1, 2. Ekuma Nzambi kabembolwela Saulu? (Tala fwaniswa ova ntandu.)

VAVA Yave kasola Saulu mu kituka ntinu, Saulu nlembami kakala. (1 Samuele 9:1, 2, 21; 10:20-24) Kansi, vava kayantika yala, wakituka nkwa lulendo. Lumbu kimosi, ulolo wa makesa ma Afelesetia bayiza nuanisa Aneyisaele. Samuele wa ngunza wavovesa Saulu vo mu kwiza kena mu kelela Yave kimenga. Kansi vitila Samuele kalwaka, Aneyisaele bamona wonga, ayingi muna yau babembola Saulu. Saulu kakala ye luzindalalu ko. Vana fulu kia vingila Samuele, wakela kimenga yandi kibeni. Saulu kakala yo nswa wa vanga wo ko. Muna kuma kiaki, Yave kayangalela ko dina kavanga.—1 Samuele 13:5-9.

² Vava Samuele kalwaka, watumba Saulu wau kakolamena Yave. Kansi, Saulu kamona mbi ina kavanga ko. Wavava kuyilungisa yo tumba nkutu akaka mu kuma kia vilwa wandi. (1 Samuele 13:10-14) Tuka muna ntangwa yayina, Saulu wayantika vanga mambu mayingi mu kuma kia lulendo. Muna  kuma kiaki, Yave wankatula vana kunda kia kintinu. (1 Samuele 15:22, 23) E zingu kia Saulu mu mpila yambote kiayantikila, kansi kiafokokela mu mpila yambi.—1 Samuele 31:1-6.

3. (a) Adieyi wantu ayingi beyindulanga mu kuma kia lusakalalu? (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu?

³ O unu, wantu ayingi bebanzanga vo muna kala ye zingu kiambote yovo salu kifutanga nzimbu zayingi, ke bafwete kala akwa lusakalalu ko. Bekuyisananga kimana bamoneka vo basundidi akaka. Kasikil’owu, mfumu mosi a luyalu una vo nkwa tunda wavova vo: “O lusakalalu ke fu kiame ko, ngina ye ziku vo kisinga kala kiau ko.” Kansi, ekuma Akristu bafwete kadilanga akwa lusakalalu? Nki i lusakalalu? O lusakalalu adieyi ke lusongele ko? Mu longi diadi, tubaka e mvutu za yuvu yayi. Muna longi dilanda, tuzaya una tulenda kwamanena kala akwa lusakalalu kana nkutu vava dikalanga diampasi.

4. Nki i mavangu ma lulendo?

⁴ Nkand’a Nzambi usonganga vo lulendo i kondwa kwa lusakalalu. (Tanga Ngana 11:2.) Davidi wadodokela Yave vo: “Konda ntaudi aku mun’oma ma lulendo.” (Nkunga 19:13) Nki i mavangu ma lulendo? I vanga diambu dina ke twinina yo nswa ko yovo wisa kia vanga dio, nanga mu kuma kia kondwa kwa luzindalalu yovo lulendo. Ezak’e ntangwa, yeto awonso tuvanganga mambu ma lulendo kadi tu wantu alembi lunga. Kansi, nze una tulongokele muna nona kia Saulu wa Ntinu, avo tukitwidi kio se fu kieto, Yave ke kutuyangalela ko. O nkand’a Nkunga 119:21 uvovanga vo Yave ‘osembanga akwa lulendo.’ Ekuma?

5. Ekuma lulendo lwinina lwambi?

⁵ Diantete, avo tuvangidi diambu mu kuma kia lulendo, luzitu tukondelo kwa Yave wa Nzambi ye Mfumu eto. Diazole, avo tuvangidi diambu dina ke twinina yo nswa ko, ntantani tukala zau ye akaka. (Ngana 13:10) Diatatu, tulenda monekena nze mazowa vava akaka bebakula vo diambu dia lulendo tuvangidi. (Luka 14:8, 9) Kieleka, tulenda bakula e kuma Yave kazolele vo twakala akwa lusakalalu.

6, 7. Nkia ngwizani ina vana vena lusakalalu ye lulembamu?

⁶ O lusakalalu ngwizani lwina ye lulembamu. O Nkristu una vo nlembami, ke songanga fu kia lulendo ko, kansi obadikilanga akaka vo bansundidi. (Filipi 2:3) O nkwa lulembamu, nkwa lusakalalu mpe. Ozayanga e tezo kiandi yo tambulwila vilwa wandi kuna lulembamu lwawonso. Okalanga ye luzolo lwa wá ngindu za wantu ankaka yo longokela vo diambu. O nkwa lulembamu Yave keyangidikanga.

⁷ Nkand’a Nzambi usonganga vo nkwa lusakalalu ozeye wo vo vena ye mambu mana kalendi vanga ko yovo kenena yo nswa ko  wa vanga. Ediadi dikunsadisanga mu zitisa akaka yo kadila yau mu mpila yambote.

