Apa na ya fundire po masinganyeko gange nokutameka uzuvhisi wokukarerera, eparu lyange kwa rundurukire kupitakana omu na yi ndindilire. (Efe. 3:20) Nye nampo kuvhura o lipure omu ya horokere. Tanko ni tamekere ko.

Ame kwa hampurukira nge moBerlin, moNdovesiranda, konyima zomakwedi gongandi apa ya tamekere Yita yaUvali yoUzuni mo-1939. Koyiha youhura woyita oyo mo-1945, nondira dovakwayita ngadi zugumanga noboma dononzi moBerlin. Sikando simwe apa va zugumine noboma, ano epata lyetu yipo lya tjwayukilire kevango limwe oku va dilire kuzugumina noboma. Konyima tatu ya tjwayukire koErfurt, oku va hampurukira onane.

Onane kwa paparere unene usili. Awo ngava resagura yimbapira yovalirongi vamwe nokukonakona maukarelikarunga gokulisiga-siga nye kapi ya va hafesere. Koyiha yomvhura 1948, Nombangi daJehova mbali kwa wizire pembo lyetu. Onane yipo va va ninkire va hwilire membo nokuvapura mapuro gomanzi. Konyima zokaruwogona, onane tava tantere nge namumbyange gomukadona asi: “Nina gwana usili!” Kutunda opo, name noyina namumbyange yipo twa tamekere kuza komapongo mositata saErfurt.

Momvhura 1950, yipo twa tengwire koBerlin, omu twa ka kere mombungakriste zaBerlin-Kreuzberg. Konyima tatu dirukire mombungakriste zaBerlin-Tempelhof. Mwaza siruwo, onane tava ya gwana ekuho nye ame kwa kere simpe nomasinganyeko kugwana ekuho. Morwasinke?

Kapi na tulire po nawa-nawa ezokomeho morwa ame kwa kere nomuga. Nampili ngomu ngani zi mokuzuvhisa nomvhura mbali novakwetu nye kapi ngani uyunga novantu mokuzuvhisa. Yininke kwa ya tamekere kurunduruka  apa ngani kara novanavazinyetu ava va likidire uradi mokukarera Jehova. Vamwe kwa lididimikilire mahepeko monokamba depangero lyaNazi omu ngava va hepekere ndi asi nodorongo domoNdovesiranda dokoUpumezuva. Vamwe kwa tulire eparu lyawo mosiponga pokutwara yimbapiratjangwa koUpumezuva waNdovesiranda mokahore-hore. Sihonena sawo kwa kundamene nge unene. Tani lipura asi nsene asi awo kwa tulire eparu lyawo mosiponga mokukarera Jehova nokuvatera vanavazinyetu, name na hepa kufunda po nomuga dange.

Ame kwa tamekere kufunda po nomuga dange apa na lihamekere mezuvhiso lyokulikarera momvhura 1955. Mombilive ezi ga pwagesere munazinyetu Nathan Knorr moInformant, * kwa divisire asi eli kwa kere ezuvhiso lyenene po za rongikidire mbunga. Age kwa tente asi “kwedi oku kuna kara kokuwa po mokuzuvhisa.” Ano eyi yimo ya horokere. Konyima yipo na ligeve kwaJehova, ano momvhura 1956 yipo na gwene ekuho notate ntani namumbyange. Nye na hepere kutura po etokoro hena limwe lyomulyo.

Na yi divire asi kukara muzuvhisi gokukarerera kwa kere etokoro lyewa, nye na kere nomasinganyeko. Pomuhowo, ame ngani rugana mongesefa zokuranda nokurandesa yininke moBerlin. Konyima, yipo na tokwere ame tanko ni gwane ko ediwo moyirugana yange ntani ngani rugana uzuvhisi wokukarerera konyima. Ano momvhura 1961, tani ya gwana yirugana moHamburg, ezenga lyenene moNdovesiranda. Moomu na here unene sirugana sange yimo hena na rundwilire etokoro lyange lyokukara muzuvhisi gokukarerera. Yisinke na rugene?

