Sinzi sovantu ava va hamena komaukarelikarunga neina kuhetakanesa eyi va pura nsene ya liza neyi azi rongo Bibeli ndi hawe. Nye ayo kapisi yimo yakere koyiha yonomvhura 1500. Morwasinke? Morwa sinzi sovantu kapi va kere noBibeli momaraka gawo. Ngoyitundwamo, vanangereka wovasesu tupu ngava hetakanesa eyi ngazi rongo ngereka neyi ngazi uyunga Bibeli. Vapitisili womongereka kapi ngava va vatere. Buke History of the Christian Church, kwa ntanta asi “Ngereka zomoSwisiranda kwa donapere”. “Vampitisili womonongereka kwa kere nosemburure, awo kwa pulire moumpure ntani kwa kere nonkareso zokunyata.”

 Posiruwo esi, Huldrych Zwingli kwa tamekere kupapara usili womoBibeli. Yinke ga gwene? Ngapi omu ga tanterere ko vakwawo eyi ga lirongere? Ntani yisinke natu lirongera ko keparu lyendi ntani kepuliro lyendi?

 Apa ga kere koyiha yonomvhura 20, Zwingli kwa here kukara muruti gwaKatolika. Ngwendi navenye ava va here kukara varuti posiruwo sina, Zwingli ga hepere kulironga nkareso nompo zongereka ntani ntjangeso “zovaruti” nye kapisi Bibeli zene.

 Ngapi omu Zwingli ga tamekere kunongonona usili womoBibeli? Apa ga kere ko univesiti moBasel moSwisiranda, age kwa kere pepongo limwe lyaThomas Wyttenbach, ogu nga dili kukwatesa ko madiviso aga ngava gava mongereka zaKatolika. a Kuliza nomutjangi gumwe, Zwingli “kwa lirongere pepongo olyo asi nomfa daJesus Kristusa kwa kwa ya tu zowora kononzo detu.” (1 Peturusa 3:18) Apa Zwingli gayi kwete egano asi nzambo zaJesus yizo zelike zokudongonona po nonzo detu, age kwa nyokerere po marongo govampitisili womonongereka asi awo kuvhura kugusigira po vantu nonzo dawo nsene tupu vava futa yimaliwa. (Yirugana 8:20) Nye nampili ngoso, Zwingli kwa twikilire kulironga ntani nokukara muruti govakatolika apa ga kere nonomvhura 22.

 Apa ga kere koyiha yonomvhura 20, Zwingli kwa lirongere Rugeraka yipo a vhure kukwata egano etestamende lyepe. Age hena kwa konakonene yirugana yaErasmus ntani kwa lirongere asi, ngwendi moomu tupu azi rongo Bibeli Jesus yige a gwanekedesa Karunga novantu. (1 Timoteusa 2:5) Ngoyitundwamo, Zwingli kwa tamekere kusinganyeka eyi ngava rongo vakatolika asi muntu kuvhura kuuyunga naKarunga kupitira movapongoki.

 Zwingli kwa lituliremo unene mokupapara usili apa ga kere koyiha yonomvhura 30. Age kwa kere hena mukwayita ogu nga korangeda vakwayita vakwawo pampepo ava va lihamekere moyita eyi yakere moEuropa yipo va pangere Italy. Age kwa mwene Vakatolika kuna kudipaga Vakatolika vakwawo wovanzi, poyita eyi yahorokere moMarignano mo-1515. Konyima zonomvhura dongandi, Zwingli kwa tjenge nokukwata momutwe sinzi somatjangwa goRugereka. Mo-1519, age kwa tungire moZurich moSwisiranda, omu mwazulire maupolitika. Oko yiko, ga kayipulire asi nongereka da hepa kuhageka kuronga yininke eyi ga dira kukwatesa komatjangwa. Nye ngapi omu na vatera wopeke va yipure eyi?

 Zwingli kwa gazarere asi vantu nava nyokera po marongo goyipempa nsene nava zuvha usili womoBibeli. Apa va mu horowere a kare Muruti moZurich mongereka zaGrossmünster, age kwa tamekere kuudisa ntani kwatente asi: Kapi hena nga resa buke Latin lectionary b ezi ngava resa varuti mongereka nomvhura dononzi. Nye mevango lyoyo, age nga udisa eyi ya kere moBibeli tunda egaununo zende egaununo, kutundilira ketameko dogoro kouhura. Mevango lyokuruganesa magano aga ngava ruganesa varuti mokufaturura matjangwa, age nga sigi matjangwa ga yi zerese. Age kwa yirugene eyi pokuruganesa maruha gomoBibeli aga ga kere ureru kukwata egano yipo a faturure maruha goudigu.—2 Timoteusa 3:16.

 Apa nga udisa, Zwingli kwa vaterere vantu va mone omu Bibeli za kara nomulyo nkenye ezuva. Age kwa rongere nompango domoBibeli ntani asi ayo epuko kukarera Mariya, zinya Jesus nokukanderera kovapongoki nokurandesa buke zokugusa po nonzo ntani asi varuti ngava rugana yininke yokunyata. Ngapi omu ya kundamene vantu? Apa ga mene kuudisa, vamwe kwa uyungire asi: “eudiso olyo kapi twa lizuvha rumwe. Munahistoli gumwe kwa tjenge kuhamena vapurakeni vaZwingli woVakatolika asi: “Ava va hagekere kuza kongereka morwa kapi va haferere yininke yokunyata eyi ngava rugana varuti va katengura.”

