1, 2. Madiro kulizuvha musinke va tumbura mwaGenesis, ntani morwasinke?

WA GAZADARA KO rumwe kuhamena madiro kulizuvha aga va tumbura moBibeli ndi? Momagaununo gokuhova gaGenesis, kwa tumbura mo Kaini ogu ga dipagere Abeli (Genesis 4:3-8); naRameki ogu ga tente asi age kudipaga mumati ogu a mu toona (Genesis 4:23); novasita vaAbirahamu ava va litangwisire novasita vaRoto (Genesis 13:5-7); naHagara ogu ga dinine Sara, ntani naSara ogu ga handukilire Abirahamu (Genesis 16:3-6); naIsimayeli ogu ga vyukire nkenye ogu, ntani nankenye ogu ga mu vyukire.—Genesis 16:12.

² Morwasinke va tumbwira moBibeli madiro kulizuvha? Morwa kuvhura tu lirongere ko koyihonena yovantu ava va kere nawo nomaudigu. Apa atu kara nose nomaudigu, kuvhura tu honene yihonena yoyiwa eyi va tumbura moBibeli ntani nokunyokera po yoyidona. (Varoma 15:4) Eyi ngayi tu vatera tu lironge kutulisa po mbili novakwetetu.

3. Yisinke natu ka lironga mosirongwa esi?

³ Mosirongwa esi, tatu ka lironga omu natu kohonona po  nomutangu ndi madiro kulizuvha, ntani nomu natu yi rugana. Natu ka lironga hena nompango dimwe domoBibeli edi nadi tu vatera tu kohonone po maudigu nomu natu kara nelikwatakano lyewa naJehova ntani novakwetetu.

4. Nkareso musinke zina lihanene mouzuni, ntani yisinke azi retesa po?

⁴ Satana yige a ninkisa vantu va ligaunuke ndi va dire kulizuvha. Morwasinke? MoEdeni, Satana kwa tente asi nkenye ogu kuvhura a litokwere mwene yoyiwa neyi yoyidona pwa hana mavyukiso gaKarunga. (Genesis 3:1-5) Naina, nkareso zangoso kuna kureta maudigu. Vantu wovanzi kulizuvha asi aso situmbukira sawo sokulitokwera vene yoyiwa neyi yoyidona. Awo kulinenepeka nokuligazara tupu vene ntani kapi ava yi pakere sinka nampili matokoro gawo ga korese wopeke. Nkareso zangoso kutwaredesa komadiro kulizuvha. Bibeli kutudiworokesa asi nsene tu handuka usimbu, ayo ngayi reta nomutangu nomaudigu.—Yisewe 29:22.

5. Yisinke ga rongere Jesus varongwa vendi?

⁵ Apa Jesus ga udisire poNdundu, age kwa rongere varongwa vendi omu nava tulisa po mbili ntani nomu nava nyokera po nomutangu. Pasihonena, age kwa va tanterere omu nava kara nonkenda nomu nava tulisa po mbili nomu nava nyokera po ehandu nomu nava kohonona po madiro kulizuvha ntani nomu nava hara nonkore dawo.—Mateusa 5:5, 9, 22, 25, 44.

6, 7. (a) Morwasinke ya wapera kukohonona po madiro kulizuvha usimbu-simbu? (b) Mapuro musinke nava lipura vakareli vaJehova?

⁶ Naina, ose kukarera Jehova apa atu kanderere nokuzuvhisa ntani nokuwiza komapongo. Nsene tu dira kutulisa po mbili novanavazinyetu, Jehova kapi nga tambura ukareli wetu. (Marukusa 11:25) Mokukara kaume kaJehova, twa hepa kugusira po vakwetu nsene vana lipuka.—Resa Rukasa 11:4; Vaefeso 4:32.

⁷ Jehova kuna hara vakareli vendi va ligusire po ntani va kare nelikwatakano lyewa novakwawo. Kuvhura tu lipure asi: ‘Ame kugusira po usimbu-simbu vanavazinyetu ndi? Ame kuhafera kukara kumwe nawo ndi?’ Nsene ono dimburura asi wa hepa kulironga kugusira po, kanderera kwaJehova ntani mu hundira a ku vatere o wapukurure. Guhyetu gemeguru nga zuvha makanderero goge nokugalimburura.—1 Johanesa 5:14, 15.

8, 9. Yisinke natu rugana nsene vana tu handukisa?

