonena, munazinyetu gomukadi gedina Emiko kwa tanta asi: “Apa na kere mudike, ame na kere nelikwamo lyanyamwange lyoyininke yopampepo eyi nani vhura kurugana. Nye apa na ya kwere, mugara gwange yige nga kanderere ntani noku pitisira moukareli wepata. Makura yipo naya dimbwilire asi ame kwa ya tamekere kuhuguvara mwendi yipo a ruganene nge po yininke oyo. Yipo nye ngesi ame kulitulira po siruwo sokukara nyamelike yipo ni kanderere, nokuresa Bibeli ntani nokuteda ko kweyi ani resa.” (Gar. 6:5) Vagolikadi, ngomu muna kutwikira kunkondopeka elikwatakano lyeni kumwe naJehova, vagara veni ngava kara nonokonda dononzi dokumupandadeka ntani ngava mu hara.—Yis. 31:30.

7. Yisinke nava lirongera ko valikwali kwaJosefa naMariya kuhamena kukarera Jehova kumwe?

⁷ Josefa naMariya ngava ruganene hena kumwe yipo va nkondopeke elikwatakano lyawo kumwe naJehova. Awo va kwete egano mulyo gokukarera Jehova kumwe ngepata. (Ruk. 2:22-24, 41; 4:16) Ayo nampo kwa va karerere udigu kuyirugana ngoso, unene po apa epata lyaya li gwederere, nye awo ya va tompokere kuyirugana ngoso. Esi kuna kara sili sihonena sosiwa kovalikwali neina! Nsene asi mwa kara novanona, ngwendi Josefa naMariya, ayo nampo kuvhura yi mu karere udigu kuza komapongo ndi kulitulira po siruwo sokurugana ukareli wepata. Ayo nampo kuvhura yi mu karere udigu kugwana siruwo sokulironga ndi siruwo sokukanderera kumwe ngovalikwali. Nye diworokeni asi apa omu karere Jehova kumwe, one ngomu hedera unene pepi nendi ntani ngomu li kwatakana unene. Yipo nye, tureni kukarera Jehova si kare sininke somuhowo meparu lyeni.

8. Yisinke nava vhura kurugana valikwali ava va kara nomaudigu mononkwara dawo yipo va gwanene mo uwa moukareli wepata?

⁸ Yisinke nomu vhura kurugana nsene asi muna kara nomaudigu mononkwara deni? Egano lyokukara kumwe poukareli wepata kuvhura li moneke ngwendi kapisi egano lyewa. Nsene asi yimo, tamekeni kuzogera yininke yoyisupi eyi nomu vhura kuhafera ntani eyi nomu vhura kukwatesa ko namuvenye yipo mu yi zogere. Yininke eyi kuvhura kunkondopeka elikwatakano lyeni ntani neharo lyeni lyokurugana kumwe yininke yopampepo ngovalikwali.

9. Morwasinke valikwali nava li tulilira po siruwo sokukara kumwe?

⁹ Valikwali, one kuvhura kunkondopeka eharo lyeni lyomononkwara pokulitulira po siruwo sokukara kumwe. Nsene o yi rugana eyi ayo ngayi kuvatera o dive eyi ana kugazara mulikwali goge ntani nomu ana kulizuvha. (Gen. 2:24) Koneka eyi ga dimbwilire Lilia naRuslan nomvhura dokupitakana po-15 dina ka pita, konyima tupu zapa va likwere. Lilia kwa tanta asi: “Ose kwa ya dimbwilire asi kapi ngatu kara nosiruwo sosinzi sokukara kumwe ngwendi omu twa yi gazarere. Mazuva getu ngatu ga ruganesa koyirugana, koyirugana yemembo, ano konyima mokupakera mbili vana vetu. Ose kwa dimbwilire asi nsene ngano kapi twa li tulilire po siruwo sokukara kumwe ngovalikwali, ose ngano kapi twa ya likwatakanene kumwe.”

10. Ngapi omu valikwali nava tura pasirugana mpango ezi za kara moVaefeso 5:15, 16?

¹⁰ Yisinke nava vhura kurugana valikwali yipo va divilise asi vana kara nosiruwo sokukara kumwe? One nampo kuvhura mu li tulire po siruwo sokukara kumwe. (Resa Vaefeso 5:15, 16.) Munazinyetu  gomugara gomoNigeria gedina Uzondu kwa tanta asi: “Apa ani tura po elikwamo lyoyininke eyi nani vhura kurugana, ame kutura po siruwo sokukara kumwe namukadange ntani ame ku si ninka si kare sininke somulyo unene.” (Fil. 1:10) Konekeni omu Anastasia, mukada mutareli gumwe gonombunga gomoMoldova, a ruganesa nawa siruwo sendi. Age kwa tanta asi: “Ame kuhetekera ko kurugana yininke ya nyamwange posiruwo esi mugara gwange a rugana yitumbukira yendi. Monkedi zangoso, ose kugwana siruwo soku ya kara kumwe konyima.” Nye ngapi nsene asi elikwamo lyeni kumuninkisa yi mu digopere kugwana siruwo sokukara kumwe ngovalikwali?

