Sinzi sovakondi woyitumbwena kuligwanekera nomaudigu novakondi wovana vawo woyitumbwena. * Mukondi goyitumbwena ga hepa kuzogera nomukondi ogu ga reta vana owo kombinga zosiruwo sokuvhura kudingura vanona, nomu nava va pisura ntani kombinga zokurandera vanona yuma. Kuvhura yi kare udigu kovanekoro novakaume mokutambura vanona woyitumbwena. Tarurura omu mapukururo goBibeli naga vhura kuvatera epata lyoge.

Zinya gositumbwena gedina Judith ga tunga moNamibia kwa tente asi: “Musupakadi zange kwa tanterere vana vendi asi ame mukadaguhyawo tupu gomupe, ano vana ava ngatu reta kumwe naguhyawo kapisi vamumbya vawo. Nonkango dendi kwa koresa  nge morwa ame kwa hara vana vange woyitumbwena ngwendi asi vana vanyamwange.”

Elikwatakano pokatji komukondi gositumbwena nomukondi ogu ga reta munona kuvhura kureta maudigu gomanene mononkwara, unene po elikwatakano pokatji kovasupakadi. Yisinke nayi va vatera?

Omu nayi ku tompoka: Tura po noveta dimwe. Nsene o nyokesa mureti gomuna a dire kulihameka meparu lyamunwendi, munona kuvhura a hepe pamalizuvho. * ‘Guhya ndi zinyamuna’ kwa kara nomulyo meparu lyomunona. (Yisewe 23:22, 25) Nye nsene to pulisire mulikwali goge gwanare a liture mo unene mweyi yemepata lyoge, kuvhura o handukise ndi o nyegenyese mulikwali goge gomupe. Tura po noveta dimwe o vhure kupopera nonkwara doge nye hena wa nyokesa mulikwali goge gwanare meparu lyamunweni.

MAGANO KOVAKURONA

• Nsene to uyunga nomulikwali goge gwanare, demenena koyuma yokuhamena vanona kapisi yininke yapeke. Pasihonena kuvhura o pure mulikwali goge gwanare o ture po siruwo sokutoonena ngodi munweni. Oyo hansa kupitakana kutoonena ngodi munweni masiku ndi nkenye apa.

• Nsene vanona kapisi nove va kara, kuvhura o va toonene ngodi ndi kuvatumina nombudi. (Deuteronomium 6:6, 7) Hetekera ko kuuyunga nkenye apa novana woge, yipo o dive yihepwa nomaudigu gawo o vhure kuvavatera.

MAGANO KOVAKADI WOYITUMBWENA

• Likida ‘eharo’ kwamusupakadi zoge asi kapi ono hara kumugusa vana vendi. (1 Peturusa 3:8) Nsene vana vamusupakadi zoge koge vana kara, wa hepa kumudivisa omu vanona vana karere. (Yisewe 16:24) Mu pura ko magano nokumupandura nsene a ga gava.

• Nsene namusupakadi zoge ono kara wa ha likida vana vendi eharo monkedi ezi nazi mu ninkisa a lizuvhe yoyidona. Beverly, zinya gositumbwena gomoAmerika kwa tente asi: “Vana vange woyitumbwena wovanona ngava zigida nge asi yina. Na va tanterere asi nawa tupu nye kapisi va zigide nge asi yina, nsene zinyawo Jane pweli ndi vekoro lyawo. Jane name twa ya kere nomalikwatakano gomawa. Ose ngatu livatere kombinga zoyininke yokosure yovanona ntani ngatu zi kumwe momarugendo.”

MAGANO GOKUVATERA VARETI NOVAKURONA WOYITUMBWENA VA RUGANENE KUMWE

• Wa ha uyunga yoyidona kuhamena mukurona govana ndi musupakadi zoge ndi sikwarume soge komeho zovanona. Ureru kuuyunga yininke yoyidona, ntani kuvhura kukundama munona momunene. Ano ezuva limwe nage kuvhura nga uyunge nonkango doge donondona. (Muudisi 10:20) Nsene munona a ku tantera asi ozina ndi oguhwe wositumbwena vana ku gamba, demenena komalizuvho gomunona. Kuvhura o mu tantere asi: “Mbili tupu kweyi ono zuvhu nonkango odo. Onane woge nyame vana handukire ano poyiruwo nsene vantu vana handuka, kuuyunga nonkango donondona.”

•   Hetekereni ko kuronga nokupisura munona monkedi zokulifana. Nsene nokuvhulika si, zogereni kumwe mwa hana kulihandukira. Tu tareni sihorokwa esi:

  Zinya gositumbwena: Sikongo, ka zaneke handuke zoge.

