1, 2. Ekuma asukami ke befokokelanga ko mu nza yayi?

O UNU, e zingu kiampasi kikilu kina. Kasikil’owu, diampasi dikalanga kwa aleke ayingi mu solola e salu. Wantu ankaka besianga zingu kiau mu vonza mu kwenda zingila mu nsi za umvuama. Kana nkutu muna nsi za umvuama, ayingi bezingilanga mu usukami. Mu nza yawonso, wantu ayingi bena vo umvuama wau mu wokela kaka wina, kansi kuna kwa akaka o usukami mu wokela kaka wina. Lufimpu lumosi lwavangamene ke kolo ko, lusonganga vo umvuama wa wantu akete kaka ulutidi umvuama wa nkangu awonso una va nza. Kieleka, vena ye wantu ankaka bena vo e nzimbu ulolo kikilu, ekolo mazunda ye mazunda bezingilanga mu usukami wasaka. Yesu wasonga e ziku kia diambu diadi vava kavova vo: “Asukami nuna yau ntangwa zawonso.” (Maku 14:7) Ekuma e nswaswani yayi imonekenanga?

² Yesu wazaya wo vo Kintinu kia Nzambi kaka kisinga soba mambu ma kinkita va nza yayi. Nkand’a Nzambi usonganga vo “akiti” kumosi ye nkubika za tuyalu ye za mabundu mu wisa kia Satana zina. (Lusengomono 18:3) O nkangu a Nzambi ukuyivambulanga ye nkubika za tuyalu ye za mabundu maluvunu.  Kansi, ayingi muna nkangu a nzambi ke balendi kuyivambula mvimba ko ye nkubika za kinkita za nza ya Satana.

3. Nkia yuvu tubadika?

³ Wau vo tu Akristu, tufwete fimpanga e mpila tubadikilanga mavua ma nza yayi. Muna wo vanga, tufwete kiyuvula: ‘Aweyi ndenda songela kwikizi muna Nzambi muna mpila isadilanga mavua mame? Aweyi ndenda kadila ye tezo muna mambu ma kinkita? Nkia nona isonganga vo selo ya Nzambi bebundanga e vuvu kiau kiawonso kwa yandi?’

4, 5. (a) Adieyi diabwila selo kiyikwanga muna kingana kia Yesu? (b) Adieyi Yesu kavovesa alandi andi bavanga?

⁴ Tanga Luka 16:1-9. E kingana kia Yesu kia selo kiakondwa unsongi kifwete kutufila mu toma kuyifimpa. E selo kiaki wafundwa vo nzimbu kafwasanga. Muna kuma kiaki, o mfumu andi wabaka e nzengo za kunkatula muna salu. * (Tala mvovo vana yand’a lukaya.) Kansi, e selo kiaki wavanga ‘diambu dia lulungalalu’ yovo diangangu. Vitila kakatulwa muna salu, wavanga kikundi yo wantu ana balenda kunsadisa muna lumbu ilanda. Yesu katá kingana kiaki ko mu fila alongoki andi mu vanga mambu malembi songa mu vava kuyilunga-lunga. O wantu a nza yayi i diau bevanganga. Yesu watá kingana kiaki mu longa diambu diamfunu kwa alongoki andi.

⁵ Yesu wazaya wo vo nze una selo kiakina kakotela mu mpasi, ayingi muna alandi andi besinga nuana ye mpasi za zingu mu nza yayi yakondwa unsongi. Muna kuma kiaki, wabavovesa vo: “Nuyivangila yikundi muna umvuama wa vilwa.” Ekuma? E kuma kadi avo mavua masukidi, akundi awaya, i sia vo, Yave yo Yesu, “banutambula muna nzo za mvu ya mvu.” Adieyi tulenda longoka muna longi dia Yesu?

6. Aweyi tuzayidi wo vo e loko dia mavua ke diakala ko muna kani dia Yave?

⁶ Kana una vo Yesu kavova ko e kuma kayikila mavua vo “umvuama wa vilwa,” Nkand’a Nzambi usonganga vo o teka e lekwa muna vua nzimbu zayingi ke diakala ko muna kani dia Nzambi. Kasikil’owu, Yave kuna mvevo wawonso wavana Adami yo Eva lutila nkutu ina bavuanga o mfunu muna mpatu a Edene. (Etuku 2:15, 16) Kuna kwalanda, vava Nzambi kavana mwand’avelela kwa Akristu akuswa, ‘ke vakala muntu ko muna yau wavova vo o mavua kena mau i mandi kaka, kansi basadilanga kumosi e lekwa yau yawonso.’ (Mavangu 4:32) Yesaya wa ngunza wavova vo vekala ye ntangwa ina wantu awonso bemona mawete muna mbongo iyima ova ntoto. (Yesaya 25:6-9; 65:21, 22) Kansi ekolo e ntangwa yayi ke yayizidi ko, alandi a Yesu bafwete kala ye “lulungalalu.” Divava vo basadila umvuama wa vilwa wa nza yayi muna zingu kia lumbu ke lumbu. Kansi, divava mpe basianga e ngolo za yangidika Nzambi.

