1, 2. Ediworoko musinke va hepa kudiva Vakriste navenye, ntani morwasinke?

APA o gazara ezuva lyediworoko, ezuva musinke ali wiza momagano goge? Nampo kuvhura o gazare ezuva eli ava diworoka sinzi sovantu, ngwendi ezuva eli sa mangurukire sirongo sawo. Nye wa diva ezuva lyediworoko eli va dana nomvhura dokupitakana 3 500 da ka pita ndi?

² Ediworoko olyo kuna kara Paska. Alyo kwa kere emanguruko lyoVaisraeli moupika waEgipite. Ediworoko olyo lya hepa kukara nomulyo koge. Morwasinke? Morwa kwa kundama eparu lyoge. Kuvhura o gazare asi: ‘Paska kuna kara ediworoko lyoVajuda, nye ame kapisi Mujuda. Morwasinke nani divira ediworoko olyo?’ Elimbururo kuligwana mononkango edi asi: ‘Kristusa, Nzwigona zetu zoPaska, zina pu kuzizamba.’ (1 Kol. 5:7) Mokuyikwata egano, twa hepa kudiva ko yoyinzi kuhamena Paska zoVajuda ntani nomu za likwatakana nompangera ezi va gava koVakriste navenye.

3, 4. Sihorokwa musinke sa horokere komeho zoPaska zokuhova?

³ Mafere gomamiliyona govantu va hana asi Vajuda mouzuni mudima va diva sihorokwa esi sa horokere komeho zoPaska zokuhova. Awo nampo kwa zi resa mobuke zaExodus moBibeli, ndi kwa zuvha esimwititi lyazo ndi kwa mona filima zokuhamena silika oso. To diworoka eyi ya horokere ndi?

⁴ Apa Vaisraeli va kere moupika moEgipite nomvhura dononzi, Jehova kwa tumine Mosesa namukurwendi Arona kwaFarawo va ka mu hundire a mangurure vantu vendi. Nye mupangeli ogo gokulinenepeka kapi ga sigire Vaisraeli va ze, yipo Jehova  ga tengekere Egipite nomahepeko murongo. Mehepeko lyomurongo, nombeli nadinye doVaegipite kwa fire, ano eyi yiyo ya tumangedere Farawo a mangurure Vaisraeli.—Ex. 1:11; 3:9, 10; 5:1, 2; 11:1, 5.

5. Yisinke va va pangerere Vaisraeli va rugane komeho va va mangurure? (Tara efano pepenuno 17.)

⁵ Nye yisinke va rugene Vaisraeli komeho va ya va mangurure? Kwa kere koyiha yehagero lyaNsinano ndi ketamekero lyaKudumogona nomvhura 1 513 komeho zokuwiza Kristusa, mokwedi kwaAbib, oku va ya tumbwire konyima asi Nisani. Karunga kwa tente asi mezuva lyomurongo lyokwedi oko, Vaisraeli va hepere kuliwapaikira Nisani 14. Ezuva olyo kwa tamekere konyima zokukatoka ezuva morwa Vahebeli ngava varura mazuva kutundilira kongurova dogoro kongurova hena. MoNisani 14, nkenye epata lya hepere kudipaga nzwi zongara (ndi sikombo) nokukwita-kwita honde zazo koyikuruvarero yevero. (Ex. 12:3-7, 22, 23) Epata lya hepere kulya murarero gonzwi zokuvava kumwe nomboroto zokudira kuhaheka noyitoveso. Muengeli gwaKarunga kwa ya gendere mosirongo nasinye saEgipite nokudipaga nombeli, nye Vaisraeli wovalimburukwi kwa va poperere, ano konyima kwa ya va mangwilire.—Ex. 12:8-13, 29-32.

6. Sipito musinke va pangerere vantu vaKarunga va dane?

⁶ Vaisraeli va ya hepere kudiworoka ezuva eli ga va mangwilire Karunga moEgipite. Karunga kwa va tanterere asi: “Ezuva eli ngali kare kweni ezuva lyomadiworokero, ngomu li dane sipito saHOMPA. Momaruvharo geni nagenye ngomu si dive asi mpangera zanarunye.” Konyima zokudana sipito semezuva 14 ngaku kwama sipito somazuva gatano nagavali. Nisani 14 yilyo lya kere ezuva lyoPaska, nye edina Paska kuvhura kutamba komazuva nagenye gatano nagatatu gosipito. (Ex. 12:14-17; Ruk. 22:1; Joh. 18:28; 19:14) Paska kwa kere simwe soyipito eyi ngava dana Vahebeli nkenye mvhura.—2 Hist. 8:13.

