1. Morwasinke nampo nayi tu karerera udigu kulimburukwa?

 NOVE kulizuvha poyiruwo yimwe asi ayo udigu kulimburukwa ndi? Hompa Ndafita nage yimo ga lizuvhire ngoso, makura yipo ga kanderere kwaKarunga asi: “Ninka mpepo zange zi limburukwe.” (Epis. 51:12) Ndafita kwa here Jehova. Nye nampili ngoso, poyiruwo yimwe Ndafita ngayi mu digopere kulimburukwa ntani nose yimo ayi tu horokere ngoso. Morwasinke? Konda zokuhova, ose kwa pinga nkareso zokudira kulimburukwa. Konda zauvali, Satana kuhetekera ko kutuninkisa tu rwanese Jehova ngwendi moomu gayi rugene age. (2 Kol. 11:3) Konda zautatu, ose kwa tunga mouzuni omu mwa kara vantu ava va kara nonkareso zourwanesi, ano “mpepo ozo kuna kupangera ntaantani vantu ava ava dili kulimburukwa.” (Efe. 2:2) Ose kapi tupu twa hepa kurugana unene yipo tu nyokere po kuzona, nye yipo hena tu nyokere po makondjeso aga ana kuretesa po Satana nouzuni ou, aga aga tu ninkisa tu dire kulimburukwa. Twa hepa kurugana unene yipo tu limburukwe Jehova ntani nava ga pa nonkondo dokupitisira.

2. Yisinke ayi tanta ‘kulimburukwa nkenye apa?’ (Jakopo 3:17)

² Resa Jakopo 3:17. Jakopo kwa uyungire asi vantu wovanongo kwa liwapayikira ‘kulimburukwa nkenye apa.’ Gazadara ko eyi adi tanta nonkango odo. Twa hepa kukara neharo lyokulimburukwa vantu ava ga pa Jehova nonkondo dokupitisira. Yimo, Jehova kapi a ndindire ko kwetu tu limburukwe muntu ogu a tu tantere tu ncenune nompango daJehova.—Yirug. 4:​18-20.

3. Morwasinke ya karera nomulyo kwaJehova tulimburukwe ava ava tu pitisire?

³ Ose kuvhura tu lizuvhe asi ayo ureru kulimburukwa Jehova kupitakana kulimburukwa vantu morwa Jehova kugava nkenye apa mavyukiso gomawa. (Epis. 19:7) Vantu ava va kara nononkondo dokupitisira, kapi va sikiliramo. Nye nampili ngoso, Guhyetu gemeguru kwa gava nonkondo dongandi kovakondi, komapangero  ntani kovakuronambunga. (Yis. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pet. 2:​13, 14) Apa atu va limburukwa, ose ngoso kuna kulimburukwa Jehova. Tu zeni tu ka tare omu natu limburukwa vantu ava ga pa Jehova nonkondo dokupitisira nampili ngomu ayi tu digopere poyiruwo yimwe kutambura nokukwama mavyukiso aga ava tu pe.

4. Morwasinke sinzi sovadinkantu ava dilire kulimburukwa vakondi vawo?

⁴ Vadinkantu kwa va kundurukida vadinkantu vapeke ava ava dili ‘kulimburukwa kovakurona.’ (2 Tim. 3:​1, 2) Morwasinke sinzi sawo ava dilire kulimburukwa vakondi vawo? Vamwe kulizuvha asi vakondi vawo varwanesi. Vakondi kundindira ko kovanona va rugane yininke eyi ava dili kurugana nyamwawo. Vamwe kulizuvha asi, mokumona asi uzuni una litjindji unene, mapukururo govakondi vawo kwato mulyo ndi kuvaninkisa va kare mesiliko lyenene. Nsene asi ove mudinkantu, nove yimo o lizuvhu ngoso ndi? Sinzi sovadinkantu kuvadigopera kutura pasirugana mpangera zaJehova ezi asi: “Omu limburukwe kovakurona veni mwaHompa, yeeyi eyi yiyo ya hungama.” (Efe. 6:1) Yisinke nayi kuvatera yipo o yi rugane oyo?

