1, 2. Magano musinke va kara nago vantu kuhamena paradisa?

AYO KWA guvisire vanavazinyetu womositata saSeoul moKoreya ngomu va lirekerere novapuli vakwawo ava va ya kere posigongi. Sinzi sawo kwa zigilire asi: “Ngatu ka limona moParadisa!” Paradisa musinke va tembe?

² Vantu kwa kara nomagano gokulisiga-siga kuhamena Paradisa. Vamwe kutanta asi “paradisa” nzodi tupu. Ano vamwe asi nsene vana kara noruhafo ngoso kuna kara moparadisa. Mugara gonzara ogu ana hingire positafura sina kara nonondya dononzi kuvhura a lizuvhe asi moparadisa ana kara. Mukadi gumwe ogu ga parukire koyiha yomvhura 1801 dogoro 1900, apa ga mwene nombya dononzi ta zigire asi: “Ee, paradisa musi kouwa!” Evango olyo simpe kulitumbura asi Paradisa nampili ngomu aku kara yiterengenze nkenye mvhura. Yisinke azi tanta Paradisa koge? Ove kuna kuzindindira ndi? Wa kara nehuguvaro asi ngazi ka kara ko ndi?

3. Yisinke za uyunga ko Bibeli kuhamena paradisa?

³ Bibeli kwa uyunga kuhamena paradisa ezi za kere ko nare ntani nezi ngazi ka kara komeho. Paradisa kwa hova kuzitumbura mobuke zokuhova zomoBibeli. Bibeli zoVakatolika ezi va torokere koRuratina kwa toroka Genesis 2:8 asi: “Nare-nare, Hompa  Karunga kwa rugene paradisa zongwa makura yiyo ga tulire mo [Adamu] ogu ga ungire.” Etoroko lyomoRuhebeli kwa ruganesa ‘sikunino saEdeni.’ Nkango Edeni kutanta asi “Ufuuli,” yosili sikunino oso kwa kere soufuuli sili. Amo kwa kere mo nondya dononzi noyikorama yomarudi peke-peke ntani alyo kwa kere evango lyewa.—Gen. 1:29-31.

4. Morwasinke natu uyungira asi sikunino saEdeni kwa kere paradisa?

⁴ Nkango zoRuhebeli “sikunino” kwa zi toroka moRugereka asi pa·raʹdei·sos. Buke ezi va tjanga oM’Clintock naStrong kwa uyunga kuhamena nkango pa·raʹdei·sos asi: “Alyo evango lyenene ntani mwato yokukoresa, alyo hena ewa ntani kwa kara mo yitji yoyinzi yenyango eyi ayi gwana mema gokutunda monomukuro ntani amo kwa kara mo yikorama. Eyi yiyo ngayi wiza momagano goMugereka mosiruwo sanare nsene a zuvha nkango pa·raʹdei·sos.”—Hetakanesa Genesis 2:15, 16, Cyclopaedia.

5, 6. Morwasinke Adamu naEva va zumbanesere Paradisa ntani mapuro musinke ava lipura vamwe?

⁵ Karunga kwa tulire Adamu naEva moParadisa, nye kapi va twikilire kutunga mo. Morwasinke? Morwa kapi va limburukwire Karunga. Makura yiyo nye va zumbanesere mpito zokukara moParadisa kumwe noruvharo rwawo. (Gen. 3:23, 24) Nampili ngomu mwa dilire kukara vantu mosikunino oso, aso yipo sa kere dogoro poRuhanzo rwaNowa.

⁶ Vamwe kuvhura va lipure asi: ‘Paradisa simpe yipo ngazi kara pevhu ndi?’ Yisinke aga likida ko mauzera? Nsene wa kara nehuguvaro lyokukaparuka moParadisa kumwe nava wa hara, wa kara nokonda zeyi wa yi pulira ngoso ndi? Kuvhura o faturure nokonda deyi twa karera nehuguvaro asi Paradisa yiko ngazi ka kara ndi?

7, 8. (a) Yisinke Karunga ga tumbwidilire Abirahamu? (b) Ngapi omu Abirahamu ga kwete egano eyi ga mu tumbwidilire Karunga?

