1. Morwasinke sitambo sahompa gwaSiliya nogu gwaIsraeli sa dilire kusika mo?

KONYARA nomvhura 750 komeho zokuwiza Kristusa pevhu, hompa gwaIsraeli nogu gwaSiliya kwa tulisire po yita yokurwisa uhompa wezimo lyaJuda. Awo kwa here kuhomona Jerusarema nokugusa hompa Ahasi mouhompa, makura va ture mo muntu gwapeke, ga hana asi gomoruvharo rwaNdafita. (Jes. 7:5, 6) Nye sitambo sawo kapi sa sikire mo, morwa Jehova kwa tumbwidilire asi womoruvharo rwaNdafita yiwo ngava kara nkenye apa vahompa, ano nonkango dendi kwa sikire mo.—Jos. 23:14; 2 Sam. 7:16.

2-4. Ngapi omu uporofete womwaJesaya 7:14, 16 wa sikilire mo (a) mosiruwo saJesaya? (b) mosiruwo saJesus?

² Pomuhowo, ayo kwa monekere asi hompa gwaSiliya nogu gwaIsraeli tava fundu yita. Tupu va tamekere kurwa, Ahasi ta zumbanesa vakwayita vendi womapenda 120 000. Meseya, ‘muna gomugara gwahompa,’ kwa mu dipagere. (2 Hist. 28:6, 7) Jehova ga yi mwene. Age ga diworokere etumbwidiro lyendi kwaNdafita, makura yipo ga tumine muporofete Jesaya nombudi zekorangedo.

³ Jesaya kwa tente asi: “Mukadona nga kara marutu gavali, makura nga hampuruke mumati, ogu nga ruka Imanuere. . . . Ano apa nga kura a sike poruveze rokutokora mwene, . . . yirongo oyo yohompa vavali [gwaSiliya nogu gwaIsraeli], eyi yina kumutjilisa ngayi kara mburundu.” (Jes. 7:14, 15, 16) Yosili, ruha rokuhova rouporofete kwa tembe kehampuruko lyaMesiyasa. (Mat. 1:23) Mokumona asi ‘ohompa vavali,’ gwaSiliya nogu gwaIsraeli kapi va homokerere Vajuda mosiruwo saJesus, makura uporofete kuhamena Imanuere kwa kere nesikililiromo lyokuhova mosiruwo saJesaya.

 ⁴ Konyima tupu zapa Jesaya ga geve ediviso olyo, mukadendi ta kara nomarutu gavali makura ta hampuruka munona gomugara gedina KwataUsimbu–Genderera–Kuhakana. Munona ogu nampo kwa kere Imanuere ogu ga pumbire Jesaya. * Mosiruwo sanare, munona ngava mu ruku edina pehampuruko ano konyima vakondi vendi novanekoro tava ya mu ruku ko hena edina limwe. (2 Sam. 12:24, 25) Kapi pwa kara umbangi asi Jesus ngava mu zigidisa kedina Imanuere.—Resa Jesaya 7:14; 8:3, 4.

5. Etokoro musinke lyepuko ga tulire po hompa Ahasi?

⁵ Siruwo oso Israeli naSiliya va demenenene kuhomokera Juda, muhoko goVaasiliya nago kwa kere nositambo sokurwisa Juda. Asiliya yiso sirongo sa kere nononkondo dononene mosiruwo sina. Kuliza Jesaya 8:3, 4, hompa gwaAsiliya kwa ya twere ‘emona nalinye lyaDamasikusi noyikwata nayinye yaSamaliya’ komeho a ya homone uhompa waJuda wokoMbindakano. Mevango lyokuhuguvara mononkango daKarunga kupitira mwaJesaya, Ahasi ta likwata ukwawo nahompa gwaAsiliya, eyi ya ya twaredesere kehepeko lyoVajuda. (2 Vah. 16:7-10) Ee, etokoro musi lyepuko ga tulire po Ahasi ngomugendesi gwaJuda! Twa hepa kulipura asi: ‘Apa ani hara kutura po matokoro gomulyo, ame kutura muhowo Jehova ndi vantu?’—Yis. 3:5, 6.

