Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

Yisinke sitambo sononkwara?

Yisinke sitambo sononkwara?

“HOMPA Karunga makura ta ninki asi: ‘Kapisi nawa asi muntu a kare gelike. Tani mu ruganene ko mukwafi.’”—GEN. 2:18.

MARUSUMO: 36, 11

1, 2. (a) Ngapi nonkwara va di tulisire po? (b) Yisinke ngano va hepere kudimburura valikwali wokuhova? (Tara efano pepenuno 8.)

NONKWARA nado sininke somulyo meparu. Pokutarurura sitambo sononkwara kuvhura kutuvatera tu kare nomutaro gomuwa nokuhafera sitambo seyi va di tulira po. Konyima apa Karunga ga ungire mugara gokuhova Adamu ta mu retere yikorama ayi ruke. Nye mugara kapi ga kere nogu “gokumuhamena mukwafi gwendi.” Makura Karunga ta ponyokesa Adamu nompofu dokufa nokutara, ta mu gusa rupatji rumwe ta ru rugana mukadi, makura ta mu mu retere. (Resa Genesis 2:20-24.) Yipo nye, nonkwara Karunga ga di tulisire po.

2 Jesus ga kwatesere ko nonkango daJehova pokutanta asi: “Yipo nye na sigira mugara oguhwe nozina, a hamene mukadendi, ano mouvali wawo makura va kare nye rutu rumwe tupu.” (Mat. 19:4, 5) Mokumona asi Karunga kwa ruganesere rupatji rwaAdamu a rugane mukadi ngano ya ninkisire valikwali owo wokuhova va dimburure asi elikwatakano lyawo lyokukarerera. Kapi pwa kere ewapaiko lyokulizumba ndi lyokukwara masupareko.

NONKWARA KUSIKISA MO SITAMBO SAJEHOVA

3. Sitambo musinke sosinene sononkwara?

3 Adamu ga haferere mukadendi, makura ta mu ruku Eva. Pokukara ‘muhameni,’ mukadi ga hepere ‘kukwafa’ mugara gwendi ngomu nkenye apa ngava hafere kusikisa mo yitumbukira yawo mononkwara. (Gen. 2:18) Sitambo sosinene sononkwara kwa kere sokulivhara va zwide evhu. (Gen. 1:28) Vantu va hepere kulivhara va zwide evhu va lihane dogoro evhu nalinye li kare paradisa. Nampili ngomu vanona va here vakondi vawo, mokusikisa mo sitambo oso, awo va hepere kuvasiga va ka kware nokukatulisa po mapata gavene.

4. Yisinke ya horokerere nonkwara daAdamu naEva?

4 Adamu naEva kwa ligwanekerere noma-udigu mononkwara dawo apa va zonene kwaJehova. “Ezoka lyanare,” Satana Muzonaguli, kwa pukisire Eva a gazare asi nsene a lya ‘kositji sokugava ediwo lyeyi yoyiwa neyi yoyidona’ na gwana nondunge edi nadi mu ninkisa a vhure kutokora yoyiwa neyi yoyidona. Eva kapi ga fumadekere upangeli wamugara gwendi pokudira kumupura ko magano. Adamu kapi ga limburukwire kwaKarunga, age kwa lire enyango eli ga mu pere mukadendi.—Ehor. 12:9; Gen. 2:9, 16, 17; 3:1-6.

5. Yisinke natu lirongera ko konokonda edi va geve oAdamu naEva kwaJehova?

5 Apa Karunga ga mu pulire, Adamu kwa pere mukadendi usima asi: “Mukadi ogu wa pa nge, yige ana pe nge siyimwa asi ni lye, name yiyo na li.” Ano Eva kwa pere usima ezoka asi yilyo lya mu pukisire. (Gen. 3:12, 13) Kapi da kere nokonda domulyo mokulipopera. Morwa valikwali owo kapi va limburukwire Jehova, awo kwa ya kere varwanesi. Kuna kara erondoro kwetu. Mokuninka asi yi tu tompoke mononkwara, nkenye gumwe ga hepa kutambura situmbukira sendi nokulimburukwa Jehova.