⁷ Ose kuvhura kugwana malimbururo gokuhamena Paradisa moBibeli ezi ga retesa po Musiti goParadisa. Tu tareni eyi Karunga ga tanterere Abirahamu. Age kwa tanterere Abirahamu asi nga tungika ruvharo rwendi ru hure ‘pomuheke gwekefuta.’ Jehova kwa tumbwidilire hena Abirahamu asi: ‘Moruvharo roge yimo ngava tungikira nombunga nadinye domouzuni, morwa ono purakene ezwi lyange.’ (Gen. 22:17, 18) Karunga kwa rugurukire etumbwidiro olyo kwamunwaAbirahamu ntani kwamutekurwendi.—Resa Genesis 26:4; 28:14.

⁸ Kwato oku va tjanga moBibeli asi Abirahamu kwa gazarere asi vantu ngava ka gwana mfeto zawo moparadisa meguru. Yipo nye, apa Karunga ga tente asi “nombunga nadinye domouzuni” ngadi tungika, Abirahamu ga yi kwete egano asi matungiko ogo ngaga ka horokera pevhu. Etumbwidiro olyo kwa likida mauwa aga ngadi gwana “nomuhoko nadinye domouzuni.” Pwa kara hena mauzera gamwe va uyunga vakareli vaJehova vanare kuhamena Paradisa ndi?

9, 10. Matumbwidiro musinke gana kutupa umbangi asi paradisa yiko ngazi ka kara?

⁹ Ndafita gumwe gomoruvharo rwaAbirahamu kwa uyungire asi komeho ‘vadinikarunga’ ntani ava “ava rugana yoyidona” ngava ka “dongonoka po.” (Epis. 37:1, 2, 10) Nye, “valinunupiki yiwo ngava hingira sirongo, awo ngava hafera mpora zonene.” Ndafita kwa tjenge hena asi: ‘Muhungami nga gusa sirongo nga tunge mo narunye-narunye.’ (Epis. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Ngapi matumbwidiro ogo ga kundamene vantu ava ngava rugana mpango zaKarunga? Awo va kere nehuguvaro asi ezuva limwe ngava ka tengwidira  po paradisa omu ngava ka tunga vahungami.

¹⁰ Vaisraeli ava ngava karere Jehova kwa ya hagekere kumukarera. Makura Karunga yipo ga pulisilire Vababironi va funde vantu vendi nokuzonagura sirongo sawo ntani nokuvatwara mounkwate. (2 Hist. 36:15-21; Jer. 4:22-27) Nampili ngoso, vaporofete vaKarunga kwa tente asi konyima zonomvhura 70, vantu vaKarunga ngava ka tengura kosirongo sawo. Eyi va tente vaporofete ya sikire mo. Mauporofete ogo simpe mulyo kwetu. Ngomu natu ka lironga gamwe, koneka omu naga ka tu vatera tu ndindire paradisa ezi zina kara komeho.

11. Uporofete musinke womwaJesaya 11:6-9 wa sikilire mo nare, nye uporofete musinke wa dira kusikilira mo?

¹¹ Resa Jesaya 11:6-9. Karunga kwa pumbire kupitira mwaJesaya asi apa vantu vendi ngava ka tengura kosirongo sawo, kapi ngava ligwanekera noyiponga ndi va kare nowoma asi yikasama ndi vantu wonyanya ngava va homokera. Vadinkantu novakondi ngava kara mombili. Oyo kutudiworokesa ukaro ou wa kere mosikunino saEdeni. (Jes. 51:3) Jesaya kapi tupu ga tembe koVaisraeli apa ga uyungire asi: “Sirongo ngasi zura ediwo lyaHOMPA moomu lya zura efuta mema.” Siruwoke ngayi ka horoka oyo?

12. (a) Matungiko musinke va gwene ava va ka tengwire kounkwate waBabironi? (b) Yisinke ayi likida asi uporofete womwaJesaya 35:5-10 ngau ka sikilira mo simpe komeho?

¹² Resa Jesaya 35:5-10. Jesaya kwa tente hena asi Vaisraeli ava va ka tengwire, kapi ngayi va homokera yikasama ndi vantu. Age kwa tente hena asi mosirongo sawo ngamu kara enyango lyenzi morwa ngamu kara mema gomanzi ngwendi moomu ga kere mosikunino saEdeni. (Gen. 2:10-14; Jer. 31:12) Ngoso mauporofete ogo kwa sikilire mo tupu mosiruwo soVaisraeli ndi? Koneka asi Bibeli kapi za tanta asi Vaisraeli ava va ka tengwire va va verwire pasitetu. Pasihonena, vatwiku kapi va vhulire kumona. Yipo nye, Karunga kwa likidire asi age nga ka verura vantu komeho.