7. Nkia longi kavana o Yesu muna Luka 16:10-13?

⁷ Tanga Luka 16:10-13. E selo kayika o Yesu muna kingana kiandi wavanga kikundi  muna wete dia yandi kibeni. Kansi, Yesu wazola vo alandi andi bavangila kikundi kuna zulu kondwa kwa makani mambi. Wazola vo twabakula vo e mpila tusadilanga mavua ma nza yayi ilenda songa kana vo tu akwa kwikizi muna Nzambi yovo ve. Aweyi tulenda wo songela?

8, 9. Yika e nona isonganga una mpangi zankaka besongelanga e kwikizi muna mpila besadilanga mavua mau.

⁸ Imosi muna mpila tulenda songela kwikizi muna Nzambi muna mpila tusadilanga mavua meto, i vananga tukau muna yikama salu kia samuna e nsangu zambote zina Yesu kasakula. (Matai 24:14) Dumbelele kimosi kuna India walundanga nzimbu muna nkela. Muna kolo kiakina, wayambula sumba lekwa ya sakanena. Vava e nkela yazala, wavana nzimbu zawonso kalundanga kimana zasadilwa muna salu kia samuna e nsangu zambote. Mpangi mosi kuna India una ye mpatu ya kokoti. Wavana kokoti zayingi kuna nzo ya asekodi a nding’a Malayalam. Wau vo ampangi kokoti bevavanga za sumba, wamona vo o kubavana kokoti disundidi o wete ke mu kubavana lukau lwa nzimbu ko. O mpangi ‘diambu diangangu’ kikilu kevanganga. Diau dimosi, ampangi kuna Grécia nkumbu miayingi bevananga mazi ma olive ye madia mankaka kwa mpangi besadilanga kuna Betele.

⁹ Mpangi ankaka kuna Sri Lanka, wavana e nzo andi kimana yasadilwanga se fulu kia tukutakanu twakete ye twampwena. I nzo mpe yalwakilanga e selo ya ntangwa ke ntangwa. Kana una vo nzimbu zayingi kadi vua, e nzo yayi isadisanga ateleki a zunga kiaki kadi ke bena ye nzimbu zayingi ko. Muna nsi zina zisimanga e salu kieto, ampangi bevananga nzo zau kimana zasadilwa se Maseka ma Kintinu. Ediadi disadisanga aviti a nzila ye mpangi zankaka ana ke bena ye nzimbu zayingi ko mu kala ye fulu kia kutakena lembi kio futila nzimbu.

10. O kala yo ntim’amvevo nkia nluta dikututwasilanga?

¹⁰ E nona yayi isonganga vo selo ya Nzambi ‘akwa kwikizi muna mambu makete.’ (Luka 16:10) Besadilanga mavua mau mu sadisa akaka. Aweyi akundi awaya a Yave bemonanga mu kuma kia ntim’amvevo besonganga? Kiese kiayingi bemonanga mu zaya vo vava bekayilanga akaka, bevuanga umvuama “waludi” kuna zulu. (Luka 16:11) Mpangi mosi ankento wabak’e nzengo za vananga nzimbu muna yikama e salu kia Kintinu. Wavova vo diambu diasivi divangamanga muna zingu kiandi. Wakudikila vo: “Imonanga vo o kala ye fu kia kayila akaka dikunsadisanga mu toma zola wantu. Ngina yo ntim’amvevo muna loloka akaka yo kadila yo wantu kuna luzindalalu. Ikalanga mpe ye nzaki za tambulwila longi ye mambu mampasi mebwanga muna zingu.” Ayingi  bemonanga vo o kala yo ntim’amvevo nluta miayingi dikubatwasilanga.—Nkunga 112:5; Ngana 22:9.

11. (a) Aweyi tusongelanga vo tu ‘akwa lulungalalu’ vava tuvaninanga kuna mvevo? (b) Adieyi divangamanga vana vena nkangu a Nzambi o unu? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