6. Ngapi omu Hisikiya ga lisigire naAhasi?

⁶ Ahasi kwa fire momvhura 746 komeho zokuwiza Kristusa, ano munwendi gomugara Hisikiya yipo ga zire mouhompa, posiruwo oso Vajuda awo vana hageke kukarera Jehova. Yisinke ga hovere kurugana ngahompa? Age ga kondjerere kungawopeka muhoko ndi? Hawe. Hisikiya kwa here Jehova, ntani kwa kere mugendesi gomuwa. Sininke sokuhova ga rugene kwa kere sokutengwidira po ukareli wousili nokuvatera vantu va kare nelikwatakano naJehova. Apa ga dimbwilire mpango zaKarunga, age kwa zi limburukwire poopo. Ee, sihonena musi sosiwa ga tu tulira po!—2 Hist. 29:1-19.

7. Morwasinke Varevhi va heperere evatero lyahompa gomupe?

⁷ Varevhi kwa kere nositumbukira sosinene sokutengwidira po ukareli wousili. Yipo nye, Hisikiya ga pongere nawo nokuvatumbwidira asi nga va vatera. Varevhi wovalimburukwi pepongo olyo nampo kwa lilire morwa ruhafo apa va zuvhire hompa ta tanta asi: ‘One nyonelike ga horowora HOMPA mu pitisire mbunga mokumukarera.’ (2 Hist. 29:11) Yosili, Varevhi kwa gwene mapukururo gomawa mokuvatera vantu va karere Karunga gosili.

8. Yisinke ga rugene ko Hisikiya mokunkondopeka elikwatakano lyomuhoko naJehova, ntani yitundwamo musinke ya kere?

⁸ Hisikiya kwa zigidire vantu womoJuda nava womoIsraeli kosipito sosinene saPaska, ano konyima zoPaska vantu kwa dene Sipito soNomboroto da hana Muhahu mazuva gatano-nagavali. Vantu kwa bondjanene unene sipito dogoro tava si dana mazuva gokupitakana pwagatano-nagavali. Bibeli kututantera asi: ‘Mositata saJerusarema kwa kere mo ehafo lyenene, yeeyi sininke sangesi kapi sa horokere mo kutunda komazuva gahompa Saromo, munwaNdafita.’ (2 Hist. 30:25, 26) Ee, omu tupu sipito sina sa geve ekorangedo kovantu navenye! Mo-2 Histoli 31:1, tatu resa asi:  “Sipito eyi sina pu, . . . makura tava bamagura po nongundi domamanya nokutetagura mafano aga va pongwera karunga gomukadi Asera nokuzungurura po yizambero nomavega aga ava tongamenene.” Monkedi zangesi, yimo Vajuda va tamekere kutengura kwaJehova. Eyi kwa va vaterere va liwapaikire maudigu aga ga ya kweme ko.

9. (a) Ngapi omu sitambo saIsraeli sa dilire kusika mo? (b) Pomuhowo, ngapi omu Senakelibu ya mu tompokere mokufunda Juda?

⁹ Ngwendi moomu ga yi pumbire Jesaya, Vaasiliya kwa ya fundire uhompa waIsraeli nokugusa vantu va va tware kounkwate, ano sitambo saIsraeli sokurwisa uhompa waJuda kapi sa sikire mo. Nye sitambo musinke va kere naso Vaasiliya? Awo kwa rwisire Juda nokuzifunda. Bibeli kwa tanta asi: “Momumvho gomurongo-nane gwahompa Hisikiya, hompa gwaAsiliya Senakelibu ta katuka a ka rwise yitata nayinye yomakumapopero yomoJuda, makura ta yi kwata.” Senakelibu kwa fundire yitata 46 yoVajuda. Gazara tupu ngano omu wa lizuvhire ngano nove kwa tungire posiruwo sina moJerusarema. Diworoka asi vakwayita Vaasiliya kwa fundire tunda sitata zende sitata.—2 Vah. 18:13.

10. Morwasinke nonkango domwaMika 5:5, 6 da korangederere Hisikiya?

¹⁰ Hisikiya ga divire siponga, nampili ngoso kapi ga tukukire ndi a pure evatero komuhoko govapagani ngwendi oguhwe, Ahasi, nye age kwa huguvarere mwaJehova. (2 Hist. 28:20, 21) Age nampo ga divire nonkango domuporofete Mika, ogu ga pumbire kuhamena Vaasiliya asi: “Ose ngatu tuma ko vagendesi vetu wononkondo va ka va rwise. Awo ngava funda Vaasiliya nononkondo doyirwiso.” (Mika 5:5, 6) Nonkango odo daJehova kwa korangedere Hisikiya, morwa ado kwa likidire asi Jehova kuvhura kuruganesa mukwayita gokulikarera a ya funde Vaasiliya, sininke esi ngasi dili kuhorauka.