Nina hafa kweyi Jehova ga ruganesere vanavazinyetu va vatere nge ni dimburure asi kumukarera yiyo yomulyo po. Vakwetu wovanzi kwa rugana uzuvhisi wokukarerera nokutulira nge po sihonena sosiwa. Ntani hena, munazinyetu Erich Mundt ogu ga ka kere mokamba zomahepeko kwa korangedere nge ni huguvare mwaJehova. Age kwa tente asi vanavazinyetu ava va lihuguvarere vene mokamba zomahepeko, konyima va ya tengwire monyima pampepo. Nye ava va twikilire kuhuguvara mwaJehova kwa twikilire kulimburukwa nokuvatera mbunga zaJehova.

Munazinyetu Martin Poetzinger, ogu konyima ga ya kere gumwe gomoMbungagendesi kwa twikilire kukorangeda vanavazinyetu pokutanta asi: “Uradi kuna kara sininke somulyo esi wa hepa kukara naso!” Konyima zokuteda ko kononkango odo, yipo na hagekere yirugana yange nokutameka uzuvhisi wokukarerera mwaPembagona 1963. Olyo kwa kere etokoro lyewa na tulire po. Konyima zomakwedi gavali, komeho ni tameke kupapara yirugana yoyipe, ame kwa tulire nge ni kare muzuvhisi gosiruwo nasinye. Konyima zonomvhura dongandi, Jehova kwa pere nge yininke yoyinzi kupitakana omu na yi ndindilire. Ame kwa zigidire nge koSikora zaGiliyata zovarongwa wombunga zo-44.

Sininke somulyo esi na lirongerere ko kwamunazinyetu Nathan Knorr naLyman Swingle kuna kara asi: “Wa ha hageka usimbu sirugana soge.” Awo kwa tu korangedere tu kare ngorooro mosirugana setu nampili ngomu sa kere udigu. Munazinyetu Knorr kwa uyungire asi: “Kosinke ngo demenena, konyata ndi koyimbumburu, ndi koruhepo ndi ngo demenena koyitji nonombya ntani koyipara yoruhafo? Lironga kuhara vantu!” Ezuva limwe, apa munazinyetu Swingle ga fatwilire eyi vanavazinyetu vamwe va hagekerere sirugana esi, kapi ga vhulire kupangera malizuvho gendi morwa meho gendi kwa zulire mahodi. Ga hepere kuhageka kuuyunga tanko yipo a liture. Eyi kwa kundamene nge unene ntani ya ninkisire nge ni tokomene kudira kuguvisa Kristusa ndi vamumbya vendi wovalimburukwi.—Mat. 25:40.

Apa twa gwene yitumbukira yetu, Vabeteli vamwe kwa pulire vamwe vetu asi kupi nava tu tuma. Awo kwa tu pandadekere nye apa na tumbwire asi ame kwa kuza “koKongo (Kinshasa).” Awo kwa mwenene po kanunu nokuuyunga asi:  “KoKongo! Ngano Jehova a kare nove!” Momazuva gena, moKongo (Kinshasa) ngava rapota mo nombudi dokuhamena vantu wokurwananga nokulidipaga. Nye na tedere ko kweyi na lirongere koGiliyata. Konyima zokumana sikora zaGiliyata mwaSitarara 1967, name naHeinrich naDehnbostel, ntani Claude Lindsay yipo twa zire koKinshasa, nkurusitata zaKongo.

Apa twa ka sikire moKinshasa, ose kwa lirongere Rufransa makwedi gatatu. Kutunda opo tatu tuka nondira tu ze koLubumbashi, oku ngava tumbura nare asi Elisabethville, pepi nomurudi gwaZambia koruha Mbindakano zaKongo. Ose kwa ka kere membo lyovatumwa mokatji kositata.

Mokumona asi nomukunda domoLubumbashi kapi va di zuvhisira rumwe, ose twa hefe mokukara wokuhova kukazuvhisira mo mbudi zongwa. Konyima tupu zosiruwo, ose kwa kere novarongwa woBibeli wovanzi, kapi ngatu vhuru kuvaronga. Ose ngatu zuvhisire hena ava ngava rugana mepangero ndi vaporosi. Wovanzi kwa fumadekere Nonkango daKarunga nosirugana setu sokuzuvhisa. Sinzi sovantu ngava uyunga Ruswahili, makura name naClaude Lindsay yipo twa lirongere eraka olyo. Konyima, tava tu rundwilire kombungakriste zoRuswahili.