¹¹ Tulenda mpe songa vo tu ‘akwa lulungalalu’ yovo ngangu vava tusadilanga mavua meto muna sadisa awana bekuyivananga muna salu kia umbangi. Kana nkutu vo ke tulendele kota mu salu kia ntangwa ke ntangwa ko yovo kwenda sadila kuna kuvuilu ateleki ayingi o mfunu, tulenda kweto vana e moko kwa akaka. (Ngana 19:17) Kasikil’owu, o tukau tuvananga tusadisanga muna salu kia nieteka e nkanda yo yikama e salu kia umbangi muna nsi za usukami zina vo wantu ayingi betambulwilanga e ludi. Muna nsi zayingi nze Congo, Madagascar ye Ruanda, e Bibila ntalu yayingi ifwanga. Muna sumba Bibila kimosi, ezak’e ntangwa o muntu kafwete vana e nzimbu zawonso kefutwanga muna lumingu yovo ngonde. Mu mvu miayingi, diavavanga vo mpangi zeto basola kana vo madia bafwete sumba muna dikila esi nzo yovo Bibila. Kansi, mu kuma kia tukau tuna akaka bevananga yo sikidisa vo vakala e “mfwanani” muna mpila isadilwanga tukau twatu, e nkubik’a Yave isekolanga yo kayanesa Nkand’a Nzambi kwa mpangi zawonso ye kwa alongoki a Nkand’a Nzambi mu ngovo. (Tanga 2 Korinto 8:13-15.) Muna mpila yayi, kiakala awana bevananga ye awana betambulanga balenda kituka akundi a Yave.

12. Aweyi Abarayama kasongela vo Nzambi kabundanga e vuvu?

¹² Tulenda mpe kala akundi a Yave avo tuvengele loko dia mavua ma nza yayi yo sia ngolo za vava umvuama una vo “waludi.” I diau kavanga o Abarayama wa nkwa kwikizi. Walemvokela Yave yo sisa mbanz’a umvuama ya Ure kimana kazingila muna saba kadi wazola vo kakituka nkundi a Yave. (Ayibere 11:8-10) Wabundanga e vuvu kiandi kiawonso muna Nzambi, ke mu mavua ko. (Etuku 14:22, 23) Yesu wakasakesa akaka kimana batanginina lukwikilu lwa Abarayama. Lumbu kimosi, wavovesa toko dimosi dia mvuama vo: “Avo ozolele kala walunga, wenda teka mavua maku yo vana e nzimbu kw’asukami, okala yo lusalu kuna zulu; wiz’andandi.” (Matai 19:21) Toko diadi kakala ye lukwikilu ko nze lwa Abarayama. Kansi, vakala ye wantu ana babunda e vuvu muna Nzambi.

13. (a) Nkia luludiku Paulu kavana kwa Timoteo? (b) Aweyi tulenda sadila luludiku lwa Paulu o unu?

¹³ Timoteo nkwa lukwikilu kakala. Vava kayikila Timoteo vo “kesa diambote dia Kristu,” Paulu wamvovesa vo: “Ke vena kesa ko okuyivananga muna salu yankaka ya zingu, kimana kayangidika ndiona wansoneka mu salu kia kikesa.” (2 Timoteo 2:3, 4) O unu, alandi a Yesu kumosi ye vioka fuku dimosi (1 milhão) ya selo ya ntangwa ke ntangwa bevanganga mawonso mu lemvokela luludiku lwa Paulu. Ke belandanga umpukumuni  wa nza yayi ko yazala ye loko. Besungamenanga e mvovo emi mia Nkand’a Nzambi: “O nsompi, ntaudi a nsompeki.” (Ngana 22:7) Satana ozolele vo twafwasa e ntangwa ye ngolo zeto zawonso muna vava umvuama wa nza yayi. Akaka bedianga e mfuka kimana basumba e nzo, kalu, tanga sikola yovo vanga nkinzi a lukazalu. Avo ke tuyikebele ko, tulenda kuyikotesa mu mfuka mu mvu miayingi. Tusonganga vo tu akwa lulungalalu vava tuvevolanga zingu kieto, venga e mfuka yovo lembi fwasa nzimbu. Muna mpila yayi, tukala twavevoka mu sadila Nzambi vana fulu kia kala abundu a mavua ma nza yayi.—1 Timoteo 6:10.

14. Adieyi tuzolele kwamanana vanga? Yika nona.

¹⁴ Muna kala ye zingu kiavevoka, tufwete sianga Kintinu kia Nzambi vana fulu kiantete. Mpangi mosi yo nkaz’andi nzimbu zayingi babakanga muna kinkita bavanganga. Kansi, tima dia vutuka muna salu kia ntangwa ke ntangwa bakala diau. Muna kuma kiaki, akazi awaya bateka kinkita kiau, masuwa mau ye lekwa yankaka bakala yau. Bayivana kuna mvevo muna salu kia tunga vula diasina kuna Warwick, Nova York. Diambu diakiese kwa yau kadi bakala ye lau dia sadila kuna Betele kumosi yo mwan’au ankento yo nkaz’andi. Muna tumingu twankaka, basalanga entwadi ye mase ma yakala ana bavananga mpe moko muna salu kia tunga e vula dia Warwick. Mpangi mosi ankento una vo mviti a nzila kuna Colorado, Estados unidos, wasolola salu kia ndambu a lumbu kuna banco. Wau vo e mfumu za salu batoma yangalelanga e salu kiandi, banlomba vo kayantika sala lumbu kiamvimba. Avo tambulwidi, bekudikila mfutu andi vioka nkumbu ntatu ye zina kafutwanga. Kansi, mpangi ankento katambulwila ko kadi e salu kiaki ke kiadi kumvana ntangwa ko ya kwenda mu salu kia umbangi. Eyayi nona yakete kaka tuyikidi mu songa e ngolo bevanganga selo ya Yave. Vava tusianga oma ma Kintinu va fulu kiantete, tusonganga vo tutoma yangalelanga kikundi kieto yo Nzambi yo umvuama wakieleka ke mu mavua ma nza yayi ko.