 Mo-1522, vampitisili womaukarelikarunga kwa hetekerere ko kuninkisa vanapolitika womoZurich va silike vantu mokurugana nkenye eyi ya lirwanesa neyi ava rongo mongereka. Ngoyitundwa mo, hofa kwa tokwere asi Zwingli kwa kere nousima wokudira kukwama eyi za rongere ngereka, kapi ga here kusiga eyi ga pulire, yipo ga hagekere kukara muruti gwaKatolika.

 Zwingli kapi ga kere hena muruti, nye simpe nga zuvhisa ntani kwa twikilire kuninka vantu va pure eyi ga pulire. Age kwa divikwire kovantu morwa yeeyi nga zuvhisa ntani eyi kwa ninkisire vanapolitika womoZurich va mu purakene. Kupitira movanapolitika owo, age kwa kwa korangedere maukarelikarunga moZurich ga tjindje eyi va pura. Pasihonena, mo-1523, Age kwa ninkire vapangeli womoZurich va nyokese marongo gomaukarelikarunga aga ga dira kuliza nomatjangwa. Mo-1524, yipo ga va ninkire va dire kupulisira yikarunga yoyipempa paveta. Hofa kwa ruganene kumwe novapastore womomukunda ntani novantu wopeke yipo va zonagure po yizambero noyikarunga yoyipempa ntani nomafano. Buke the book Zwingli—God’s Armed Prophet kwa tanta asi “kugusako eyi va veke vantu ava ava tumbura asi Viking momambo gomaukarelikarunga, vanangereka kapi va mona rumwe ezonauko olyo uzuni mudima. Mo 1525, age kwa ninkire epangero liguse matungo aga da wekere nongereka nokugatura ga kare yipangero ntani kwa pulisire vasosita va kware. Age kwa geve egano asi esakaramente va liguse po nokulipinganesera nosipito esi va tumbura moBibeli. (1 Vakolinte 11:23-25) Vanahistoli kwa uyunga asi eyi ga rugene Zwingli kwa ninka ukarelikarunga wovaZurich ntani novanapolitika yipo va ruganene kumwe, yipo va retesepo ewapukururo mongereka ntani noukarelikarunga woupe ava tambura asi prositande.

 Sirugana somulyo po unene ga rugene Zwingli kuna kara sokutoroka Bibeli. Momvhura 1520 yikandwise age kwa rugene novalirongi wokuliga-siga va tarurure matjangwa goRuhebeli noRugereka ntani Ruratina. Eyi yiyo ngava rugana. Awo ngava resa nkenye velise meraka lyokuhova eli va tjenge Bibeli ntani tava resa hena omu va zi toroka. Makura tava zogere eyi azi tanta velise ozo nokuyitjanga. Sirugana sawo sokufaturura nokutoroka Nonkango daKarunga kwava vaterere va pwagese Bibeli zoZurich mo-1531.

 Nampili ngomu Zwingli ga litulire mo mosirugana sendi age kapi nga tambura magano govakwawo ntani kapi ga kere nonkareso zongwa. Pasihonena mo-1525, age kwa lihamekere mompanguro ezi za pangwire muprositande ogu ga patanesere erongo lyokukuhwa vakeke eli ga pulire Zwingli. Ntani apa panguro za tokwere asi nkenye ogu nga dira kukwatesako erongo lyokukuhwa vakeke ngava mu dipaga Zwingli ga kwatesere ko etokoro olyo. Ntani age kwa korangedere vanapolitika va ruganese vakwayita yipo va sinininke vantu va tambure marongo gomape. Sinzi soVakatolika womoSwisiranda kwa nyokere kutambura marongo gomape. Eyi kwa retesere po yita yoparudi. Zwingli kwa zire novakwayita womoZurich koyita, yipo va ka mu dipagere age nomvhura dendi 47.

 Huldrych Zwingli nage kwa rugana yininke yomulyo nampili ngomu ga dira kudivikwa ngwendi Martin Luther naJohn Calvin. Zwingli kwa nyokerere po ukarelikarunga waKatolika monkedi zokuzera kupitaka Luther. Yirugana yaZwingli kwa ninkisire vantu va tambure magano gaCalvin. Yiyo ga divikwira asi mugara gomulyo gwautatu ogu ga kwatesere ko ewapukururo lyongereka.

 Yirugana yaZwingli kwa hamenene mo yoyiwa neyi yoyidona. Mokuninka asi magano gendi ga lihane, age kwa lihamekere unene moupolitika ntani moyita. Zwingli kapi ga kweme sihonena saJesus Kristusa, ogu ga nyokere kulihameka moupolitika nye age kwa rongere varongwa vendi va hare nonkore dawo, nokunyokera po kudipaga.—Mateusa 5:43, 44; Johanesa 6:14, 15.

 Zwingli kwa kere mulirongi gomunene goBibeli ogu ga tokomenene kutantera ko wopeke eyi ga lirongere. Age kwa gwene mausili gomoBibeli ntani kwa vaterere wopeke va rugane yokulifana.