Rachel kwa tanta asi: “Apa Will ga wizire membo kwa ya gwene nge kuna kulira. Na hetekerere ko kumufatwilira eyi na guvilire, nye kapi ga pere nge mpito ni mane kuuyunga. Age kwa tanterere nge asi kapisi hepero ni handuke, ni yi sige tupu. Oyo kwa handukisire nge nye unene.”

NOVE ya ku horokera ngwendi Will naRachel ndi? Navenye kwa hara asi va uyunge kumwe, nye nkenye apa awo kuhandauka. Morwasinke?

Vagara novakadi kwa lisiga monkedi omu ava uyunga, ntani kwa kara noyihepwa yokulisiga. Mukadi kuvhura a hare kupwagesa malizuvho gendi nkenye apa. Nye, vagara wovanzi kuhetekera ko kutulisa po mbili pokukohonona po maudigu usimbu ntani nokunyokera po maudigu gomanene. Nye ngapi omu nomu kohonona po maudigu ogo nomukwali goge? Pokutekura mulikwali goge nefumadeko.

Muntu ogu ga kara nefumadeko kutara vakwawo asi mulyo nokukwata egano malizuvho gawo. Pounona, nampo wa lirongere kufumadeka vantu wovakurona ndi ava va kara noudivi kukupitakana. Nye mononkwara, udigu kuna kara kulikida efumadeko komuntu ogu wa yika unene. Linda ogu ga kara mononkwara nomvhura ntantatu kwa tanta asi: “Na yi divire asi Phil kukwata egano nokupurakena nelididimikiro nkenye ogu a mu uyungisa. Ame kwa mu harera a tekure nge mokulifana.” Nampo ove kupurakena nelituromo nawa nokuuyunga nefumadeko novakaume novantu wokulikarera. Yimo o tekura ngoso mulikwali goge ndi?

Kudira kulifumadeka kureta ediro kulizuvha membo nokutwaredera konomutangu. Mupangeli gonondunge kwa tente asi: “Kulya sintau sosikukutu somboroto nombili hasa, kwa pitakana sipito sononyama dokutoma membo lina zura udigu.” (Yisewe 17:1) Bibeli kuna kutantera mugara a tekure mukadendi nefumadeko nomfumwa. (1 Peturusa 3:7) Ano “mukadi”  nage ga hepa “kufumadeka yendi.”—Vaefeso 5:33.

Ngapi omu no uyunga nefumadeko? Konakona mapukururo gomawa gomoBibeli.

Udigu:

Vantu wovanzi kwa hara kuuyunga kupitakana kupurakena. Nove gumwe gwawo ndi? Bibeli kwa tumbura nkenye ogu ‘a limburura komeho zokuzuvha’ asi mugova. (Yisewe 18:13) Yipo nye komeho o uyunge, purakena. Morwasinke? Kara ogu ga kara mononkwara nomvhura 26 kwa tanta asi: “Ame kapi na hara mugara gwange a kohonone maudigu gange poopo. Kapisi hepero a kwatese nge ko ndi a gazadare eyi una horokere udigu. Ame kwa hara tupu a purakene nge nokukwata egano malizuvho gange.”

Vagara novakadi vamwe kapi va hara kupwagesa malizuvho gawo nsene mulikwali gwawo a va sininika va uyunge. Lorrie, ogu ka kwere ntaantani, ga dimburura asi mugara gwendi kugusa siruwo sosire mokupwagesa malizuvho gendi. Age kwa tanta asi: “Na hepa kulididimikira nokundindira dogoro a hare kuuyunga.”

Ekohonono:

Nsene nove nomulikwali goge muna hara kuzogera udigu wongandi, yi zogereni apa namuvenye muna litura muna kara nombili. Ngapi nsene mulikwali goge kapi ana hara kuuyunga? Yi nongonona asi “magazaro gomuntu ngwendi mema gokonhiinhi zetope. Nye ogu ta ga mono, yige a vhuru kugavheta.” (Yisewe 20:5) Nsene o vheta mema metope nongenderera, ngo tjisanga mema gomanzi. Mokulifana, nsene o sininika mulikwali goge, kuvhura a dire kukupurakena ntani nayi ku digopera mokudiva eyi ano kugazara. Nye, pura mapuro mombili nefumadeko ntani lididimikira nsene mulikwali goge kapi ana kupwagesa usimbu malizuvho gendi.

Nsene mulikwali goge kuna kuuyunga, ‘genderere kuzuvha, nye mokuuyunga nomokuhanduka liwora.’ (Jakopo 1:19) Muntu ogu a purakene nawa kapi tupu a purakene kweyi vana kuuyunga nye kuhetekera ko kukwata egano malizuvho gomulikwali gwendi. Mulikwali goge nga yi dimburura nsene asi wa mu fumadeka monkedi omu o purakene.

