1, 2. (a) Adieyi wantu bevanganga muna kala yo luvevoko? (b) Nkia mfwilu dikubatwasilanga?

O UNU, muna fulu yayingi ova nza, wantu bevovelanga oma ma kimpwanza ye luvevoko. Akaka bazolele vo bavevoka muna lubangamu, mpambula za makanda, ye usukami. Akaka bevavanga luvevoko lwa vova konso dina bazolele, vanga konso dina bazolele yo zingila muna mpila ina bazolele. Wantu muna fulu yawonso luvevoko bazolele.

² Muna kala yo luvevoko, wantu ayingi bevanganga e mvuanga yo kolamena ayadi. Kansi nga belendanga kikilu luvevoko luna bevavanga? Ve. Nkumbu miayingi, ediadi mpasi kaka yo lufwa dikubatwasilanga. E mvovo mia Solomo wa ntinu mina muna Kimpovi 8:9 mialudi kikilu: “Vena ye ntangwa ina kekal’o muntu ye wisa muna nkw’andi kamwesa mpasi.”

3. Adieyi tulenda vanga muna kala ye kiese kiakieleka?

³ Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga dina tufwete vanga muna kala ye kiese kiakieleka. Yakobo wavova vo: “Vo i ndiona okengelelanga muna nsiku alunga utwasanga luvevoko yo  kwamanana mo . . . okala ye kiese muna mana kevanganga.” (Yakobo 1:25) O nsiku alunga kwa Yave utukanga ona otomene zaya dina tuvuidi o mfunu muna kala ye zingu kiakiese. Yave wavana Adami yo Eva luvevoko lwakieleka ye yawonso bavuanga o mfunu muna kala ye kiese.

4. Nkia mpil’a luvevoko bakala lwau Adami yo Eva? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁴ Vava tutanganga e kapu kia 1 ye 2 kia nkanda Etuku, tulongokanga vo Adami yo Eva bakala ye luvevoko luna wantu ayingi o unu belotelanga e ndozi. Bakala ye lekwa yawonso bavuanga o mfunu, ke bakala ye wonga wa konso diambu ko. Ke vakala yo muntu ko olenda kubavanga e mbi. Ke batokananga ko mu kuma kia madia, salu, mayela yovo lufwa. (Etuku 1:27-29; 2:8, 9, 15) Nga luvevoko lwakondwa e nkendelo yovo tezo bakala lwau? Yambula twazaya.

5. Adieyi wantu bavuidi o mfunu muna kala ye luvevoko?

⁵ Wantu ayingi beyindulanga vo o kala yo luvevoko lwakieleka disongele vo vanga konso dina bazolele lembi tokanena e mfwilu dilenda kubatwasila. Nkanda mosi wa nkwa ngangu uvovanga vo luvevoko “i nswa wa sola yovo vanga dina ozolele.” Kansi, uvovanga mpe vo wantu bekala ye luvevoko avo ayadi ke basidi nsiku miabala ko yovo sia nkendelo muna konso diambu. Ediadi disongele vo ezaka nkendelo yovo nsiku mfunu mikalanga kimana wantu awonso bakala ye luvevoko. Kansi nani kikilu una ye wisa kia sia nkendelo yovo nsiku miansongi?

6. (a) Ekuma tulenda vovela vo Yave kaka una yo luvevoko lwakondwa tezo? (b) Nkia mpil’a luvevoko balenda kala lwau o wantu? Ekuma?

⁶ Diamfunu twasungamenanga vo Yave wa Nzambi kaka una ye luvevoko lwakondwa e nkendelo yovo tezo. Ekuma? Kadi yandi wavanga lekwa yawonso, yandi i Mfumu a nsema wawonso. (1 Timoteo 1:17; Lusengomono 4:11) Davidi wa ntinu wasadila mvovo miambote muna yika e wisa kena kiau o Yave. (Tanga 1 Tusansu 29:11, 12.) Nswaswani yo yandi, o luvevoko lwa vangwa yawonso ina kuna zulu yo va ntoto luvuidi tezo. O luvevoko nkendelo lwina. Yave ozolele twazaya vo yandi kaka una ye wisa kia sikidisa e nsiku miansongi, miamfunu ye miangangu. Tuka kuna lubantiku, Yave wasia nsiku muna vangwa yandi.

7. Nkia mambu tuvanganga mekututwasilanga e kiese?

⁷ Kana una vo Adami yo Eva bakala ye luvevoko mu mambu mayingi, luvevoko lwau lwakala ye nkendelo. Ezaka nkendelo ke zakala zampasi ko kwa Adami yo Eva. Kasikil’owu, muna kwamanana zinga, diavavanga vo bafulumunanga, dia yo leka. Nga ediadi disongele vo ke bakala ye luvevoko ko? Nkatu. Yave wasikidisa mambu mama kimana bakala ye zingu kiakiese. (Nkunga 104:14, 15; Kimpovi 3:12, 13) Yeto awonso tuyangalelanga fulumuna mupepe wambote, dia madia tuzolanga yo toma leka. Vava tuvanganga o mambu mama ke tumonanga ko vo luvevoko lweto mekakidilanga. Adami yo Eva i wau mpe bamonanga.

