1-3. (a) Nkia diambu benuananga diau aleke? Ye nki tulenda tezanesa e diambu diadi? (Tala e fwaniswa ova ntandu.) (b) Adieyi dilenda sadisa aleke bena vo Akristu mu baka e nzengo zambote?

YINDULA vo ku lukutakanu lwamfunu ozolele kwenda. Muna vanga o nkangalu, divava vo wendela mu kalu. Vava olwaka vana fulu obakila e kalu, otokanene kikilu kadi wantu ye makalu mayingi mena vo. Kansi, una ye kiese wau vo ozeye kuna okwendanga ye kalu dikunata. Kubaka konso kalu ko, kadi ozeye wo vo ku fulu kiankaka dikunata.

² E zingu kieto kina nze nkangalu wau. Yeno aleke luna nze wantu bena vana fulu kia bakila e kalu. Ezak’e ntangwa, nulenda wanana ye mambu mayingi mana nufwete bakila e nzengo muna zingu. Ediadi dilenda kunutokanesa. Kansi avo nuzeye kuna nuzolele kwenda, ke dikala kikilu diampasi ko mu baka e nzengo zambote. Nkia nzengo nubaka?

³ E longi diadi divana e mvutu za kiuvu kiaki. Dikusadisa mu baka e nzengo ziyangidika Yave. Ediadi disongele vo tufwete lemvokelanga nkanikinu mia Yave muna nzengo tubakanga muna zingu, nze sikidisa e tezo kia sikola ozolele  tanga, salu ozolele sala, kana vo tusompa yovo ve, wuta yovo lembi wuta. Disongele mpe vo vanga mawonso mu lungisa makani ma mwanda, makani mekusadisa mu kala ye ngwizani ambote yo Yave. Avo ukivene muna salu kia Yave, kala ye ziku vo okusambula yo sikidisa makani maku.—Tanga Ngana 16:3.

4. Adieyi tubadika mu longi diadi?

⁴ Diambote kikilu mu sikidisa makani ma mwanda. Ekuma? Tubadika kuma tatu. E kuma kiantete ye kiazole ikusadisa mu bakula vo o kuyisila makani ma mwanda diwokesa kikundi kiaku yo Yave. E kuma kiatatu kisonga o mfunu wa kuyisila makani ma mwanda ekolo wakinu nleke.

5. Akieyi i kuma kisundidi o mfunu tufwete kuyisila makani ma mwanda?

⁵ E kuma kisundidi o mfunu tufwete kuyisila makani ma mwanda, i vutula matondo kwa Yave mu kuma kia zola kwandi ye mawonso kevanganga muna wete dieto. Ntozi a nkunga wavova vo: “Diawete dia tonda Yave . . . Kadi ngeye, e Yave wambweses’e kiese mun’evangu diaku: Nyengolokel’e salu kia moko maku.” (Nkunga 92:1, 4) Yindula yawonso kekuvananga o Yave, nze zingu, lukwikilu, Nkand’a Nzambi, nkutakani ye vuvu kia zinga yakwele mvu muna Paradiso. Avo ukisididi makani ma mwanda, osonga kwa Yave vo okumvutulanga matondo muna mambu mama mawonso. Ediadi diwokesa kikundi kiaku yo yandi.

6. (a) Adieyi makani maku ma mwanda malenda vanga muna ngwizani aku yo Yave? (b) Nkia makani olenda kuyisila ekolo wakinu kindende?

⁶ E kuma kiazole ofwete kuyisila makani ma mwanda i kia sia vo avo osidi e ngolo za lungisa makani mama, diambote ovanga vana meso ma Yave. Ediadi dikumika e ngwizani aku yo yandi. Paulu wa ntumwa wasia nsilu vo: “Nzambi kakondelo unsongi ko kavilakana e salu kieno yo zola nusongele muna nkumbu andi.” (Ayibere 6:10) Kana nkutu vo wakinu kindende, olenda kwaku kuyisila makani ma mwanda. Kasikil’owu, Christine una ye kimbuta kia mvu 10, wayisila e kani dia tanganga tusansu twa selo yakwikizi tuvaikiswanga muna Eyingidilu. Toby una ye kimbuta kia mvu 12, wayisila e kani dia tanga o Nkand’a Nzambi wawonso vitila kavubwa. Maxim kimbuta kia mvu 11 kakala, o mbunzi andi Noemi mvu 10 kakala vava bavubwa. Yau nzole bayisila e kani dia sadila kuna Betele. Muna lembi vilakana e kani diau, balamika e ndomba ya Betele muna yaka kia nzo au. Adieyi tuvova mu kuma kiaku? Nga olenda yindula makani ofwete kuyisila yo yindula una olenda mo lungisila?—Tanga Filipi 1:10, 11.

