Ame kwa hampuruka nge mo-1948 moHoranda. Ano mvhura ezi za kweme ko yipo twa dirukilire koBrazil, mositata saSão Paulo. Vakondi vange ngava zi nkenye apa kongereka ntani ose ngatu resa Bibeli nkenye apa konyima zokulya murarero. Ano mo-1959, ose kwa dirukilire koAmerika nokukatunga moMassachusetts.

Mokumona asi ose kwa kere ntantatu, otate ngava rugana unene yipo va pakere mbili epata lyetu. Mwaza nomvhura, otate ngava randesa yininke komavango gokulisiga-siga ntani ngava dike yitaura, awo hena ngava rugana mokampani zonondira. Epata lyetu kwa hefe apa otate va gwene yirugana yomokampani zonondira, morwa ayo kwa tu pere mpito yipo tu ze nawo momarugendo.

Apa na kere mosekondere, nkenye apa ngani lipura asi ‘yisinke ngani rugana apa ngani kura?’ Vakwetu vamwe kwa horowere po mokuza kounivesiti, ano vamwe kwa zire koukwayita. Ano ame kapi na here kuza koukwayita morwa kapi na here kutanguna nokurwanangana. Mevango lyokuza koukwayita, yipo na tokwere kuza kounivesiti. Nye unene po ame kwa here kuvatera wopeke morwa ame kwa gazarere asi ayo ngayi ninkisa eparu lyange li kare nositambo.

Kounivesiti, ame kwa here kulironga kuhamena ntundiliro zovantu morwa na here kudiva omu lya wiza po eparu. Vamitili ngava tu rongo kuhamena elisinto ntani awo kwa here tu yi pure asi ayo usili. Nye yininke yimwe eyi ngava tu rongo kapi ngayi tanta yuma ntani awo kwa here ni yi pure pwa hana maumbangi.

Monkondwarongero ezi na kere kapi ngava tu rongo yininke yoyiwa ndi yoyidona. Nye awo ngava tu rongo tupu omu natu pita nawa. Ame kwa hefe apa ngani kara novakwetu konopati ntani napa ngani hetekere ko kuruganesa yikwaepangwe. Nye ruhafo oro kwa kere tupu ropokaruwogona. Ngani lipura asi: ‘Eli eparu lya kara sili nositambo ndi?’

Mwaza siruwo, ame kwa dirukilire hena kositata saBoston ntani ngani zi hena kounivesiti. Apa ngazi pata sure, ame ngani rugana yipo ni gwane ko yimaliwa ni li futire kosure, ano koyirugana oyo, ame kwa li gwene nagumwe goNombangi daJehova. Murugani mukwetu gomugara kwa zogerere name uporofete wonomvhura “ntano-nambali” ou wa kara mwaNdaniyera egaununo 4 ntani age kwa fatwilire asi ose kwa parukire posiruwo souhura wouzuni. (Ndan. 4:13-17) Yipo nayi dimbwilire asi nsene ni twikira kuzogera nendi kuhamena Bibeli nokulitura mo unene, ayo kuvhura ngayi ninkise nge ni tjindje eparu lyange. Makura yipo ngani hetekere ko kumuhendauka.

Kounivesiti, ame kwa horowere yirongwa eyi nayi vhura kuvatera nge ni li wapayikire yirugana yokulizambera moSouth America. Makura yipo na gazarere asi nsene ni vatera ava vana hepa evatero, ngayi ninkisa eparu lyange li kare nositambo. Nye nampili ngoso, yininke oyo kapi simpe ya ninkisire nge ni kare nositambo meparu. Ayo kwa dompesere nge, makura yipo na hagekere kuza kounivesiti.

MwaKudumonkuru 1970 yipo na dirukilire koHoranda mositata saAmsterdam, yipo ni ka rugane yirugana yokonondira eyi ngava rugana otate. Yirugana eyi kwa ninkisire nge ni dingure unene yirongo yomoAfrika, yomoAmerika, yomoEuropa ntani yomoAsiya. Ano konyima naya dimbwilire asi yirongo nayinye eyi na dingwire kwa kere nomaudigu gomanene ntani kwato ogu ga vhulire ku ga kohonona po. Ame simpe kwa here kusikisa mo yininke yomulyo meparu lyange, makura yipo na tokwere kutengura koAmerika nokukatwikira kuza kounivesiti ezi ngani dimbire moBoston.