11. Siruwoke uporofete wokuhamena vagendesi wononkondo ngau kara nesikiliromo lyomulyo?

¹¹ Uporofete wokuhamena ‘vagendesi wononkondo’ kwa ya kere nesikiliromo lyomulyo konyima zehampuruko  lyaJesus, “mupangeli gwaIsraeli, gemezimo lyokutunda kwanare.” (Resa Mika 5:1, 2.) Esikiliromo eli ngali horoka apa “Vaasiliya” ndi nonkore ngadi homokera vakareli vaJehova naina. Vakwayita musinke nga ruganesa Jehova ava nga pitisira Munwendi mokufunda nonkore? Natu ka gwana elimbururo konyima. Nye pomuhowo, tu konakoneni eyi natu lirongera ko kweyi ga rugene Hisikiya apa va ya mu homwene Vaasiliya.

12. Yisinke ga rugene Hisikiya nonontoni dendi mokupopera vantu vaKarunga?

¹² Apa atu lizuvhu asi kapi tatu vhuru kukohonona po udigu wongandi, twa hepa kudiworoka asi Jehova ga kara neharo lyokutuvatera, nye nose twa hepa kurugana ko yuma. Bibeli kututantera asi Hisikiya kwa gwene mavyukiso ‘konontoni dendi,’ tava tokora ‘va fofere marunone nagenye aga ga kara ponze zositata. Hompa ta koreke magameno gositata pokutungurura makuma, makura ta tungire ko maruhungu. Age kwa tungire hena ekuma lyoponze. Age kwa ninkire hena va hambure nomukove noyilikandwiso yoyinzi.’ (2 Hist. 32:3-5) Mokupopera nokupakera mbili vantu vendi posiruwo sina, Jehova kwa ruganesere vagara womapenda, Hisikiya nonontoni dendi ntani novaporofete wovalimburukwi.

13. Sininke musinke somulyo ga rugene Hisikiya mokuwapaikira vantu kehomono lyoVaasiliya? Faturura.

¹³ Hisikiya ga rugene sininke somulyo unene kupitakana tupu kufofera marunone nokutungurura makuma gositata. Morwa Hisikiya kwa kere mugendesi gomuwa, age kwa pongaikire vantu nokuvakorangeda nononkango edi asi: “Gwa ha mu pwaga morwahompa gwaAsiliya ndi mbunga zendi zovakwayita ezi ana kupitisira, yeeyi koyiha yetu nonkondo nonzi kupitakana pwedi dawo. Age kuna kara nononkondo dopantu, nye ose kuna kara naHOMPA Karunga gwetu ogu ta tu kwafa mokuturwira mo.” Hisikiya kwa diworokesere vantu asi Jehova tava rwire mo. Nononkango odo, “mbunga makura tazi gwana uradi kononkango dahompa gwawo.” Koneka asi ‘nonkango daHisikiya’ kwa vaterere vantu va kwate mutjima. Nage nonontoni dendi ntani nomuporofete Mika naJesaya, kwa kere vagendesi wovawa, ngomu ga yi pumbire Jehova kupitira momuporofete gwendi.—2 Hist. 32:7, 8; resa Mika 5:5, 6.

14. Yisinke lya uyungire erenga lyekurona, ntani ngapi va yi tere vantu?

¹⁴ Hompa gwaAsiliya kwa dikire kamba poRakisi, korwaMbindakano-tokero zaJerusarema. Makura yipo ga tumine marenga gendi gatatu ga ka tantere vantu womoJerusarema asi va ligave. Erenga lyendi lyekurona kwa ruganesere magombeko gokulisiga-siga. Pokuuyunga Ruhebeli, age kwa tumangedere vantu va dire kupurakena kwaHisikiya nye va limburukwe Vaasiliya. Ntani age kwa va tanterere matumbwidiro goyimpempa asi ngava ka hafera eparu mosirongo sosiwa. (Resa 2 Vahompa 18:31, 32.) Erenga olyo kwa va tanterere hena asi vakarunga wonomuhoko dapeke kapi ava vhuru kupopera vakareli vawo ntani asi Jehova nage kapi nga vhura kupopera vantu vendi. Vantu kapi va purakenene koyimpempa nokomaswauro ogo, ano naina vakareli vaJehova nawo kukwama sihonena oso.—Resa 2 Vahompa 18:35, 36.

