1, 2. Morwasinke natu konakonena yihonena yovahompa vane womoJuda?

NSENE to mono gumwe kuna kugenda monzira makura ta lipundura a ligande, nove no takamesa pokugenda monzira ozo. Pokukonakona mapuko aga va tura wopeke, ngayi tu vatera tu nyokere po kutura mapuko gokulifana. Eyi ya lifana hena nelikwatakano lyetu naJehova. Kuvhura tu lirongere ko yininke yomulyo ko mapuko gava wopeke kukwatera mo ava va tjanga moBibeli.

² Vahompa vane womoJuda ava ka tu lirongere mosirongwa sa ka pita awo kwa karerere Jehova nomutjima nagunye. Nampili ngoso, va tulire mapuko gomanene. Yisinke natu lirongera ko kweyi yava horokerere ntani ngapi natu nyokera po kurugana yokulifana? Pokuteda ko koyihonena eyi, ngayi tu vatera tu gwanene mo mauwa mweyi va tjenge momatjangwa yipo yi tu ronge.—Resa Varoma 15:4.

3-5. (a) Nampili ngomu Asa nga ruganene Jehova nomutjima nagunye, udigu musinke ga ligwanekerere nawo? (b) Morwasinke Asa nampo ga huguvarere movantu apa Basa ga ya homwene sirongo saJuda?

³ Tu konakoneni sihonena saAsa nokutara omu Nonkango  daKarunga nadi kundama eparu lyetu. Asa kwa huguvarere mwaJehova apa vakwayita Vasudani emiliyona va homokerere sirongo saJuda. Nampili ngoso, age kapi ga huguvarere mwaJehova apa Basa hompa gwaIsraeli ga tamekere kutunga Rama sitata esi sa kere pepi nomurudi gosirongo saJuda. (2 Hist. 16:1-3) Asa kwa huguvarere monondunge damwene pokufuta Benihadadi hompa gwaSiliya a ka homone Basa. Asa ya mu tompokere ndi? Bibeli kwa tanta asi: “Ano hompa Basa eyi ga zuvha eyi ya horokere po, makura ta sigi kutunga Rama, a zumbe yirugana.” (2 Hist. 16:5) Pomuhowo Asa kwa gazarere asi etokoro lyewa ga tulire po.

⁴ Ngapi Jehova ga tere eyi ga rugene Asa? Karunga kwa tumine muporofete gwendi Hanani a ka rondore Asa morwa kudira kuhuguvara mwaJehova. (Resa 2 Histoli 16:7-9.) Hanani kwa tanterere Asa asi: “Kutunda apa ove ngo kara nkenye apa moyita.” Nampili ngomu Basa ga hagekere kutunga sitata sina, Asa novantu vendi kwa kere moyita siruwo nasinye esi ga pangerere.

⁵ Ngomu ka tu yi lirongere mosirongwa sa ka pita, Karunga kwa konakonene mutjima gwaAsa ano ga dimbwilire asi age kwa mu ruganenene nomutjima nagunye. (1 Vah. 15:14) Kosipara saKarunga, Asa nga limburukwa nokusikisa mo noveta dendi. Nampili ngoso, Asa ga ligwanekerere noyitundwamo yoyidona yomatokoro gendi. Yisinke ya ninkisire Asa a lihuguvare mwene ntani mwaBenihadadi mevango lyokuhuguvara Jehova? Asa nampo kwa gazarere asi pokuruganesa nongendeseso doukwayita ta fundu nawa yita. Ndi nampo kwa purakenene komagano gepuko govantu.

6. Yisinke natu lirongera ko kepuko eli ga tulire Asa? Gava sihonena.

⁶ Yisinke natu lirongera ko kepuko eli ga tulire Asa? Apa atu ligwanekere nomaudigu aga aga moneka asi udigu kwetu kugakohonona po ayo ureru kwetu kuhuguvara mwaJehova. Nye yisinke atu rugana apa atu ligwanekere nomaudigu aga aga moneka asi ureru kugakohonona po? Ose kulihuguvara nyamwetu pokuruganesa nondunge danyamwetu tu ga kohonone po ndi? Ndi ose pomuhowo kupapara nompango domoBibeli nokuditura pasirugana, mokulikida asi ose twa huguvara Jehova atu vatere tu kohonone po maudigu ogo? Pasihonena vanekoro kuna kukurwanesa, morwa kuza komapongo ndi koyigongi. Ove ngo pura Jehova a ku vatere o dive eyi no rugana moukaro owo ndi? Ndi tu tante asi ove kuna kupapara yirugana. Ove ngo tantera muhona ogo asi nkenye sivike wa hepa kuza komapongo ndi ngo kara nowoma asi kapi na ku pa yirugana? Yi kare asi udigu musinke natu ligwanekera nawo, twa hepa kudiworoka nonkango edi ga uyungire muepisarome asi: “Ligava kwaHOMPA, ove o huguvare mwendi, makura age nga ku kwafe.”—Epis. 37:5.