8. O Nzambi nkia nkanikinu kavana kwa Adami yo Eva? Ekuma?

⁸ Yave wavana Adami yo Eva nkanikinu wasikididi. Wabavovesa vo bawuta wana yo  lungila e nza yo lunga-lunga yo. (Etuku 1:28) Nga o nkanikinu wau wakatula luvevoko lwau? Ve. Wabavana e lau dia kitula o ntoto se paradiso ina badi zingila yakwele mvu kumosi yo wan’au alunga. Ediadi i kani kakala diau o Nzambi. (Yesaya 45:18) O unu, wantu ke bekolamenanga Nzambi ko avo babakidi e nzengo za lembi sompa yovo wuta wana. Kansi, vena yo wantu besompanga yo wuta wana kana una vo ezak’e ntangwa mpasi dikubatwasilanga. (1 Korinto 7:36-38) Ekuma besompelanga yo wuta wana? Kadi bevingilanga vo diabatwasila kiese muna zingu kiau. (Nkunga 127:3) Kele vo Adami yo Eva balemvokela Yave, badi kala yo longo lwambote ye zingu kia nzo kiakiese yakwele mvu.

9. Ekuma o nkanikinu una muna Etuku 2:17 ke winina wabala ko?

⁹ Yave wavana Adami yo Eva nkanikinu wankaka wasikididi yo kubasonga e mfwilu bebaka avo bakolamene nkanikinu wau. Wavova vo: ‘Vo i nti a zayila wete yo bi, ke nudie wo ko: kadi muna lumbu nudia wo, fwa nufwa.’ (Etuku 2:17) Nga nkanikinu wau wabala wakala ye wakondwa o mfunu? Nga luvevoko lwa Adami yo Eva wakakidilanga? Ve. Ayingi muna akwa ngangu befimpanga oma ma Nkand’a Nzambi bevovanga vo nkanikinu kabavana o Nzambi wa ngangu ye wambote kikilu. Mosi muna yau wavova vo nkanikinu wau ukutulonganga vo “Nzambi kaka ozeye edi diambote . . . kwa wantu, yandi kaka mpe ozeye edi ke diambote ko . . . kwa yau. Muna mona edi ‘diambote,’ o wantu bafwete bunda e vuvu muna Nzambi aludi yo kunlemvokela. Avo bankolamene, yau kibeni besikidisa edi diambote . . . ye edi diambi.” Ediadi diambu diampasi kikilu kwa wantu.

10. O kala yo nswa wa kuyisolela ke diau dimosi ko yo kala ye wisa kia sikidisa edi diambote ye edi diambi. Ekuma?

¹⁰ Akaka balenda yindula vo Yave kavana luvevoko ko kwa Adami lwa vanga dina kazolele. Kansi, o wantu awaya ke bazeye wo ko vo o kala yo nswa wa kuyisolela ke diau dimosi ko yo kala ye wisa kia sikidisa edi diambote y’edi diambi. Adami yo Eva bakala yo nswa wa sola kana vo Nzambi belemvokela yovo ve. Kansi Yave kaka una ye wisa kia sikidisa edi diambote y’edi diambi. O ‘nti wa zayila wete yo bi’ wasungamesanga Adami yo Eva e ziku kia diambu diadi. (Etuku 2:9) Ke ntangwa zawonso ko tuzayanga kana vo e nzengo tubakidi nluta yovo mfwilu zikututwasila. Ke tukalanga mpe ye ziku ko vo e nzengo zazi zambote kaka zikala. Ekiaki i kuma tumwenanga wantu ayingi bebakanga e nzengo ye makani mambote, kansi kuna mfoko e nzengo zazi mpasi kaka ye ntantu zikubatwasilanga. (Ngana 14:12) Kieleka, o wantu ke balendi vanga mawonso ko bazolele. Vava kavana Adami yo Eva o nkanikinu wa lembi dia e bundu kia nti wauna, Yave wabalonga o mfunu wa  kunlemvokela muna kala ye luvevoko lwakieleka. Kansi adieyi Adami yo Eva basola vanga?

11, 12. Ekuma e nzengo za Adami yo Eva zatwasila e mfwilu? Yika e nona.

¹¹ Diankenda vo Adami yo Eva basola kolamena Yave. Eva wasola wila Satana ona wabasia nsilu vo: ‘O meso meno metemoka, nukala nze Nzambi, nwazaya wete yo bi.’ (Etuku 3:5) Nga e nzengo zina Adami yo Eva babaka zabavana luvevoko nze una Satana kavova? Ve, ke diau ko diavangama. Bamona vo o kolamanena luludiku lwa Yave mpasi kaka diabatwasila. (Etuku 3:16-19) Ekuma? Ekuma kadi Yave kavana nswa ko kwa wantu wa sikidisa yau kibeni edi diambote ye edi diambi.—Tanga Ngana 20:24; Yeremiya 10:23.

