1, 2. Morwasinke Nombangi daJehova adi ruganesere unene Varoma 5:12?

TU TANTE ASI ono hara kutjanga elikwamo lyonovelise edi va diva nawa Nombangi daJehova ntani kudiruganesa unene. Nampo limwe lyetjangwa eli no didilika kuna kara Varoma 5:12. Gazadara ko tupu yikando eyi wa ruganesa nonkango edi asi: “Nzo, muntu gumwe tupu ga zi reta mouzuni. Ano nzo zendi kwa reta mo nomfa. Nomfa yiyo da lihanena movantu mudima, morwa vantu navenye kwa zona.”

² Velise ozo kwa moneka yikando yoyinzi mobuke Yisinke azi rongo Bibeli? Apa ngo lironga novana woge ndi vantu wopeke egaununo 3, 5, ntani 6 mobuke ozo, nampo ngo resa nawo etjangwa lyoVaroma 5:12 mokuvafatwilira sitambo saKarunga kevhu, nosizoweseso neyi atu fire. Nye ove rungapi o gazadara ko kuhamena etjangwa lyoVaroma 5:12 omu ali kundama elikwatakano lyoge naJehova neyi o rugana ntani nomeho zoge?

3. Yisinke twa hepa kutambura natuvenye?

³ Natuvenye twa hepa kuyitambura asi ose tu vananzo. Ntani ose nkenye ezuva kulipuka. Nampili ngoso, ayo kutuhengagwida pokudiva asi Karunga kudiworoka asi ose mbundu zevhu ntani age kutufira nkenda. (Epis. 103:13, 14) Jesus kwa tu ronga tu hundire Karunga asi: “O tu dongwenene po nonzo detu.” (Ruk. 11: 2-4) Yipo nye, kapisi hepero tu gazadare nonzo edi tu tulire nare morwa Karunga ga di tu dongwenena po. Tu tareni omu Karunga atu dongwenene po.

4, 5. (a) Yisinke ayi tu vatere tu kwate egano Varoma 5:12? (b) Yisinke azi tanta ‘nkenda’ ezi va tumbura moVaroma 3:24?

⁴ Mobuke zoVaroma, unene po megaununo 6 kugwana mo mauzera gomulyo kuhamena nonkango edi ga uyungire mupositoli Paurusa moVaroma 5:12. Mauzera ogo kutuvatera tu kwate egano omu Jehova a tu dongwenene po. Megaununo 3 kwa tanta asi: “Navenye kwa zona . . . , Karunga kuvahungameka mawoko-woko morwankenda zendi mwaJesus Kristusa ogu ga va zowora.” (Rom. 3:23, 24) Yisinke ga tembe Paurusa apa ga uyungire asi “morwankenda”? Age kwa ruganesere nkango zoRugereka ezi azi tanta asi “kuruganena muntu yininke mawoko-woko wa hana kundindira ko yuma kwendi.”

⁵ Mulirongi John Parkhurst kwa tanta asi: “Nkango nkenda nsene tava zi ruganesa kwaKarunga ndi kwaKristusa, azo kutamba koyininke eyi va rugene mokuzowora vantu kononzo nokonomfa.” Nye ngapi omu Karunga ga likidire ‘nkenda’ ozo? Ntani ngapi za likwatakana nehuguvaro lyoge ntani nelikwatakano lyoge naJehova? Tu zeni tu tare.

6. Morwa nkenda zaKarunga, uwa musinke ava gwanene mo vantu?

⁶ Adamu yige “muntu” ogu ga reta nzo nonomfa “mouzuni.” Yipo nye, “morwanzo zomuntu gumwe yiyo adi pangerere nomfa mouzuni.” Paurusa kwa tente hena asi ‘unzi wonkenda zaKarunga,’ kwa tunda “momuntu gumwe, Jesus Kristusa.” (Rom. 5:12, 15, 17) Nkenda ozo kwa retera vantu navenye mauwa. Bibeli kwa uyunga asi: ‘Melimburuko lyomuntu gumwe Jesus namo ngamu tunda vahungami wovanzi.’ Nkenda zaKarunga kuvhura kutwaredesa ‘komwenyo gwanarunye mwaJesus Kristusa.’—Rom. 5:19, 21.

7. Morwasinke sizoweseso sa karera uhwi wonkenda?

⁷ Jehova kwato ogu ga mu sininikire a tume Munwendi mokuyagava mwenyo gwendi gu kare sizoweseso. Nye nkenda yizo za tumangedere Karunga naJesus mokutuzowora kononzo nonomfa. Mawoko-woko ga yi ruganene Karunga mokutugusira po nokutupa mpito zokukaparuka narunye. Yiyo nye twa hepera kulikida rupandu kouhwi wonkenda zaKarunga momparukiso zetu zankenye ezuva.

