1. (a) Nkia diambu Yefeta yo Ana bavanga? (Tala fwaniswa va ntandu.) (b) Nkia yuvu tubakila e mvutu mu longi diadi?

YEFETA mfidi a unkabu ye kesa dia mvita kakala. Ana, nkento alembama kakala ona watoma lunga-lunganga nkaz’andi ye nzo andi. Yefeta yo Ana Yave basambilanga. Yau awole ndofi badia kwa Yave yo lungisa yo kuna kwikizi kiawonso. Yefeta yo Ana mbandu ambote kikilu basisa kwa akala ye akento mu lumbu yeto ana bedianga ndofi vana ndose a Yave. Owau, yambula twabaka mvutu za yuvu tatu: Nki i ndofi? O dila Nzambi e ndofi ekuma dinina diambu diampwena? Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Yefeta yo Ana?

2, 3. (a) Nki i ndofi? (b) Adieyi Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia dia ndofi kwa Nzambi?

² Muna Nkand’a Nzambi, e ndofi i nsilu ampwena tusianga kwa Nzambi. Kasikil’owu, muntu olenda sia nsilu kwa Yave vo diambu kingandi kevanga, lukau kingandi kevana, mu salu kia ntangwa ke ntangwa kekota yovo sia nsilu wa lembi  vanga maka mambu. E ndofi i nzengo zina muntu kebakanga yandi kibeni. Ke vena muntu ko okomekenuanga mu dia e ndofi. Kansi, avo muntu odidi e ndofi, Yave obadikilanga e ndofi yayi nze nsilu wampwena una ufwete zitiswa yo lungiswa. Muna Nkand’a Nzambi, o dia e ndofi diau dimosi kwandi yo sia nsilu. O sia nsilu i vova vo diambu kiangandi tuvanga yovo ketulendi vanga ko. (Etuku 14:22, 23; Ayibere 6:16, 17) Mun’owa wa Nkand’a Nzambi, aweyi tufwete badikilanga e nsilu tusianga kwa Nzambi?

³ Muna Nsiku a Mose, tutanganga vo avo muntu odidi ndofi kwa Yave, ‘kafwete kulula mvovo andi ko; kafwete vanga mun’owu wawonso uvaikidi muna nu’andi.’ (Ntalu 30:2) Kuna kwalanda, Solomo wasoneka vo: ‘Ovo odila Nzambi e ndofi, lunganisa-lunganisa yo, kadi keyangalelanga mazowa ko. Lunganisa edi odila e ndofi.’ (Kimpovi 5:4) Yesu walonga vo o dia e ndofi kwa Nzambi diambu diampwena kikilu. Wavova vo: “Nuwidi dio diaka dina diavovua kwa akulu vo: ‘Kudie ndofi a luvunu ko, ofwete lungisa e ndofi aku kuna kwa Yave.’”—Matai 5:33.

4. (a) O dila Nzambi e ndofi ekuma dinina diambu diampwena? (b) Adieyi tulongoka mu kuma kia Yefeta yo Ana?

⁴ Tulongokele vo konso nsilu tusianga kwa Yave, tufwete wo lungisanga. O lembi lungisa e ndofi zeto dilenda fwasa e ngwizani eto yo Yave. Davidi watoma dio kiesesa vava kayuvula vo: “Nani obaluka muna mongo a Yave? Nani otelama vana fulu kiandi kiavauka? “ I bosi, wavova vo Yave ‘otambulwila ona ke dianga ndofi aluvunu ko.’ (Nkunga 24:3, 4) Nkia nsilu basia o Yefeta yo Ana? Nga diasazu diakala mu lungisa e nsilu basia?

5. Nkia nsilu kasia o Yefeta? Adieyi diabwa?

⁵ Yefeta wasia nsilu kwa Yave vava kazola kwenda nuana ye esi Amone. Nkangu wau atantu a nkangu a Nzambi bakala. (Afundisi 10:7-9) Yefeta wadodokela Yave kimana kansadisa mu sunda e mvita. Wasia nsilu vo: ‘Avo oyekwele wan’a Amone ova koko kwame, ozevo vava mvutukila kuna luvuvamu muna wan’a Amone, konso eki kivaika muna nzo ame muna kunkika, kikala kia Yave.’ Nzambi wavana e mvutu za sambu kia Yefeta yo kunsadisa mu sunda e mvita. Vava Yefeta kavutuka kuna nzo, mwan’andi ankento ona katoma zolanga wayiza kunkika. O mwanda ndioyo yandi ofwete ‘kituka wa Yave.’ (Afundisi 11:30-34) Adieyi diavavuanga kwa yandi?