13, 14. Uporofete musinke womwaJesaya 65:21-23 wa sikilire mo apa Vaisraeli va ka tengwire kounkwate, nye uporofete musinke ngau ka sikilira mo komeho? (Tara efano pepenuno 3.)

¹³ Resa Jesaya 65:21-23. Apa Vaisraeli va ka tengwire kounkwate, kapi va gwene mambo gomawa ndi mapya omu mwa kere muzangu noyikunino yoyindjembere. Oyo kwa horokere konyima zapa Karunga ga va tungikire. Gazara tupu omu Vaisraeli va hefe apa va tungire mambo gawo nokutunga mo napa ngava zangura nokulya nondya edi ngava limi.

¹⁴ Koneka asi uporofete waJesaya kwa tente hena asi vantu “ngava kara nomwenyo gomure ngwendi yitji.” Yitji yimwe kuparuka nomvhura mayovi. Yipo nye, vantu mokukaparuka siruwo sosire ntudi va hepa kusikilira mo. Uporofete ou waJesaya ngau ka silikira mo tupu apa vantu ngava ka paruka moparadisa.

15. Mauwa musinke ngatu ka gwana va tumbura mobuke zaJesaya?

¹⁵ Mauporofete aga tuna zogere gana likida asi ngaku ka kara sili paradisa. Pevhu ngapa ka kara tupu vantu ava nga ka tungika Karunga. Kwato ogu ngayi ka homokera yikorama ndi vanamahaka. Vatwiku noyipurupuru ntani yirema ngava ka veruka. Vantu ngava ka tunga mambo gavene ntani ngava ka hafera nondya doukanguki. Awo ngava ka paruka siruwo sosire kupitakana yitji. Yosili, Bibeli kugava mauzera asi yiko ngazi ka kara paradisa. Vamwe kuvhura va uyunge asi mauporofete ogo kapi ga tamba nawa-nawa koparadisa. Ngapi no vhura kuvalimburura? Maumbangi musinke aga kuvatere o pure asi paradisa yiko ngazi ka kara? Muntu gomulyo po ogu ga parukire pevhu kwa geve ko umbangi umwe.

16, 17. Moukaro musinke ga kere Jesus apa ga uyungire kuhamena Paradisa?

¹⁶ Nampili ngomu Jesus ga dilire kutura nzo, age kwa mu kwete nokumupampara kositji kumwe novamahaka vavali, gumwe korulyo ano gumwe korumoho. Komeho Jesus a ka fe, munamahaka gumwe ga yi dimbwilire asi Jesus kwa kere Hompa yipo ga mu tanterere asi: “Hompa, diworoka nge nsene no za moUntungi woge.” (Ruk. 23:39-42) Nonkango da kara mwaRukasa 23:43 kulikida meho ezi ono kundindira. Valirongi vamwe kwa toroka etjangwa eli asi: “Yosili nina kukutantera, naina kumwe name no ka kara moParadisa.” Koneka nkango ezi asi “naina.” Yisinke ga tembe Jesus pokuuyunga nkango ozo?

¹⁷ Sinzi somaraka ganaina, kuruganesa sikomona mokufaturura ndi mokuzeresa ntanto. Nye yidivisoreseso kapi ngava yi ruganesa momatjango goRugereka ganare. Nye kuvhura tu lipure asi ngoso Jesus kwa uyungire asi: “Yosili nina kukutantera asi, naina to ka kara kumwe name moParadisa,” ndi age kwa uyungire asi: “Yosili nina kukutantera naina asi, ngo ka kara kumwe name moParadisa.” Vatoroki kuvhura va ture sikomona kuliza neyi ava gazara asi yiyo ga tembe Jesus. Velise ozo kwa zi toroka mononkedi dokulisiga-siga moNobibeli dimwe.

18, 19. Yisinke nayi tu vatera tu kwate egano eyi ga tembe Jesus?