7, 8. (a) O kuyisila makani ma mwanda aweyi dilenda kusadisila mu baka e nzengo zambote? (b)  Ekuma dumbelele kimosi kabakila e nzengo za lembi tanga sikola zandá?

⁷ Akieyi i kuma kiatatu kisonganga o mfunu wa kuyisila makani ma mwanda ekolo wakinu nleke? Vena ye mambu mayingi mana aleke bafwete bakila e nzengo. Divavanga vo wabaka e nzengo mu kuma kia tezo kia sikola ozolele tanga, salu ozolele sala ye mankaka mpe. O baka e nzengo zazi dina nze ngeye olweke va mpambu a nzila. Avo ozeye kuna okwendanga, diasazu dikala mu sola e nzila olanda. Diau dimosi mpe, avo ozeye makani maku, diasazu dikala mu baka e nzengo zambote. E sono kia Ngana  21:5 kivovanga vo: “O makani ma nkwa fululu, ulolo matwasa.” Avo uyisididi makani owau, nsambu zayingi ovua muna kileke kiaku. I diau diavangama kwa Damaris vava diavava vo kabaka e nzengo zamfunu muna kileke.

⁸ Damaris ngangu kikilu kakala vava kafokola tanga sikola zasina. Muna kuma kiaki, wakala ye lau dia tanga sikola zandá lembi futa nzimbu. Kansi, wabaka e nzengo za sala e salu ke kiafutanga nzimbu zayingi ko. Ekuma? E kuma kadi vava kakala dumbelele, wayisila e kani dia kota muna salu kia kimviti a nzila. Wavova vo: “Ediadi diavavanga vo yabaka salu kia ndambu a lumbu. Kele vo yakota sikola zandá, yadi vua nzimbu zayingi. Kansi, diampasi diadi kala mu solola e salu kia ndambu a lumbu.” Damaris se mvu 20 kena muna salu kia kimviti a nzila. Nga omonanga vo kani diambote kayisila vava kakala kindende? Elo. Kuna kompani kesadilanga, owanananga ye wantu ayingi batanga sikola zandá ana babaka e salu kina yandi kafwana sala kele vo watanga sikola zandá. Wavova vo ayingi muna wantu awaya ke bena ye kiese ko muna salu besalanga. Damaris omonanga vo kiese kiayingi kekalanga kiau mu mvu miami miawonso kena muna salu kia kimviti a nzila. Ediadi dikunsadisanga mu lembi kala nze wantu awaya bakondelo zingu kiakiese.

9. Ekuma tufwete sanisinanga aleke eto?

⁹ Mu nza yawonso, ayingi muna aleke eto bebakanga e nzengo zambote. Aleke awaya bafwanukini sanisinua kadi besianga kikundi kiau yo Yave kumosi ye makani mau ma mwanda vana fulu kiantete muna zingu kiau. Aleke awaya zingu.kiakiese bena kiau wau vo belongokanga lemvokela nsiku mia Yave muna mambu mawonso ma zingu, nze tezo kia sikola bafwete tanga, salu bafwete sala ye mambu ma zingu kia esi nzo. Solomo wavova vo: “Bunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso.” Wakudikila vo: “Muna ngyenda zaku zawonso untadila, Oyandi osingika nzila zaku.” (Ngana 3:5, 6) Aleke, nusungamena vo Yave otoma kunuzolanga. Mfunu kikilu lwina kwa yandi, ozolele kunutanina, kunufila yo kunusambula.

10. (a) Ekuma e salu kia samuna e nsangu zambote kifwete kadila va fulu kiantete muna zingu kieto? (b) Aweyi olenda zayila toma sasila mana okwikilanga?

¹⁰ Avo Yave ozolanga yangidika muna zingu kiaku, okala ye kani dia longa akaka e ludi mu kuma kiandi. Yesu wavova vo ‘e nsangu zambote zifwete teka samunwa.’ (Maku 13:10) Muna kuma kiaki, e salu kia samuna e nsangu zambote kifwete salwa mu nzaki. E kiaki i salu tufwete sia vana fulu kiantete muna zingu kieto. Nga olenda kuyisila e kani dia wokesa e salu kiaku kia umbangi? Nga olenda kota muna salu kia kimviti a nzila? Adieyi olenda vanga avo kuyangalelanga samuna nsangu zambote ko? Aweyi olenda zayila toma sasila mana okwikilanga? Vena ye mambu mole malenda kusadisa: Toma kubama yo lembi  yambula zayisa akaka mana ozeye mu kuma kia Yave. Avo ovangidi wo, oyangalela e salu kia samuna e nsangu zambote.