⁸ Ose kapi twa sikilira mo, makura vantu kuvhura va uyunge ndi va rugane yininke eyi nampo nayi tu handukisa. (Muudisi 7:20; Mateusa 18:7) Yisinke no rugana? Kuvhura tu lirongere ko yomulyo kosihorokwa  esi: Munazinyetukadi kwa morwere vanavazinyetugara vavali kepongasano. Nye gumwe kapi ga haferere omu va mu morwere. Apa vanavazinyetu owo va kere pwavelike, ogu ya dilire kuhafesa ta tameke kusivana kuhamena munazinyetukadi. Nye mukwawo ta mu diworokesa omu munazinyetukadi ga karera Jehova noulimburukwi nomvhura 40 nampili momaudigu. Age ga yi dimbwilire asi munazinyetukadi kapi ga kere nositambo sokumuhandukisa. Ngapi mukwawo ga limbwilire? Age kwa tente asi: “Mouhunga ono kara.” Makura ta divara eyi ya horokere.

⁹ Yisinke sina kuturonga sihorokwa esi? Nsene gumwe a tu handukisa, twa hepa kudiva omu natu mu tekura. Muntu geharo kugusira po vakwawo. (Resa Yisewe 10:12; 1 Peturusa 4:8.) Apa atu ‘dongwenene po’ vakwetu, ayo kuhafesa Jehova. (Yisewe 19:11; Muudisi 7:9) Yipo nye, nsene muntu a uyunga ndi a rugana yininke yokukuhandukisa, lipura asi: ‘Hepero ni rugane ko yuma ndi? Hepero sili ni yi gazadare ndi?’

10. (a) Ngapi munazinyetukadi ga lizuvhire pomuhowo apa ngava mu uyunga momudona? (b) Etjangwa musinke lya mu vaterere?

¹⁰ Apa wopeke ava tu uyunga momudona, ayo kuvhura yi tu handukise. Tara eyi ya horokerere munazinyetukadi gedina Lucy. Vamwe ngava mu uyunga momudona monkedi omu nga zuvhisa nomu nga ruganesa siruwo sendi. Ayo kwa mu korere ntani ga pulire evatero kovakuronambunga. Yitundwamo? Age kwa tanta asi awo kwa ruganesere Bibeli mokumuvatera a dire kugazadara unene mauyungo ogo yipo a gazare kuhamena Jehova. Apa ga resere Mateusa 6:1-4, ayo kwa mu korangedere. (Resa.) Novelise odo kwa mu diworokesere asi kuhafesa Jehova mulyo unene. Yipo ga hagekere kugazara mauyungo ogo. Nampili wopeke va uyunge sirugana sendi sokuzuvhisa momudona, age kuhafa morwa ga diva asi kuna kukondja mokuhafesa Jehova.

11, 12. (a) Yisinke na rugana Mukriste nsene kapi ana “kuzora” namukwawo? (b) Yisinke natu lirongera ko omu Abirahamu ga kohwenene po nomutangu? (Tara efano pepenuno 3.)

¹¹ “Ose natuvenye kupuka popanzi.” (Jakopo 3:2) Tu tante asi ono diva asi munazinyetu ka yi mu handukisire eyi ko uyungire ndi ko rugene. Yisinke no rugana? Jesus kwa tente asi: “Nsene o reta sigava sonzambo kosizambero, nye ove o diworoke asi pweli mukweni ogu ono kudira kuzora nendi, siga tanko nzambo zoge posizambero, o ka lipe mbili namukweni, ntani nye no ka tengura o ya zambe sigava soge kwaKarunga.” (Mateusa 5:23, 24) Yipo nye, uyunga nendi. Nye sitambo soge sa hepa kukara sokulipa mbili nendi. Wa hepa kutambura epuko lyoge ntani kapisi o mu pe usima. Kulipa mbili novanavazinyetu kuna kara sininke somulyo po.

 ¹² Bibeli kulikida omu vakareli vaKarunga nava tulisa po mbili nsene kapi vana kulizuvha. Pasihonena, Abirahamu naRoto kwa wekere yimuna yoyinzi, ano vasita vawo kwa tamekere kulitangwisa morwa kapi va kere nomaulisiro gokugwanena po. Morwa Abirahamu kwa here mbili, yipo ga tanterere Roto a hove kuhorowora sirongo. (Genesis 13:1, 2, 5-9) Ee, sihonena musi kouwa! Eyi ya koresere Abirahamu ndi? Hawe. Konyima tupu zoyo, Jehova ta tungike Abirahamu noyiweka yoyinzi. (Genesis 13:14-17) Yisinke natu lirongera ko? Nampili tu hepe, Jehova ngatu tungika nsene tu kohonona po madiro kulizuvha monkedi zombili. ^[1]

13. Yisinke ga rugene mutareli gumwe apa va mu uyungisire momudona, ntani yisinke natu lirongera ko sihonena sendi?

¹³ Tara sihonena somosiruwo setu. Mutareli gomupe gosigongi kwa zigidire munazinyetugara gumwe nokumuhundira nsene kuvhura va rugane kumwe posigongi. Munazinyetu kwa uyungire yininke yoyidona nokudimisa terefona morwa kwa handukilire mutareli gwapeke ogu nga rugana ko nare. Mutareli gomupe kapi ga handukire, nye ga rugene ko yuma. Konyima zovili zimwe, ta toonene ngodi munazinyetu ogo nokumutantera oku ngava ligwana. Sivike sokukwama ko, vanavazinyetu owo tava ka ligwana koSinyanga, ano konyima zokukanderera kwaJehova, tava zogere ure wovili. Munazinyetu ta faturura eyi ya horokere pokatji kendi nomutareli ogu nga rugana ko nare. Mutareli gomupe ta purakene nawa ntani nokuzogera matjangwa gongandi. Yitundwamo, awo va lipere mbili ntani nokurugana kumwe posigongi. Munazinyetu kwa hefe morwa mutareli kwa mu uyungisire monkedi zongwa zombili.