8. Nkia ngindu tufwete venga muna kwamanana kala ye lusakalalu?

⁸ Tulenda yima fu kia lulendo lembi wo zaya. Aweyi dilenda vangamena? Tulenda yantika yindula vo tusundidi akaka mu kuma kia sia vo yeto yovo ana tutomene zaya kiyekwa bena kiau muna nkutakani. (Roma 12:16) Yovo tulenda yantika sia sungididi kiasaka muna yeto kibeni. (1 Timoteo 2:9, 10) Tulenda yantika nkutu vovesa akaka dina bafwete vanga ye dina ke bafwete vanga ko.—1 Korinto 4:6.

9. Ekuma wantu ankaka bakitukila akwa lulendo? Yika nona kina mu Nkand’a Nzambi.

⁹ Avo ka tuvengele zolela yeto yambi ko, tulenda yantika vangila mambu kuna lulendo. Ayingi bakituka akwa lulendo kadi nkembo bazola, bamwenanga akaka kimpala yovo ke bavengomona makasi ko. Ediadi diabwila wantu ayingi beyikwanga muna Nkand’a Nzambi nze Abesalome, Uziya yo Nebukandesa. Yave wabatumba mu kubasonga o mfunu wa kala ye lulembamu.—2 Samuele 15:1-6;18:9-17; 2 Tusansu 26:16-21; Daniele 5:18-21.

10. Ekuma ke tufwete fundisilanga akaka ko? Yika nona kina mu Nkand’a Nzambi.

¹⁰ Vena ye kuma yankaka ilenda fila wantu mu kondwa lusakalalu ezak’e ntangwa. Yindula nona kia Abimeleke yo Petelo. (Etuku 20:2-7; Matai 26:31-35) Nga wantu awaya akwa lulendo bakala? Nga ke bazaya ziku kia diambu ko? Nga ke bateka yindula ko vitila bavanga diambu? Wau vo ke tulendi zaya mana mena mu ntima ko, ke tufwete fundisanga makani ma wantu ko.—Tanga Yakobo 4:12.

11. Adieyi tufwete zayanga?

¹¹ O nkwa lusakalalu ozayanga e fulu kiandi muna nkubik’a Nzambi. Yave ke Nzambi a mavuanga ko. Wavana kiyekwa kwa konso muntu muna nkutakani. Yeto awonso mfunu twina. Yave watuvana tukau, ngangu ye umbangu waswaswana. Oyambulanga vo twasola una tusadila to. Avo tukala akwa lusakalalu, tusadila tukau twatu mu mpila ina Yave kazolele. (Roma 12:4-8) Tuzeye wo vo Yave ovingilanga vo twasadila tukau twatu mu kunkembelela yo sadisa akaka.—Tanga 1 Petelo 4:10.

12, 13. Adieyi tufwete sungamena avo mambu masobele muna salu kia Yave?

¹² Mana tuvanganga muna salu kia Yave malenda soba ekolo mvu miviokanga. Muna baka e nona, yindula e nsobani zavangama muna zingu kia Yesu. Entete, yandi kaka yo Se diandi bakala. (Ngana 8:22) I bosi, wasadisa Yave mu vanga ambasi, nsema yo wantu. (Kolosai 1:16) Kuna kwalanda, wafilwa vava ntoto. Wawutuka nze nsedia, wasanswa yo kituka se mbuta. (Filipi 2:7) Kuna nim’a lufwa lwandi, Yesu wavutuka kuna zulu. Muna mvu wa 1914 wakituka Ntinu a Kintinu kia Nzambi. (Ayibere 2:9) Kuna sentu, vava keyala mu funda dia mvu, Yesu ovutula Kintinu kwa Yave kimana “Nzambi kakala mawonso muna awonso.”—1 Korinto 15:28.

¹³ Yeto mpe tulenda wanana ye nsobani zayingi muna zingu kieto. Ezak’e ntangwa, kiyekwa kieto kilenda soba mu kuma kia nzengo za yeto kibeni. Kasikil’owu, dilenda kala vo tu ampumpa ye tubakidi e  nzengo za sompa yovo za wuta wana. Kuna kulanda, dilenda vava vo twabaka nzengo za vanga nsobani kimana twasadila Yave mu salu kia ntangwa ke ntangwa. Ezak’e ntangwa, kiyekwa kilenda soba mu kuma kia mambu mekutubwilanga muna zingu. Dilenda vava vo twasala salu kiayingi yovo kiakete. Kansi, kiakala vo tu aleke yovo ambuta, twakala yo vimpi wambote yovo ve, Yave ozeye una konso muntu mu yeto kalenda kunsadila una ufwene. Ke vingilanga ko vo twavanga lutila mana tulenda vanga. Oyangalelanga mana tuvanganga mu kuma kiandi.—Ayibere 6:10.

