Mbunga zovanomeni kwa gwene umbangi
Momvhura 59, vakwayita nomukurona gwawo Julius kwa pitisilire mbunga zovanandorogo va hwilire moRoma kupitira poheka zaPorta Capena. Pondundu zaPalatine awo kwa mwene mbara zahompa Nero, ogu ngazi kungu mbunga zovakwayita wonomfuro. * Vanadorongo kwa ya pite metungo lyaForum nopondundu zaViminal. Awo kwa ya pitire mosikunino soyizambero yoyinzi yovakarunga woVaroma nokuza kevango oku ava dewire vakwayita.
Emanya eli lyefano lyovanomeni kwa li gwene metungo lyaClaudius eli va tungire momvhura 51
Mupositoli Paurusa nage kwa kere gumwe govanadorongo owo. Apa ga kere mosikepa esi sa pupagerere nompepo, muengeli gwaKarunga kwa tanterere Paurusa asi: “Kosipara sahompa gwaRoma yiko tupu ngo ka sikama.” (Yirug. 27:24) Apa ga ka sikire pepi nonkurusitata sepangero lyaRoma, Paurusa kwa diworokere nonkango edi ga mu tantererere Hompa Jesus poRuhungu rwaAntonia moJerusarema. Jesus kwa tente asi: “Kwata mutjima, Paurusa! Moomu wa gavera nge umbangi moJerusarema nomoRoma, yimo ngorooro ngo ka u gava.”—Yirug. 23:10, 11.
Nampo Paurusa kwa sikeme a tarurure etungo lyaCastra Praetoria, eli lya kere nonohotepopero dononde domakuma gomageha nomaruhungu. Etungo olyo kwa kere mo nonzugo dovanomeni ava ngava kungu hompa ntani novaporosi womositata. Amo kwa kere mo nombunga 12 * dovanomeni novakwayita wonodoropa dokulisiga-siga, ano metungo olyo kwa kere mo nonzugo dononzi dovakwayita mayovi, kukwatera mo varondi wononkambe. Etungo olyo kwa diworokesere vantu omu epangero lyaRoma lya kere nononkondo. Mokumoma asi vanomeni yiwo va kere nositumbukira sokunomena vanadorongo, Juliusa kwa pitisilire mbunga zendi zi pite mwazimwe zonoheka ne dononene detungo olyo. Konyima zorugendo oru rwa va gusire makwedi gongandi, vanadorongo kwa ya sikire moRoma.—Yirug. 27:1-3, 43, 44.
MUPOSITOLI PAURUSA KWATO ‘GA MU SILIKIRE’ KUUDISA
Morugendo rwawo, Paurusa kwa mwene emoneko eli lya mu tanterere asi navenye womosikepa tava ka sika konontere vandjewa-ndjewa. Apa lya mu humine ezoka nokaponga si ga mwene. Age kwa verwire vaveli navenye woposirudi saMalita, makura vantu tava tameke kuuyunga asi age karunga. Nombudi odo kwa lihanenene mokatji kovanomeni vamwe hena.
Paurusa kwa ligwene novapuli vakwawo womoRoma ‘ava va mu simbagwilire dogoro komarandesero gaApiusi nokoNohotera-ntatu.’ (Yirug. 28:15) Ngomunadorongo, ngapi ga vhulire kusikisa mo eharo lyendi lyokuudisa mbudi zongwa moRoma? (Rom. 1:14, 15) Vamwe kwa gazarere asi vanadorongo pomuhowo tava va twara komukurona govanomeni. Paurusa kwa mu geve komukwayita Afranius Burrus, nampo yige gwauvali ga kere nononkondo mepangero. * Mevango lyokumunomena vakurona wovakwayita, age kwa mu geve komukwayita gumwe a mu takamese. Paurusa kwa mu pulisilire a kare monzugo zendi ezi nga futire ntani nga tambura navenye ava ngava ya mu dingura nokuvaudisira ‘va hana kumusilika.’—Yirug. 28:16, 30, 31.