15. Nkia mavua metwasanga kiese kiasikila?

¹⁵ O kala ye mavua ke disongele ko vo nsambu za Nzambi tuna zau. Yave osambulanga awana bena vo ‘amvuama muna mavangu mambote.’ (Tanga 1 Timoteo 6:17-19.) Kasikil’owu, mpangi mosi ankento una ye nkumbu a Lucia wawá e nsangu vo ateleki bavuilu o mfunu kuna Albânia. * (Tala mvovo vana yand’a lukaya.) Muna kuma kiaki, wayaluka kuna Itália yo kwenda ku nsi yayi muna mvu wa 1993. Kakala ye salu ko, kansi wabundanga e vuvu muna lusadisu lwa Yave. Walongoka ndinga Albanês yo sadisa vioka 60 ma wantu mu kukiyekola yo vubwa. Ke yeto awonso ko tuvuanga nluta miami vava tusilanga umbangi muna zunga yeto. Kansi, konso ngolo tuvanganga mu sadisa akaka bazaya Yave yo kituka akundi andi dina nze mavua mana ke tusinga vidisa ko yakwele mvu.—Matai 6:20.

16. (a) Adieyi disinga bwila mavua ma nza yayi? (b) Ekuma tufwete sobela e mpila tubadikilanga mavua ma nza yayi?

¹⁶ Yesu watoma kiesesa vo mavua ma nza yayi fokoka mefokoka. Yesu kavova ko vo kele vo mavua mama masukidi, kansi  wavova vo avo yovo vava mesuka. (Luka 16:9) Mu lumbu yayi yambaninu, banco zayingi mu bwa zina, nsi zayingi zinuananga ye mpasi mu kuma kia kondwa kwa nzimbu. Mu lumbu ikwiza e mpasi wokela ziwokela. E nkubika zawonso za tuyalu, za mabundu ye za kinkita za nza yayi iyalwanga kwa Satana suka zisuka. Ngunza Yezekele yo Sefaniya basakula vo e wolo ye palata ibadikilwanga vo lekwa yantalu muna nza yayi ke ikala diaka mfunu ko. (Yezekele 7:19; Sefaniya 1:18) Aweyi tusinga kuyimwena vava tulwaka kuna mfoko a zingu kieto mu nza yayi yo bakula vo twabembola umvuama wakieleka mu kuma kia vava mavua ma nza yayi? Tulenda kuyimwena nze muntu ona wakivana muna salu muna zingu kiandi kiawonso yo vua nzimbu zayingi, i bosi kuna mfoko obakwidi vo e nzimbu kafuntukinanga lekwa kiampavala kwandi. (Ngana 18:11) Mavua ma nza yayi ke mekala diaka mfunu ko. Muna kuma kiaki, kuvidisa lau una diau ko dia sadila mavua maku mu vanga kikundi kuna zulu. Mawonso tuvanganga mu kuma kia Yave ye Kintinu kiandi i mau mekututwasila kiese kiasikila.

17, 18. Nkia nsambu besinga vua akundi a Nzambi?

¹⁷ Vava Kintinu kia Nzambi kikwiza, ke vekala diaka muntu ko ofuta e nzimbu mu vua lekwa. Vekala ye ulolo wa madia mangovo, ke tuvua diaka mfunu wa madotolo ko ngatu nlongo. Akundi a Yave beyangalela mbongo iyima ova ntoto. E wolo, palata ye diamante zisadilwa mu vanga lekwa yambote, ke mu vuamisa wantu ko. E mabaya, matadi ye sengwa ke isumbwa diaka ko mu tunga nzo zambote. Akundi eto bekutusadisa kuna mvevo, ke divava ko vo twabafuta e nzimbu. Tukayana e lekwa yawonso ikala ova ntoto.

¹⁸ E zazi ndambu kaka muna ulolo wa nsambu bevua awana bevangilanga kikundi kuna zulu. E selo ya Yave ova ntoto beyangalala vava bewá e mvovo emi mia Yesu: “Nwiza, yeno nwasambulwa kwa Se diame, nwavuila e Kintinu kina nwakubikilwa tuka kuna semo dia nza.”—Matai 25:34.