14, 15. (a) Siruwoke natu tura pasirugana epukururo lyomwaMateusa 18:15-17? (b) Nonkedi musinke ntatu ga tumbwire Jesus, ntani ngapi natu di tura pasirugana?

¹⁴ Sinzi somadiro kulizuvha aga aga kara pokatji koVakriste vavali kuvhura kugakohonona po kompengi. Nye poyiruwo yimwe udigu kuyirugana. Madiro kulizuvha gamwe kuvhura kuhepa evatero lyovakwetetu ngomu va yi tumbura mwaMateusa 18:15-17. (Resa.) ‘Kuzona’ oku ga tumbwire Jesus apa kapisi madiro kulizuvha gomanunu pokatji koVakriste. Ngapi twa yi diva? Jesus kwa tente asi nsene munzoni a nyoka kulitezurura konyima zokumuvyukisira kompengi ndi zokuzigida ko mukweni ndi zokuyisikisa kovakuronambunga, ogo ngoso a kare koge “ngwendi mupagani ndi mufutisi gomutero.” Naina, eyi kwa tamba asi va hepa kumugusa mo mombunga. ‘Kuzona’ oku va tamba apa kwa hamena mo yininke ngwendi kukumbangera ndi kurundira, nye kapisi nonzo ngwendi kuhondera ndi kurwanesa usili ndi kukarera mafano. Nonzo dangoso, vakuronambunga tupu yiwo va fira kudikohonona po.

¹⁵ Jesus kwa gaverere epukururo lyangoso a tu likide omu natu vatera munazinyetu morwa twa mu hara. (Mateusa 18:12-14) Ngapi natu kwama epukururo eli? (1) Twa hepa kulipa mbili  namunazinyetu ogu tuna lizono nendi twa hana kuhamesera mo wopeke. Nampo pokuzogera nendi yikando yongandi. Nye yisinke natu rugana nsene simpe kapi pana kara mbili? (2) Twa hepa kuuyunga namunazinyetu gumwe ogu ga diva ukaro owo. Nsene mu kohonona po udigu owo, ove ngoso “ono mu kongwa.” Nsene asi konyima zokuuyunga nage yikando yongandi nye simpe kapi muna lipe mbili ntani nye (3) no ka sikisa udigu owo kovakuronambunga.

16. Yisinke ayi likida asi kukwama epukururo lyaJesus kuna kara nkedi zongwa?

¹⁶ Pamwe, kapisi hepero kuruganesa nonkedi nadinye ntatu edi va tumbura mwaMateusa 18:15-17. Morwasinke natu uyungira ngoso? Rorunzi, munzoni kudimburura epuko lyendi nokuliwapukurura, yipo nye, kapisi hepero va mu guse mo mombunga. Makura muntu ogu ga zonena kuvhura a mu gusire po yipo va kare nombili. Epukururo lyaJesus lya yi likida nawa-nawa asi kapisi hepero kuyisikisa usimbu kovakuronambunga. Nsene asi konyima zokurugana nonkedi mbali nye simpe kapi ana litezurura ntani nye natu ka yi sikisa kovakuronambunga.

17. Matungiko musinke ngatu hafera nsene tu ‘kondjera mpora’ ndi mbili?

¹⁷ Ose ngatu twikira kuhandukisa vakwetu, morwa kapi twa sikilira mo. Murongwa Jakopo kwa tjenge asi: “Nsene pweli ogu a dili kulipuka mononkango, ogo ga sikilira mo, norutu rwendi narunye age kuvhura kurupangera.” (Jakopo 3:2) Mokukohonona po madiro kulizuvha, twa hepa ‘kutokomena mpora nokuzikondjera.’ (Episarome 34:14) Nsene tu twikira kutulisa po mbili novakwetetu, ose ngatu kara nelikwatakano lyewa novanavazinyetu, ano eyi ngayi retesa po uumwe. (Episarome 133:1-3) Unene po, ose ngatu kara nelikwatakano lyenene naJehova, “Karunga gombili.” (Varoma 15:33) Nsene tu kohonona po madiro kulizuvha monkedi zombili, ose ngatu hafera matungiko nagenye ogo.