6. Uporofete musinke va pumbire mwaGenesis 3:15?

6 Nampili ngomu Satana ga retere udigu moEdeni, Jehova ga geve ehuguvaro kovantu pokupumba uporofete wokuhova. (Resa Genesis 3:15.) Uporofete owo kwa likidire asi ‘ruvharo’ romukadi nga ru myona ezoka. Kupitira mouporofete owo, Jehova kwa likidire vantu elikwatakano lyewa eli ga kara nalyo nombunga zendi ezi azi mu karere meguru. Konyima Matjangwa ga ya likidire asi Karunga nga ruganesa gumwe gomombunga ozo zemeguru a ‘myone’ Muzonaguli nokuyagava mpito kovantu wovalimburukwi va hafere eparu eli va zumbanesere valikwali wokuhova lyokuparuka narunye pevhu mokusikisa mo sitambo saJehova.—Joh. 3:16.

7. (a) Kutunda apa oAdamu naEva va dilire kulimburukwa, yisinke ayi horoka mononkwara? (b) Mpangera musinke za gava Bibeli kovagara novakadi?

7 Morwa oAdamu naEva kapi va limburukwire ayo ya retere udigu mononkwara dawo ntani nedi da ya kwama ko. Pasihonena, ngwendi Eva, vakadi navenye kuzuvha kukora pokuhampuruka. Nye meharo awo simpe kuhara unene vagara vawo nampili ngomu vagara vamwe ava pangere vakadi vawo monkedi zonyanya, ngwendi moomu yina kuhoroka mononkwara dononzi naina. (Gen. 3:16) Bibeli kwa gava mpangera kovagara asi va ruganese nawa upangeli wawo. Ano vakadi va fumadeke upangeli wovagara vawo. (Efe. 5:33) Morwa valikwali vamwe kwa fumadeka Karunga, nampili va kare nomaudigu mononkwara, awo kugakohonona po nokuruganena kumwe.

NONKWARA KUTUNDA PWAADAMU DOGORO PORUHANZO

8. Tumbura nonkwara dokulisiga-siga kutundilira posiruwo saAdamu dogoro pomazuva gaNowa.

8 Komeho Adamu naEva va ka fe morwa nzo, awo kwa retere vana. (Gen. 5:4) Mbeli zawo Kaini kwa kwere mukadi gemezimo lyawo. Rameki gomoruvharo rwaKaini, yige ga hovere kukwara vakadi vavali. (Gen. 4:17, 19) Kutundilira posiruwo saAdamu dogoro pomazuva gaNowa, vantu wovasesu ngava karere Jehova. Ngwendi Abeli naHenoka ntani Nowa nepata lyendi. Bibeli kutanta asi posiruwo saNowa ‘vagara vamwe vemeguru tava zi vakadi konomutjima, makura tava kwara mo ava va here mo.’ Vaengeli owo novakadi ava va kwere kwa retere mamuturungu gonyanya. Makura ‘udona wovantu kwa vhukire napenye, awo hena yoyidona yelike ngava gazara.’—Gen. 6:1-5.

9. Yisinke Jehova ga rugene vantu wovadona pomazuva gaNowa, ntani yisinke natu lirongera ko kweyi ya horokere?

9 Jehova kwa reterere Ruhanzo pomazuva gaNowa a zonagure po vantu wovadona. Posiruwo sina, vantu kwa litulire mo unene moyinka yawo, kukwatera mo kulikwara-kwara, awo kapi va kwete egano ezonauko eli ‘Nowa nga udisa.’ (2 Pet. 2:5) Jesus kwa hetakanesere ukaro owo neyi tuna kumona momazuva getu. (Resa Mateusa 24:37-39.) Vantu wovanzi naina kuna kunyoka kupurakena kombudi zongwa zoUhompa waKarunga ezi vana kuzuvhisa uzuni mudima zi kare umbangi konomuhoko nadinye komeho uhura u wize. Twa ha pulisira yinka yemepata ngwendi nonkwara nokurera vanona yi tu donganese tu dire kupakera sinka ezuva lyaJehova eli lina kuwiza.

NONKWARA KUTUNDA PORUHANZO DOGORO POSIRUWO SAJESUS

10. (a) Yisinke va pulisilire monompo dononzi? (b) Ngapi Abirahamu naSara va tulire po sihonena sosiwa mononkwara dawo?

10 Nampili ngomu Nowa novana vendi va kwere nkenye ogu mukadi gumwe, posiruwo sina vantu ngava kwara masupareko. Monompo dononzi, ruhonda kwa ru pulisilire nampili momaukareli gawo. Apa Abiramu (Abirahamu) namukadendi Sarayi (Sara), va limburukwire Karunga pokudirukira koKanani, sirongo oso vantu vamo kapi ngava fumadeke nonkwara. Jehova yipo nye ga tokwere kuzonagura po sitata saSodoma naGomora morwa vantu vamo ngava rugana yirugana yoruhonda nokuyipulisira. Abirahamu kwa gendesere nawa epata lyendi ntani Sara kwa tulire po sihonena sosiwa sokufumadeka upangeli wamugara gwendi. (Resa 1 Peturusa 3:3-6.) Abirahamu kwa tulire po mawapaiko yipo munwendi Isaka a kware mukadi ogu nga karere Jehova. Morwa kukara nosinka koukareli wousili, Jakopo munwaIsaka ogu vana vendi mwa ya tundire mazimo 12 gaIsraeli nage kwa rugene yokulifana.