11. Yirugana musinke ngava rugana kumwe oAkura naPilisikira?

¹¹ Valikwali kuvhura kulirongera ko kosihonena saAkura naPilisikira, valikwali ava va here po vantu wovanzi womosiruwo sovapositoli. (Rom. 16:3, 4) Nampili ngomu Bibeli za dira kugava mauzera gomanzi kuhamena nonkwara dawo, azo kwa likida asi awo ngava rugana kumwe, nokuzuvhisa kumwe, ntani ngava vatere wopeke kumwe. (Yirug. 18:2, 3, 24-26) Ntani hena, nkenye apa Bibeli a zi tumbura Akura naPilisikira, azo ku va tumbura nkenye apa kumwe.

12. Yisinke nava vhura kurugana valikwali yipo va kare nosiruwo sosinzi sokukara kumwe? (Tara hena efano.)

¹² Ngapi omu valikwali nava honena Akura naPilisikira? Gazadara ko yininke yoyinzi eyi nove nomulikwali goge nomu hepa kurugana. Kuvhura mu rugane yirugana yimwe kumwe mevango lyokuyirugana pwanyovelike ndi? Pasihonena, Akura naPilisikira ngava zuvhisa kumwe. None kutura po nkenye apa mawapayiko yipo mu yi rugane oyo ndi? Akura naPilisikira ngava rugana hena kumwe. Nove nomulikwali goge nampo kapi mwa kara noyirugana yokulifana, nye kuvhura mu rugane kumwe yirugana yemembo ndi? (Muud. 4:9) Nsene mu rugana kumwe yirugana, one ngomu lizuvha ngwendi kuna kuruganena kumwe ntani ngomu kara nompito zokuuyunga kumwe. Robert naLinda kwa kara mononkwara nomvhura dokupitakana po-50. Robert kwa tanta asi: “Kutanta usili, ose kapi atu kara nosiruwo sosinzi yipo tu hafere po kukara kumwe. Nye apa ani kuhu maruyaha, ano mukadange age aga kokote ndi apa ani rugana mosipata, ano mukadange a wize a ya vatere nge, ayo kuhafesa nge sili. Kurugana yininke kumwe kutureta kumwe. Ose kutwikira kulihara unene.”

13. Yisinke nava vhura kurugana valikwali yipo va kare mouumwe?

¹³ Dirowoka asi, ayo kapi ayi tanta nkenye apa asi mugara nomukadi ava va likwara ngava kara mouumwe. Mukadi gumwe ogu ga tunga moBrazil kwa tanta asi: “Mokumona asi neina pwa kara madonganeso gomanzi, ame kwa ya dimburura asi kuvhura tu gazare asi ose kuna kulitulira po siruwo sokukara kumwe morwa yeeyi tupu twa tunga monzugo zimwe. Ame naya dimburura asi twa hepa kurugana yoyinzi kupitakana tupu kukara kumwe. Na hepa hena kulikida eharo kwa mugara gwange.” Koneka omu Bruno namukadendi Tays ava divilisa asi awo kuna kulilikida eharo. Age kwa tanta asi: “Posiruwo esi atu  dili kukara noyirugana, ose kutulira ntere nofunguna detu yipo tu hafere siruwo sokukara kumwe.”

14. Yisinke nava vhura kurugana valikwali nsene asi kapi ava hafere kukara kumwe?

¹⁴ Nye ngapi nsene asi nove nomulikwali goge kapi omu hafere kukara kumwe? Nampo one kwa hara yininke yokulisiga-siga ndi nampo koyili yininke yimwe eyi o dili kuhafera momulikwali goge. Yisinke nomu vhura kurugana? Tu tareni sifanekeso somundiro esi ka tu tumbura. Mundiro kapi tupu a gu twera unene apa ava gu hwameke. Mokuninka asi gu twere unene, ntudi va hepa kutwikira kutura po yitare yoyinene. Mokulifana, ngapi nsene mu tameka kulitulira po yiruwo yongandi yipo mu kare kumwe nkenye ezuva? Diviliseni asi one kuna kurugana yuma eyi nomu vhura kuhafera namuvenye, nye kapisi eyi nayi mu ninkisa mu dire kulizuvha. (Jak. 3:18) Nsene mu tameka nakauke-nakauke, one ngomu ya li hara unene.