8. Magazaro musinke gepuko va kara nago vamwe kuhamena kuzona?

⁸ Ose kuzona nkenye apa morwa kwa tundilira moruvharo rwaAdamu. Nampili ngoso, twa ha kara nomagazaro gepuko ngwendi gaaga asi: ‘Nampili ni zone kapisi hepero ni kare nosinka. Jehova nga dongwenena nge po morwa age nkenda.’ Posiruwo sovapositoli, Vakriste vamwe yimo ngava gazara ngoso. (Resa Juda 4.) Kuvhura tu dire kuuyunga yininke oyo, nye kuvhura yi kare momagazaro ndi komutjima gwetu.

9, 10. Ngapi Paurusa novakwawo va va zowere kononzo nokonomfa?

 ⁹ Paurusa kwa nkondopekere asi twa hepa kunyokera po kugazara asi: ‘Karunga kuyikwata egano. Kuvhura tupu ni twikire kuzona, kapi ta yi pakere mbili.’ Morwasinke? Morwa Paurusa kwa tjenge kuhamena Vakriste asi ‘awo kwa fa kombinga zononzo.’ (Resa Varoma 6:1, 2.) Ngapi omu va kere asi ‘kwa fa kombinga zononzo’ nye awo kwa kere simpe vazuni?

¹⁰ Kupitira mosizoweseso, Karunga kwa dongwenene po nonzo daPaurusa noVakriste vakwawo. Makura Jehova tava gwaveke nompepo zokupongoka va kare vana vendi wopampepo. Awo kwa gwene ehuguvaro lyokukaparukira meguru. Nye va hepere kutwikira kulimburukwa yipo va ka pangere naKristusa meguru. Nampili ngomu va kere asi awo simpe vazuni ntani ngava karere Karunga, Paurusa kwa uyungire kuvahamena asi ‘kwa fa kombinga zononzo.’ Age kwa ruganesere sihonena saJesus ogu ga fire ngomuntu nye kwa mu pindwire koufe ngosisitwa sopampepo. Nomfa kapi da kere hena nononkondo dokumupangera. Mokulifana, Vakriste vena wovagwavekwa nawo ‘kwa fire kombinga zononzo, yiyo va kerere nomwenyo Karunga mwaJesus Kristusa.’ (Rom. 6:9, 11) Ayo kutanta asi awo kwa tulire po marunduruko meparu lyawo. Kapi hena ngava pulisire madowo gawo ga va pangere. Awo kwa sigire mparukiso zawo zanare.

11. Monkedi musinke Vakriste ‘va fa kombinga zononzo’?

¹¹ Ngapi kuhamena Vakriste vanaina? Komeho tu ya kare Vakriste, ose nampo ngatu rugana yininke yoyidona twa hana kudiva omu ayi tara Karunga. Ose kwa fene ngwendi ‘vapika wonyata novahezuvhu,’ kutanta asi “vapika wononzo.” (Rom. 6:19, 20) Nye apa twa lirongere Bibeli, ose kwa tulire po marunduruko meparu lyetu, tatu ligava kwaKarunga nokugwana ekuho. Kutunda opo, ose kwa tokomena ‘kulimburukwa nonomutjima detu nadinye’ marongo nonompango daKarunga. Monkedi zangoso ose ‘kwa tu zowora mo mononzo,’ makura yiyo nye ‘tuna kara vapika wouhungami.’ (Rom. 6:17, 18) Kutanta asi nose ‘kwa fa kombinga zononzo.’

12. Etokoro musinke twa hepa kutura po natuvenye?

¹² Gazadara ko omu da kukundama nonkango edi daPaurusa asi: ‘Nzo walye hena azi pangere marutu geni gokufa, zi mu ninke mu limburukwe komadowo geni gopantu.’ (Rom. 6:12) Nsene tu kwama madowo getu gopanyama, ose ngoso kuna kupulisira ‘nzo zi tu pangere.’ Ose twa kara netokoro lyokuvhura kupulisira ndi kunyokera po nzo zi tu pangere. Yipo nye twa hepa kulipura asi: ‘Poyiruwo yimwe ame kupulisira rutu ndi magazaro gange yi tulise nge nzo ndi? Ame na hageka nkareso zange zanare ndi? Ame kuna karere nomwenyo Karunga mwaJesus Kristusa ndi?’ Ose ngatu hetekera ko kurugana eyi ayi hafesa Karunga, nsene tu kara norupandu konkenda ezi ga tu likida pokutudongwenena po.