¹⁸ Nye konekeni asi komeho Jesus a ka fe, age kwa tanterere varongwa vendi asi: “MunwaMuntu yimo ngorooro nga kara nomutenya ntatu nomasiku gatatu konhi zevhu.” Age kwa tente hena asi: “MunwaMuntu ngava mu gava momawoko govantu. Ngava mu dipaga, nye age nga ka vhumbuka koufe mezuva lyautatu.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mar. 10:34) Mupositoli Peturusa ga ya tente asi oyo ya horokere. (Yirug. 10:39, 40) Eyi kulikida asi Jesus ntani munamahaka gwina kapi va zire moParadisa apa va fire. Jesus kwa kere montoko ndi “mosirongo sovafe” dogoro apa ga ya mu vhumbwire Karunga.—Yirug. 2:31, 32. *

¹⁹ Yipo nye, apa Jesus ga uyungire asi “yosili nina kukutantera asi naina,” age kwa tumbwidilire munamahaka gwina. Mbuuyungiso ozo ngava zi ruganesa unene mosiruwo saMosesa. Mosesa kwa tente asi: “Narumwe si asi o divare nompangera edi nina kukupa naina.”—Deut. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Maumbangi musinke aga kwatesa ko eyi ga tente Jesus?

²⁰ Mutoroki gumwe gomoAsiya kwa kumbwilire ko kononkango daJesus asi: “Nkango zomulyo po metjangwa olyo kuna kara ‘naina,’ alyo kwa wapera kulitoroka ngesi asi: ‘Yosili nina kukutantera naina asi, ngo ka kara kumwe name moParadisa.’ Jesus kwa tulire po etumbwidiro ezuva lina, nye nga li ka sika mo komeho. Vantu wokoyirongo yokoupumezuva waAsia yimo ngorooro ngava uyunga, awo ngava tura po etumbwidiro mezuva lyongandi nokukalisikisa mo komeho.” Nonkango daJesus kwa di toroka moBibeli zemeraka lyoRusyriac asi: “Amen, tani kutantere naina asi name ngo ka kara mosikunino saEdeni.” Nonkango odo kuvhura kutukorangeda natuvenye.

21. Sininke musinke sa dilire kuhorokera munamahaka gwina, ntani morwasinke?

²¹ Munamahaka gwina kapi ga divire asi Jesus kwa tulire po egwanekero novapositoli vendi wovalimburukwi mokukapangera kumwe nendi meguru. (Ruk. 22:29) Age hena kapi ga gwene ekuho. (Joh. 3:3-6, 12) Yipo  nye, Jesus kwa tumbwidilire munamahaka gwina kuhamena paradisa ezi ngazi ka kara pevhu. Konyima zonomvhura, mupositoli Paurusa kwa uyungire kuhamena emoneko lyomugara ogu va “vakwilire moparadisa.” (2 Kol. 12:1-4) Paurusa novapositoli wovalimburukwi kwava horowere va ze meguru va ka pangere kumwe naJesus moUhompa wendi. Paurusa kwa tembe ‘koparadisa’ ezi ngazi wiza komeho. * Paradisa ozo ngazi ka kara pevhu ndi? Nove yimo ngo ka kara ndi?

22, 23. Yisinke ono kundindira komeho?

²² Diworoka asi Ndafita kwa uyungire asi: ‘Muhungami nga gusa sirongo.’ (Epis. 37:29; 2 Pet. 3:13) Age kwa tembe kosiruwo apa vantu ngava ka limburukwa konompango daKarunga nawa-nawa. Uporofete womwaJesaya 65:22 kwa tanta asi: “Vantu vange, ngava kara nomwenyo gomure ngwendi yitji.” Eyi kulikida asi vantu ngava ka paruka nomvhura dononzi. Kuvhura oyi ndindire oyo ndi? Nhi, morwa kuliza nEhororo 21:1-4 kulikida asi Karunga nga ka tungika vantu wovalimburukwi mouzuni woupe. Age kwa tumbwidira asi, “nomfa kapi hena ngadi kara ko.”

²³ Ngesi tuna kwata egano asi paradisa yiko ngazi ka kara. Adamu naEva va zumbanesere mpito zokukara moParadisa, nye ngava ka zi tengwidira po komeho. Ngomu ga yi tumbwidira Karunga, age nga ka tungika vantu. Ndafita kwa tente asi valinunupiki ntani vahungami ngava gusa sirongo nokutunga mo narunye-narunye. Mauporofete gomobuke zaJesaya ngano ga tu tumangede tu ndindire nononkondo meho zongwa ezi zina kara pepi. Siruwoke ngayi horoka oyo? Ayo ngayi ka horoka apa ngadi ka sika mo nonkango daJesus edi ga tumbwidilire munamahaka. Nove kuvhura ngo ka kare moParadisa ozo. Posiruwo oso nonkango edi va uyungire vapuli vakwetetu womoKoreya asi: “Ngatu ka limona moParadisa!” ngadi ka sika mo.