Vamwe kulizumba nehuguvaro asi eparu lyawo tali ka wapa, ano vamwe va hara kutwikira mononkwara nye mulikwali gwawo kuvazumba. Nye sinzi sava ava lizumbu kwa ya dimbururura asi eparu kuyadigopa kupitakana omu va yi ndindilire. Nsene ntani tupu komu lizumbire, nampo ono yi dimburura kuna kara ukaro woudigu unene meparu. Nayi ku vatera mokukonakona mapukururo gamwe gomoBibeli aga naga ku vatera mokupita mo moudigu welizumbo.

Yinka kuhamena udigu woyimaliwa nokurera vanona nokulizuvha mukuma kuyaligwederera, ano malizuvho ogo kapi aga zi usimbu. Nakufa Judith Wallerstein kwa ya dimbwilire asi vamwe, konyima zonomvhura dononzi dokuvazumba, awo simpe kulizuvha udona weyi ya va horokera nokulizuvha asi “meparu kwa kara mo ufuki noruguwo nomukuma.”

EYI NO VHURA KURUGANA

• Guva kweyi wa zumbanesa. Ove kuvhura o rongore elikwatakano nomulikwali goge. Nampili nonkwara deni kwa kere nomaudigu, kuvhura simpe o guve unene morwa kapi wa gwene ruhafo oru wa ndindilire mononkwara. (Yisewe 5:18) Wa ha kara nonomuga dokulitulira po “siruwo sokulira”—Muudisi 3:1, 4.

•   Nyokera po kuligusa kovakweni. Nampili ngomu wa hepa siruwo mokuguva, nye kuligusa ko kovakweni siruwo sosire kapi ya wapa. (Yisewe 18:1) Nsene novakweni ono kara, simwitira yininke yoyiwa yokutunga, nye nsene o sivana nkenye apa kuhamena ogu mwa lizumba nendi, vakweni kuvhura va dire kuhara kukara kumwe nove. Nsene asi ono hara kutulisa po matokoro gomanene, gwana magano kowo wa huguvara.

• Pakera sinka ukanguki woge. Yinka yelizumbo kuvhura kuveresa muntu nokumuretera erondo lyohonde nokukora mutwe. Lya nawa, nokuliyomberesa parutu ntani gwana nompofu dokugwanena po.—Vaefeso 5:29.

• Horeka yininke eyi nayi ku diworokesa nokukuretera ehandu kuhamena mulikwali goge gwanare eyi ono dili kuhepa ngesi, nye pungura yimbapira yomulyo. Nsene mafano gekwareko kukuretera kukora, ga pungwira vana woge momapakote.

• Nyokera po magazaro gomadona. Olga, ogu ga zumbire mugara gwendi morwa kuhondera, kwa tente asi: “Ngani lipura nkenye apa asi: ‘Yisinke ga kara nayo ogu mukadi eyi na pira?’” Ano konyima Olga kwa ya yi dimbwilire asi kugazadara nkenye apa magazaro gomadona kapi ayi ‘kwafa.’—Yisewe 18:14.

  Vantu wovanzi kwa dimburura asi kutura patjangwa magano gawo ya va vatera mokuzereka nokupangera magazaro gawo. Nsene to yi rugana oyo, pinganesera magazaro gomadona naga gomawa. (Vaefeso 4:23) Tara yihonena yivali:

  Magazaro ganare: Nyame na ninkisire mulikwali gwange a hondere.

  Magazaro gomape: Nampili ngomu na kere nomapuko kapi ya mu pere nonkondo dokuhondera.

  Magazaro ganare: Na hepekere siruwo sange nomulikwali gwepuko.

  Magazaro gomape: Ngani gwana ruhafo nsene ni gazara yokomeho kapisi eyi ya pita nare.