6. (a) Nga diasazu diakala kwa Yefeta yo mwan’andi mu lungisa nsilu basia kwa Nzambi? (b) E sono kia Nsiku 23:21, 23 ye Nkunga 15:4 adieyi itulongele mu kuma kia dia e ndofi?

⁶ Muna lungisa nsilu a se diandi, diavava  vo mwan’a Yefeta kenda sadila Yave kuna saba mu zingu kiandi kiawonso. Nga Yefeta wasia nsilu wau lembi teka yindula? Ve. Nanga Yefeta wakizayila wo vo mwan’andi i muntu antete ovaika muna nzo mu kwiza kunkika. Kansi, kiakala vo wazaya wo yovo ve, o lungisa nsilu kasia kwa Yave ke diakala diasazu ko kwa yandi ye kwa mwan’andi. Yefeta mpasi kamona muna ntima vava mwan’andi kayiza kunkika. Vava kazaya e ndofi yadia se diandi, o mwana wayenda kwandá mu ‘dila kimwenze kiandi.’ Ekuma? Yefeta kakala yo wana ankaka ko, owau, mwan’andi mosi kaka ankento kadi sompa ko ngatu wuta wana. E nkumbu a kanda dia Yefeta yadi vila. Kansi, Yefeta yo mwan’andi babakula vo vakala ye diambu diasunda o mfunu ke mu zolela yau ko. Yefeta wavova vo: ‘Nziudi o nua kuna kwa Yave, kilendi vutuka manima ko.’ Mwan’andi wavova vo: “Umpanga mun’edi divaikidi omo nu’aku.” (Afundisi 11:35-39) Yefeta yo mwan’andi akwa kwikizi bakala, ke bakala nkutu ye ngindu ko za kulula nsilu basia kwa Nzambi, kana una vo diampasi diakala.—Tanga Nsiku 23:21, 23; Nkunga 15:4.

7. (a) Nkia nsilu kasia Ana? Ekuma? Nkia mvutu kavanua? (b) O nsilu a Ana adieyi wasonga mu kuma kia Samuele? (Tala mvovo vana yand’a lukaya.)

⁷ Ana mpe wasia nsilu kwa Yave mu kolo kiampasi kia zingu kiandi. Kakalanga ye kiese ko kadi kawutanga ko. Wasevuanga nkutu kwa wantu wau vo sita kakala. (1 Samuele 1:4-7, 10, 16) Wavova kwa Yave una kamonanga yo kunsia nsilu vo: “E Yave a vu, ovo otala mpasi za ntaudi aku wanyindula, ke mu kumvilakanwa ko, kansi ovana mwan’eyakala kwa ntaudi aku, ozevo ikumvana kwa Yave e lumbu yawonso ya zingu kiandi, muna ntu andi ke mukwiza vwayi ko.” * (Tala mvovo vana yand’a lukaya.) (1 Samuele 1:11) Yave wawá e sambu kia Ana. Muna mvu walanda, wawuta mwan’ayakala yo kumvana e nkumbu a Samuele. Ana wayangalala kikilu. Kansi, kavilakana ko nsilu una kasia kwa Nzambi. Vava mwan’andi kawutuka, wavova vo: “Kwa Yave yanlomba.”—1 Samuele 1:20.

8. (a) Nga diasazu diakala kwa Ana mu lungisa nsilu andi? (b) E sono kia Nkunga 61 adieyi kikusungamesanga mu kuma kia mbandu ambote ya Ana?