11, 12. (a) Aweyi olenda kubamena mu zayisa oma ma Yave kwa akaka? (b) Aweyi mpangi mosi wa nleke kabakila e lau dia vovela oma ma Yave kuna sikola?

¹¹ Entete, kubika e mvutu olenda vana muna yuvu ina akwaku kuna sikola balenda kuyuvula, nze “Ekuma okwikidilanga muna Nzambi?” Muna nzil’eto jw.org, muna ye malongi malenda kusadisa mu vana e mvutu za kiuvu kiaki. Olenda ziula vana vasonama ENSINOS BÍBLICOS > ADOLESCENTES vana babu kina yo ntu a diambu vo. “Por que eu acredito em Deus?” Olenda sadila e babu kiaki mu kubika e mvutu za ngeye kibeni. Vena ye sono tatu olenda sadila: Ayibere 3:4, Roma 1:20 ye Nkunga 139:14. Vena mpe ye babu yankaka ilenda kusadisa mu kubika e mvutu olenda vana mu yuvu yayingi ina o wantu betoma yuvulanga.—Tanga 1 Petelo 3:15.

¹² Zayisa akwaku a sikola vo balenda solola mambu mayingi muna jw.org. I diau kavanga o Luca. Lumbu kimosi, mambu ma mabundu bavovelanga kuna sikola. Luca wamona vo e mambu mavovuanga muna nkanda mu kuma kia Mbangi za Yave ke makala maludi ko. Kana una vo Luca wonga kakala wau, walomba kwa nlongi kana vo olenda sasila kwa akwandi a sikola e kuma e mambu mama makadila maluvunu. O nlongi wayambula vo Luca kasasila oma ma lukwikilu lwandi. Ediadi diamvana e lau dia songa e nzil’eto ya internete kwa wana awonso a sikola. O nlongi walomba kwa wan’a sikola vo batala e video Zizidila e Ntonta Lembi Nuana, vava bevutuka kuna nzo. Yindula e kiese kamona o Luca wau kavovela oma ma Yave kuna sikola!

13. Ekuma ke tufwete yoyela ko vava tunuananga ye mpasi?

 ¹³ Vava onuananga ye mpasi, kuyoyi ko. Kwamanana vanga ngolo za lungisa makani maku. (2 Timoteo 4:2) I diau kavanga o Katharina. Vava kakala ye kimbuta kia mvu 17, wasikidisa e kani dia sila umbangi kwa akwandi a salu. Mosi muna yau wamvezanga nkumbu miayingi. Kansi, Katharina kavilakana kani diandi ko. E mbandu andi yambote yasivikisa kikilu Hans, mosi muna akwandi a salu. Wayantika tanga e nkanda mieto yo longoka o Nkand’a Nzambi. Kuna kwalanda, wavubwa. Katharina kazaya ko dina diabwila Hans kadi wayenda zingila ku zunga kiankaka. Vioka mvu 13, wasivika kikilu vava kakala muna lukutakanu ye esi nzo andi, kadi o Hans yandi wakala i mpovi. Wayangalala kikilu wau vo kayoya ko muna kani kayisila dia sila umbangi kwa akwandi a salu.

14, 15. (a) Adieyi ofwete sungamenanga vava akaka bevavanga kuvukumuna mu vanga mana bevanganga? (b) Adieyi olenda vanga mu sikila ye kwikizi vava akaka bevavanga kuvukumuna?

¹⁴ E longi diadi dikasakese mu sia luzolo lwa Yave vana fulu kiantete muna zingu kiaku yo kuyisila makani ma mwanda. Kansi, aleke ayingi a ntel’aku bezolanga kuyivana muna nsaka. Balenda kukasakesa mu vanga diau dimosi. Kuna kulanda, divava vo wasonga kwa akaka vo o lungisa makani maku ma mwanda mfunu dina kwa ngeye. Kuyambula ko vo akaka bafila mu vilakana makani maku. Kele vo wakala vana fulu kia bakila e kalu kina tuyikidi kuna lubantiku lwa longi, nga wadi manta konso kalu wau vo ana bena mo mu kiese bena? Nanga kwadi wo vanga ko.