Nampili ngomu twa haferere yininke yoyinzi, ose kwa ligwanekerere hena nomaudigu. Rorunzi vakwayita wokukorwa ava ngava simbi mauta ndi vaporosi wondino ngava tu rundire yininke eyi ngatu dili kurugana. Ezuva limwe, vaporosi  wovanzi ava va simbire mauta kwa wizire mepongo lyetu membo lyovatumwa nokuyatukwata va tu tware kosasiyona zovaporosi oku va ka tu ninkire tu hingire pevhu dogoro povili zomurongo zomasiku ntani va tu sigire.

Momvhura 1969, kwa tulire nge ni kare mutareli gonombunga. Apa na kere mutareli gonombunga, pamwe ngani gendi sinano sosire mowayi woure ntani metata. Momukunda gumwe omu na kere, nhunhwa novana vazo ngazi rara monda zombete zange. Kapi ngani divara omu nhunhwa zina ngazi pindura nge apa ngazi zogerere unene alyo simpe kapi lina si. Ame kuhafa pokudiworoka omu ngani hingire novanavanzinyetu ngurova komundiro nokuzogera kuhamena usili.

Udigu wounene ou ngani lididimikire kwa kere vantu ava ngava lininkisa asi Nombangi daJehova nye kwa hamenene kombungapolitika Kitawala. * Vamwe kwa ya gwene ekuho nokukara vakuronambunga. Sinzi sovantu owo va kere ngwendi ‘mamanya gokuvhumbama’ kapi va pukisire vanavazinyetu wovalimburukwi. (Juda 12) Jehova konyima ga ya gusire mo vantu ava mombungakriste. Konyima zoyo, vantu wovanzi kwa tambwire usili.

Ame kwa tumine nge koBeteli zaKinshasa 1971, oku na ka rugene monodepartemende dokulisiga-siga ngwendi zokulimburura mapuro nezi zokuhundira yimbapiratjangwa ntani zokuhamena yirugana yokuzuvhisa. KoBeteli, ame kwa lirongere hena kuwapaika yirugana yokuzuvhisa mosirongo esi sosinene omu mwa kara yiruganeso yoyisesu. Nombilive edi ngatu tumu pamwe ngadi gusa siruwo mokukasika. Nombilive ngava di herwire mowato di tunde mondira, mawato ogo ngaga patamene mowayi womomema yivike yoyinzi. Nampili ngomu pwa kere maudigu ogo nagamwe hena, yirugana ngayi tu tompoka.

Vanavazinyetu ngava tulisa po yigongi yoyinene nampili ngomu twa kere noyimaliwa yoyisesu, eyi kwa tetukisire nge. Vanavazinyetu ngava ruganesa nondundugona ngoyitantara nowayi mokudika erapa ntani yipundi. Awo ngava dike nongundi doyitji ntani nokuruganesa marwarwa gonombu ngoyipereki noyitafura. Mokumona asi kapi va kere nonombohwa, awo ngava hongo mazura yipo va pamparese ko. Vanavazinyetu ava ngava tetura nge omu ngava rugana yininke nampili ngomu va dilire kukara noyiruganeso. Ame kwava here sili unene. Ame kwava rongwere sili apa va tumine nge kosirugana sapeke.

Momvhura 1974, ame kwa tumine nge koBeteli zomoKenya. Beteli ozo, ngazi pakere mbili yirongo 10 yopopepi. Moyirongo yimwe oyo yirugana yetu kwayi hagekesere po, yipo nye twa hepere kurugana sili unene. Yikando yoyinzi ngava tumu nge ni ka dingure yirongo oyo, unene po moEtiyopiya. Mosirongo omu vanavazinyetu ngava va hepeke unene. Vamwe ngava va tura monodorongo nokuvadipaga. Nye awo kwa lididimikilire morwa va here Jehova novakwawo.

Posili sininke sosiwa sa horokerere nge mo-1980. Ame kwa kwere Gail Matheson, ogu ga tundilira koKanada. Name naGail kwa kere kumwe mosikora zaGiliyata. Ngatu litjangere nombilive komeho tu ya likware. Gail kwa kere mutumwa moBolivia. Konyima zonomvhura 12, ose kwa ka ligwene hena moNew York. Konyima, yipo twa ya likwere moKenya. Gail kuhafesa nge sili morwa age kapi a kondjere emona ntani kutara yininke moomu a yi tara Jehova. Age mukwetu ntani kuvatera nge sili unene.