Nye simpe na ya yi dimbwilire asi univesiti ozo kapi za vaterere nge ni gwane malimbururo komapuro aga ngani li pura kuhamena eparu. Mokumona asi kapi na divire eyi nani rugana, makura yipo na pulire profesora gwange gumwe a penge ko magano. Age kwa tetukisire nge apa ga pulire nge asi: “Morwasinke ono kutwikilira kulironga? Hageka tupu sure.” Konyima zapa ga tanterere nge nonkango odo, ame kwa hagekere ntani kapi naka tengwilire ko hena.

Mokumona asi eparu lyange kapi lya kere nositambo, ame kwa tokwere kulihameka mombunga ezi ngazi nyokere po magano govantu ntani nokuretesa po mbili neharo. Name novakwetu vamwe ngatu dingura mavango gamwe moAmerika ntani mositata saAcapulco moMexico. Ose ngatu kara kumwe novantu ava va dilire kukara nosinka separu. Pokukara kumwe nawo, na ya dimbwilire asi awo kapi va kere nositambo meparu ntani kapi va kere noruhafo rokukarerera. Na dimbwilire hena asi sinzi sovantu owo kapi ngava limburukwa nokuhungika.

Posiruwo oso, ame kwa tamekere kugazara sininke esi na here kurugana pounona. Ame kwa here kugenda mefuta ntani nokukara mukurona gosikepa. Nye mokuyirugana oyo, na hepere kukara nowato wanyamwange. Mokumona asi kaume gwange Tom kwa here kurugana yokulifana, makura yipo twa tokwere kuza kumwe morugendo rwemefuta. Ame kwa here kugwana sirudi sosiwa unene, oku kwa dilire kukara noveta.

Name naTom kwa zire koSipanye, modoropa zaArenys de Mar pepi naBarcelona. Kodoropa ozo, ose kwa ka rende ko wato wokusika ponometa 9.4 wedina Llygra. Ose kwa u wapukwilire yipo rugendo rwetu rugende po nawa mefuta. Mokumona asi ose kapi twa kere mongenderera, ose kwa gusire mo indjina zomowato yipo tu gwane ko evega lyokutura mema gomanzi gokunwa. Ose kwa rende ko yirapo yivali yokusika ponometa 5, yipo tu ruganese ko. Makura yipo twa tamekere norugendo rokuza kosirudi saSeychelles, mefuta lyaIndia. Ose kwa kere nositambo sokuza koutokero waAfrika ntani koruha rwefuta lyaAfrika Mbindakano. Ose kwa ruganesere nombungururu, nokarata, nobuke ntani noyininke yimwe yipo yi tu vatere tu dive oku twa tembe. Ayo kwa tetukisire nge pokudiva komavango aga twa kere.

Konyima zosiruwo, ose kwa dimbwilire asi siwato setu sokukurupa soyipirangi kapi nasi ka tu sikisa oku twa tembe. Amo kwa zire mo mema gokusika konolitera 22 mwankenye vili. Ngomu nina yi tumbura ketameko, ame kwa kere nowoma apa lya tamekere ekundungu ntani nokukanderera sikando sange sokuhova, yipo na tumbwidilire Karunga asi nsene natu paruka, ngani hetekera ko kumudiva. Ekundungu kwa litulire ntani ame kwa sikisire mo etumbwidiro lyange.

Ame kwa tamekere kuresa Bibeli apa twa kere mefuta. Gazara tupu asi ove kuna kara pokatji kefuta lyaMediterranean, nokumona nomfi dokulisiga-siga ntani nokutara omu uzuni wa za omoo! Masiku ame ngani tara konombungururu dononzi ntani eyi kwa ninkisire nge ni yi pure nawa-nawa asi Karunga ga kara nosinka kovantu.

Konyima zoyivike yongandi, ose kwa ka hegekere pezenga lyaAlicante moSipanye ntani ose kwa hetekerere ko kurandesa wato wetu yipo tu gwane ko wouwa. Nye ehudi kwato ogu ga u rende morwa awo kwa kurupire ntani kapi mwa kere indjina, hena ngau pitisa mema. Nye aso kwa kere hena siruwo sosiwa kwange ni rese Bibeli zange.