¹⁵ Muna kuma kiaki, adieyi olenda vanga mu sikila ye kwikizi vava akaka bekuvukumunanga mu vanga mana bevanganga? Venganga mambu yovo fulu ilenda kitula dio se diampasi mu zizidila e ntonta. (Ngana 22:3) Yindula e mpasi dilenda kutwasila avo ovangidi oma mambi. (Ngalatia 6:7) Kala yo lulembamu mu tambulwila vo luludiku ovuidi o mfunu. Lemvokelanga mana mase maku ye mpangi zankaka zazikuka bekuvovesanga.—Tanga 1 Petelo 5:5, 6.

16. Aweyi nona kia Christoph kisongelanga o mfunu wa kala yo lulembamu?

¹⁶ Lulembamu lwasadisa Christoph mu tambulwila e longi. Ke vavioka kolo ko vava kavubwa, wayantika kwenda ku fulu kia nanina e nitu. Aleke ankaka banlomba vo kakota muna buka kiau kia nsaka. Wamokena yo nkuluntu mu kuma kia diambu diadi. O nkuluntu wamvovesa vo katoma yindula e mfwilu dilenda kuntwasila, nze yima e fu kia vava sunda akaka. Kana una vo i wau, Christoph wabaka e nzengo za kota muna buka kiakina kia nsaka. Ke vavioka kolo ko, wamona vo e nsaka zazi za vonza zakala ye wantu zafilanga mu tantana. Wayenda mokena diaka ye akuluntu ana bamvana longi diatuka muna Nkand’a Nzambi. Christoph wavova vo: “Yave wantwikila aludiki ambote. Kana una vo diampasi diakala, yawila Yave.” Nga otambulwilanga e longi kuna lulembamu lwawonso?

17, 18. (a) Adieyi Yave kazolele kwa aleke o unu? (b) Avo kuzolele kuyibanza ko vava okituka se mbuta, adieyi ofwete vanga? Yika e nona.

¹⁷ Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘E toko, mwena kileke kiaku e kiese; yambula ntim’aku  wamwesa wete muna lumbu yaku ya kileke.’ (Kimpovi 11:9) Yave ozolele vo wakala ye kiese muna kileke. Mu longi diadi, olongokele vo imosi muna mpila olenda kadila ye kiese i kuyisila makani ma mwanda yo landa luludiku lwa Yave muna nzengo zawonso obakanga. Avo ovangidi wo ekolo wakinu kindende, omona una Yave kekufidila, kutanina yo kusambula. Yindula malongi mawonso mambote kekuvananga muna Diambu diandi yo lemvokela luludiku olu: “Yindula Nsemi aku muna lumbu yaku ya kileke.”—Kimpovi 12:1.

¹⁸ E kileke nzaki kiviokanga. Diankenda vo ayingi bekuyibanzanga wau ke basikidisa makani mambote ko. Akaka nkutu ke bakala ye makani ma mwanda ko vava bakala aleke. Kansi, avo osidi e ngolo za lungisa makani maku ma mwanda, kiese osinga kala kiau vava okituka se mbuta mu kuma kia nzengo wabaka. I wau kemonanga o mpangi Mirjana. Vava kakala nleke, vakala ye nsaka zimosi katoma zolanga. Banlomba nkutu vo kakala muna buka kia awana badi kwenda muna nsaka za Olímpico. Kansi, Mirjana wasola sadila Yave muna salu kia ntangwa ke ntangwa. Se vioka tezo kia mvu 30, yandi yo nkaz’andi bakinu muna salu kia ntangwa ke ntangwa. Wavova vo wantu bevavanga e tunda, nkembo, wisa ye umvuama ke bekalanga ye kiese kiakieleka ko. Mirjana wavova mpe vo e kani diambote tulenda kuyisila i sadila Nzambi yo sadisa wantu banzaya.

19. Ekuma dinina diambote mu kuyisila makani ma mwanda ekolo wakinu nleke?

¹⁹ Aleke, tunusanisini muna ngolo nuvanganga za kuyivana emvimba muna salu kia Yave kana una vo nunuananga ye nkakalakani. Diambote nuvanganga wau nukuyisilanga makani ma mwanda yo sia e salu kia samuna e nsangu zambote vana fulu kiantete muna zingu kieno. Ke nuyambulanga ko vo e nza yayi yanufila mu vilakana makani meno. Nukala ye ziku vo e salu nusalanga ke kiankatu ko. Luna ye mpangi z’akala ye z’akento ana bekunuzolanga yo kunusadisa. Muna kuma kiaki, ‘nuyekeka mavangu meno kwa Yave, o makani meno mesikila.’