7, 8. Mapuko musinke ga rugene Jehosafata, ntani yitundwamo musinke ya kere? (Tara efano pepenuno 23.)

⁷ Tu tareni sihonena saJehosafata munwaAsa. Age kwa kere noyikara yoyiwa. Apa ga huguvarere mwaJehova age ga rugene yininke yoyinzi yoyiwa. Nye nage ga tulire po matokoro gepuko. Pasihonena, age kwa pulisilire munwendi gomugara a kware munwaAhaba hompa gomudona. Ntani konyima, Jehosafata kwa ya lipakerere naAhaba va karwise Vasiliya nampili ngomu ga mu rondwere muporofete Mikaya. Moyita oyo, Jehosafata nkare va mu dipage. Makura yipo ga tengwire koJerusarema. (2 Hist. 18:1-32) Apa ga ka sikire makura  muporofete Jehu ta mu pura asi: “Ove kuna gazara asi yiwa yokukwafa vadinikarunga o hame kwava va nyenga HOMPA ndi?”—Resa 2 Histoli 19:1-3.

⁸ Jehosafata ga lirongerere ko kweyi ya mu horokerere ndi? Nampili ngomu ga here Jehova nokuhara kumuhafesa, age kapi ga lirongerere ko kosihorokwa sendi naAhaba ntani nekerondoro lyomuporofete Jehu. Jehosafata simpe ga likwete ukwawo nomuntu gomudona. Sikando esi age kwa likwete ukwawo naAhasiya munwahompa Ahaba ogu ga kere nkore zaKarunga. Jehosafata naAhasiya awo kwa pangerere kumwe yikepa, eyi ya ya zonaukire po komeho va ya yi ruganese.—2 Hist. 20:35-37.

9. Ngapi vakaume wovadona nava kundama eparu lyetu mudima?

⁹ Pokuresa sihorokwa saJehosafata, ngano yi tu tumangede tu likonakone nyamwetu. Monkedi musinke? Jehosafata kwa kere hompa gomuwa. Age ‘nga ruganene HOMPA paapa ga hulira.’ (2 Hist. 22:9) Nampili ngoso age kwa likwete ukwawo novantu wovadona. Diworoka nonkango domoYisewe asi: “Kara ukwawo novanongo ngo kare munongo. Nsene o kara ukwawo novagova, ngo hanauka po.” (Yis. 13:20) Yimo, ose kwa hara kutantera ko wopeke kuhamena Jehova. Nye Jehosafata nkare a zumbanese eparu lyendi morwa kulikwata ukwawo naAhaba. Mokulifana nsene tu tulisa po ukaume novantu ava ava dili kukarera Jehova ngatu litura mosiponga.

10. (a) Nsene kuna hara kukwara, yisinke natu lirongera ko kwaJehosafata? (b) Yisinke twa hepa kudiworoka?

¹⁰ Sirongwa musinke natu lirongera ko kwaJehosafata? Pasihonena, Mukriste kuvhura a tameke kuhara muntu ogu a dili kukarera Jehova, morwa ta gazara asi kapi nga gwana Mukriste ogu nga mu kwara mombungakriste. Ndi pamwe vanekoro kuvhura va tu sininike asi tu kware komeho tu kurupe. Ntani vamwe kuvhura va lizuhve ngwendi munazinyetukadi ogu ga uyungire asi: “Ose kwa tu unga nomalizuvho gokuhara vakwetetu ntani nawo va tu hare.” Yisinke na rugana Mukriste nsene kapi ana kugwana mulikwali gokuwapera? Kuteda ko kweyi ya horokerere Jehosafata kuvhura  kutuvatera. Age nga pura nkenye apa evatero kwaKarunga. (2 Hist. 18:4-6) Nye apa Jehosafata ga likwete ukwawo naAhaba, ogu nga dili kukarera Jehova, age ga ncenwine marondoro gaJehova. Jehosafata ngano ga diworokere asi meho gaJehova kupapara ava ava hama kwendi nomutjima nagunye. Nose twa hepa kudiworoka asi meho gaKarunga kutara “uzuni mudima,” ntani age ga liwapaikira “kugava nonkondo” kwetu. (2 Hist. 16:9, hetakanesa NW) Age kukwata egano ukaro wetu ntani ga tu hara. Nsene ono hara kugwana mulikwali gokuwapera, wa yi pura asi Karunga ga diva ukaro woge ntani ana hara kukuvatera ndi? Kara nehuguvaro asi ngayi rugana.