Ngomu na resere unene Bibeli, ame kwa ya dimbwilire asi azo kuna kara buke ezi nazi tu vatera yipo yi tu tompoke meparu. Mbudi zamo zokuhamena kukara neparu lyoukuhuki kwa tetukisire nge. Ntani na lipulire asi morwasinke vantu wovanzi kukwatera mo name ava litumbwire asi Vakriste nye awo kunyoka kukwama eyi azi uyunga Bibeli.

Ame kwa tokomenene kutura po malitjindjo gomanene yipo ni kare neparu lyokukuhuka. Makura tani hageke kuruganesa yikwaepangwe. Yipo na gazarere asi nampo pwa kara vantu ava ava paruka kuliza nonompango domoBibeli ntani na here kudiva vantu owo. Ame kwa kanderere hena sikando sauvali, nokupura Karunga a vatere nge ni gwane vantu owo.

Ayo ya kere nomulyo kwange ni konakone nkenye ukareli dogoro ni gwane ukarelikarunga wousili. Ngomu na gendagwire moyitarata yomositata saAlicante, ame kwa mwene matungo gomanzi gomaukarelikarunga. Mokumona asi sinzi sago kwa kere  nomafano goyikarunga yoyimpempa, ame nayi dimbwilire asi ago kapi ga kere maukarelikarunga gousili.

Ezuva limwe kositenguko moSondaha, ame kwa kere kondundu ezi za livyukire nezenga, ame kwa resere Jakopo 2:1-5, ezi za rondora kuhamena kuhara nongawo delike. Apa na tengwire kowato wetu, ame kwa mwene etungo eli lyamonekere ngwendi lyoukarelikarunga, peguru lyevero kwa tjenge po asi: “Sinyanga soUhompa soNombangi daJehova.”

Yipo na li tanterere nyamwange asi ‘na hepa kuza nika tare ava vantu nokukatara omu nava ka tekura nge.’ Makura tani hwilire moSinyanga soUhompa nompadi-mpadi, nononzwedu ntani nojina zokutavauka. Mukareli kwa twere nge ni ka hingire posipundi pepi nomukurupe gomukadi ogu ga vaterere nge ni gwane matjangwa aga ga tumbwire muuyungi. Konyima zepongo, ayo kwa tetukisire nge apa vantu va wizire va ya morore nge. Mugara gumwe kwa zigidire nge kembo lyendi tu ka zogere po, nye mokumona asi kapi na mene kuresa Bibeli, yipo na mu tanterere asi “ngani ku divisa tupu apa ngani mana.” Posiruwo oso, ame ngani zi komapongo nagenye.

Konyima zoyivike yongandi, ame kwa zire ni ka dingure mugara ogo kembo lyendi ntani age kwa ka limbwilire mapuro gange gomoBibeli. Ano konyima zosivike simwe, age kwa pere nge ndjato omu mwa kere yikoverero yoyinzi yoyiwa. Age kwa tanterere nge asi mwenya yikoverero kwa kere modorongo morwa kwa limburukwire mpango zomoBibeli zokuhara vakwawo nokunyoka kuza koyita. (Jes. 2:4; Joh. 13:34, 35) Posiruwo esi nayi dimbwilire nawa-nawa asi nina gwana eyi na paparere, awo kuna kara vantu ava ava paruka eparu lyokukuhuka kuliza neyi azi uyunga Bibeli. Sitambo sange kapi sa kere hena sokupapara sirudi sosiwa, nye kwa kere sokulironga Bibeli momunene. Makura yipo na tengwire koHoranda.

Ayo kwa gusire nge mazuva gane mokutengura koHoranda, kositata saGroningen. Ame na hepere kugwana ko yirugana yipo ni lirerese ko. Ngomu na paparere yirugana, tani ya gwana ko yimwe positora sokurugana yipirangi, ano poforoma zoyirugana kwa kere po epuro lyokuhamena ukareli wange. Makura tani tjanga po asi, “Nombangi daJehova.” Apa muhona ga resere nonkango odo, ame kwa dimbwilire asi sipara sendi kwa litjindjire. Age kwa tente asi: “Nani kubela.” Nye noruveze oru kapi ga belange.