⁸ Vava Samuele kalungisa tezo kia mvu tatu, Ana walungisa o nsilu kasia kwa Yave. Wanata Samuele kwa Ele wa Ngang’ambuta kuna saba kuna Silo yo vovava vo: “O Yave kakumpan’e ndomba yanlomba, wau omono imvene kwa Yave; e kolo kezinga oveno kwa Yave. (1 Samuele 1:24-28) Tuka muna lumbu kiakina, Samuele  wayantika zingila kuna saba. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O nleke Samuele okudidi vana vena Yave.” (1 Samuele 2:21) Ke diakala diasazu ko kwa Ana mu lungisa nsilu kasia. Kadi e diadi diasonganga vo kezingila vamosi ko yo mwan’andi ona katoma zolanga. Kadi mona mwan’andi ko ekolo kakitukanga se mbuta. Kansi, Ana wabadikilanga o nsilu kasia kwa Yave vo diambu diamfunu kikilu. Wakubama kakala mu yambula e mambu mana makala vo mamfunu kwa yandi kimana kalungisa nsilu kasia kwa Nzambi. —1 Samuele 2:1, 2; tanga Nkunga 61:1, 5, 8.

9. Nkia yuvu tubadika?

⁹ Wau tubakwidi vo dia e ndofi kwa Yave ke diambu diakete ko, yambula twabadika yuvu tatu: Nkia mpila ndofi yovo nsilu tulenda sia o unu? Ekuma tufwete kadila ye kani dia lungisa e nsilu mieto?

10. Nkia nsilu usundidi mfunu una Nkristu kalenda sia? Adieyi divavuanga?

¹⁰ O nsilu usundidi o mfunu una Nkristu kalenda sia, i wa yekola e zingu kiandi kwa Yave. Muna sambu kesamba vana va yandi kaka, osianga nsilu wa sadila e  zingu kiandi kiawonso muna salu kia Nzambi yakwele mvu, kiakala nkia diambu dibwa. Yesu wavova vo ‘tukukivaninanga’ o nkalu, i sia vo, tusianga nsilu wa sia e salu kia Yave vana fulu kiantete, ke mu zolela ya yeto kibeni ko. (Matai 16:24) Tuka muna lumbu kiakina, tusonganga vo “kwa Yave tuvuilu.” (Roma 14:8) Kuna kwa yeto, o nsilu twasia wa kukiyekola kwa Nzambi wamfunu kikilu. Tumonanga nze una wamona ntozi a nkunga ona wasoneka vo: “Nki mvutula kwa Yave, muna mvevo andi wawonso kwa mono? Nlunganisa nsilu miame kwa Yave, vana vena nkangu andi awonso.”—Nkunga 116:12, 14.

11. Adieyi diavangama muna lumbu kina wavubwa?

¹¹ Nga wayekola e zingu kiaku kwa Yave yo songa kukiyekola kwaku muna luvubu? Avo i wau, diambote kikilu wavanga. Nga osungamene vava mpangi ona wafilanga e longi dia luvubu kayuvula kana vo wakiyekola kwa Yave yo bakula vo “kukiyekola yo luvubu lwaku lukitwidi se Mbangi a Yave”? Vava wavutula vo ingeta, awonso bakala muna lukutakanu bazaya wo vo wayekola e zingu kiaku kwa Yave yo kuyifwanisa mu vubwa nze selo kia Yave. Dina wavanga diayangidika kikilu Yave.

12. (a) Nkia yuvu tufwete kiyuvulanga? (b) Nkia fu Petelo katukasakesa tufwete yima?

¹² Vava wavubwa, wasia nsilu kwa Yave vo osadila e zingu kiaku muna salu kiandi yo vanga mawonso olenda mu lemvokela nkanikinu miandi. Kansi, o luvubu i lubantiku kwandi. Ekolo mvu miviokanga, divavanga vo yeto awonso twakwamanana kuyifimpa. Tulenda kiyuvula: ‘Aweyi wina e ngwizani ame yo Yave tuka yavubilwa? Nga yakinu kunsadila yo ntim’ame wawonso? (Kolosai 3:23) Nga ikalanga ye fu kia samba? Nga itanganga Nkand’a Nzambi lumbu yawonso? Nga kikondwanga ko muna tukutakanu? Nga ikwendanga muna salu kia umbangi? Nga yakulula o vema kwame muna salu yayi?’ Petelo wa ntumwa watulukisa mu kuma kia vonza kilenda kutubwila kia yoya muna salu kia Yave. Tulenda venga e vonza kiaki avo tusidi e ngolo za nungunuka muna lukwikilu, muna zayi, muna luzindalalu ye muna vumi wa Nzambi.—Tanga 2 Petelo 1:5-8.