13. Yisinke yina kugava umbangi asi ose kuvhura kutura po marundururko monkareso zetu?

¹³ Vantu vaJehova kwa hageka ‘kurugana yininke’ eyi nga va rugana komeho va ya mu dive nokumuhara nokumukarera. Yininke yimwe eyi ngava rugana, pokuyigazara ngesi kuvaretera “nomuga” ntani ayo ngano ya va twaredesere konomfa. (Rom. 6:21) Nye awo va tura po marunduruko. Yiyo va rugene Vakriste womoKolinte ava ga tjangerere Paurusa. Pomuhowo, vamwe ngava karere vakarunga woyimpempa, vatezi wononkwara, wokulirara-rara vagara novagara, vawidi, nonkorwe nayimwe hena. Nye  awo kwa ya va ‘kuhwire kononzo’ dawo ‘nokuvapongora.’ (1 Kol. 6:9-11) Vakriste womoRoma nawo kwa tulire po marunduruko gokulifana. Paurusa kwa va tjangerere asi: “Maruha gomarutu geni walye omu ga gava kononzo, ga kare yiruganeseso youdona. Nye omu ligave nyonevene kwaKarunga, moomu va fira vantu ava va vhumbuka koufe va kare komwenyo. Maruha geni nagenye omu ga pe Karunga, ga kare yiruganeseso youhungami.” (Rom. 6:13) Paurusa ga kere nepuro asi awo ngava twikira kurugana youhunga nokugwanena mo uwa monkenda zaKarunga.

14, 15. Ngapi omu natu yi likida asi twa tokomena ‘kulimburukwa nonomutjima detu nadinye’?

¹⁴ Ayo ya lifana nanaina. Vanavazinyetu vamwe nawo kwa kere ngwendi Vakriste womoKolinte. Nye nawo va tura po marunduruko. Awo va siga nonzo dawo danare, yiyo va va ‘kuhwa.’ Nye ove ngapi lina kara elikwatakano lyoge naJehova? Mokumona asi Karunga kutufira nkenda nokutudongwenena po, ove ono tokomene mokuhageka ‘kugava maruha gorutu roge kononzo’ ndi? Ove ngo ‘ligava kwaKarunga, ngwendi googu asi kwa fa yiyo wa vhumbuka koufe o kare nomwenyo ndi’?

¹⁵ Mokuyirugana oyo, twa hepa kunyokera po kutura nonzo dononene edi ngava rugana vamwe womoKolinte. Mokuyilikida asi ose twa tambura nkenda zaKarunga ntani asi ‘nonzo kapi hena adi tu pangere,’ ayo mulyo tu nyokere po nonzo donene. Kugusa ko oyo, ose twa tokomena ‘kulimburukwa nonomutjima detu nadinye,’ pokunyokera po kurugana yininke eyi ava tara vamwe asi kapisi nonzo dononene ndi?—Rom. 6:14, 17.

16. Ngapi twa yi diva asi kapi ya gwanena po koMukriste kunyokera po tupu kutura nonzo dononene?

¹⁶ Tu tareni sihonena somupositoli Paurusa. Age kapi nga rugana nonzo dononene edi va tumbura mo-1 Vakolinte 6:9-11. Nampili ngoso, age ga uyungire asi age nga zono. Age kwa tjenge asi: “Ame ni muntu tupu gokufa, kwa randesa nge ni kare mupika gononzo. Yeeyi ame kapi na divilisa eyi ani rugana. Morwa eyi na hara kurugana, kapi ani yi rugana, ano eyi na nyenga, yiyo ani rugana po.” (Rom. 7:14, 15) Novelise edi kulikida asi koyili eyi ga tere Paurusa asi nonzo ano age nga yi rwanesa po. (Resa Varoma 7:21-23.) Nose ngano tu tokomene ‘kulimburukwa nonomutjima detu nadinye.’

17. Morwasinke ono harere kuuyunga usili nkenye apa?

¹⁷ Tu konakoneni kuhamena kuuyunga usili nkenye apa. Mokukarera Jehova, nkareso ozo mulyo unene koMukriste. (Resa Yisewe 14:5; Vaefeso 4:25.) Satana “munayimpempa” age hena guhyayo. Ananiyasa namukadendi kwa fire morwa kwa tente yimpempa. Kapisi tu honene nkareso zawo zokutanta yimpempa. (Joh. 8:44; Yirug. 5:1-11) Kuuyunga usili yinzi ya hamena kupitakana tupu kunyokera po kutanta yimpempa. Ose kulikida rupandu rwetu konkenda zaKarunga pokuuyunga usili nkenye apa.