15. Yisinke va hepere kurugana vantu womoJerusarema, ntani ngapi omu Jehova ga va parwire?

¹⁵ Nampili ngomu ya guvisire Hisikiya, age kapi ga pulire evatero komuhoko  gwapeke nye kwaJehova kupitira mwaJesaya. Jesaya kwa tanterere Hisikiya asi: “Nokanunu-nunu si asi [Senakelibu] nga wize mo mositata esi.” (2 Vah. 19:32) Ano vantu womoJerusarema kwa hepere kurugana nouradi nokudira kuligava. Morwa Jehova kwa rwililire mo Vajuda, “masiku googo muengeli ta zi kokamba zoVaasiliya, makura ta dipaga mo vakwayita 185 000.” (2 Vah. 19:35) Vantu womoJerusarema kwa va parwire, kapisi kweyi ga rugene Hisikiya mokupopera sitata nye mononkondo daJehova.

16. Wolye vana karere po naina (a) vantu womoJerusarema (b) “Vaasiliya” (c) vagendesi wononkondo?

¹⁶ Uporofete wokuhamena vagendesi wononkondo kuna kusikilira mo momunene naina. Posiruwo sanare, sitata saJerusarema kwa si homwene Vaasiliya. Ntaantani vantu vaJehova ngadi va homone nonkore dawo ndi “Vaasiliya” nositambo sokuvazonagura po. Matjangwa kutumbura ehomokero olyo asi ehomono ‘lyaGogo zaMagogo,’ nehomono ‘lyahompa’ gokoMuzogo ntani ehomono ‘lyohompa vepevhu.’ (Hes. 38:2, 10-13; Ndan. 11:40, 44, 45; Ehor. 17:14; 19:19) Mahomono ogo kwa karera po yininke yokulisiga ndi? Hawe. Bibeli kuvhura kutamba kehomono limwe tupu pokuruganesa madina gokulisiga-siga. Vakwayita musinke nga ruganesa Jehova mokurwisa nonkore dendi donyanya, edi ava tumbura asi “Vaasiliya”? Bibeli kutanta asi ‘vagendesi wononkondo.’ (Mika 5:5) Vagendesi owo kuna kara vakuronambunga. (1 Pet. 5:2) Naina, Jehova kuna kuruganesa vakuronambunga wovalimburukwi va nkondopeke vantu vendi mokuvawapaikira kehomono ‘lyoVaasiliya’ eli lina kara pepi. Uporofete waMika kututantera asi “awo ngava funda Vaasiliya nononkondo doyirwiso.” (Mika 5:6) Simwe soyirwiso ava ruganesa mokufunda nonkore kuna kara Nonkango daKarunga edi ‘azi va pe mpepo.’—2 Kol. 10:4; Efe. 6:17.

17. Yininke musinke yine nava lirongera ko vakuronambunga kosirongwa esi tuna konakona?

¹⁷ Vakuronambunga ava vana kuresa sirongwa esi kuvhura va lirongere ko kweyi tuna konakona: (1) Sininke somulyo esi mwa hepa kurugana mokuliwapaikira ehomono ‘lyoVaasiliya’ lyokomeho kuna kara mokunkondopeka epuro lyeni nokuvatera vanavazinyetu va rugane yokulifana. (2) Apa Vaasiliya ngava homona, vakuronambunga va hepa kukara nepuro lyenene asi Jehova ngatu zowora. (3) Posiruwo oso, mavyukiso aga ngatu gwana kombunga zaJehova kuvhura ngaga moneke kovantu ngwendi kwato mulyo. Natuvenye twa hepa kuliwapaikira mokulimburukwa mavyukiso aga ngatu gwana, yi kare asi tuna ga kwatesa ko ndi hawe. (4) Nsene asi kwa tura ehuguvaro melirongo lyokuzeruka nomoyininke yopanyama nomonombunga dovantu, ngesi kuna kara siruwo sokutura po marunduruko. Vakuronambunga va hepa kuvatera nkenye ogu ana kutengura ngesi monyima.

18. Ngapi kudiworoka sihorokwa esi nayi tu vatera kweyi yina kuwiza komeho?

¹⁸ Siruwo ngasi wiza apa vakareli vaKarunga ngava moneka ngwendi kwato nonkondo, ngwendi moomu va konderekedere vantu womoJerusarema mosiruwo saHisikiya. Posiruwo oso, ngano natuvenye tu gwane nonkondo mononkango daHisikiya. Tu diworokeni asi nonkore detu “kuna kara nononkondo dopantu, nye ose kuna kara naHOMPA Karunga gwetu ogu ta tu kwafa mokuturwira mo.”—2 Hist. 32:8.