14. O kala nkwa lusakalalu aweyi dilenda kutusadisila mu yangalela konso salu tuveno?

¹⁴ Yesu wayangalelanga konso salu Yave kamvananga. Yeto mpe tulenda vanga diau dimosi. (Ngana 8:30, 31) O nkwa lusakalalu okalanga ye kiese kia lungisa kiyekwa yovo salu kaveno muna nkutakani. Ke sianga sungididi ko mu mana akaka bevanganga. Kansi, oyangalelanga salu kiandi muna nkubik’a Nzambi. Obadikilanga kio vo kwa Yave kitukidi. O nkwa lusakalalu ozitisanga mpe akaka, okalanga ye kiese kia kubasadisa. Ozeye wo vo Yave salu mpe kabavana.—Roma 12:10.

15. Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Ngidone?

¹⁵ O Ngidone mbandu ambote kasisa ya lusakalalu. Vava Yave kansola mu vuluza Aneyisaele vana moko ma esi Midiani, Ngidone wavova vo: “E vumu kiame kilutidi o sukama muna Manase, mono i nleke muna nzo es’ame.” (Afundisi 6:15) Kana una vo i wau, Ngidone wabunda e vuvu muna Yave  yo tambulwila kiyekwa kiaki. I bosi, Ngidone wavava zaya kana vo otomene bakula dina Yave kavavanga kwa yandi yo samba mu lomba luludiku lwandi. (Afundisi 6:36-40) Ngidone nkwa ngolo ye unkabu kakala, kansi wakala mpe ye ngangu ye lulungalalu. (Afundisi 6:11, 27) Kuna kwalanda, vava wantu bazola kunkitula ntinu, katambulwila ko. Vava kavanga dina Yave kanlomba, wavutuka kuna nzo.—Afundisi 8:22, 23, 29.

16, 17. Aweyi nkwa lusakalalu kalenda nungunukina muna mwanda?

¹⁶ Avo muntu otambulwidi kiyekwa kiampa yovo ozolele sala kwayingi muna nkutakani, ke disongele ko vo kena ye lusakalalu ko. Nkand’a Nzambi uvovanga vo diambote kwa selo kia Yave mu vavanga sadila mpangi zandi una ufwene yo nungunuka muna mwanda. (1 Timoteo 4:13-15) Kansi, nga divavanga vo twavewa kiyekwa kiampa muna nungunuka muna mwanda? Ve. Yeto awonso tulenda kwamanana tomesa kiwuntu kieto kia Kikristu yo wokesa ngangu zina Yave katuvana kimana twansadila una ufwene yo sadisa akaka.

¹⁷ Vitila katambulwila konso kiyekwa, o nkwa lusakalalu ovavanga zaya dina divavua kwa yandi. Osambanga mu kuma kia kiyekwa kiaki yo vava zaya kana vo olenda kio lungisa. Nga okala ye ntangwa ye ngolo zafwana mu sala salu yankaka yamfunu? Avo ve, nga e salu yankaka kesalanga owau ilenda vanwa kwa mpangi zankaka? Vava keteka fimpa yuvu yayi, o nkwa lusakalalu olenda mona vo ke lenda lungisa kiyekwa kiaki ko una ufwene. Ezak’e ntangwa, o kala nkwa lusakalalu divavanga vo twavova vo ke tulenda ko.

18. (a) O nkwa lusakalalu adieyi kafwete vanga avo oveno kiyekwa kiampa? (b) E sono kia Roma 12:3 aweyi kikutusadisilanga mu kala ye lusakalalu?

¹⁸ Yave ozolele vo ‘twakangala yo yandi kuna lusakalalu.’ (Mika 6:8) Muna kuma kiaki, avo kiyekwa kiampa batuvene, tufwete vava luludiku lwandi yo lomba vo katusadisa, nze una Ngidone kavanga. Tufwete toma fimpanga mana Yave kekutuvovesanga muna Nkand’a Nzambi ye muna nkubik’andi. Tufwete sungamenanga vo mawonso tulendanga vanga muna salu kiandi, ke mu kuma kia ngangu zeto ko, kansi i mu kuma kia sia vo Yave nkwa lulembamu, una ye luzolo lwa kutusadisa. (Nkunga 18:35) O nkwa lusakalalu ke ‘kuyiyindulwilanga ngindula isundidi ina kafwete yindula ko.’—Tanga Roma 12:3.

19. Ekuma tufwete kadila ye lusakalalu?

¹⁹ O nkwa lusakalalu ozeye wo vo Yave kaka ofwete tambula nkembo, kadi yandi i Mvangi ye Mpungu-ngolo mu nza yawonso. (Lusengomono 4:11) Avo tuna ye lusakalalu, tuyangalela konso salu tusalanga muna salu kia Yave. Tuzitisa mpe ngindu za mpangi zeto kadi dikutusadisa mu kala muna kintwadi. O nkwa lusakalalu otoma yindulanga vitila kavanga konso diambu. Muna mpila yayi, ovenganga vanga vilwa wampwena. Yave otoma yangalelanga awana besonganga lusakalalu. Muna kuma kiaki, o lusakalalu mfunu kikilu lwina kwa selo ya Nzambi. Muna longi dilanda, tulongoka una tulenda kwamanena songa lusakalalu kana nkutu vava dikalanga diampasi mu vanga wo.