Ame kwa hampuruka nge mo-1941, moFransa mositata saParis. Epata lyetu kapi lya kere noyimaliwa yoyinzi. Ame ngani hafere kulironga, nye ame kwa guvire apa na kere nonomvhura murongo morwa ame kwa verere TB ntani na hepere kuhageka ku za kosure. Vandokotora kwa tanterere nge asi ni kare ngorooro mombete morwa mapunga gange kapi ga wepe. Ure womakwedi gongandi ame ngani ruganesa siruwo sange mokuresa Bukenkango ntani ngani purakene koradio zaSorbonne oku nga ku pitire malikwamo gerongo lyokounivesiti zaParis. Apa ndokotora ga tanterere nge asi nina veruka ntani asi kuvhura ni tengure kosure, ame kwa hefe sili unene. Makura yipo na li tanterere nyamwange asi: ‘Vandokotora kurugana sili yininke yoyiwa unene!’ Kutunda ezuva olyo, ame kwa here kuverura vantu komauvera gawo. Nkenye apa otate ngava pura nge kuhamena eyi ngani rugana meparu, ame ngani va limburura nkenye apa asi: “Na hara ngani kare ndokotora.” Yipo nye, kukara ndokotora kwa ya kere sininke somulyo po unene meparu lyange.

Epata lyetu kwa kere Vakatolika. Nye kapi na divire yoyinzi kuhamena Karunga, ntani ame kwa kere nomapuro gomanzi aga na dilire kugwana malimbururo. Ame kwa ya divire tupu asi eparu kwa li sita, konyima za pa tupu na tamekere kulirongera undokotora.

Ame kwa kudiworoka sikando sange sokuhova apa na ruganesere efano lyokumonesa yininke yoyinunu, yipo ni tarurure turuhagona totununu to mo yimeno. Ayo kwa tetukisire nge pokumona turuhagona oto omu atu li popere twene koupyu ntani koutenda. Ame hena ngani nomene tuninke gona otu twa kara moturuhagona tomoyimeno omu asi nunupa nsene kuna si tura momema gomungwa ntani nomu asi nenepa nsene kuna si tura momema-mema. Evhuliko olyo ntani nagamwe kuvatera yinamwenyo gona yi twikire kuparuka mwankenye ukaro.  Apa na mwene omu turuhagona twa kara, ayo ya vaterere nge ni yi pure nawa-nawa asi eparu kapi lya wiza po tupu pwalyene.

Apa na kere momvhura zange zauvali zokulirongera undokotora, ame na ya mwene maumbangi gomanzi aga aga likida asi Karunga yipo ga kara. Apa twa lirongere omu rwa kara rutu romuntu, ose kwa lirongere asi sisupa somokuwoko kuninkisa nonyara di li gonye ntani noku di ninka di yukilire. Ayo kutekisa sili omu nonsipa da lipakakana kumwe noyisupa ntani nomu ayi ruganene kumwe. Pasihonena, ame na lirongere hena asi nonsipa domosisupa so mokuwoko edi da za dogoro kosisupa sononyara, kwa kara pavali, ano eyi kuninkisa nonsipa di kare pevega lyado. Nonsipa odo kwa di kwatakanesa pepi kumwe noyisupa yokonyara. Nsene ngano asi mawoko getu kapi va ga sita monkedi zangoso, ago ngano kapi ta ga vhuru kurugana nawa. Eyi kwa vaterere nge ni mone nawa-nawa asi Musiti ogu ga sita rutu romuntu, nondunge unene.

Ayo hena kwa tetukisire nge yirugana yoMusiti, apa na lirongere kuhamena omu mukeke a hesere konyima za pa ava mu hampuruka. Ame na lirongere hena asi apa mukeke a kara mezimo lyozina, age kapi ga hepa mpepo zokuheseresa morwa age kugwana mpepo kozina kupitira momukoga. Yipo nye, posiruwo oso momapunga gendi kapi a mu kara mpepo zokuheseresa. Yivike yongandi komeho mukeke va ka mu hampuruke, momapunga gendi kukara mo yininke yokufana ngwendi mema. Koyili yininke yokutetukisa eyi ayi horoka konyima zapa mukeke ava mu hampuruka. Kakero aka aka kara momutjima gomukeke kulipata ano eyi kuninkisa honde zi gende nokuza komapunga. Makura posiruwo oso, yimema oyo ya kara komapunga kuninkisa mapunga ga gwane mpepo. Ano moruhura, mukeke kuvhura nye kuhesera pwamwene.