Momvhura 1986, name namukadange kwa tu tumine mosirugana sokudingura nombunga ntani kwa kere hena gumwe gomoKomitiye zoBeteli. Sirugana sokudingura kwa hamenene mo kudingura yirongo eyi ngazi pakere mbili Beteli zaKenya.

 Tani diworoka apa twa wapaikire sigongi moAsmara (moEritrea) mo-1992, siruwo oso sirugana setu vana si silike mosirongo sina. Ose kwa gwene tupu nzugo zokuzonauka monda noponze. Posigongi, ame kwa tetukire omu vanavazinyetu va wapaikire nzugo zina monda yipo tu pongere mo. Vanavazinyetu kwa simbire makehe yipo va vive apa pwa bomauka. Sigongi esi kwa kere mo vantu 1 279, ose kwa si haferere sili.

Mosirugana sokudingura nayinye kapi ya kere ureru, morwa mararo kwa lisiga-sigire. Pasihonena, sikando simwe ose kwa rere monzugo zongwa ezi za kere pepi nefuta nye sokukwama ko kwa rere monzugo zoyipereki ezi za likere ure notusayise. Nye yi kare asi kevango musinke ngatu rara, somulyo po ose kudiworoka omu ngatu rugana mokuzuvhisa novazuvhisi woupampi ntani vazuvhisi wokukarerera. Nkenye apa ngava tu pe sirugana sapeke twa hepere kusiga vakwetu ava twa here unene, ntani ngatu va rongora sili.

Kutundilira 1987 dogoro 1992 sirugana setu kwa si pulisilire moyirongo eyi ngazi pakere mbili Beteli zomoKenya. Eyi ya ninkisire va tulise po Nobeteli moyirongo yimwe. Mo-1993 yipo va tu tumine tu ka rugane momberewa ezi va tulisire po moAddis Ababa, moEtiyopiya. Sirugana setu kwa si silikire mo nomvhura dononzi, nye ngesi va si pulisilire.

Jehova kwa tungika unene sirugana moEtiyopiya. Sinzi sovanavazinyetu kwa tamekere kurugana uzuvhisi wokukarerera. Kutundilira 2012, vanavazinyetu wovanzi kwa rugana uzuvhisi wokukarerera. Nosikora douhompa kwa gava edeuro kovanavazinyetu ntani Yinyanga yoUhompa yokusika 120 kwa yi tunga. Mo-2004 Vabeteli kwa dirukilire metungo lyepe ntani Sinyanga sosigongi kwa si tungilire petungo olyo.

Mwaza nomvhura, name namukadange kwa tulisa po ukwawo novanavazinyetu wovanzi moEtiyopiya. Ose kwava hara sili morwa awo kwa kara nombili neharo. Morwa kuvera-vera, ya tu ninkisa va tu tume koBeteli zomoEuropa. Ose kutupakera nawa mbili, nye kurongora sili vanavazinyetu womoEtiyopiya.

Twa limonena omu Jehova ga kulisa yininke. (1 Kol. 3:6, 9) Pasihonena, apa na tamekere kuzuvhisira Varwanda ava ngava rugana momina zomoKongo, kapi pwa kere vazuvhisi moRuwanda, nye ngesi kuna kara mo vazuvhisi wokupitakana 30 000. Mo-1967 moKongo (Kinshasa) kwa kere mo vazuvhisi 6 000, nye ngesi kuna kara mo vazuvhisi 230 000 ntani vantu wokupitakana pemiliyona kwa ya kere poMurarero mo-2018. Yirongo nayinye eyi ngazi pakere mbili Beteli zomoKenya, ngesi kuna kara mo vazuvhisi wokupitakana po-100 000.

Nomvhura 50 da ka pita, Jehova kwa ruganesere vanavazinyetu wokulisiga-siga va vatere nge ni tameke sirugana sosiruwo nasinye. Nampili ngomu nina kara simpe nonomuga nye na lironga kuhuguvara mwaJehova. Eyi na limonena moAfrika ya vatera nge ni lironge kulididimika ntani nokutambura eyi na kara nayo. Sihonena sovanavazinyetu ava ava likida sikara sokutambura vakwawo nelididimiko ntani nokuhuguvara mwaJehova kutukorangeda sili namukadange. Ame kupandura Jehova konkenda zendi. Yosili, Jehova kwa tungika nge unene kupitakana omu nayi ndindilire.—Epis. 37:4.