Na ya gwene ko hena yirugana positora sokurugana yipirangi, makura yipo na pulire muhona nsene ana hepa ko murugani. Age kwa pulire nge diploma ntani nonombilive dokoyirugana yange yanare. Tani mu tantere asi ame kwa kere makeninga gowato woyipirangi. Na hana kuyindindira, age kwa  tanterere nge asi: “Kuvhura o ya tameke kometaha, nye wa hepa kudiworoka nonkango edi. Kapi nina hara ngo retere nge udigu mositora sange, morwa ame gumwe goNombangi daJehova ntani kuparuka kuliza nonompango domoBibeli.” Ame kwa tetukire nokumulimburura asi: “Name gumwe goNombangi daJehova!” Mokumona asi na kere nonohuki dononde ntani nononzwedu, age ga yi dimbwilire asi ame kapisi Mbangi, makura yipo ga uyungire asi: “Nsene ngoso, nani lironga nove Bibeli!” Name nayi tambwire. Na dimbwilire konda zeyi muhona gwina gokuhova ga dililire kubela nge. Jehova kwa limbwilire makanderero gange. (Epis. 37:4) Ame ngani rugana positora samunazinyetu ogo ure womvhura zimwe, ano posiruwo oso age kwa rongere nge Bibeli. Ano konyima yipo na gwene ekuho mwaMurongagona 1974.

Konyima zokwedi kumwe, yipo na kere muzuvhisi gokukarerera. Sirugana esi kwa hafesere nge. Kwedi kokukwama ko yipo na dirukilire koAmsterdam ni ka kwatese ko mbunga zompe zoRusipanye. Kwa hafesere nge sili mokurugana malirongo goBibeli meraka lyoRusipanye ntani noRuputu. MwaKudumonkuru 1975, yipo va tulire nge ni kare muzuvhisi gosiruwo nasinye.

Ezuva limwe, munazinyetu gumwe gomukadi gedina Ineke muzuvhisi gosiruwo nasinye, kwa wizire kepongo lyetu, yipo murongwa gwendi gomuBolivia a ya lidive novanavazinyetu womombungakriste zetu. Name naIneke kwa tokwere tu li dive unene kupitira monombilive edi ngatu litjangere, ano konyima twa ya dimbwilire asi twa kara noyitambo yokulifana. Ose kwa li kwere mo-1976 ntani kwa twikilire kurugana uzuvhisi wosiruwo nasinye dogoro mo-1982 apa va tu zigidire tu ze kosikora zokoGiliyata zau 73. Ose kwa tetukire apa va tu tumine koupumezuva waAfrika moKenya, mositata saMombasa omu twa zuvhisilire nomvhura ntano. Mo-1987 kwa tu tumine koTanzania, omu va pulisilire sirugana setu sokuzuvhisa. Ose kwa ka kere ko nomvhura 26, konyima yipo twa tengwire koKenya.

Kuvatera vantu wokulinunupika va lironge usili womoBibeli, kwa vatera nge ni kare nositambo meparu. Pasihonena, murongwa gwange gokuhova moMombasa kwa kere mugara ogu na li gwene nendi mokuzuvhisa. Apa na mu pere yifo yivali, makura yipo ga uyungire asi: “Nsene nani ka yi mana, yisinke nani ka rugana?” Sivike esi sa kweme ko, ose kwa tamekere kulironga Bibeli mobuke You Can Live Forever in Paradise on Earth, ezi va pwagesere posiruwo sina moRuswahili. Konyima zomvhura zimwe, age kwa ya gwene ekuho nokutameka uzuvhisi wokukarerera. Kutunda opo, nage namukadendi kwa vatera vantu hambara wokusika po 100 yipo va li gave kwaJehova nokugwana ekuho.

Sikando sange sokuhova apa na ya kwete egano sitambo separu, ame kwa lizuvhire ngwendi murandi gonombamba ogu ga gwene mbamba zomulyo gomunene ntani kapi ga here kuzisiga. (Mat. 13:45, 46) Ame kwa here kuruganesa eparu lyange yipo ni vatere wopeke va dive sitambo sene-sene separu. Name namukadange twa dimburura asi Jehova kuvatera vantu vendi yipo va gwane sitambo meparu.