PAURUSA NGA ZUVHISIRE “MUNONA NOMUKURONA”
Makuma getungo lyaCastra Praetoria
Burrus nampo kwa puragerere mupositoli Paurusa komeho a ka moneke kosipara saNero, yi kare asi mombara ndi kokamba zovakwayita. Paurusa kwa ruganesere mpito ezi zokulikarera a zuvhisire “munona nomukurona.” (Yirug. 26:19-23) Yi kare asi sitambo musinke ga kere naso Burrus, Paurusa kwa mu gusire ko kovanadorongo vakwawo a kare gelike. *
Paurusa kwa zigidire “Vajuda womakuto” navamwe ‘wovanzi ava ngava wiza monzugo zendi’ nokuvazuvhisira. Vanomeni nawo va gwene umbangi. Awo kwa zuvhire Paurusa kuna kugava umbangi wene-wene koVajuda kuhamena Jesus noUhompa, kutunda “ngurangura dogoro ngurova.”—Yirug. 28:17, 23.
Apa mupositoli Paurusa ga kere modorongo, vakwayita va mu zuvhire kuna kutjanga nombilive
Nombunga dovanomeni dokulisiga-siga ngadi nomene mbara nkenye ezuva. Ava ngava nomene Paurusa nawo ngava lipe marufo nkenye ezuva. Ngoyitundwamo, vanomeni wovanzi kwa gwene umbangi. Vanomeni va mu zuvhire kuna kutjangera nombilive koVaefeso nokoVafilipi nokoVakorosi nokoVakriste woVahebeli ntani va mu mwene kuna kutjangera mbilive Mukriste gedina Firemoni. Apa ga kere modorongo, Paurusa kwa vaterere Onesimusa, mupika ogu ga dukire, pokutanta asi ‘ame kuna ya kara guhwe gopampepo omu modorongo,’ nokumutuma a tengure kwahekurwendi. (Fir. 10) Paurusa ga likidire hena eharo kovakwayita ava va mu nomenene. (1 Kol. 9:22) Gazara tupu omu ga puragerere mukwayita kuhamena sitambo soyirwiso yokulisiga-siga nokuyiruganesa mosifanekeso.—Efe. 6:13-17.
‘KUUYUNGA NONKANGO DAKARUNGA VA HANA WOMA’
Kukara kwaPaurusa modorongo kwa geve mpito ‘zokuhanesa mbudi zongwa’ mokatji kovanomeni navenye navamwe hena wopeke. (Fil. 1:12, 13) Vatungi vemetungo lyaCastra Praetoria kwa likwatakanene nava vemepangero lyaRoma nahompa nava vembo lyendi. Mombara zahompa kwa kere mo vekoro lyendi novakareli novapika, vamwe ava va ya kere Vakriste. (Fil. 4:22) Sihonena saPaurusa soupampi kwa korangedere vanavazina womoRoma va kare nomupampi “mokuuyunga nonkango daKarunga va hana woma.”—Fil. 1:14.
Yi kare asi ukaro wetu musinke, kuvhura tu gwane wokuzuvhisira movantu ava ava wiza kwetu va ya tu vatere moyirugana yokulisiga-siga
Kuzuvhisa kwaPaurusa moRoma kuna kara hena ekorangedo kwetu ngomu tuna ‘kuudisa nonkango posiruwo sosiwa nesi sosidona.’ (2 Tim. 4:2) Pasihonena, kuvhura tu kare mosipangero ndi tava tu tura modorongo morwa epuro lyetu. Yi kare asi ukaro wetu musinke, kuvhura tu gwane wokuzuvhisira movantu ava ava wiza kwetu, nampo kuyatutarera po ndi kuyatuvatera moyirugana yokulisiga-siga. Apa atu zuvhisa nomupampi mwankenye ukaro, ose kulimonena usili ou asi ‘nonkango daKarunga kapi ava di pandeke.’—2 Tim. 2:8, 9.
^ para. 2 Tara kakende kosiparatjangwa “Vanomeni womomazuva gaNero”
^ para. 4 Nkenye mbunga kwa kere novakwayita 1 000.
^ para. 7 Tara kakende kosiparatjangwa “Sextus Afranius Burrus.”
^ para. 9 Hompa gwaRoma Tiberius kwa tulire Herodesa Agrippa modorongo momvhura 36/37 morwa kwa here asi Caligula a kare hompa. Mepangero lyendi, Caligula kwa tulire Herodesa a kare hompa ngomfuto zendi.—Yirug. 12:1.