5. Morwasinke sihonena saJesus sakarera sosiwa po ngomudinkantu ogu nga limburukwa vakondi vendi? (Rukasa 2:​46-52)

⁵ Ove kuvhura kulironga kuhamena ulimburukwi kosihonena sosiwa saJesus. (1 Pet. 2:​21-24) Age kwa kere muntu gokusikiliramo, nye vakondi vendi kapi va sikiliremo. Nye Jesus nga limburukwa vakondi vendi nampili apa ngava rugana mapuko ntani apa ngava dili kumukwata egano poyiruwo yimwe. (Ex. 20:12) Tu zogereni kuhamena eyi ya horokere apa Jesus ga kere nonomvhura 12. (Resa Rukasa 2:​46-52.) Jesus kwa zire kumwe novakondi vendi koJerusarema, nye apa va tengwire kembo, awo kapi va yi dimbwilire asi Jesus kapi ga kere nawo. Aso kwa kere situmbukira saJosefa naMariya mokudivilisa asi vana kara novana vawo navenye ngomu va tengwire kembo konyima zosipito. Apa Josefa naMariya va gwene Jesus, Mariya kwa pere Jesus usima kweyi ga kere moJerusarema. Jesus ngano ga va limbwilire monkedi zondona. Nye mevango lyoyo, age kwa limbwilire vakondi vendi monkedi zoureru ntani nefumadeko. Nye nampili ngoso, Josefa naMariya “kapi va kwete egano eyi ga va tanterere.” Nye Jesus kwa twikilire simpe ku va limburukwa.

6-7. Yisinke nayi vatera vadinkantu yipo va limburukwe vakondi vawo?

⁶ Vadinkantu, ayo kumudigopera kulimburukwa vakondi veni apa ava rugana mapuko ndi apa ava dili kumukwata egano ndi? Yisinke nayi mu vatera? Sokuhova, gazadareni ko omu ali zuvhu Jehova. Bibeli kuuyunga asi apa omu limburukwa vakondi veni, “ayo kuhafesa Hompa.” (Koros. 3:20) Jehova gayi diva asi poyiruwo yimwe vakondi woge kapi ava kukwata egano ndi poyiruwo yimwe awo kutura po noveta edi adi kudigopere kulimburukwa. Nye apa o tokora kulimburukwa vakondi woge, ayo kumuhafesa.   

⁷ Sauvali, gazadareni ko kuhamena omu ava lizuvhu vakondi veni. Apa omu limburukwa vakondi veni, one kuvahafesa ntani awo kumuhuguvara unene. (Yis. 23:​22-25) Ntani hena one ngomu va hedera unene pepi. Munazinyetu gomugara gedina Alexandre gomoBelgium kwa uyunga asi: “Apa na tamekere kurugana eyi ngava pura nge vakondi vange ni rugane, ose kwa ya tamekere kulihedera unene pepi ntani ose kwa ya hefe.” b Sautatu, gazadareni ko omu kulimburukwa vakondi veni ngesi ngayi muvatera komeho. Paulo ogu ga tunga moBrazil kwa uyunga asi: “Kulironga kulimburukwa vakondi vange kwa vatera nge ni limburukwe Jehova ntani nava ga pa nonkondo dokupitisira.” Nonkango daKarunga kwa gava konda zongwa zeyi nolimburukwira vakondi woge. Ado kuuyunga asi:  “Yipo ngayi kugende po nawa ntani ngo paruke siruwo sosire pevhu.”—Efe. 6:​2, 3.

8. Morwasinke sinzi sovadinkantu ava tokwere kulimburukwa vakondi vawo?

⁸ Sinzi sovadinkantu va ya yi limonena omu yininke ayi gendi po nawa apa ava limburukwa vakondi vawo. Luiza, ogu nage ga tunga moBrazil, kwa mu digoperere kukwata egano pomuhowo eyi vakondi vendi ngava dilire kumupulisira a kare noselefoni ure wosiruwo songandi. Age kwa gava konda asi sinzi sovadinkantu womapupi gendi kwa kere nonoselefoni dawo. Nye konyima age kwa ya dimbwilire asi nani vakondi vendi kwa mu poperere. Age ga yi diva asi apa a limburukwa vakondi vendi, age kapi ga hepa kulizuvha asi mesiliko ana kara, morwa mapukururo gawo yigo ana hepa. Munazinyetu gomudinkantu gomukadi Elizabeth gomoAmerika, poyiruwo yimwe kumudigopera simpe kulimburukwa vakondi vendi. Age kwa faturura asi: “Apa ani dili kukwata egano eyi vakondi vange ava tulire po veta zongandi, ame kugazadara ko yiruwo yanare, apa noveta dawo da poperere nge.” Monica, ogu ga tunga moArmenia, kwa uyunga asi age nga ligwanekere nkenye apa noyitundwamo yoyiwa apa nga limburukwa vakondi vendi kupitakana apa nga dili kuvalimburukwa.

