Wa yi diva ndi?
Kugusa ko Bibeli, maumbangi musinke hena aga likida asi Vaisraeli kwa kere vapika moEgipite?
Bibeli kulikida asi apa Vamidiyana va twere Josefa koEgipite, konyima Jakopo nepata lyendi nawo kwa dirukilire moEgipite va tunde moKanani. Awo kwa ka tungire mosirongo saEgipite moGoseni, koyiha oku gwa hagera mukuro gwaNili. (Gen. 47:1, 6) Bibeli kutanta asi: “Vaisraeli tava livhara, sivaro sawo tasi nenepa.” Eyi kwa ninkisire Vaegipite va tjire unene Vaisraeli, nokuvatura va kare vapika.—Ex. 1:7-14.
Vantu vamwe ava ava rwanesa Bibeli kutanta asi sihorokwa oso kapisi usili ntani alyo kuna kara esimwititi tupu. Nye pwa kara maumbangi aga aga likida asi worudi rwaSema * kwa kere vapika moEgipite.
Pasihonena, vasimaguli kwa gwana mambo korwamukuro gwaEgipite. Dr. John Bimson kwa tanta asi awo kwa gwana mambo gokupitakana po 20 govantu worudi rwaSema, korwamukuro moEgipite. Ntani mugara gedina James K. Hoffmeier, ogu ga lirongera eparu lyomoEgipite kwa tanta asi: “Kutundilira momvhura 1800 dogoro 1540 komeho a wize Jesus pevhu, vantu worudi rwaSema wokoUtokero waAsia [oku lya tungire epata lyaJakopo] kwa dirukilire moEgipite morwa kwa kere evango lyewa.” Age kwa tanta hena asi: “Siruwo esi sa liza nesi va parukire oAbirahamu, Isaka naJakopo ntani sa liza nesimwititi eli atu gwana mobuke zaGenesis.”
Pwa kara hena umbangi umwe ou va gwana kourundu waEgipite. Awo kuna kara wobukegango ezi va gwana, ezi va tjenge koyiha yomvhura 2000 dogoro 1600 komeho a wize Jesus pevhu. Bukegango ozo kwa tjanga mo madina govapika ava ngava rugana membo limwe eli lya kere kourundu waEgipite. Madina gokupitakana po 40 aga vatjanga mo, kuna kara govantu worudi rwaSema. Vapika owo ngava tereke, nokuhonza ntani noyirugana yimwe yokomawoko. Hoffmeier kwa tanta hena asi: “Mokumona asi vantu worudi rwaSema wokusika po 40 ngava rugana tupu membo limwe eli lya kere koutokero waEgipite, eyi kulikida asi awo vanzi va kere moEgipite, unene po oku gwa hagera mukuro gwaNili.”
Musimaguli gedina David Rohl kwa tanta asi: “Madina gamwe aga va tjanga mobukegango ozo, kuzuvhika ngwendi madina aga ga kara moBibeli.” Pasihonena, madina ogo gamwe kwa lifana nomadina gamwe ngwendi IsasikaIi, Aseli ntani Sifira. (Ex. 1:3, 4, 15) David Rohl kwa tanta asi: “Ou kuna kara umbangi wene-wene ou a likida asi Vaisraeli kwa kere vapika moEgipite.”
Dr. Bimson kwa tanta asi: “Pwa kara umbangi wokupama kweyi va tjanga moBibeli kuhamena upika womoEgipite ntani norugendo rwawo.”
^ para. 4 Sema kwa kere gumwe govana vaNowa vatatu. Worudi rwaSema kwa kwatera mo Vaeramu, Vaasiliya, Vababironi wokuhova, Vahebeli, Vasiliya ntani nomarudi gamwe goVaarabiya.