¹² Ediadi dina nze muntu odiatisanga e ndeki. Muna toma lwaka kuna kakanamene, kafwete landa e nzila yasikidiswa, lemvokela e nsiku mia ndeki yo mokenanga ye awana betalanga oma ma ndeki zikangalanga. Kansi, avo ndiatisi a ndeki kalende tuludiku ko yo landa konso nzila kazolele, ediadi dilenda twasa vonza. Nze ndiatisi ndioyo, Adami yo Eva bazola vangila mambu mun’owu wa ngindu zau. Babembola luludiku lwa Nzambi. Nkia mfwilu diatwasa? E nzengo zau zatwasa sumu ye lufwa ke kwa yau kaka ko, kansi ye kwa wan’au awonso. (Roma 5:12) Luvevoko lwa Adami yo Eva ke lwawokela ko wau babaka nzengo za sikidisa yau kibeni edi diambote ye edi diambi. Bavidisa luvevoko lwakieleka luna Yave kabavana.

13, 14. Aweyi tulenda vuila luvevoko lwakieleka?

¹³ Akaka beyindulanga vo diambote mu kala ye luvevoko lwakondwa nkendelo yovo nsiku. Nga dialudi? Kana una vo luvevoko nluta miayingi lutwasanga, nga olenda yindula una wadi kala e nza kele vo ke vakadi ye nsiku ko? Nkanda mosi (The World Book Encyclopedia) uvovanga vo e nsiku mia konso nsi miampasi mikalanga kadi divavanga vo e nsiku miau mimosi miatanina wantu yo sia mpe nkendelo muna luvevoko lwau. Diampasi dikalanga mu bakula e nsiku miami. Ekiaki i kuma tumwenanga ulolo wa nsiku misikidiswanga ye ulolo wa afundisi besasilanga una e nsiku miami mifwete sadilwa.

¹⁴ Yesu Kristu wayika una tulenda vuila luvevoko lwakieleka. Wavova vo: “Avo nusikila muna diambu diame, nu alongoki ame kieleka, nuzaya e ludi, e ludi kikunuvevola.” (Yoane 8:31, 32) Muna kuma kiaki, vena ye mambu mole tufwete vanga avo tuzolele kala yo luvevoko lwakieleka. Diantete, tufwete tambulwila e ludi kina Yesu kalonga. Diazole, tufwete kituka alongoki andi. Avo tuvangidi mambu mama, tukala yo luvevoko lwakieleka. Kansi luvevoko lwa nki? Yesu wavova vo: “Konso ona ovola e sumu, i mbundu a sumu.” Wakudikila vo: “O Mwana avo okunuvevola, nuvevoka kikilu.”—Yoane 8:34, 36.

15. Aweyi luvevoko kayika o Yesu ‘lukutuvevolwelanga’?

¹⁵ O luvevoko luna Yesu kasila o nsilu kwa  alongoki andi lusundidi konso luvevoko luna wantu ayingi bazolele o unu. Vava Yesu kavova vo “o Mwana avo okunuvevola, nuvevoka kikilu,” luvevoko lwa ubundu wa sumu kayika, una vo i ubundu usundidi twasa mpasi kwa wantu. Mu nkia mpila twinina abundu a sumu? E sumu dikutufilanga mu vanga mambu mambi. Dilenda mpe kutukakidila mu vanga mana tuzeye vo mambote, yovo mu vanga mana tulenda. Ediadi ditwasanga mpasi, ntantu, ezak’e ntangwa nkutu lufwa. (Roma 6:23) Paulu wa ntumwa wamona e mpasi za kala muna ubundu wa sumu. (Tanga Roma 7:21-25.) Vava kaka e sumu dikatulwa emvimba i tuvua luvevoko lwakieleka luna Adami yo Eva bakala lwau kuna lubantiku.

16. Adieyi tufwete vanga muna vua luvevoko lwakieleka?

¹⁶ E mvovo mia Yesu vo “avo nusikila muna diambu diame,” misonganga vo avo tuzolele vo Yesu katuvevola, vena ye mambu tufwete vanga. Nkia mambu? Wau vo tu Akristu akieleka, tufwete kukivakulwila o nkalu yo lemvokela e nkanikinu mina Yesu kasikidisa kwa alongoki andi. (Matai 16:24) Nze una Yesu kasia o nsilu, tukala yo luvevoko lwakieleka kuna sentu vava tuvua emvimba e nluta mia kimenga kiandi kia lukûlu.

17. (a) Aweyi tulenda kadila ye kiese yo luyangalalu? (b) Nkia diambu tulongoka muna longi dilanda?

¹⁷ Muna kala ye kiese kiakieleka, tufwete lemvokelanga malongi ma Yesu. Avo tuvangidi wo, tulenda vevoka emvimba muna ubundu wa sumu yo lufwa. (Tanga Roma 8:1, 2, 20, 21.) Muna longi dilanda, tulongoka una tulenda sadila luvevoko tuna lwau mu mpila yambote. Avo tuvangidi wo, tukembelela Yave wa Nzambi yakwele mvu, kadi yandi okutuvananga luvevoko lwakieleka.