9. Ngapi omu sinzi sovantu ava lizuvhu kuhamena kulimburukwa noveta?

⁹ Sinzi sovantu kwa uyunga asi ose twa hepa mapangero ntani asi twa hepa kulimburukwa konoveta dimwe edi ali tulisa po “epangero.” (Rom. 13:1) Nye vantu owo kuvhura simpe va dire kuhara kulimburukwa noveta edi va dira kuhara ndi edi adi moneka asi kuna kundindira ko kwawo va rugane yoyinzi. Pasihonena, tu zogereni kuhamena kufuta mutero. Mosirongo simwe somoEuropa, sinzi sovantu kwa yi pura asi “ayo kapisi epuko kudira kufuta mutero nsene ove kugazara asi awo kufukira vantu.” Eyi yiyo ya karera nye asi vanamvharerwa womosirongo oso kapi ava futu mutero ogu a li va pura epangero.

10. Morwasinke atu limburukwire noveta nampili edi twa dira kuhara?

¹⁰ Bibeli kwa uyunga asi mapangero gopasintu aga gana kuretesa po ruhepo kwa kara mepangero lyaSatana ntani ntaantani tupu ngava ka ga zonagure po. (Epis. 110:​5, 6; Muud. 8:9; Ruk. 4:​5, 6) Azo kututantera hena asi “nkenye ogu a rwanesa epangero, kurwanesa ewapaiko lyaKarunga.” Pwa ngesi, Jehova kwa pulisira mapangero ga pangere yipo ga divilise asi yininke kuna kugenda po nawa ntani age kuna kundindira ko kwetu tu ga limburukwe. Yipo nye, tu gaveni nayinye ‘eyi ya ga fira’ kukwatera mo kufuta mutero, ku ga fumadeka ntani noku ga limburukwa. (Rom. 13:​1-7) Ose kuvhura tu tare veta asi azo udigu, kapi twa zi hara ndi udigu kuzilimburukwa. Nye ose kulimburukwa mapangero aga morwa Jehova kututantera asi tu yi rugane, sinene tupu kapi gana kutupura tu dire kulimburukwa nompangera dendi.—Yirug. 5:29.

11-12. Yisinke ga rugene Josefa naMariya yipo va limburukwe veta ntani yitundwamo musinke ya kere? (Rukasa 2:​1-6) (Tara hena mafano.)

¹¹ Ose kuvhura kulirongera ko kosihonena saJosefa  naMariya ava va liwapayikilire kulimburukwa kepangero, nampili apa ya va karerere udigu kulimburukwa. (Resa Rukasa 2:​1-6.) Apa Mariya ga kere nomarutu gavali alyo opo ezimo lyendi makwedi ntane, epangero kwa mu pulire nage naJosefa asi va rugane yuma youdigu. Augusitusi kwa geve mpangera asi navenye ava va hamenene kepangero lyaRoma, va hepa kuza konodoropa dawo va ka litjangese. Josefa naMariya va hepere kugenda va ze koBeterehema. Rugendo oru kwa va gusire nokilometa dokusika po 150. Awo va hepere kugenda mosirongo sonondundu nomoyidamenena. Rugendo oro kapi rwa kere roruwa, unene po kwaMariya. Awo nampo kwa kere nosinka kuhamena eyi ngano ya vhulire kuhoroka nsene ngano ga hampurukire awo simpe morugendo rokuza koBeterehema. Awo ngano va kere nowoma mokudivilisa asi mukeke mepopero ana kara morwa age kwa kere Mesiyasa ogu ga tumbwidilire Jehova. Ngoso oyo ngano ya va pere konda zeyi nava dilira kulimburukwa veta zepangero ndi?

¹² Nampili ngomu Josefa naMariya va kere nonokonda deyi va heperere kukara nosinka, awo va limburukwire noveta edi va va pere. Jehova kwa hefe kweyi va limburukwire ntani age kwa va pakerere mbili. Mariya ga ka sikire nawa koBeterehema noku ka hampuruka mukeke goukanguki wouwa ntani age kwa vaterere mokusikisa mo uporofete womoBibeli!—Mika 5:2.