Jesus kwa tu ronga omu natu purakena. Pasihonena, apa mugara gokuvera ga mu wizilire a ya mu vatere, Jesus kapi tupu ga kohwenene po poopo udigu ou. Pomuhowo, age kwa purakenene kweyi ga mu hundilire mugara. Makura eyi ga uyingire mugara tayi mu gumu komutjima. Moruhura ta verura mugara. (Marukusa 1:40-42) Nsene mulikwali goge ta uyunga, rugana yokulifana. Diworoka asi age kuna kuhara o mu kwate egano kapisi o kohonone po usimbu udigu owo. Yipo nye, purakena nawa. Ano ninka eyi ana uyunga yi ku gume komutjima. Makura ntani nye no rugana ko yuma. Nsene o yi rugana ngoso, ngo likida asi wa fumadeka mulikwali goge.

Udigu:

Linda tuna tumbura nare kwa tente asi: “Malikwamo gamwe gokotivi kulikida asi ayo ya wapa mokuuyungira momudona mulikwali goge ntani nokumutuka nokumuswaura. Vamwe kwa kulira momambo omu ava dili kulifumadeka. Ano apa ava ya kwara, kuvadigopera mokulikida efumadeko momapata gavene. Ivy, ga tunga moKanada, kwa tanta asi: “Ame kwa kulilire membo omu mwa kere nkenye apa matuka nokulitangwisa nokuliswaura.”

Ekohonono:

Nsene to uyunga novakweni kuhamena mulikwali goge, uyunga “nonkango donongwa dokuwapeka muntu, edi da fira kupurakena.” (Vaefeso 4:29) Uyunga kuhamena mulikwali goge monkedi ezi nazi ninkisa wopeke va mu fumadeke.

 Nampili mu vavali muna kara nomulikwali goge, nyokereni po kulikehura nokulituka. Mosiruwo soVaisraeli, Mikali kwa handukilire mugara ngwendi hompa Ndafita. Age kwa uyungilire mugara gwendi momudona asi “ana liyengurura mwene ngwendi egova.” Nonkango dendi kwa handukisire Ndafita, nye hena kwa guvisire Karunga. (2 Samwere 6:20-23) Yisinke natu lirongera ko? Nsene to uyunga nomulikwali goge, ruganesa nonkango donongwa. (Vakorosi 4:6) Phil ga kara mononkwara nomvhura ntantatu, kwa uyunga asi nage namukadendi simpe kulitangwisa. Age ga yi nongonona asi poyiruwo yimwe eyi a uyunga kugwederera koudigu. “Na yi nongonona asi kulitambagura momutangu kapi ayi kwafa. Ame na yi dimburura asi ayo mulyo unene mokunkondopeka malikwatakano getu.”

Mufisayendi gomosiruwo sanare kwa korangedere vangumweyi zendi asi “namuvenye ngomu gwana mbili momambo govagara veni.” (Rutu 1:9, NW) Apa mugara nomukadi ava lifumadeke mepata lyawo kukara mo mbili.

Udigu:

Vamwe apa ava likwara kugazara asi eyi za tamba Bibeli pokuuyunga asi “rutu rumwe” kutanta asi valikwali awo va hepa kukara nomagano ndi noyikara yokulifana. (Mateusa 19:5) Nye konyima zosiruwo, tava yi nongonona asi kapisi usili. Mononkwara, malisigo gawo momagano kutwaredesa konomutangu. Linda kwa tanta asi: “Malisigo ga kara po pokatji kange naPhil, ame kulipakera sinka unene kumupitakana. Poyiruwo yimwe apa ani kara nosinka age kwato, ayo kuhandukisa nge morwa kumoneka ngwendi asi age kwato sinka seyi nina kulizuvha.”

Ekohonono:

Mwa hepa kutambura omu mwa kara, ntani fumadeka omu ga kara mulikwali goge. Mokuyifanekesa: Omu aga rugana meho goge kwa lisiga nomatwi goge, nye ayo kuruganena kumwe yipo o taguruke sitaura nawa. Adreinne, ogu ga kara mononkwara nomvhura dononzi kwa tanta asi: “Nsene asi magano getu kapi gana kulirwanesa noNonkango daKarunga, name namugara gwange kulipa mpito mokugava magano getu. Morwa ose valikwali, twa hepa kuruganena kumwe.”

Nsene mulikwali goge kuna kara nomagano gokulisiga naga goge, wa ha demenena tupu kouwa wanyamoge. Gazadara ko malizuvho gomulikwali goge. (Vafilipi 2:4) Kyle mugara gwaAdrienne kwa tanta asi: “Kapi ani kwata egano nkenye apa magano gamukadange ndi asi ni ga kwatese ko. Nye ame kulidiworokesa asi na mu hara unene kupitakana magano gange. Nsene ana hafa, name kuhafa.”

Efumadeko yizo nsapi zokureta ruhafo nokutwaredesa nonkwara di karerere. Linda kwa tanta asi: “Efumadeko kureta ruhafo mononkwara. Mulyo unene kutunga po elifumadeko.”