• Nyokera po nonkango dokukoresa. Vekoro novakaume kuvhura va uyunge yininke yokukoresa ngwendi asi: ‘Kapi ga ku waperere’ ndi ‘Karunga kwa nyenga elizumbo.’ * Bibeli kwa gava mavyukiso asi: “Walye o pakere mbili nkenye eyi vana kuuyunga vantu.” (Muudisi 7:21) Martina ogu va zumbire ure wonomvhura 2 kwa uyungire asi: “Mevango lyokudiworoka nonkango dokukoresa, ame kuhetekera ko kutara yininke ngomu a yi tara Karunga. Magazaro gendi kwa likara ure naga getu.”—Jesaya 55:8, 9.

• Kanderera kwaKarunga. Age kukorangeda vakareli vendi ‘va mu pe yinka yawo nayinye,’ unene po apa ava kara nosinka sosinene.—1 Peturusa 5:7.

Juliana, ogu va zumbire ure wonomvhura 11, kwa uyungire asi: “Ame kwa likwamberere mugara gwange a kare. Ano apa ga ka tungire nomukadi gwapeke, ame kwa mu handukilire unene.” Sinzi sava ava lizumbu kulihandukira nomvhura dononzi. Nye simpe va hepa kuzogera kumwe, unene po nsene va kara novana.

EYI NO RUGANA

• Likida nonkedi donongwa pokuuyunga nomulikwali goge gwanare. Demenena koyininke yomulyo  nokusupipika nzogera zeni. Wovanzi kwa ya dimburura asi ngendeseso zangesi kuretesa po mbili.—Varoma 12:18.

• Nyokera po mbuuyungiso zehandu. Nsene o dimburura asi mulikwali goge gwanare ana handuka unene, kwama mapukururo gomoBibeli kuhamena muntu gomunandunge asi “kapi a uyunga nkenye apa.” (Yisewe 17:27) Nsene kapi muna kuvhura kuzogera nombili, kuvhura o uyunge asi: “Na hepa kugazadara ko kweyi ono uyunga, ngatu ya yi zogera konyima.”

• Gaununeni yininke yeni kukwatera mo yimaliwa noyiweka eyi mwa kere nayo.

Maria kuna kudiworoka eyi ya horokere konyima zelizumbo asi: “Munwange gomunona po nga lili nkenye apa ntani ta tameke hena kulisitamena pombete. Ano gomukondi ko, age kwa hetekere ko kuhoreka malizuvho gendi nye ame na mwene erunduruko moukaro wendi.” Kuvhura o lizuvhe asi kapi ono kara nosiruwo ntani nononkondo mokuvatera vana woge poruveze oru vana ku hepa.

EYI NO VHURA KURUGANA

• Korangeda vana woge va uyunge nove kuhamena malizuvho gawo, nampili nsene va ruganesa nonkango “dononkukutu”—Joba 6:2, 3.

• Wa ha pa vana woge situmbukira sokukara mukurona. Nampili ngomu no hepa evatero, ano munoge kuvhura a moneke gwendi kuvhura a ku vatere, kapi ya wapa kupa munona mudigo govakondi. (1 Vakolinte 13:11) Wa ha tantera munoge maudigu goge nagenye ndi asi o mu ruganese a kare mutwali mbudi pokatji koge nomulikwali goge gwanare.

• Tunga nawa eparu lyovana woge. Ya kara nomulyo mokukwama elikwamo eli mwa kere nalyo ngepata, ngwendi kuresa kumwe Bibeli nokukara noukareli wepata.—Deuteronomium 6:6-9.

Kuvhura yi ku tompoke konyima zelizumbo. Melissa, ogu ga kere mononkwara ure wonomvhura 16, kwa tente asi: “Apa twa lizumbire, ame kwa gazarere asi: ‘Kapi na yi ndindilire asi eparu lyange ngali fana ngesi.’” Nampili ngomu va mu zumba, age ana gwana hena ruhafo. Age kwa tente asi: “Apa na hagekere kuhetekera ko kurundurura eyi ya horoka nare, ame na lizuvhire mbili.”