13. Ngapi omu nampo ulimburukwi wetu nau vhura kukundama vanavazinyetu?

¹³ Apa atu limburukwa komapangero, ose kugwanena mo uwa ntani nava wopeke. Ngapi omu atu gwanene mo uwa? Sininke simwe kuna kara asi ose kunyokera po etengeko eli ava gwana ava ava dili kulimburukwa veta. (Rom. 13:4) Apa atu limburukwa komapangero, awo ngava yi mona asi Nombangi daJehova vantu wovalimburukwi. Pasihonena, nomvhura dononzi dakapita moNigeria, vakwayita kwa hwililire moSinyanga soUhompa posiruwo sepongo. Awo kwa paparere vantu ava va lihamekere mokumasha morwa kapi va here kufuta mutero. Nye mukurona govakwayita yipo ga tanterere vakwayita asi va hepa kuza, nokuuyunga asi: “Nombangi daJehova kufuta nkenye apa mutero gwawo.” Apa o limburukwa noveta, ove kuvatera vantu  yipo va kare nomutaro gomuwa kuhamena Nombangi daJehova ntani ezuva limwe mutaro ogo kuvhura nga gu popere vapuli vakweni.—Mat. 5:16.

14. Yisinke ya vaterere munazinyetu gumwe gomukadi yipo “a limburukwe nkenye apa” komapangero?

¹⁴ Nye simpe kuvhura tu dire kuhara nkenye apa kulimburukwa komapangero. Munazinyetu gomukadi Joanna gomoAmerika kwa uyunga asi: “Ayo kwa karerere nge udigu unene kulimburukwa kepangero, morwa epangero kwa tekwire momudona vamwe vemekoro lyetu.” Nye Joanna kwa tokwere kutjindja monkedi omu nga gazara kuhamena mapangero, makura yipo ga rugene yininke eyi yina kukwama ko. Sokuhova, age kwa hagekere kuresa yininke eyi ngava tura kointaneta eyi ya mu ninkisire a kare nomalizuvho gomadona kuhamena mapangero. (Yis. 20:3) Sauvali, age kwa kanderere kwaJehova a mu vatere yipo a mu huguvare, mevango lyokuhuguvara momapangero. (Epis. 9:​9, 10) Sautatu, age kwa resere yirongwa yomoyimbapiratjangwa yetu eyi ya zogera kuhamena kudira kulihameka moupolitika. (Joh. 17:16) Joanna kwa uyunga asi kufumadeka nokulimburukwa mapangero, kwa vatera nge ni kare “nombili zonene.”

15. Morwasinke nampo ayi tu karerere udigu poyiruwo yimwe kulimburukwa mavyukiso aga aga tundu kombunga zaJehova?

¹⁵ Jehova kutupura tu ‘limburukwe ava ava tu pitisire’ mombungakriste. (Heb. 13:17) Nampili ngomu mupitisili gwetu Jesus ga sikilira mo, ava a ruganesa apa pevhu yipo va tu pitisire, kapi va sikilira mo. Ayo kuvhura yi tu digopere kuvalimburukwa, unene po nsene kuna kutupura tu rugane yininke eyi tuna dili kuhara kurugana. Mupositoli Peturusa, kwa mu pere mapukururo aga ga dilire kuhara kulimburukwa pomuhowo. Apa muengeli ga mu tanterere asi a lye yikorama eyi ya dilire kukuhuka kuliza noVeta zaMosesa, Peturusa makura yipo ga nyokere kuyilya. Kapisi sikando simwe tupu, nye yikando yitatu! (Yirug. 10:​9-16) Morwasinke ga nyokerere kuyilya? Morwa age kapi ga kwete egano mapukururo ogo gomape. Ntani ayo kwa lisigire neyi nga rugana meparu lyendi nalinye. Nsene asi Peturusa kwa mudigoperere kulimburukwa mapukururo aga ga mu pere muengeli ogu ga sikiliramo, ayo kapi tayi tu tetukisa kweyi ayi tu karere udigu poyiruwo yimwe kulimburukwa komapukururo gokutunda kovantu wokudira kusikiliramo.