18, 19. Yisinke ayi tanta kuuyunga usili?

¹⁸ Yimpempa mwato usili nampili nakauke. Jehova kapi tupu ana harere vakareli vendi va hageke kutanta yimpempa. Age kwa tanterere Vaisraeli asi: “Omu kare vapongoki, yeeyi ame ni Mupongoki.” Yipo ga geve sihonena eyi ayi tanta kukara ono pongoka. Age kwa tente asi: ‘Walye omu vaka ndi asi mu uyunge yimpempa ndi asi mu likumbagere-kumbagere ndi mu lipukise-pukise.’ (Lev. 19:2, 11) Kuvhura tu nyokere po kutanta yimpempa nye nsene tu ninkisa vantu va gazare asi eyi tuna uyunga usili ose ngoso tuna va kumbagere ndi tuna va pukisa.

¹⁹ Pasihonena, muntu kuvhura a lihundire komuhona gwendi ndi kovarugani vakwawo  asi mungura kapi nga moneka koyirugana morwa nga za kosipangero. Age kuvhura a ze kosipangero va ka mu hakure ndi a ka mone ndokotora. Nye ozo kapisi yizo konda zene-zene ana lihundilire. Age kuna hara tupu a gwane mpito yipo a ka ze kumwe nepata lyendi kepwizumuko. Usili nawa-nawa ana uyunga ogo mugara ndi kuna kumbagere ndi? Nampo nove wa diva ko nonkedi edi omu vantu ava kumbagere vakwawo. Vamwe kukumbagera yipo va dire kuvatengeka ndi yipo va gwane eyi vana hara. Nampili kapi atu tanta yimpempa, twa hepa kulimburukwa mpangera zaKarunga asi: ‘Walye o mu likumbagere-kumbagere.’ Ntani twa hepa kugazadara ko hena nonkango domoVaroma 6:19 asi: “Ligaveni nawa-nawa mu kare vapika wouhungami, mu kure moupongoki.”

20, 21. Yisinke twa hepa kunyokera po mokulikida rupandu konkenda zaKarunga?

²⁰ Kulikida rupandu konkenda zaKarunga yinzi ya kwatera mo kupitakana tupu kunyokera po kuteza nonkwara ndi unkorwe ndi nonzo dimwe hena edi ngava rugana vamwe womoKolinte. Kapi tupu ya kwatera mo kunyoka kuhondera nye hena kunyokera po yilihafeso yoruhonda. Ntani kapi tupu ya kwatera mo kunyoka kukara nkorwe nye hana kunyokera po kunwa marovhu dogoro kuhara kukorwera mo. Kuvhura yi kare udigu kunyokera po nonkareso odo donondona, nye nsene tu kondja unene mokudinyokera po, nga yi tu tompoka.

²¹ Kapisi tu kondjere tupu kunyokera po nonzo dononene nye twa hepa kunyokera po hena nedi dononunu. Kapi ya kara ureru kuyisikisa mo nawa-nawa. Nampili ngoso, twa hepa kukondja ngwendi moomu ga kondjere Paurusa. Age kwa korangedere vapuli vakwawo asi: ‘Nzo walye hena azi pangere marutu geni gokufa, zi mu ninke mu limburukwe komadowo geni gopantu.’ (Rom. 6:12; 7:18-20) Nsene tu kukondja unene kunyokera po nonzo di kare asi dononene ndi dononunu, ose ngoso kuna kulikida rupandu konkenda ezi ga tu likida Karunga kupitira mwaKristusa.

22. Yisinke ngava ka gwana ava ava likida rupandu konkenda zaKarunga?

²² Morwa nkenda zendi, Karunga ga tu dongwenene po nonzo detu danare ntani nga twikira simpe kutudongwenena po. Yipo nye, tu likideni rupandu konkenda zendi pokunyokera po yininke eyi ava tara vamwe asi nonzo dononunu. Paurusa kwa tumbwire eyi ngatu ka gwana nsene tu yi rugana oyo, pokutanta asi: “Moomu nye va mu zowora mo mononzo, muna kara nye vapika vaKarunga, yiyimwa youkaro weni kutwara moupongoki, ano uhura weni mwenyo gwanarunye.”—Rom. 6:22.