11, 12. (a) Ngapi omu Hisikiya ga likidire eyi ya kere momutjima gwendi? (b) Morwasinke Jehova ga dilire kuhandukire hena Hisikiya?

¹¹ Yisinke natu lirongera ko kwaHisikiya? Siruwo simwe, Jehova kwa vaterere Hisikiya a tare eyi ya kere komutjima ngwendi. (Resa 2 Histoli 32:31.) Apa Hisikiya ga verere unene, Karunga kwa mu pere sidiviso asi nga veruka somundwire gokutengura konyima. Hompa gwaBabironi kwa tumine nontumi di ka pure kuhamena sidiviso oso. (2 Vah. 20:8-13; 2 Hist. 32:24) Apa Jehova ga “sigire” Hisikiya a kwame eharo lyamwene, age kwa likidire nontumi odo “nzugo zendi zougawo.” Oyo ga rugene Hisikiya kwa likidire “nkareso zendi.”

¹² Bibeli kapi za tumbura konda ezi za ninkisire Hisikiya a linenepeke. Nampo yeeyi ga fundire Vaasiliya moyita ndi yeeyi Karunga ga mu verwire pasitetu. Ndi nampo yeeyi ga ‘ngawopere unene ntani ngava mu fumadeke.’ Zi kare asi konda musinke, apa Hisikiya ga linenepekere, kapi ga likidire rupandu kweyi “ga mu ruganene” Karunga. Nampili ngomu Hisikiya nga karere Jehova nomutjima nagunye, age kwa rugene eyi ya dilire kuhafesa Jehova. Nye konyima, ‘Hisikiya ta linunupike’ makura Karunga kapi ga mu handukilire kumwe nombunga zendi.—2 Hist. 32:25-27; Epis. 138:6.

13, 14. (a) Maukaro musinke Jehova na vhura ‘kutusiga mokutuheteka’? (b) Yisinke natu rugana nsene vamwe tava tu pandadeke kweyi tuna tompora?

¹³ Ngapi omu natu gwanena mo uwa nsene tu resa nokuteda ko kosihorokwa saHisikiya? Diworoka asi Hisikiya kwa linenepekere konyima tupu apa Jehova ga mu vaterere a funde Senakelibu ntani apa ga mu verwire kouvera wendi. Nose nsene tuna tompora yuma ndi wopeke tava tu kanganga, Jehova kuvhura a tu ‘sige mokutuheteka’ a tare eyi ya kara komutjima gwetu. Pasihonena, tu ninke nye asi munazinyetugara kwa liwapaikira nawa mokukagava siuyungwa komeho zombunga zonene. Ano vantu wovanzi tava mu pandadeke kosiuyungwa sendi. Ngapi omu na lizuvha kuhamena epandadeko olyo?

¹⁴ Nsene tava tu pandadeke twa hepa kudiworoka eyi ga uyungire Jesus asi: ‘Nsene muna mana kurugana nayinye, eyi vana mu tantere, tanteni asi: “Ose tu vakareli wovahesi, yeeyi ose kuna rugana yeeyi vana tu pangere asi tu yi rugane makura.”’ (Ruk. 17:10) Yisinke natu vhura kulirongera ko kwaHisikiya? Twa hepa kudiworoka asi Hisikiya kwa linenepekere kapi ga kere norupandu kweyi “ga mu ruganene” Karunga. Pokuteda ko kweyi Jehova ga tu ruganena ngayi tu vatera tu nyokere po eyi ga nyenga Jehova. Ose kuvhura tu tantere ko wopeke kumuhamena ntani nomu ga tu vatera. Age yige ga tu pa Bibeli nompepo zokupongoka mokutuvatera.

15, 16. Yisinke ga rugene Josiya eyi ya mu ninkisire va ka mu dipage?