11. Ngapi Veta zaMosesa za poperere Vaisraeli?

11 Konyima Jehova ta ya tulisa po malikwatakano noruvharo rwaJakopo (Israeli). Posiruwo sina, nonkwara kukwatera mo masupareko kwa ya yi gendesere kuliza noVeta zaMosesa. Veta kwa poperere Vaisraeli va dire kunyateka ukareli wawo pokudira kulikwara nava ngava karere yikarunga yoyimpempa. (Resa Deuteronomium 7:3, 4.) Apa ngava ligwanekere nomaudigu gomanene mononkwara, awo va gwene evatero komasimbi. Maudigu kuhamena kuhondera nesupa ntani nomasinganyeko mononkwara ngava ga kohonona po. Kulizumba va kupulisilire, nye pwa kere ngendeseso ezi va hepere kukwama. Mugara ga vhulire kuzumba mukadendi nsene ana mu monene “yuma yoyidona.” (Deut. 24:1) “Yuma yoyidona” oyo kapi va yi faturura, nye kapi ya kwatera mo mapukogona.—Lev. 19:18.

WA HA GENDA YINEYA MULIKWALI GOGE

12, 13. (a) Posiruwo somuporofete Marakiya, ngapi omu vagara vamwe ngava tekura vakadi vawo? (b) Yisinke nayi vhura kuhoroka nsene munazinyetu gokukwara a hondera nomulikwali gwapeke?

12 Posiruwo somuporofete Marakiya, vagara woVajuda wovanzi ngava zumbire vakadi vawo moyineya pokuruganesa nokonda da hana mulyo. Vagara owo ngava zumbu vakadi vawo ava va kwere awo simpe vamati nokukakwara ko vakadona ndi vakadi wovapagani. Nampili apa Jesus ga kere pevhu, vagara woVajuda simpe ngava zumbu vakadi vawo moyineya “mokonda nkenye ezi.” (Mat. 19:3) Jehova kwa nyengere elizumbo lyangoso.—Resa Marakiya 2:13-16.

13 Naina kapi va yi pulisira mombunga zaJehova kuzumbira mulikwali goge moyineya. Ngapi nsene munazinyetu gokukwara a hondera nomulikwali gwapeke va ka likware konyima zokuteza po nonkwara dawo? Nsene kapi ana kulikida elitezururo lyosili, tava mu gusa mo mbunga mokupopera ukuhuki wombungakriste. (1 Kol. 5:11-13) Age ga hepa ‘kurugana eyi nayi likida asi ana litezurura’ komeho va mu tengwidire mo mombunga. (Ruk. 3:8; 2 Kol. 2:5-10) Nampili ngomu va dira kutura po siruwo esi na vhura kugusa ogo muntu yipo a tengure mombunga, nkareso ozo kapi va zi pulisira nampili ngomu azi dili kuhorauka mombunga zaKarunga. Kuvhura yi guse mvhura zimwe ndi dononzi yipo muntu a likide elitezururo lyosili. Nampili vana mu tengwidire mo mombunga, age simpe ga hepa kuzeresa yirugana yendi “kosipundi sepanguro saKarunga” nsene yosili ga litezurura.—Rom. 14:10-12; Tara Ruhungu 15 Mangundu 1979 pepenuno 31-32, moRuingilisa.

NONKWARA DOVAKRISTE

14. Yisinke za karerere po Veta?

14 Vaisraeli kwa kere moVeta zaMosesa nomvhura dokupitakana po-1 500. Veta kwa vaterere vantu vaKarunga mokukohonona po maudigu gemepata ntani noyinka yimwe ngomu za kere mupisuli gwawo dogoro noku ga wizire Mesiyasa. (Gar. 3:23, 24) Veta kwa ya hege ponomfa daJesus, makura Karunga yipo ga tulire po ewapaiko lyepe. (Heb. 8:6) Mewapaiko olyo, maruha gamwe gomoVeta kwa hege.