15. Morwasinke valikwali va hepera kulifumadeka yipo va nkondopeke eharo lyawo?

¹⁵ Efumadeko mulyo unene mononkwara. Alyo kwa fana ngwendi mpepo ezi azi ninkisa mundiro gu twere unene. Pwa hana mpepo, mundiro kuvhura kudima usimbu. Mokulifana, pwa hana efumadeko, valikwali kuvhura kuya dimburura asi eharo lyopokatji kawo kuna kutenda usimbu. Ano koruha rumwe, valikwali ava ava lifumadeke kuninkisa eharo lyopokatji kawo li nkondopare. Nye diworoka asi ayo kapi tupu ya gwanena po kugazara asi ove kufumadeka mulikwali goge, nye yomulyo po kuna kara nsene asi mulikwali goge kulizuvha asi wa mufumadeka. Penny naAret kwa kara mononkwara nomvhura dokupitakana po-25. Age kwa uyunga asi: “Mokumona asi ose twa lifumadeka, ose kulizuvha asi twa lihara. Ose twa li mangurukira mokulitantera nkenye eyi, morwa twa yi diva asi magano getu nagenye mulyo. Yipo nye, yisinke novhura kurugana yipo o vatere mulikwali goge a li zuvhe asi sili wa mu fumadeka? Tu tareni sihonena saAbirahamu naSara.

16. Yisinke nava lirongera ko vanturagumbo kosihonena saAbirahamu? (1 Peturusa 3:7) (Tara hena efano.)

¹⁶ Abirahamu kwa tekwire Sara nefumadeko. Age nga purakene komagano gaSara ntani nga gazadara ko kuhamena omu Sara nalizuvha kuhamena yuma yongandi. Sikando simwe, Sara kwa kere nosinka, makura yipo ga tanterere Abirahamu omu ga lizuvhire ntani ga mu pere hena usima. Ngoso Abirahamu ga handukire noku mu uyungira nonkango donondona ndi? Hawe. Age ga yi divire asi Sara kwa kere mukadi gomulimburukwi ntani ogu nga kwatesa ko matokoro aga nga tura po. Abirahamu kwa purakenene kwaSara ntani noku hetekera ko kukohonona po udigu owo. (Gen. 16:5, 6) Yisinke natu lirongera ko? Vanturagumbo, one mwa kara nononkondo dokutulisa po matokoro momapata geni. (1 Kol. 11:3) Nye sininke sosiwa po esi nomu vhura kurugana komeho mu tokore kuna kara kupurakena komagano govakadi veni, unene po nsene kuna kutura po etokoro eli ngali va kundama.  (1 Kol. 13:4, 5) Poyiruwo yimwe, mukadoge kuvhura a kare nosinka ntani a hare kuuyunga omu ana kulizuvha. Ove kumufumadeka pokupurakena nelituromo ndi? (Resa 1 Peturusa 3:7.) Angela naDmitry kwa kara mononkwara hambara ure wonomvhura 30. Age kwa faturura omu mugara gwendi a mu tekura yipo a li zuvhe asi ga mu fumadeka asi: “Dmitry kupurakena nge nkenye apa ani guwu ndi nsene nina hara kuuyunga yuma. Age kulididimikira nge, nampili apa ani uyunga monkedi zokudira kuwapera.”

17. Yisinke nava lirongera ko vagolikadi kosihonena saSara? (1 Peturusa 3:5, 6)

¹⁷ Sara kwa fumadekere Abirahamu pokukwatesa ko matokoro gendi. (Gen. 12:5) Sikando simwe, Abirahamu kwa tokwere kutambura vagenda wohara-rasi. Age kwa tanterere Sara a hageke eyi ga rugene yipo a ka kange nomuhwi domboroto. (Gen. 18:6) Sara kwa rugene ko yuma usimbu ntani kwa kwatesere ko etokoro lyaAbirahamu. Vagolikadi, one kuvhura kuhonena Sara pokukwatesa ko matokoro govanturagumbo veni. Nsene mu yi rugana, one ngomu nkondopeka elikwatakano lyomononkwara deni. (Resa 1 Peturusa 3:5, 6.) Dmitry, ogu ka tu tumbura moparagarafu zina kapita, kwa faturura omu mukadendi a mu tekura yipo a li zuvhe asi ga mu fumadeka. Age kwa tanta asi: “Ayo kuhafesa nge kweyi a rugana Angela yipo a kwatese ko matokoro gange, nampili yi kare asi magano getu kapi gana kuliza kumwe. Apa yitundwamo ayi dili kukara yoyiwa, age kapi a pe nge usima.” Yosili ayo ureru kuhara muntu ogu a ku fumadeke!

18. Ngapi omu valikwali ava gwanene mo uwa apa ava lihara-hara?

¹⁸ Neina, Satana kuna hara asi valikwali woVakriste va hageke kulihara. Age ga yi diva asi nsene valikwali va dira kulihara, awo kuvhura va tameke kusiga Jehova. Nye nampili ngoso, kwato yokuvhura kuhagekesa po eharo lyosili! Yipo nye, ngano eharo lyomononkwara deni li kare ngwendi eharo eli va faturura moRusumo rokononsumo. Tokomeneni kutura muhowo Jehova mononkwara deni, nokulitulira po siruwo sokukara kumwe ntani nokufumadeka malizuvho govalikwali veni ntani noyihepwa yawo. Nsene mu yi rugana, one ngomu reta efumadeko kwaJehova, ntundiliro zeharo lyosili ntani ngwendi moomu tupu mundiro a gu twikire kutwera apa ava twikire kutura po yitare, eharo lyeni ngali nkondopara.