13. Adieyi Nkristu ona wakiyekola yo vubwa kafwete sungamenanga?

¹³ Avo tudidi e ndofi vo Yave tusadila, ke tulendi diaka vutuka manima ko. Avo muntu oyoyele muna salu kia Yave yovo oyambwidi lemvokela nkanikinu mia Kikristu, kalendi vova ko vo kakiyekola mvimba ko kwa Nzambi. Kalendi mpe vova ko vo luvubu lwandi ke lwakieleka ko. * (Tala mvovo vana yand’a lukaya.) Avo muntu ona wakiyekola kwa Yave ovangidi sumu diampwena, mbalu ketá kwa Yave ye kwa nkutakani. (Roma 14:12) Ke tuzolele ko vo twakala nze ndiona Yesu kavovesa vo: “Wayambwidi o zola wakala kwau kuna lubantiku.” Tuzolele vo Yesu katuvovesa vo: “Nzeye mavangu maku, zola kwaku, lukwikilu lwaku, uselo waku yo luzindalalu lwaku, o mavangu maku mansuka masundidi oma mantete.” (Lusengomono 2:4, 19) Tuzolele yangidika Yave muna zingilanga e ngwizani yo kukiyekola kweto.

14. Nkia ndofi yanzole isundidi o mfunu ina muntu kalenda dia? Ekuma?

¹⁴ E ndofi yanzole isundidi o mfunu ina muntu kalenda dia, i ndofi a longo. O longo lwavauka. Yave obadikilanga e ndofi a longo vo diambu diampwena kikilu. Vava toko ye ndumba bedianga e ndofi, nsilu besianga vana meso ma Yave yo wantu. Besilananga o nsilu wa zolana, lunga-lunga yo zitisa muntu yo nkwandi ekolo bezinga vamosi vava nza mun’owu wa nkubik’a Nzambi mu kuma kia longo. Akaka nanga ke bevovanga mvovo miami ko. Kana una vo i wau, ndofi bedianga vana meso ma Nzambi. Avo badidi e ndofi yayi, bakitukidi yakala yo nkento. Nzambi wasikidisa vo longo ke lufwete vambana ko, nanga vo lufwa. (Etuku 2:24; 1 Korinto 7:39) Yesu wavova vo: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” Avo toko ye ndumba bakazalele, ke bafwete yindulanga ko vo avo mambu muna longo ke masikidi ko, balenda kwau vonda o longo.—Maku 10:9.

15. Ekuma Akristu ke bafwete badikilanga longo ko nze una wantu a nza bebadikilanga lo?

¹⁵ Wau vo ke vena ye muntu alunga ko, ke vena mpe ye longo lwalunga ko. Kiaki i kuma Nkand’a Nzambi ukutuvoveselanga vo akazi “mpasi bemona” ezak’e ntangwa. (1 Korinto 7:28) O unu, wantu ayingi ova nza bena ye ngindu zabendomoka mu kuma kia longo. Beyindulanga vo avo mambu muna longo ke basikidi ko, balenda kwau baka e nzengo za vonda longo. Kansi, Akristu ke wau ko bebadikilanga o longo. Bazeye wo vo vava bakazala, ndofi badia vana meso ma Nzambi. Avo bakulwidi e ndofi yayi, dikala nze yau bamvunini. Kansi, Nzambi ke zolanga avuni ko. (Fuka 19:12; Ngana 6:16-19) Akazi bena vo Akristu bafwete sungamenanga mvovo mia Paulu wa ntumwa vo: “Avo wakangama muna nkento, kuvavi kutuluka ko.” (1 Korinto 7:27) Paulu wavova e mvovo miami kadi wazaya wo vo Yave mpe omenganga e vangu dia vonda longo ye makani mambi.—Malaki 2:13-16.

16. Adieyi Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia vonda longo yo vambana?

¹⁶ Yesu wavova vo e zumba i kuma kimosi kaka kiyikwanga muna Nkand’a Nzambi kilenda fila akazi mu vonda longo, avo mosi kazolele loloka ko ona otele zumba. (Matai 19:9; Ayibere 13:4) Adieyi tuvova mu kuma kia vambana? Nkand’a Nzambi utoma kiesesanga e diambu diadi. (Tanga 1 Korinto 7:10, 11.) Muna Nkand’a Nzambi ke muna ye kuma ko kifwete fila akazi mu vambana. Kansi, ezak’e ntangwa valenda bwa diambu dilenda fila Nkristu mu mona vo diambote kavambana yo nkaz’andi. Kasikil’owu, akaka balenda mona vo e ngwizani au yo Yave mu vonza kikilu ikala avo bakwamanene zinga vamosi yo yakala yovo nkento una vo nkwa nsoki yovo mvengomoki. * (Tala e mvovo vana yand’a lukaya.)