Ame kwa here kudiva ogu ga sita yininke yangoso yokutetukisa, makura yipo na tamekere kuresa Bibeli momunene. Ayo kwa tetukisire nge apa na resere noveta dokuhamena ukuhuki, edi ga geve Jehova koVaisraeli nomvhura dokupitakana po-3000 dina ka pita. Karunga kwa tanterere Vaisraeli va vhumbike nze zawo, va li kuhwe nomema nkenye apa ntani va ninke nkenye ogu ana kara nouvera womukagu yipo a li karere. (Lev. 13:50; 15:11; Deut. 23:13) Bibeli nare za uyunga kuhamena yininke oyo, nye vadiviunsitwe kwa ya dimburura tupu omu mauvera aga lihana, monomvhura 150 dina kapita. Ntani na ya dimbwilire asi noveta edi da kara mwaLevitikus dokuhamena eligwanekero panyama kwa vaterere muhoko goVaisraeli gu kare guna kuhuka. (Lev. 12:1-6; 15:16-24) Ame na ya dimbwilire moruhura asi Musiti kwa geve nompangera odo koVaisraeli morwa uwa wanyamwawo ntani age nga tungike ava ngava limburukwa nompangera odo. Ame na ya yi pulire asi Karunga yige ga retesa po Bibeli, Karunga ogu na dilire kudiva edina lyendi posiruwo sina.

Ngomu na lirongerere koUnivesiti kuhamena undokotora, ame kwa ya li gwene nomukadona gedina Lydie, ogu na ya here unene. Ose kwa li kwere mo-1965, posiruwo oso ame simpe kuna kulirongera undokotora. Mo-1971 ose kwa kere novana vatatu, ano vana vetu navenye ntazimwe. Lydie nga kwatesa nge ko koyirugana yange nayinye, yi kare asi youndokotora ndi yemepata.

Ame ngani rugana mosipangero ure wonomvhura ntatu komeho ni ya tulise po kiliniki zange. Konyima zapa tupu kiliniki zetu za paturukire, vaveli vena tuna tumbura ketameko, kwa wizire va ya va  hakure. Apa na here kutjangera mugara nomutji dendi edi na gwana, makura mukadendi yipo ga uyungire asi: “Nakanderere ndokotora, mwa ha mu pa nomutji edi va tura honde.” Ame kwa tetukire makura yipo na mu pulire asi: “Yosili? Morwasinke?” Age yipo ga limbwilire asi: “Ose Nombangi daJehova.” Kapi na zuvha rumwe kuhamena Nombangi daJehova ndi eyi ava rongo kuhamena honde. Mukadi ogo yipo ga gusire Bibeli zendi noku likida nge Matjangwa aga ga zogera kuhamena etokoro lyawo lyokudira kutambura honde. (Yirug. 15:28, 29) Makura nage namugara gwendi yipo va likidire nge eyi ngau ya rugana Uhompa waKarunga, ou ngau ya gusa po maruhepo, mauvera ntani nomfa. (Ehor. 21:3, 4) Ame kwa uyungire noruhafo asi: “Eyi muna kutantera nge yiyo na here kurugana apa na kere munona.” “Ame kwa lirongerere undokotora, yipo ni hetekere ko kugusa po ruhepo.” Ame kwa hefe kweyi twa zogerere ure wovili noharufa. Apa valikwali owo va tengwire, ame kapi na here hena kukara muKatolika. Ame kwa lirongere asi Musiti ogu na lirongere ga kara nedina, edina lyendi Jehova.

Ame kwa li gwene novalikwali owo woNombangi yikando yitatu mosipangero sange ntani nkenye apa ngatu li gwana ose ngatu zogere ure wovili. Ame kwa va zigidire kembo lyange yipo tu ka zogere nawa yoBibeli. Nampili ngomu Lydie ga lipakerere nose pelirongo lyoBibeli, age kapi ga here ku yi tambura asi marongo gamwe aga va tu rongere mongereka zaKatolika kwa kere gepuko. Yipo nye, ame kwa zigidire mupristeli kembo lyetu. Ose kwa li patanene marongo gonongereka masiku, pokuruganesa Bibeli tupu. Nzogera ozo kwa ninkisire Lydie ayi pure asi Nombangi daJehova nani nga va rongo usili. Ano kutunda opo, ose kwa ya here unene Jehova, makura mo 1974 yipo twa tokwere kugwana ekuho.

Eyi na li rongere kuhamena sitambo saKarunga kovantu, kwa ya vaterange unene meparu . Name naLydie kwa ya tura kukarera Jehova sikare sininke somulyo po unene meparu lyetu. Ose kwa ya tokomenene kurera vana vetu kuliza nonompango doBibeli. Ose kwa rongere vana vetu va hare Jehova novantu, ano oyo kwa tu vaterere tu ruganene kumwe ngepata.​—Mat. 22:37-39.