7. Silika musinke ga tulisire po Jesus poPaska zokuhulilira?

⁷ NgoVajuda ava va kere konhi zoVeta zaMosesa, Jesus novapositoli vendi kwa liwapaikilire Paska. (Mat. 26:17-19) Sikando sokuhulilira va zi rugene, Jesus kwa tulisire po silika sosipe esi vasikuli vendi va hepere kuyadiworoka nkenye mvhura, aso kuna kara Murarero gwaHompa. Nye ezuva musinke va hepere kusidana?

8. Mokukonakona Paska noMurarero gwaHompa, epuro musinke ayi retesa po?

⁸ Mokumona asi Jesus kwa tulisire po Murarero gwaHompa konyima zoPaska zokuhulilira, silika esi sosipe sa hepere kukara mezuva lyokulifana neli lyoPaska. Nampo wa yi dimburura asi Vajuda naina pamwe kapi ava dana Paska mezuva lyokulifana neli atu rugana Murarero gwaHompa. Morwasinke pana karere malisigo? Elimbururo kuligwana mompangera ezi ga geve Karunga koVaisraeli. Konyima zokutanta asi “mbunga nazinye zaIsraeli ngazi dipage nzwi,” Mosesa ga vyukilire kutumbura siruwo esi va hepere kuyirugana mezuva lyaNisani 14.—Resa Exodus 12:5, 6.

9. Kuliza naExodus 12:6, siruwo musinke va hepere kudipaga nzwigona zoPaska? (Tara hena kakende “Siruwo musinke?”)

⁹ Mokuliza naExodus 12:6, nzwigona va hepere kuzidipaga “ngurova.” Nobibeli dimwe kwa zi toroka asi “kaudiudi,” ndi “pokatoka ezuva.” Yipo nye, nzwigona va hepere kuzidipaga konyima zokutoka ezuva nye simpe kaudiudi, ketameko lyezuva lyaNisani 14.

10. Yisinke ava gazara vamwe kuhamena siruwo sokudipaga nzwigona, nye epuro musinke ayi retesa po?

 ¹⁰ Konyima, Vajuda vamwe kwa ya gazarere asi ayo ngayi gusa siruwo mokudipaga nonzwigona nadinye edi ngava reta kontembeli. Yipo nye awo va yi pulire asi “ngurova” ezi va tumbura mwaExodus 12:6 kwa tamba kehagero lyaNisan 14, kutamekera kositenguko dogoro apa ali toko ezuva. Nye nsene asi yimo ya kere ngoso, siruwoke ngava li murarero? Profesora Jonathan Klawan, ogu ga lirongere nompo doVajuda, kwa tanta asi: ‘Ezuva lyepe ngali tameke apa ngali toko ezuva, yipo nye, nonzambo ngava di rugana mezuva 14, nye ngava li murarero goPaska mezuva 15, nampili ngomu Exodus za dira kutumbura Nisani 15.’ Age kwa tanta hena asi yimbapiratjangwa yoVajuda kapi ya zogera omu ngava rugana Paska komeho zomvhura 70, mvhura ezi va ya zonagwire ntembeli.

11. (a) Yisinke ya horokerere Jesus mezuva lyoPaska zomvhura 33? (b) Morwasinke Nisani 15 momvhura 33 ava zi tumbwire asi Esabata ‘lyenene’? (Tara nonkango dokonhi.)

¹¹ Mezuva musinke va dene Paska zomomvhura 33? MoNisani 13, ngomu lya sikire mo ‘ezuva lyokudipaga nzwigona zoPaska,’ Jesus kwa tanterere Peturusa naJohanesa asi: ‘Zendeni mu ka tu wapaikire nondya doPaska, tu ka zi lye.’ (Ruk. 22:7, 8) “Siruwo eyi sina siki mo” sokulya Paska, konyima zokukatoka ezuva moNisan 14, kwa kere moUne kongurova. Jesus kwa lire murarero novapositoli vendi makura yipo ga va pere mavyukiso kuhamena Murarero gwaHompa. (Ruk. 22:14, 15) Masiku ogo, yipo va mu kwete nokumupangura. Jesus kwa mu pamparere koyiha yomutwekatji moNisani 14, ano kositenguko yipo ga fire. (Joh. 19:14) Yipo nye, ‘Kristusa, Nzwigona zetu zoPaska kwa zi zembe’ mezuva lyoolyo ngava dipaga nzwigona zoPaska. (1 Kol. 5:7; 11:23; Mat. 26:2) Ngomu ehagero lyezuva olyo lyoVajuda lya hederere pepi, Jesus kwa mu vhumbikire komeho zi tameke Nisani 15. *—Lev. 23:5-7; Ruk. 23:54.

