Zende koyikaramo

Zende koyikaramo

SIRONGWA SOKUHOVA

Mafano goruhonda siponga ndi?

Mafano goruhonda siponga ndi?

Naina, uzuni kuna zura mafano goruhonda. * Ago kuvhura kugalikida momatjingiso nomonomuvi nomonomusika nomoyifo nokonotivi nomomaudano govidiyo ntani vamwe kugalitumina konoselefoni ndi koInterneta. Ayo kumoneka asi vantu va yi tambura asi kwato epuko kutarera mafano goruhonda. Vantu wovanzi komavango gomanzi kuna kutarera mafano goruhonda kupitakana pwanare.—Tara kakende  “Usili kuhamena mafano goruhonda.”

Rupe romafano goruhonda runa runduruka. Profesora, Gail Dines kwa tjanga asi: “Naina mafano aga vana kulikida kuna kara gokunyata unene kupitakana pwanare.”

Ngapi o lizuvhu kuhamena mafano goruhonda? Ago siponga unene ndi? Jesus kwa tente asi: “Yimo nye ngorooro asi yimi nkenye sitji sosiwa yiyimwa yoyiwa, ano sitji sosidona yiyimwa yoyidona asi yimi.” (Mateusa 7:17) Yiyimwa musinke aga reta mafano goruhonda? Mokugwana elimbururo, tu tarurureni mapuro gamwe kuhamena mafano goruhonda.

Ngapi mafano goruhonda aga kundama vantu?

EYI VA UYUNGA KO VAKONAKONI: Mafano goruhonda kutura muntu moupika, valirongi novandokotora vamwe kwa ga fanekesa komuntu ogu lya weka epangwe.

Brian, * ogu ga kere moupika wokutarera mafano goruhonda koInterneta kwa uyunga asi: “Kwato eyi ya vhulire kuhagekesa nge. Ame kwa lizuvhire ngwendi kuna kuyirota. Pamwe ngani kankama ntani mutwe gwange ngagu koro. Ngani kondjo mokuhageka kugatarera, nye konyima zonomvhura simpe na kere mupika gwago.”

Sinzi sovantu ava ava tarere mafano goruhonda kuhoreka nkareso zawo. Awo kuyirugana kahore-hore ntani kukumbagera. Sinzi sawo kulizuvha mukuma nonomuga nokukara nosinka nokuguva ntani kuhanduka. Momaukaro gamwe, vamwe kuhara kulidipaga vene. Serge ogu nga tarere nkenye ezuva mafano goruhonda koselefoni zendi kwa tente asi: “Ame kwa here tupu kukara nyamelike nokukara nedowo lyokugatarera. Ngani lizuvhu unzoni nomukuma, kwato mulyo ntani kapi na divire eyi nani rugana. Na lizuvhire nomuga nowoma wokupura evatero.”

Nampili kuna tara kanunu mafano goruhonda, ayo kureta yitundwamo yoyidona. Dr. Judith Reisman, mukonakoni gomafano goruhonda, kwa geve umbangi wendi komeho zokomitiye zimwe zomoAmerika asi: “Mafano goruhonda kukakatera mouruvi nokupindura malizuvho ano ago uhungu ntani udigu kugadivara.” Susan, gonomvhura 19, ogu nga tarere mafano goruhonda koInterneta, kwa tanta asi: “Mafano ogo kwa kakatera mouruvi wange. Ago kuwiza momagano gange hararasi. Kulizuvha ngwendi kapi ngani vhura kugadivara.”

USILI: Mafano goruhonda kuhepeka nokutura vantu moupika.—2 Peturusa 2:19.

Ngapi mafano goruhonda aga kundama mapata?

EYI VA UYUNGA KO VAKONAKONI: “Nonkwara nomapata kuteka po morwa kutarera mafano goruhonda.”—Buke The Porn Trap, va tjanga Wendy ntani Larry Maltz.

Mafano goruhonda kuzonagura nonkwara nomapata

  • Kuninkisa valikwali va dire kulihuguvara nokulihara ntani va dire kuligwanekera panyama.—Yisewe 2:12-17.

  • Kukorangeda muntu a ligazare tupu mwene nokuligusa ko kovakwawo ntani nokudira kuhafera mulikwali gwendi.—Vaefeso 5:28, 29.

  • Kutumangeda madowo gomadona geligwanekero panyama.—2 Peturusa 2:14.

  • Kutumangeda mulikwali a sininike mulikwali gwendi va ligwanekere panyama monkedi zokudira kuzira mo.—Vaefeso 5:3, 4.

  • Kutumangeda mulikwali a dovaukire muntu ga hana asi mulikwali gwendi.—Mateusa 5:28.