17. Adieyi akazi balenda vanga mu siamisa e nzola muna longo lwau?

¹⁷ Avo akazi bele vava lusadisu kwa akuluntu a nkutakani mu zaya dina bafwete vanga mu tomesa longo lwau, akuluntu  balenda kubayuvula kana vo batadidi kala e video Nki i Nzola Yakieleka yovo longoka finkanda Nulenda Kala ye Zingu kia Nzo Kiakiese. Muna video ye finkanda fiafi muna ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi milenda sadisa akazi mu siamisa e nzola muna longo lwau. Akazi mosi bavova vo: “Tuka twayantikila longoka finkanda fiafi, e kiese muna longo lweto mu wokela kaka kina.” Mpangi mosi ankento wasompa se vioka mvu 22 wamona vo longo lwau se lufwa. I bosi, watala e video. Wavova vo: “Yeto awole twavubwa, kansi ngindu zaswaswana twakala zau. E video yayi mu ntangwa yambote yavaikiswa. Owau e nzol’eto yawokela.” Kieleka, avo yakala yo nkento balemvokele nkanikinu mia Nkand’a Nzambi muna longo lwau, e nzola muna muntu yo nkwandi iwokela.

18, 19. (a) Adieyi mase mayingi bevanganga? (b) Nkia ndofi bedianga awana bena muna salu kia ntangwa ke ntangwa?

¹⁸ Kuna lubantiku, tuvovele nsilu wasia Yefeta yo Ana. Muna kuma kia nsilu miami, kiakala mwan’a Yefeta yovo mwan’a Ana basadila zingu kiau kiawonso muna salu kia Yave. O unu, mase mayingi bena vo Akristu bekasakesanga wan’au kimana bakota muna salu kia ntangwa ke ntangwa yo sia e salu kia Nzambi vana fulu kiantete muna zingu kiau. Yeto awonso tulenda kasakesa aleke awaya kimana bakwamanana muna salu kiau.—Afundisi 11:40; Nkunga 110:3.

¹⁹ O unu, vena ye tezo kia 67.000 m’asadi a ntangwa ke ntangwa mu nz’amvimba vana vena Mbangi za Yave. Akaka besadilanga kuna Betele, muna salu kia tunga yovo muna salu kia kinkengi a zunga. Akaka besalanga se alongi a sikola za Kintinu, aviti a nzila a espesiale, misionario, selo belunga-lunganga Maseka ma Tukutakanu Twampwena yovo maseka mevangamenanga sikola za Nkand’a Nzambi. Yau awonso badia e “Ndofi ya Songa Lemvo yo Zingila mu Usukami.” Muna ndofi yayi, besianga nsilu vo betonda konso salu bevewa muna salu kia Yave, batambulwila kala ye zingu kiavevoka yo lembi sala salu yankaka mu futwa e nzimbu, nanga vo nswa baveno. Ke wantu ko, kansi e salu kina besalanga i kiau kibadikilwanga vo kia espesiale. Kuna lulembamu lwawonso, besianga ngolo za lungisa e ndofi badia ekolo bena muna salu kia ntangwa ke ntangwa.

20. Aweyi tufwete badikilanga e nsilu tusianga kwa Nzambi? Ekuma?

²⁰ Mu longi diadi, tuvovele nsilu ntatu tulenda sia kwa Nzambi. Nanga ngeye mpe wasia kala umosi muna nsilu miami. Tufwete zitisanga e nsilu tusianga yo vanga mawonso tulenda mu lungisa mio. (Ngana 20:25) Avo ke tulungisi ko e nsilu twasia kwa Yave, dilenda kututwasila mfwilu miayingi. (Kimpovi 5:6) Muna kuma kiaki, yambula twatanginina mbandu a ntozi a nkunga ona wavova kwa Yave vo: “I ngimbidila nyimbidila nkumbu aku yamu mvu ya mvu, yalunganisa nsilu miame lumbu ke lumbu.”—Nkunga 61:8.