¹⁵ Yisinke natu lirongera ko kwahompa Josiya?  Nampili ngomu ga kere hompa gomuwa, age ga tulire epuko eli lya mu twaredesere va ka mu dipage. (Resa 2 Histoli 35:20-22.) Josiya kwa ‘kambadarere kukandana ndi kukarwisa’ hompa Neko gwaEgipite, nampili ngomu hompa ogo ga tanterere Josiya asi kapi ga kere noudigu nendi. Bibeli kwa uyunga asi eyi ga uyungire Neko kwa kere “nonkango daHOMPA.” Morwasinke Josiya ga zililire a ka rwise Neko? Bibeli kapi za gava konda.

¹⁶ Ngapi ngano Josiya ga yi divire asi nonkango daNeko kwa tundire kwaJehova? Ngano ga pulire Jeremiya muporofete gomulimburukwi gwaJehova. (2 Hist. 35:23, 25) Nye kapi pwa kara umbangi asi ga yi rugene oyo. Ntani hena Neko kwa zire koKarekemisi a ka rwe ‘nononkore dendi’ kapisi a ka rwise Jerusarema. Ntani hena Neko kapi ga swawire Jehova ndi vantu vendi. Yipo nye, alyo kwa kere etokoro lyedona ga tulire po Josiya mokukarwisa Neko. Yisinke natu lirongera ko? Nsene tuna kara noudigu ano tuna hara kutura po etokoro, twa hepa kutara eyi Jehova ana tu harere tu rugane.

17. Nsene tatu ligwanekere noudigu, ngapi natu nyokera po kutura epuko ngwendi eli ga tulire Josiya?

¹⁷ Nsene tuna hara kutura po etokoro, pomuhowo twa hepa kugazadara ko eyi azi uyunga ko Bibeli nokuyitura pasirugana. Poyiruwo yimwe, kuvhura tu pure ko vakuronambunga. Nampo nare twa gazadara ko kuhamena udigu owo ntani twa rugana ko mapaparo moyimbapiratjangwa yetu. Nye vakuronambunga kuvhura va tu vatere tu gazadare ko nompango dimwe domoBibeli edi twa dira kugazadara ko. Pasihonena, munazinyetukadi ga yi diva asi ga kara nositumbukira sokuzuhvisa mbudi zongwa. (Yirug. 4:20) Nampili ngoso, tu tante asi, ta tokora kuza mokuzuvhisa mezuva lyongandi nye mugara gwendi gomuhapuli ta mu tantere a kare membo. Mugara gwendi ta mu tantere asi nare va hura kukara kumwe pembo ano koyili eyi ana hara va rugane kumwe ngovalikwali. Munazinyetukadi ogu kuvhura a gazadare ko nompango domoBibeli kuhamena kulimburukwa Karunga ntani mpangera zaJesus zokutura po varongwa. (Mat. 28:19, 20; Yirug. 5:29) Nye ga hepa hena kudiworoka asi mukadi ga hepa kulimbukwa kwamugara gwendi ntani a kare nonkenda. (Efe. 5:22-24; Fil. 4:5) Age ga hepa kulipura asi: ‘Ngoso mugara gwendi kuna kumusilika mokudira kuza mokuzuvhisa ndi kuna kumupura tupu va rugane kumwe yininke yapeke mezuva olyo ndi? Ngovakareli vaKarunga, tuna hara kukara nehatakano nsene tatu tura po matokoro ntani tu kondjere kukara nezwi lyewa lyokomutjima.

18. Yisinke no lirongera ko pokuteda ko koyihonena yovahompa vane womoJuda?

¹⁸ Nose kuvhura tu ture mapuko aga va tulire vahompa vane ava tuna zogere morwa kapi twa sikilira mo. Pasihonena kuvhura (1) tu huguvare nondunge danyamwetu, (2) tu horowore vakaume wovadona, (3) tu linenepeke ndi (4) tu ture po matokoro twa hana kutara pomuhowo nompango daKarunga. Jehova muwa, age kutara uwa mwetu ngwendi moomu ga mwene uwa movahompa vena vane. Age hena ga diva omu twa mu hara unene ntani eharo eli twa kara nalyo lyokumukarera. Yipo nye ga tu pera yihonena yerondoro mokutuvatera tu nyokere po kutura mapuko gomanene. Tu tedeni ko unene koyihonena yomoBibeli ntani tu pandure Jehova kweyi ga yi tu pera.