15. (a) Ngendeseso musinke zononkwara va hepa kukwama Vakriste? (b) Maukaro musinke Mukriste ga hepa kutarurura nsene ana hara kuzumba mulikwali gwendi?

15 Mokulimburura epuro eli va mu pulire Vafalisayi, Jesus kwa uyungire asi epulisiro eli ga geve Mosesa lyokuzumba mulikwali, “petameko kapisi yimo ngoso ya kere.” (Mat. 19:6-8) Jesus kwa likidire asi Vakriste va hepere kuyakwama ngendeseso zononkwara ezi ga tulire po Karunga moEdeni. (1 Tim. 3:2, 12) Kukara “rutu rumwe,” valikwali va hepa kulikwatakana nokupulisira eharo lyokuhara Karunga ntani neharo lyawo li nkondopeke nonkwara dawo. Nsene va lizumba pwa hana konda zehondero kapi tava manguruka mokukakwara nagepeke. (Mat. 19:9) Nsene mulikwali ga hondera a litezurure, mukwawo kuvhura a tokore kumugusira po ngwendi moomu Hoseya ga gusilire po mukadendi Gomere ogu ga honderere. Mokulifana, apa Vaisraeli va litezwilire pokusiga kukarera yikarunga yoyimpempa, Jehova ga va fililire nkenda nokuvagusira po. (Hos. 3:1-5) Nsene ono diva asi mulikwali goge ana hondere makura o tokore kuligwanekera nendi panyama ngoso kuna kulikida asi ono mu gusire po ntani kapi tapa kara hena konda zoPatjangwa zelizumbo.

16. Yisinke ga tente Jesus kuhamena udike?

16 Konyima zokulikida asi Vakriste wousili nokulizumba si pwa hana konda zehondero, Jesus kwa uyungire kuhamena “owo va kara nouhwi” wokukara vadike. Ta tanta hena asi: “Ogu a vhuru kuyitambura a yi tambure.” (Mat. 19:10-12, NW) Vamwe va tokora kukara ngorooro vadike yipo va ruganene Jehova pwa hana madonganeso. Awo va fira epandadeko.

17. Yisinke nayi vatera Mukriste a tokore nsene asi kuvhura a kware?

17 Alyo kuna kara etokoro lyomuntu mwene nsene asi ta kara mudike ndi ta kwara. Mupositoli Paurusa kwa korangedere udike, nye ga tente asi: “Morwamaheteko goruhonda, nkenye mugara a kare namukadendi, ano mukadi nage a kare nayendi.” Ga tente hena asi: “Nsene kapi vana kuvhura kulipangera, va kware tupu, yeeyi kukwara kwa livhura noruhepo komadowo.” Kukwara kuvhura kuvatera muntu a dire kugwira momadowo aga naga mu twaredesa a lidanese mwene koyilyo yonomuga ndi a hondere. Ntani mulyo hena kutara konomvhura doge, morwa Paurusa ga tente asi: “Apa na kere unona wange, ngani uyunga sinona, ngani gazara sinona, ngani teda sinona; nye apa nina ya kara ni mugara, yininke yosinona nina zumbu.” (1 Kol. 7:2, 9; 13:11; 1 Tim. 4:1-3) Nye muntu kapisi a hare kukwara morwa madowo gosiudinkantu. Age nampo kapi nga vhura kusikisa mo yitumbukira yomononkwara.

18, 19. (a) Yisinke ya hamena mo mononkwara doSikriste? (b) Yisinke ngatu ka zogera mosirongwa sokukwama ko?

18 Mononkwara doSikriste kwa hamena mo mugara nomukadi ava va ligava kwaJehova ntani va mu hara nomutjima nagunye. Awo va hepa kulihara unene yipo nga yi va tumangede va likware. Nsene va kwama epukururo ‘lyokukwara pasikriste’ awo ngava gwana mauwa. (1 Kol. 7:39) Apa ngava kwara, ngava ka nongonona asi Bibeli kugava mapukururo gomawa kononkwara.

19 Sirongwa sokukwama ko ngatu ka zogera yitwa yomoBibeli eyi nayi vhura kuvatera Vakriste ava va kwara va lididimikire maudigu ‘gopomazuva gopouhura’ omu vagara novakadi vana kulikida yikara eyi ayi zonagwisa po nonkwara. (2 Tim. 3:1-5) MoBibeli, Jehova ga tu pa eyi twa hepa yipo tu gwane ruhafo mononkwara ngomu tuna kugenda novantu vendi monzira ezi azi twara komwenyo gwanarunye.—Mat. 7:13, 14.