Bibeli kutantera valikwali asi va dire ‘kurugana yininke yoyidona’ valikwali vawo. (Marakiya 2:16) Kuhondera kuna kara sininke sosidona esi asi zonagura nonkwara nokutwaredera keligaunuko nelizumbo. Elizumbo ndi eligaunuko kukoresa vanona.

Mafano goruhonda kuvhura kukundama vanona. Brian, tuna tumbura nare, kwa faturura asi: “Ezuva limwe ame kwa danaukire monzugo, makura tani ka litwa poyifo yotate yomafano goruhonda, ame opo nomvhura dange murongo. Tani tara mo kahore-hore, na hana kuyikwata egano eyi na harere kutara mafano ogo. Tani ya twikire kugatara mafano ogo dogoro moukondi.” Vakonakoni va yi likida asi mafano goruhonda kukundama vanona va kare nomalizuvho gokuligwanekera panyama nankenye ogu nounona-nona.

USILI: Mafano goruhonda kuzonagura po malikwatakano ntani kureta kukora kokunene.—Yisewe 6:27.

Yisinke za uyunga ko Bibeli kuhamena mafano goruhonda?

NONKANGO DAKARUNGA KWA TANTA ASI: “Omu dipage madowo aga aga rugana mweni, ngwendi gaga: ruhonda, nonyata noruho nomadowo gomadona nedowo lyokufukira yininke, kuninka asi ukereli wovakarunga woyimpempa.”—Vakorosi 3:5.

Jehova * Karunga kwa nyenga mafano goruhonda. Kapi yina kutanta asi ga nyenga eligwanekero panyama. Age kwa tu sita noyilyo yonomuga yipo valikwali va yi ruganese mokulihafesa ntani va vhure kureta vana mouzuni.—Jakopo 1:17.

Morwasinke natu uyungira asi Jehova ga nyenga mafano goruhonda? Tu tareni nokonda dimwe.

  • Age ga yi diva asi mafano goruhonda kuzonagura maparu.—Vaefeso 4:17-19.

  • Age ga tu hara ntani ana hara kutupopera kokukora.—Jesaya 48:17, 18.

  • Jehova ana hara kupopera nonkwara nomapata.—Mateusa 19:4-6.

  • Age ana hara tu kuhuke pamukaro nokufumadeka vakwetu.—1 Vatesaronika 4:3-6.

  • Age ana hara tu fumadeke yilyo yetu yonomuga nokuyiruganesa monkedi zefumadeko.—Vahebeli 13:4.

  • Jehova ga yi diva asi mafano goruhonda kulikida nkareso zondona zaSatana kuhamena eligwanekero panyama.—Genesis 6:2; Juda 6, 7.

USILI: Mafano goruhonda kuzonagura elikwatakano lyomuntu naKarunga.—Varoma 1:24.

Jehova kulikida nkenda kowo vana hara kumanguruka mo moupika wokutara mafano goruhonda. Bibeli kutanta asi: “HOMPA munankenda age muneharo, ukata kuhanduka, age kwa kara neharo lyanarunye. Ga yi diva eyi ga tu ruganesa; age kudiworoka asi ose mbundu zevhu.” (Episarome 103:8, 14) Age kuna kuzigida wokulinunupika va wize kwendi a va ‘fire nkenda, zi va kwafe paapa vana zi hepere.’—Vahebeli 4:16; tara kakende  “Kumanguruka mo moupika womafano goruhonda.”

Vantu wovanzi va tambura evatero lyaKarunga. Kuvhura sili a tu vatere ndi? Tareni eyi za uyunga Bibeli kuhamena vamwe ava va sigire nkareso zondona asi: “One kwa ligava va mu kuhwe nonzo, yiyo va mu pongwera Karunga, makura yiyo va mu hungamekesesa koMpepo zaKarunga medina lyaHompa Jesus Kristusa.” (1 Vakolinte 6:11) Ngwendi Paurusa, vantu vangoso kuvhura va uyunge asi: “Ame kuvhura nayinye nononkondo dogu a pameke nge.”—Vafilipi 4:13.

Susana ogu ga hageka nkareso zokutarera mafano goruhonda kwa tanta asi: “Jehova yige gelike gokuvhura kukuvatera o sige nkareso zokutarera mafano goruhonda. Nsene o mu hundira a ku vatere nokukuvyukisa, ngo kara ono zere kosipara sendi. Age kapi nga ku sigilira.”

^ para. 3 Ntanto “mafano goruhonda” kwa tamba koyininke eyi ayi pindura malizuvho geligwanekero panyama komuntu ogu ana kutarera ndi kuresa ndi kupurakena koyininke yoruhonda.

^ para. 8 Madina kwa ga rundumuna.

^ para. 25 MoBibeli, Jehova kuna kara edina lyaKarunga mwene.