12, 13. Ngapi omu vana woVajuda nawo va hamenene mo mediworoko lyoPaska?

¹² Ngesi tu konakoneni hena Paska  zokuhova ezi za horokere moEgipite. Mosesa kwa tente asi komeho oko, vantu vaKarunga ngava diworoka Paska, morwa azo mpangera “zanarunye.” Ngoruha rwediworoko lyankenye mvhura, vanona ngava pura vakurona vawo mapuro gokuhamena kosilika esi. (Resa Exodus 12:24-27; Deut. 6:20-23) Eyi yiyo Paska za karera nomulyo nampili kovanona ngezuva “lyomadiworokero.”—Ex. 12:14.

¹³ Ngomu va ya kere novana, va ya hepere kuvatantera ko eyi silika esi sa karera nomulyo. Va hepere kuvatantera asi Jehova kupopera vakareli vendi. Vanona va ya lirongere asi Jehova kapisi ngwendi yikarunga yokuhonga. Age Karunga gomunamwenyo, ogu ga hara vantu vendi nokuvagamena. Age kwa yi likidire eyi apa ga parwire nombeli doVaisraeli posiruwo esi ‘ga di sere Vaegipite.’

14. Ngapi omu kuzogera silika soPaska ngayi kundama epata?

¹⁴ Yimo, vakurona woVakriste kapi va va pangera mokutantera vana vawo esimwititi lyoPaska nkenye mvhura. Nye, ove kuronga vana woge asi Karunga kupopera vantu vendi ndi? Ove kuyilikida asi wa kara nepuro lyokupama mwaJehova asi age sili Mupopeli govantu vendi ndi? (Epis. 27:11; Jes. 12:2) Ove kuyirugana monkedi zongwa zokuhafesa pokuzogera nawo yuma oyo ndi? Kurugana ngoso, ngayi vatera epata lyoge li huguvare unene mwaJehova.

15, 16. Paska noyihorokwa yomwaExodus, yisinke ayi tu rongo kuhamena Jehova?

¹⁵ Eyi natu lirongera ko koPaska kapisi nonkondo tupu daJehova dokupopera vantu vendi, nye hena dokuvazowora ‘pokuvagusa moEgipite moupika.’ Gazadara ko eyi ya hamenene mo. Awo kwa va pitisililire ngundi zeremo nezi zomundiro. Ngomu Efuta lyEgeha lya litepanene, awo kwa gendere pevhu lyekukutu. Apa va zaukire, awo kwa mwene mema omu gana kukudumika vakwayita woVaegipite. Makura Vaisraeli yipo va dimbire rusumo asi: “Ame kuna hara ni dimbire HOMPA . . . nonkambe novarondi vado ga yi zugumina mefuta. HOMPA yige nonkondo dange . . . yeeyi mwendi yimo nina parukire.”—Ex. 13:14, 21, 22; 15:1, 2; Epis. 136:11-15.

¹⁶ Nsene wa kara novanona, ove kuna kuvavatera va huguvare Jehova ngoMuparuli ndi? Awo kumona epuro lyoge mononzogera doge nomomatokoro goge ndi? Kuvhura hena o hamesere mo moUkareli weni wEpata eyi atu resa mwaExodus egaununo 12-15 ntani nokunkondopeka omu Jehova a popere vantu vendi. Ano poyiruwo yimwe kuvhura mu zogere yitwa oyo pokukonakona Yirugana 7:30-36 ndi Ndaniyera 3:16-18, 26-28. Yimo, vadinkantu novakurona va hepa kukara nehuguvaro asi Jehova kapi ga kere tupu Muparuli mosiruwo sanare, nye nose nga ka tu zowora komeho.—Resa 1 Vatesaronika 1:9, 10.

17, 18. Pokugazadara ko omu va ruganesere honde posiruwo soPaska, yisinke ayi tu diworokesa?

