Wa yi diva ndi?
Yisinke ya horokerere Ninivhe konyima zomazuva gaJona?
KOYIHA yonomvhura 670 B.C.E, Asiliya kwa pangerere yitata yoyinzi. Intaneta zoBritish Museum, kwa tanta asi Asiliya kwa pangerere “kutundilira koKipurusi ezi za kara koUtokero dogoro koUpumezuva koIran, ano posikando simwe [Asiliya] kwa ya pangerere hena Egipite.” Ano Ninivhe sitata saAsiliya, yiso sitata sosinene po sa kere mouzuni mudima. Aso kwa kere nomatungo gokutetukisa, noyikunino yoyiwa nonombara dononene ntani nonobuke pungwiro dononene. Nonkango edi va tjenge pomakuma gaNinivhe kwa likida asi ngwendi vahompa vaAsiliya ava va pangerere nare, hompa Ashurbanipal nage nga li tumbura mwene asi “hompa gouzuni.” Posiruwo esi nga pangere, ayo ngayi moneka asi kwato ogu nga vhuru kufunda po Asiliya naNinivhe.
Sitata saNinivhe kwa kere nomatungo gomawa unene
Nye posiruwo esi epangero lyaAsiliya lya kere nononkondo unene, muporofete gwaJehova Sefaniya kwa tente asi: ‘HOMPA nga . . hanagura po Asiliya. Nga zonagura sitata saNinivhe si kare ngwendi mburundu, mburundu za hana mema.’ Ntani hena, muporofete gwaJehova Nahumu kwa pumbire asi: “Hakaneni sisiliveli, hakaneni ngorodo! . . . Sitata sawo muporongwa, erunda ntani sa zonauka! . . . Nkenye ogu nga kumona nga kuduka nokutanta asi: ‘Ninivhe vana mu zonagura po!’” (Sef. 2:13; Nah. 2:9, 10; 3:7) Apa va zuvhire mauporofete ogo, vamwe nampo kwa lipulire asi: ‘Nye yousili ngayi horoka tupu oyo? Kweli gokuvhura kufunda Asiliya ndi?’ Ayo nampo kwa monekere asi kapi ngayi vhura kuhoroka.
Ninivhe kwa ya kere erunda!
Nye nampili ngoso, sitata saAsiliya va ya si fundire po. Komeho zonomvhura 600, Vababironi noVamede kwa ya fundire Asiliya. Vantu kwa hagekere kutunga moNinivhe, ano mwaza siruwo tava ya zi divara. Simbapiratjangwa simwe soMetropolitan Museum of Art, kwa tanta asi: “Konyima zosiruwo, sitata kwa ya kere erunda, ntani eyi za uyunga Bibeli kuhamena Ninivhe yiyo yelike tupu va ya diva vantu kuhamena Ninivhe.” Biblical Archaeology Society kwa tanta asi koyiha yonomvhura 1800, “kwato ogu ga divire nawa-nawa nsene asi sitata sosinene saAsiliya yiko sa kere.” Nye momvhura 1845, musimaguli gumwe gedina Austen Henry Layard kwa tamekere kusimagura poyiha apa sa karerere sitata saNinivhe. Eyi ga gwene kulikida asi Ninivhe kwa kere sitata sosiwa unene.
Mokumona asi eyi va porofetere kuhamena Ninivhe kwa sika mo, ayo kunkondopeka ehuguvaro lyetu asi eyi va porofeta kuhamena mapangero gouzuni ou, nayo ngayi ka sika mo.—Ndan. 2:44; Ehor. 19:15, 19-21.