Apa atu gazadara ko kweyi yina kapita, yikando yoyinzi Lydie name kulizora kuhamena omu vana vetu ngava lizuvhu apa nga tu tulisa po matokoro kuhamena yuma yongandi. Awo va yi divire asi epukururo eli ga uyungire Jesus asi: “Nsene ono tanta asi ‘nhi’ yi sikisa mo, ano nsene asi ‘hawe’ yi sikisa mo,” kwa kere veta zemembo lyetu. (Mat. 5:37) Pasihonena, apa munetu gomukadona gomukondi ga kere nonomvhura 17, Lydie kapi nga mu pulisire a kare novakadona vakwawo. Gumwe govakadona  owo kwa tanterere munetu asi “nsene asi oyina woge kapi va na kukupulisira, ka pure otate woge!” Nye munetu yipo ga limbwilire asi: “Oyo kapi yina kara hepero. Kapi na va ka pulisira nge nampili ni ka va pure.” Yosili, vana vetu ntazimwe va yi mwene asi ose nga tu ruganene kumwe ngepata mokusikisa mo nompango doBibeli. Ose neyina tuna hafa kweyi sinzi sava vemepata lyetu vana ku karera Jehova.

Nampili ngomu usili wa tjindja yitambo yange, ame kwa here ku ruganesa ediwo lyeyi na lirongerere undokotora yipo ni vatere vantu vaKarunga. Yipo nye, ame kwa li zamberere yipo ni ka vatere nga ndokotora koBeteli zaParis, ano konyima yipo naya vaterere koBeteli zaLouviers. Ame ngani vatere koBeteli ure wonomvhura dokusika hambara ko 50. Ngomu ngani vatere koBeteli, ame ngani tulisa po vakaume mepata lyoBeteli, vamwe vawo ngesi kuna kara nonomvhura 90 yikandwise. Koyili hena yimwe eyi na haferere apa na li gwene noMubeteli gomupe. Age kwa tanterere nge asi nyame ndokotora ogu na vaterere ozina yipo va mu hampuruke, nomvhura 20 dina kapita.

Ngomu da pitire nomvhura, ame kwa ya here unene Jehova apa ngani mono omu a pitisire noku pakera mbili vantu vendi kupitira mombunga zendi. Ketamekero lyomvhura 1980, Mbungagendesi kwa tulire po elikwamo moAmerika, lyokuvatera vandokotora yipo va kwate nawa egano etokoro lyovaveli ava va kere asi Nombangi daJehova lyokudira kutambura honde.

Ano mo-1988, Mbungagendesi kwa tulisire po depatemente zompe zoBeteli ezi ava tumbura asi Hospital Information Services. Depatemende ezi kuruganena kumwe noKomitiye zeruganeno kumwe noSipangero ezi va tulisire po moAmerika, mokuvatera Nombangi daJehova va gwane uhaku wokudira kutambura honde. Apa va tokwere asi noKomitiye deruganeno kumwe noSipangero va di tulisire po mouzuni mudima, makura noKomitiye edi kwa ya di tulisire po moFransa. Ayo kuhafesa nge pokumona omu mbunga zaJehova zina ku vatera vanavazinyetu wo ku vera, posiruwo esi vana hepere evatero.

Pomuhoverera ame kwa here kukara ndokotora. Nye ngomu na ya gazadarere ko kuhamena yitambo yange, ame na ya kwete egano asi ayo ya kara nomulyo unene kuvatera vantu yipo va dive noku karera Jehova Karunga, ntundiliro zeparu, kupitakana kukara ndokotora yipo ni verure vaveli. Apa na ya hagekere yirugana yange youndokotora, Lydie name nga tu rugana novili dononzi nkenye kwedi pokuzuvhisa mbudi zongwa zoUhompa waKarunga, ngovazuvhisi wokukarerera. Ose simpe kutwikira kulihameka mo paapa twa hulira mosirugana esi sokupopera nomwenyo dovantu.

Ame kutwikira kurugana eyi nani vhura kurugana ko mokuvatera vantu wokuvera. Nye ame na yi dimburura hena asi nampili ndokotora gomunene googu kapi ta vhuru kuverura mauvera nagenye ndi a kondere nomfa mokudira kuhoroka. Yipo nye, ame kuna kundindira nononkondo siruwo apa kukora, mauvera ntani nonomfa ngayi dira ku ka kara ko hena. Mouzuni woupe ou una kuhedera pepi, ame ngani ka lironga narunye kuhamena unsitwe waKarunga, kukwatera mo yirugana yoyitetu eyi ga rugana mokusita rutu romuntu. Ntani hena, eyi na here kurugana apa na kere munona, ntaantani tupu yi ka sike mo. Ame na yi pura nawa-nawa asi yininke yoyiwa simpe ta yi wiza komeho!