16. Yisinke ga rugene mupositoli Paurusa nampili ngomu ga tere epukururo eli ga gwene asi kapisi epukururo lyewa? (Yirugana 21:​23, 24, 26)

¹⁶ Mupositoli Paurusa ga liwapayikilire ‘kulimburukwa nkenye apa’ nampili apa ga gwene mavyukiso aga ga tere asi nampo kwato mulyo. Vakriste woVajuda kwazuvhire nombudi doyimpempa kuhamena Paurusa asi age kwa zuvhisire asi Vajuda kapisi va ‘kwame Veta zaMosesa’ ntani asi age kapi ga fumadekere Veta zaMosesa. (Yirug. 21:21) Vakriste wovagara wovakurupe womoJerusarema kwa tanterere Paurusa a ze kontembeli kumwe novagara vane ntani noku ka lizeresa mwene pampo mokuyilikida asi age nga limburukwa koVeta. Nye Paurusa gayi divire asi Vakriste kapi hena ngava kwama Veta zaMosesa ntani kwato yuma yepuko eyi ga rugene. Nye nampili ngoso, Paurusa kapi ga likatakatere. Ezuva eli lyakweme ko, Paurusa yipo ga zire ‘kumwe novagara owo a ka lizerese nawo pampo.’ (Resa Yirugana 21:​23, 24, 26.) Mokumona asi Paurusa kwa limburukwire komapukururo aga va mu pere, age kwa gwederere ko kouumwe ou wa kere mokatji kovapuli vakwawo.—Rom. 14:​19, 21.

17. Yisinke ono lirongere ko kosihonena saStephanie?

¹⁷ Ayo kwa karerere udigu munazinyetu gomukadi Stephanie mokutambura etokoro eli va tulire po vanazinyetu womosirongo sawo ava ava pitisire. Nage namugara gwendi kwa kere mokambunga kemeraka lyapeke. Makura Beteli yipo za hagekesere po kambunga oko ntani valikwali owo kwa va tumine kombungakriste zemeraka lyawo. Stephanie kwa uyunga asi: “Ame kapi  na hefe. Ame kapi nayi gazarere asi mombungakriste zemeraka lyetu mwa hepere evatero lyenene.” Nye nampili ngoso, age kwa tokwere kukwatesa ko evyukiso olyo lyepe. Age kwa uyunga asi: “Konyima ame na ya yi kwete egano eyi etokoro lyovanavazinyetu lyakarerere lyewa. Mombungakriste zetu zompe, sinzi sovanavazinyetu yiwo tupu velike Nombangi daJehova mekoro lyawo. Yipo nye, ose kwa ya kara ngwendi ekoro lyawo ntani nokuvakorangeda. Ame ngesi kuna kulironga kumwe namunazinyetu gomukadi ogu ana kara hena muzuvhisi. Ano ngesi ame na kara nosiruwo sosinzi sokurugana elirongo lyanyamwange lyoBibeli.” Age kwa uyunga hena asi: “Ame ngesi nina kara nezwi lyewa lyokomutjima morwa nayidiva asi ame kwa rugana paapa na hulira yipo ni likide ulimburukwi.”

18. Ngapi omu atu gwanene mo uwa apa atu limburukwa?

¹⁸ Ose kuvhura kulironga omu natu limburukwa. Jesus kwa lirongere ulimburukwi “momahepeko aga ga ligwanekerere nago.” (Heb. 5:8) Ngwendi Jesus, rorunzi ose kulironga kukara noulimburukwi apa atu piti momaukaro goudigu. Pasihonena, ya ku karerere udigu kulimburukwa apa wa tamekere uvera woKorona apa va tu tanterere asi tu hageke kuponga koYinyanga yoUhompa, ntani apa va hagekesere sirugana setu sokuzuvhisa tunda embo zende embo ndi? Nye nampili ngoso, ulimburukwi woge kwa ku poperere ntani kwa ninkisire mbungakriste zi kare mouumwe ntani ove kwa hafesere Jehova. Ngesi natuvenye tuna liwapayikire nawa yipo ngatu ka limburukwe nkenye mapukururo aga ngatu ka gwana poudigu wounene. Ose ngatu ka popera nomwenyo detu nsene ngatu ka limburukwa mapukururo ogo!—Joba 36:11.

19. Morwasinke ono harere kukara mulimburukwi?

¹⁹ Ose tuna lirongo asi ulimburukwi kureta mauwa gomanzi. Nye ose kwa horowora kulimburukwa Jehova morwa twa mu hara ntani morwa tuna hara kumuhafesa. (1 Joh. 5:3) Ose kapi ngatu vhura kufuta Jehova kwanayinye eyi ga tu ruganena. (Epis. 116:12) Nye kuvhura tu mu limburukwe kukwatera mo nava ava tu pitisire. Nsene tu limburukwa, ose ngatu yi likida asi tuvanongo. Ntani apa atu kara vanongo ose kuhafesa mutjima gwaJehova.—Yis. 27:11.