¹⁷ Vakriste wousili kapi ava dana Paska zanare zoVajuda. Ediworoko olyo kwa kere ruha roVeta zaMosesa, ano ose kapi twa kara konhi zoVeta ozo. (Rom. 10:4; Koros. 2:13-16) Nye ose kudiworoka silika simwe, nomfa daMunwaKarunga. Nye simpe pwa kara maruha gamwe goPaska ezi va tulisire po nare moEgipite aga ga kara nomulyo kwetu.

¹⁸ Honde zonzwigona ezi va kwita-kwitire koyikuruvarero yomavero gawo kwa kere nomulyo mokuvaparura. Naina, ose kapi atu gava nonzambo doyikorama kwaKarunga ndi mezuva lyoPaska ndi nkenye siruwo. Nye pwa kara nzambo zongwa po ezi nazi vhura kugava eparu lyanarunye. Mupositoli Paurusa kwa tjenge kuhamena ‘mbungakriste zonombeli ezi va tjangere meguru.’ Eparuro lyoVakriste owo wovagwavekwa kwa li gwana kupitira ‘mohonde zokusampera,’ honde zaJesus. (Heb. 12:23, 24) Ehuguvaro lyoVakriste ava ngava ka paruka narunye pevhu, kwa korera nalyo mohonde zaJesus. Va hepa kulidiworokesa vene asi: “MwaKristusa yimo twa zowokera morwahonde zendi, makura nonzo detu yiyo va di dongonona po. Nkenda zaKarunga nzi unene.”—Efe. 1:7.

19. Eyi ya horokerere nzwigona zaPaska, ngapi omu ayi nkondopeke ehuguvaro lyetu mouporofete?

¹⁹ Apa va lire Paska, Vaisraeli kwa va pangerere mokudira kuvandagura yisupa yonzwigona. (Ex. 12:46; Num. 9:11, 12) Ngapi kuhamena “Nzwigona zaKarunga” ezi za gava sizoweseso? (Joh. 1:29) Age kwa mu pamparere kumwe novamahaka, gumwe korulyo ano mukwawo korumoho. Vajuda kwa hundilire epulisiro kwaPiratusa va ka vandagure yisupa yovagara owo va pamparere. Eyi kwa va ninkisire va fe usimbu yipo yimpu yawo va yi guse ko komeho li sike Esabata lyomwaNisani 15. Vakwayita makura tava vandagura yisupa yovamahaka vavali, nye “apa va wizire pwaJesus, kwa ya mu gwene, age nare ana fu, makura kapi va vandagwire hena yisupa yendi.” (Joh. 19:31-34) Oyo kwa lizire neyi va rugene konzwigona zoPaska, nzwigona ezi kwa kere “mundundumba” kweyi ya ya horokere moNisani 14, momvhura 33. (Heb. 10:1) Ntani monkedi omu ya horokere kwa sikisire mo nonkango dEpisarome 34:20, eyi nayi vhura kunkondopeka ehuguvaro lyetu mouporofete.

20. Malisigo musinke ga kara pokatji koPaska noMurarero gwaHompa?

²⁰ Nampili ngoso, pwa kara malisigo pokatji koPaska noMurarero gwaHompa. Eyi kulikida asi Paska ezi ngava diworoka Vajuda kapi za kere mundundumba gweyi ga tanterere Kristusa vasikuli vendi kuhamena omu nava diworoka nomfa dendi. Paska ezi va rugene moEgipite, Vaisraeli va hepere kulya nyama zonzwigona nye kapisi honde zazo. Eyi ya lisiga neyi ga tanterere Jesus varongwa vendi va rugane. Age kwa tente asi owo ngava pangera “moUntungi waKarunga” ngava makera komboroto nokovhinyu eyi ya fanekesa rutu nohonde zendi. Ngatu ka zogera mauzera gomanzi mosirongwa sokukwama ko.—Mar. 14:22-25.

21. Morwasinke natu divira kuhamena Paska?

²¹ Yosili, Paska kwa kere silika somulyo omu Jehova ga ruganene kumwe noVaisraeli ntani ose kulirongera ko yininke yoyinzi. Mokumona asi Paska kwa kere ezuva eli ngava diworoka Vajuda, ngoVakriste nose twa hepa kuzidiva nokulirongera ko yininke yomulyo, morwa azo ruha ‘roMatjangwa aga za retesa po mpepo zaKarunga.’—2 Tim. 3:16.