  Sikongo: Kembo lyoyina ose kapi atu zaneke nohanduke yiwo ava di tu zanekere.

  Zinya gositumbwena (nehandu): Ove, oyina woge kuna kukuronga udwa.

  Ndi hansa ngano a limburure ngesi:

  Zinya gositumbwena (nougomoki): Ewa. Nye omu membo nyamwetu atu zaneke nohanduke.

• Nsene asi aro ruveze kovanona va ka dingure zinyawo ndi guhyawo mwa ha tura po mawapaiko gapeke mu va kondere va dire kuza. (Mateusa 7:12) Pomuhowo mwa hepa tanko kupura epulisiro kwazinyawo ndi guhyawo komeho mu tantere vanona mawapaiko aga muna tura po.

Buke zimwe kwa tumbura mukadi ogu ga sivanene kuhamena vana wovakondi vamugara gwendi ava ngava mu tekura momudona nye mugara gwendi nga va popere. Mukadi kwa tente asi: “Ngani handuka sili unene.” Yisinke no vhura kurugana yipo elikwatakano lyoge novana woge wovakondi li dire kuzonagwisa po nonkwara deni?—Step Wars

Omu nayi ku tompoka: Kwata egano malizuvho gamukweni. Bibeli kwa tanta asi: “Pwa ha kara ogu a kondjere uwa wamwene, nye a kondjere wamukwawo ntani.” (1 Vakolinte 10:24) Hetekera ko kukwata egano malizuvho gamukweni. Vanona wovakondi kutjira asi nsene va ku hara ove mukurona gwawo gositumbwena kuvhura va linyengese kwazinyawo ndi kwaguhyawo gokuvareta. Ndi kuvhura va lizuvhe asi kuna kusigilira zinyawo ndi guhyawo. Mureti govana nage kuvhura a lizuvhe asi nsene a pukurura vana vendi kuvhura a linyengese kwawo.

Wa ha sininika asi vana woge woyitumbwena va ku hare. Kapi ya wapa kusininika muntu a ku hare. (Rusumo 8:4) Kombinga zelikwatakano lyoge novana woge woyitumbwena wa hepa nye kundindira nsene si ngava ku hara ndi hawe.

Nampili kuna kukutekura momudona, wa ha uyunga tupu eyi yina kara momagano goge ndi omu ono kulizuvha. (Yisewe 29:11) Nsene udigu kupangera eraka lyoge, kanderera ngwendi hompa goVaisraeli Ndafita asi: “HOMPA, tura ko mutakamesi kokana kange, mukungi pevero lyomarungu gange.”—Episarome 141:3.

Nsene tomu tokora kutunga membo omu vanona va kulira, ove ngomukondi gositumbwena kapisi o hetekere ko kurundurura unene yininke yemembo unene po mononzugo dawo dokurara. Kuvhura hena mu dirukire tupu membo lyapeke.

Marion, zinya gositumbwena gomoKanada, kwa tente asi: “Vakurona vange ngava pe munwange mauhwi nye kapisi vana vange woyitumbwena. Mugara gwange name ngatu hetekere ko nawo kuvarandera, nye yiruwo yimwe kapi twa kere noyimaliwa yokugwanena po.”

Omu nayi ku tompoka: Hara epata lyoge. Tantera ekoro novakaume woge asi epata lyoge mulyo unene. (1 Timoteusa 5:8) Kapi to vhuru kundindira asi ekoro novakaume woge va hare poopo epata lyoge lyepe, nye kuvhura o va tantere va kare nononkedi donongwa. Fatwilira ekoro novakaume woge asi ayo kukoresa vana woge woyitumbwena nsene kapi vana kuvatekura monaruwa.

Hetekera ko kupulisira vazinyakuru wovana woge wopomukadi ndi wopomugara ogu wa hovere kukwara va lidive novatekuru vawo. Susan zinya gomoIngiranda kwa tente asi: “Konyima zomvhura zimwe noukahe apa ga fire mugara gwange, tani ya kwara hena, nye vakondi vanakufa kapi va here kutambura mugara gwange gomupe. Nye pa kere marunduruko gomawa apa ngani pulisire vana vange va toonene ngodi ozinyakurwawo ntani nokuvapandura kekwateso ko lyawo.”

Vakaume novanekoro kuvhura kureta maudigu mepata lyoge omu mwa kara yitumbwena. Nye tura pasirugana mapukururo goPatjangwa ano epata lyoge ngali gwana matungiko aga za tumbwidira Bibeli asi: “Mambo kugadikisa ketateko lyounongo nonondunge.”—Yisewe 24:3